De realistische toezichthouder

‘Zijn zwaarste beslissing ooit’, zo omschrijft Lense Koopmans, de president-commissaris van Rabobank, wat zijn boezemvriend Nout Wellink doormaakt als hij in het voorjaar van 2007 een besluit moet nemen over de overname van ABN Amro. Het consortium van Fortis, RBS en Santander heeft dan net zijn toestemming gevraagd voor de overname van de bank. ‘Als Wellink zegt dat het niet doorgaat, gaat het niet door’, aldus Koopmans tegen NRC Handelsblad. Hoe de president van De Nederlandsche Bank emotioneel over de overname van de grootste bank van Nederland denkt, is nauwelijks een geheim. Enkele maanden eerder haalt Wellink in dezelfde krant fel uit naar het hedgefonds dat alles op gang heeft gebracht. ‘De brief van TCI ademt de sfeer van: je zoekt maar uit wat je gaat verkopen, maar de centen stuur je naar ons toe. Voor ons is dat een brug te ver.’
    De opmerking van Wellink is begrijpelijk. ABN Amro fungeert dankzij zijn wereldwijde netwerk als de ogen en oren van de centrale bank aan het Amsterdamse Frederiksplein. Mede dankzij de kennis die ABN Amro hem toespeelt, vervult Wellink in kringen van centrale bankiers in Frankfurt en Bazel een aanzienlijke rol.
    Wellink is geen econoom, zoals je van een DNB-president zou verwachten. De onderwijzerszoon uit de Achterhoek – hij komt uit een katholiek gezin met negen kinderen – studeerde rechten in Leiden. Daar houdt hij een mank been over aan een sprong in de gracht waarbij hij op ongelukkige wijze een fiets raakt. Zijn leven balanceerde op het randje. Door een infectie duurt het genezingsproces anderhalf jaar.
    De in 1943 geboren Wellink heeft gedurende zijn werkende leven begrotingsdiscipline en marktwerking hoog in het vaandel staan. Samen met Koopmans overtuigt hij begin jaren zeventig als jonge ambtenaar bij het ministerie van Financiën minister Wim Duisenberg ervan dat de overheidsbegroting uit de hand dreigt te lopen. Ze bedenken de later beroemd geworden eenprocentsnorm waardoor de stijging van de collectieve uitgaven binnen de perken moet blijven. De regel, die Duisenberg overneemt en met succes verdedigt in het kabinet Den Uyl, schrijft voor dat de collectieve lasten per jaar met niet meer dan 1 procent van het nationaal inkomen mogen stijgen. Wellink neemt in 1997 de positie van Duisenberg bij DNB over als deze naar Frankfurt verhuist om daar de eerste president van de Europese Centrale Bank te worden.
    Ondanks Wellinks reputatie komen zijn woorden over TCI hem duur te staan. Als de invloedrijke krant Wall Street Journal de volgende dag boven een commentaar ‘Nout Fazio’ kopt, is de toon gezet. Wellink, die twee jaar eerder op de bres sprong voor ABN Amro toen de bank Antonveneta wilde overnemen, krijgt nu het verwijt net zo protectionistisch te zijn als zijn Italiaanse collega Antonio Fazio.
    De bemoeienis van Wellink met ABN Amro in Italië ging inderdaad ver. ‘Ik kan me niet herinneren dat wij ooit zo druk zijn geweest met een buitenlandse toezichthouder als in dit geval’, zei hij daar zelf over in een interview met Elsevier. Maar de vergelijking met Fazio is onterecht. De Italiaanse bankpresident schond op flagrante wijze de regels terwijl Wellink niet eens in de buurt kwam van een overtreding.
    Het gevolg van Wellinks uitspraak is wel dat hij al in een vroeg stadium van de strijd om ABN Amro in het defensief belandt. Ter verdediging voert hij aan dat hij nooit iets tegen hedgefondsen heeft gehad, integendeel. Hij benadrukt dat activistische beleggers bedrijven scherp houden. Wel, voegt hij eraan toe, is bij financiële instellingen sprake van een publiek belang. Het opsplitsen van een bank brengt risico’s met zich mee voor de financiële stabiliteit.
    Het kan de basis vormen voor een afwijzing van het consortium. Maar als het erop aankomt, geeft Wellink alsnog zijn toestemming voor een verklaring van geen bezwaar.
    Na de overname is hij niet van het dossier verlost. Als bankpresident moet hij de eerste jaren na de overname persoonlijk toezien dat de opsplitsing ordelijk verloopt.