Maurice Lippens

Bestuursvoorzitter van Fortis

‘Het had allemaal heel anders kunnen lopen.’

Alhoewel hij zich verzet tegen die omschrijving, is graaf Maurice Lippens de man van wie gezegd kan worden dat hij ABN Amro heeft verslagen. De eerste aanvaring deed zich voor in 1998, toen hij voorkwam dat ABN Amro in België de Generale Bank overnam. Medio 2007 bracht Lippens de bank de genadeslag toe door samen met Royal Bank of Scotland en Banco Santander de door ABN Amro beoogde fusie met de Britse bank Barclays te dwarsbomen. Het bankentrio nam de grootste Nederlandse bank over en gaat die nu opsplitsen.
    Lippens geniet nog zichtbaar van zijn overwinning. Tijdens een interview in zijn statige werkkamer in het Fortis-hoofdkantoor in Brussel toont hij zich voor zijn Nederlandse gasten op zijn allerbeminnelijkst. Hij is uiterst ontspannen. Op zijn kamer hangen schilderijen van koning Willem I – oprichter van zowel de voorganger van ABN Amro als die van Fortis – die Brussel binnentrekt. Links van het Fortis-gebouw zetelt het Belgische parlement, de buurman rechts is de Belgische koning Albert. De Belgische elite zit dicht op elkaar.
    Klopt het verhaal dat de Belgische koning hem graaf heeft gemaakt omdat hij de Generale Bank voor België heeft gered? En hoe groot moet het eerbetoon dan ditmaal wel zijn? Lippens lacht ontspannen. ‘Nee hoor, dat de koning mij beloond heeft, is een verhaal dat nu al jaren blijft plakken. Maar ten onrechte. Van een goede bekende van de koning heb ik begrepen dat die al in het voorjaar van 1998 rondliep met het idee om mij graaf te maken. De strijd om Generale Bank speelde pas aan het eind van het jaar. Het klopt overigens wel dat in die tijd premier Jean-Luc Dehaene en naar ik heb gehoord zelfs de koning zich sterk maakten voor een nationale bankkampioen. Maar om uw vraag te beantwoorden over wat er nog boven graaf komt: een vriend van mij, burggraaf Davignon, heeft eens lachend tegen de koning gezegd: vanaf nu is het prins of niets!’
    Lippens heeft alle reden om ontspannen grappen te maken. Direct na de overname heeft hij complimenten ontvangen van de top van wat hij Dutch Inc noemt, de bv Nederland. Jeroen van der Veer van Shell feliciteerde hem. Jan Kalff, oud-bestuursvoorzitter van ABN Amro, prees Lippens voor zijn beheerste optreden in de strijd. De overname van ABN Amro is de kroon op zijn toch al indrukwekkende staat van dienst. Lippens zit al zesentwintig jaar in de top van Fortis en diens rechtsvoorgangers, zoals de Belgische verzekeraar AG Groep. Onder zijn leiding is de beurskapitalisatie 670 keer over de kop gegaan tot 50 miljard euro. Of in Lippens’ woorden: van 3 naar 2000 miljard franken.
    Sinds 2000 is Lippens geen ceo meer, maar non-executive chairman of the board. In de overnamestrijd hield hij zich daarom bewust op de achtergrond en liet de door hemzelf binnengehaalde ceo Jean-Paul Votron het publieke gezicht zijn. Toch speelde Lippens een belangrijke rol in de overnamestrijd: ‘Ik ben non-executive, maar very active’, zegt hij daar zelf over.

Rijkman Groenink verwijt u dat het not done was om zomaar tussen de door hem verkozen fusie met Barclays te komen.
‘Als dat not done was, wat heeft hij dan in 1998 gedaan? Wij hadden toen al publiekelijk afspraken met 40 procent van de aandeelhouders van Generale Bank, en met het management. ABN Amro verleidde toen de managers, die toen een beetje als verraders liever met hen wilden werken. Dat vonden wij not done. Bovendien, je kunt wel met heimwee terugkijken naar de good old days. Maar de prettige manieren van vroeger zijn spijtig genoeg voltooid verleden tijd. Nu staat een hedgefonds met 1 procent van de aandelen op. Nu gaat iemand als Knight Vinke naar Shell of HSBC om druk uit te oefenen op de strategische keuzen.’

Groenink heeft gezegd dat u en Votron uit wrok handelden. Votron omdat hij, toen hij bij ABN Amro werkte, de raad van bestuur niet haalde, u nog vanwege 1998.
‘Wrok is hier niet aan de orde: in 1998 hebben wij het pleit in ons voordeel beslecht en Jean-Paul Votron zit zo helemaal niet in elkaar. Ik neem het Rijkman niet kwalijk wat hij heeft gezegd. Zat ik op zijn plek, dan had ik ook hard gevochten. Ik heb alle respect voor hem. Dat heb ik ook tegen hem gezegd toen ik samen met Jean-Paul Votron en Fred Goodwin in april in Amsterdam een ontmoeting had met Rijkman en Arthur Martinez. Ik meen dat het in het Amstel Hotel was. We waren net gaan zitten en begonnen een glaasje wijn te drinken. Om vriendelijk te doen zei ik tegen Rijkman: had jij in 1998 jouw idee erdoor gekregen bij jouw raad van bestuur, Jan Kalff, en commissarissen, Aarnout Loudon, en had ABN Amro toen 5 procent meer geboden, dan had je gewonnen. Want daar lag voor ons de grens, dan hadden wij ons teruggetrokken. Rijkman reageerde met: dat weet ik, een beetje koud, zo is hij. Maar ik wilde hem juist laten weten dat ik respect heb voor zijn tactieken. Het toeval speelt een grote rol. Het had allemaal anders kunnen lopen. Votron heeft gezegd: als er drie Northern Rocks waren geweest [Britse bank die bijna omviel], hadden we de deal waarschijnlijk afgeblazen.’

Groenink heeft ook nog gezegd dat Fortis te veel betaalt en dat Belgische aandeelhouders daarover stil zijn omdat dit de laatste kans was om de Nederlanders eronder te krijgen.
‘Nee toch! [lacht] Zulke dingen moet hij niet zeggen. Wie hem kent, weet dat hij als hij glimlacht de meest charmante man kan zijn in de wereld. Maar dat hij ook ineens om kan slaan en dan heb je steel-hard eyes die naar je kijken. Ik heb hem ook nog eens gebeld, in april meen ik, toen ik had gehoord wat hij allemaal over ons zei. Ik zei tegen hem: wij hebben respect voor jullie, houd jezelf in de hand. Hij zei: ik ben blij dat je belt.’

U en Groenink hebben afgelopen jaren ook gesproken over fusiemogelijkheden, nietwaar?
‘Dat klopt. Wij wilden altijd heel graag iets meer met Nederland doen, om de bank in Nederland te versterken. In de twee, drie jaar na 2000 hebben Groenink en ik een paar keer samen lekkere wijn gedronken. Dat waren open gesprekken. Wij hebben ook gezamenlijke vrienden in Dutch Inc, die ik helaas niet kan noemen. Die brachten ons bij elkaar. Maar ABN Amro was te groot geworden. Groenink wilde alles, het hoofdkantoor, alles in Amsterdam, en ga zo verder. En hij hield niet van verzekeraars. Zo gaat dat. Anderen in Europa dachten er ook zo over, wij niet. Dan ga je in goede harmonie uiteen. Er was geen vete, geen haat. Maar Nederland bleef voor ons wel een mooie droom. Daarom kon ik Fred Goodwin bijna wel omhelzen toen hij hier in maart bij mij op bezoek kwam en zijn plannen voorlegde. Het was te mooi om waar te zijn. Wij hoefden alleen dat deel van ABN Amro te kopen dat wij graag wilden hebben, verder niets. De perfecte puzzel. Overigens kende ik Goodwin toen niet, alleen zijn reputatie. Maar het heeft duidelijk geklikt, trouwens niet alleen met Goodwin, maar ook met Botín.’

Was u niet bang dat Nederland zich net zo fel zou verdedigen als België in 1998?
‘Het is waar dat we na het bod van ABN Amro op de Generale iedereen in stelling hebben gebracht behalve het leger. Maar tegenwoordig is het anders, ook in België. Bij latere overnames in België zijn ze er al niet meer tussengekomen. Nederland maakt nu mee wat België met de uitverkoop van bedrijven vijftien jaar geleden heeft meegemaakt. Dat is objectief bekeken niet noodzakelijkerwijs slecht geweest.’

Wat ABN Amro nu overkomt, kan Fortis ook gebeuren?
‘Ik denk het wel. Zelfs nu onze marktkapitalisatie ongeveer 50 miljard euro bedraagt, zijn wij kwetsbaar. Niets belet activistische beleggers als TCI en Knight Vinke om naar Fortis te komen en eisen te stellen. Alleen met stevige resultaten en een hoge beurskoers zijn wij veilig. Met dat laatste is het misgegaan bij ABN Amro. Terwijl het een uitstekend bedrijf is, was de perceptie van de markt niet goed en perceptie is belangrijker dan realiteit.
    Dat onze aandeelhouders ons de afgelopen tijd hebben gesteund, is te danken aan de relatie die wij met hen hebben en de voortdurende dialoog die we voeren. De directe uitspraken van Votron vinden beleggers geweldig. Bent u in zijn kamer geweest? Misschien hebt u gezien wat hij achter zijn bureau heeft staan: een bordje met de tekst No whining. Dat is niet typisch Belgisch, maar het is wel de botte stijl die ik bij zijn benoeming wilde hebben voor het bedrijf. Ik vond dat wij nood hadden aan een sterke figuur, voor een verandering van stijl. Hij laat geen misverstanden bestaan. Ik denk dat dat ook de cultuur is die wij straks moeten delen. Wij hebben dat directe ook al een beetje van onze Nederlandse vrienden van AMEV geleerd.’

Kunt u zich voorstellen dat bij ABN Amro de vrees leeft voor Belgische overheersing?
‘Wij Belgen willen niet overheersend werken. Dat ligt niet in onze cultuur.’

Waarom bent u dan afgestapt van de gelijke verdeling tussen Belgen en Nederlanders in de top? In 2003 waren er nog evenveel Belgen als Nederlanders. Inmiddels zijn Belgen verreweg de grootste groep, zowel in de executive committee als daarboven in de board of directors.
‘Bij het ontstaan van Fortis in 1990 zeiden ze bij AMEV: wij zijn ietsje groter dan AG, maar wij willen partners zijn en dus aanvaarden wij een gelijke verdeling van de zeggenschap zodat jullie je thuisvoelen, anders werkt het niet. Dat vond ik geweldig. Die pariteit heeft in de board bestaan tot 2003.
    In dat jaar zei mijn Nederlandse co-voorzitter Jaap Glasz dat ik het voorzitterschap alleen op mij moest nemen. Hij was toen al zeer ziek en had nog maar enkele jaren te leven. Glasz en ik vonden dat de pariteit moest worden afgeschaft. Een bestuur is geen parlement met twee partijen, waar alles bipolair is. De soms moeilijke gesprekken tussen Belgen en Nederlanders moesten stoppen.
    Ik sprak met Glasz af dat de board moest worden geïnternationaliseerd met mensen die ik niet kende, geen vriendjes van mij. Dat is gebeurd. Mijzelf en Votron niet meegeteld, zijn er nu drie Belgen en twee Nederlanders. De rest komt van elders en zonder al die sterke nieuwe mensen van buiten had ik deze overname waarschijnlijk niet eens aangedurfd.’

Maar nu vindt u het tijd om de Belgisch-Nederlandse verhoudingen opnieuw te overwegen?
‘Ik kan maar wensen dat er in die internationaal samengestelde board een goede delegatie van zowel Belgen als Nederlanders blijft bestaan – in een gelijke vertegenwoordiging. Het moet zeer pijnlijk zijn in Nederland dat hun bank, dé bank, wordt ontvlecht. Daar ben ik zeer gevoelig voor.
    Ik zal er rekening mee houden dat die vijfendertigduizend Nederlanders in de groep een bepaalde representatie krijgen. De perceptie is dat wij een Belgisch bedrijf zijn. In de verzekeringstak is dat niet zo, maar dat telt niet. Het is onontbeerlijk dat wij iets aan die perceptie doen.’