|
|
|
De must van de fjorden |
7 |
|
|
|
Noorwegen wordt vooral getypeerd door de grote contrasten in het landschap. In het fjordengebied manifesteert dit zich vooral in de combinatie van vergezichten over eindeloze watervlakten en grillige bergformaties met ongenaakbare toppen. Jotunheimen is het berggebied met de hoogste toppen, Galdhøpiggen met een hoogte van 2469 m spant de kroon. De Noorse fjorden zijn het resultaat van de enorme verplaatsingen van ijs en steen in de ijstijden. Op sommige plaatsen zijn ze meer dan 1000 m diep en 200 km lang. Bij het wegtrekken van het ijs ontstonden diepe gaten tussen de bergen. Op sommige plaatsen rijzen de rotsen loodrecht op uit de fjord.
Ondanks de steile berghellingen wisten zich hier al vroeg mensen te vestigen. De grond bleek er vruchtbaar en de zuidelijke hellingen zorgden voor een uitstekend microklimaat. Engelse monniken introduceerden er fruit uit warmere streken, dat het er goed bleek te doen. Zelfs perziken en abrikozen gedijen hier goed.
Naast de fjorden maken we in dit hoofdstuk kennis met vele watervallen en de grootste gletsjer van het Europese vasteland, de Jostedalsbre.
De fjorden als binnenkomer
De fjorden in het westen zijn wel de meest markante plekken in Noorwegen, die veel toeristen trekken. Ze komen ervoor uit de hele wereld. Het was ook hier dat het toerisme begon. Toeristen uit Engeland zetten via de fjorden voor het eerst voet aan land in Noorwegen. Het was de Engelse globetrotter Charles Elliot die in 1830 West-Noorwegen aandeed. Vervolgens trok hij verder de bergen in over de Handangervidda. Het uitzicht vanuit de hoogte op de Sørfjord in Hardanger overtrof wat hij eerder had gezien in de Himalaya.
In Engeland gingen zijn ervaringen van mond tot mond. Bergen en de rest van het westen van Noorwegen werden belangrijke reisdoelen. In 1858 koerste de eerste stoomboot in het gebied van Sogn og Fjordane. In de eerste reisbeschrijvingen komt het fjordengebied naar voren als onbeschrijflijk mooi. De basis voor het toerisme naar Noorwegen is daarmee gelegd. Dat de fjorden zo tot de verbeelding spreken heeft vooral te maken met de unieke combinatie van hooggebergte en het langgerekte water tussen de bergketens. Elders in Europa is een dergelijke combinatie niet te vinden. De diepe insnijdingen maken het bovendien mogelijk om vanaf het water diep het land binnen te dringen. In vroeger tijden, toen van wegenaanleg geen sprake was, was vervoer over het water de enige manier om deze gebieden te bereiken. Veerpontjes zorgen voor een goed transport over de vele wateren.
Westelijke fjordenkust
Klik op een van de volgende deelkaarten voor een vergroting:
linksboven,
rechtsboven,
linksonder en
rechtsonder.
Het resultaat van wegtrekkende gletsjers
Fjorden behoren tot de meest kenmerkende elementen van Noorwegen. Op weinig plaatsen elders in de wereld zijn vergelijkbare landschappen te vinden. Bijzonder van de Noorse fjorden is vooral de combinatie van sneeuw, water, steile rotsen en groeizame hellingen op het zuiden. Veel fjorden zijn het resultaat van het werk van grote gletsjers. Tijdens de laatste ijstijd waren de gletsjers veel groter dan momenteel. Vooral de hoeveelheid ijs was immens groot. Grote blokken ijs brachten zowel aan de zijkanten als in de diepte van de dalen een sterke uitschuring teweeg. Toen het ijs zich terugtrok, bleven de fjorden als diepe kloven over. Voorbeelden zijn de Sognefjord, Hardangerfjord en Geirangerfjord. Bij Kyrkjebø in de Sognefjord is een diepte gemeten van 1308 m.
De tien langste fjorden zijn:
|
Sognefjord (Sogn-og Fjordane) |
205 km |
|
Hardangerfjord (Hordaland) |
180 km |
|
Trondheimsfjord (Nord-Trøndelag) |
130 km |
|
Porsangen (Finnmark) |
123 km |
|
Oslofjord |
120 km |
|
Storfjord (Møre og Romsdal) |
110 km |
|
Nordfjord (Sogn-og Fjordane) |
106 km |
|
Boknafjord (Rogaland) |
96 km |
|
Varangerfjord (Finnmark) |
90 km |
|
Romsdalsfjord (Møre og Romsdal) |
88 km |
Op weg naar de fjorden
Wie de fjorden als een van zijn reisdoelen heeft op een reis naar Noorwegen, kan diverse kanten uit. Wie met de boot uit het Duitse Kiel in Oslo aankomt, heeft al de eerste fjordervaring. De Oslofjord geeft al het gevoel van een enorme ruimte op het water. De hellingen aan de kusten zijn echter maar laag vergeleken bij de steile rotswanden op diverse plaatsen aan de westkust. De reis naar de fjorden in het zuidwesten is op verschillende manieren mogelijk: over zee via Stavanger, Bergen of andere kustplaatsen, over land via de zuidkust of dwars door het bergland via Oost-Noorwegen.
Een populaire route is: Oslo-Dombås-Åndalsnes-Geiranger-Otta-Oslo. Ook per trein is deze route voor een groot deel te volgen.
Onderweg zijn er vele bezienswaardigheden en een ruime keus aan overnachtingsmogelijkheden. Als een lange fjord ons doel is, dan is de Sognefjord de beste keuze. De afwisselende Hardangerfjord is minder lang en ligt zuidelijker. Deze is goed bereikbaar vanaf de stad Bergen. Beide fjorden snijden diep het land in: de Hardangerfjord 180 km en de Sognefjord maar liefst 205 km. Wie niet naar de lengte kijkt maar naar de fjord als natuurbeleving, komt al snel uit bij de Geirangerfjord. De fjord slingert zich door het landschap met op diverse plaatsen steile rotswanden. Veel fjorden hebben trouwens ook weer aftakkingen met andere namen.
Voor wie vanaf Stavanger in het westen komt is Fjordvegen, rijksweg 13, een geschikte weg. De weg voert langs diverse landschappelijke hoogtepunten naar Førde, midden in het fjordengebied.
FJORDENGEBIED. www.fjordnorway.com
Tussen sneeuw en kersen
Langs de fjorden voeren tal van wegen, vaak aan beide zijden van de fjord, die zorgen voor magnifieke uitzichten en boeiende belevenissen. Een goed voorbeeld is rijksweg 7 langs de Sørfjord. Vooral voor reizigers vanuit Bergen is dit een goede route. De hellingen van deze zuidtak van de Hardangerfjord zijn beplant met diverse fruitsoorten. De ontluikende fruitbloesems vormen in juni in combinatie met de bergen en fjorden een bijzonder decor.
In dat decor vindt rond Pinksteren in Ullensvang bij Lofthus het jaarlijkse Hardanger Musikkfest plaats. Niet voor niets is deze plaats aan de fjord uitgekozen voor dit muzikale evenement, want het was het lievelingsgebied van de Noorse componist Edvard Grieg. Veel van zijn vrije tijd bracht hij hier door in de bergen en aan de fjord. Hij heeft in deze regio ook gecomponeerd. Tijdens de muziekfeesten zijn er ook wandelingen in de voetsporen van deze verdienstelijke componist. Bloeiende fruitbomen, sneeuw op de toppen van de omringende bergen en het kabbelende water van de fjord gecombineerd met de muziek van Grieg, een bijzondere combinatie. Noorser kan het bijna niet.
Om de kersen te kunnen proeven moeten we hier eind juli zijn; dan zijn er ook de kersenfeesten. Vanuit Lofthus is de tocht langs de fjord een boeiende rit. Bij Tyssedal ligt het Norsk Vasskraft- og Industriestadmuseum. Bij Odda is het mogelijk de andere kant van de fjord terug te rijden; deze weg is wel wat minder breed. De weg slingert helemaal rond de fjord tot aan Utne. Hier staat het Utne Hotell uit 1722; een overnachting in dit oudste hotel van Noorwegen is een aparte belevenis. Na Utne voert de weg nog verder langs de Hardangerfjord tot aan Jondal. Niet ver hiervandaan ligt het zomerskicentrum van Folgefonna. Het is een zeer aparte combinatie van twee seizoenen door elkaar op een en dezelfde dag: in de morgen zwemmen in de fjord en de middag doorbrengen op de eindeloze sneeuwvlakte van de Folgefonna. Bij Jondal is ook de mogelijkheid de fjord over te steken naar Norheimsund. Hier is het Hardanger Fartøyvernsenter, een plek waar oude houten schepen gerestaureerd worden. Drie km verder naar het westen ligt de beroemde Steindalsfoss. Zeer apart bij deze waterval is dat je achter het vallende water om kunt lopen.
HARDANGERFJORD. www.hardangerfjord.com
HARDANGER MUSIKKFEST. www.hardangermusikkfest.no
HARDANGER FARTØYVERNSENTER.
Norheimsund. Geopend: 29/5–30/8
dag. 10–17 uur. www.fartoyvern.no
FOLGEFONNA SOMMERSKISENTER. www.folgefonn.no
NORSK VASSKRAFT-OG INDUSTRIESTADMUSEUM. www.nvim.no
ODDA. www.visitodda.com
Authentieke hotels en gletsjers
Ten noorden van de Hardangerfjord ligt de Sognefjord, een van de toeristische hoogtepunten van Noorwegen. In Balestrand komen al vele eeuwen toeristen. Kvikne’s Hotell is daar een duidelijk voorbeeld van. Sinds 1877 maken reizigers gebruik van deze karakteristieke overnachtingsplek. In dit plaatsje halverwege de fjord treffen we ook diverse interessante musea aan die een goed beeld geven van het leven rond deze fjord. Voor een blik aan de overkant van de fjord ligt het pontje klaar naar Vangsnes.
De Sognefjord is trouwens niet alleen de langste, maar ook de diepste fjord. De Sognefjord vertakt zich ver in het hooggebergte: in het noorden naar Fjærland tot vlak bij de Jostedalsbre en naar het zuiden via de Nærøyfjord naar Gudvangen. In Fjærland staat het gletsjermuseum, Norsk Bremuseum. Fjærland is een goed uitgangspunt voor diverse uitstapjes. In het stadje staat het Mundal Hotell uit 1891, dat nog steeds in beheer is van dezelfde familie en nog over het authentieke interieur beschikt.
Fjærland is tevens een uitgangspunt voor het maken van gletsjertochten. Deze tochten moeten altijd onder begeleiding plaatsvinden. Ook is het mogelijk een deel per bus af te leggen met de gletsjerbus, Brebussen. Deze bus gaat over Sogndal, Solvorn, het Breheimsenter naar de Nigardsbre en weer terug. Ook vanuit Flåm, Balestrand, Lærdal, Sogndal, Årdal, Vik, Leikanger en Solvorn is het mogelijk van deze bus gebruik te maken. Vanaf de laatstgenoemde plaats is het ook mogelijk over te varen naar Urnes, waar een van de meest beroemde staafkerken staat. Deze kerk staat op de Werelderfgoedlijst van Unesco.
Een andere mogelijkheid om bij de gletsjers te komen is bij Jostedal. Jostedalen Breførarlag biedt de hele zomer tochten aan over de Nigardsbre. Ook voor kinderen boven de 6 jaar is het mogelijk deel te nemen, maar er zijn ook tochten voor meer ervaren deelnemers. Omdat de belangstelling voor tochten vaak groot is, verdient het aanbeveling een of meer dagen tevoren een plaats te reserveren. Het is een schitterende ervaring om over het blauwe ijs te klimmen. Er zijn ook kano- en kajaktochten mogelijk nabij de gletsjer. Bij Jostedal is ook het Jostedal Bresenteret, met veel bezienswaardigheden. Vanuit het gebouw is er een mooi uitzicht op de gletsjer.
JOSTEDAL GLETSJERTOCHTEN. www.jostedalen-breforarlag.no
NORSK BREMUSEUM,
Fjærland. Geopend: juni–aug. 9–19; apr.–okt. 10–16 uur, nov.–mrt.
op afspraak.
www.bre.museum.no
JOSTEDAL EN DE GLETSJERBUS. www.jostedal.com
FJÆRLAND. www.fjaerland.org
Via Bergen (o.a. Hardangerfjord en Sognefjord)
|
Traject |
beschrijving |
|
Bergen-Kvam (E16/rw 7) |
langs Sørfjord |
|
Kvam-Norheimsund (rw 7) |
Steindalsfossen |
|
Norheimsund-Granvin (rw 7) |
langs Granvinfjorden (fruitgebied) |
|
Granvin-Voss (rw 13) |
wintersportstadje met gondelbaan |
|
Voss-Gudvangen (E16) |
uitzicht bij Stalheim en door Nærøydal |
|
Gudvangen-Kaupanger (pont) |
tocht over Nærøyfjord naar Sognefjord |
|
Kaupanger-Sogndal-Hella (rw 55) |
over en langs Sogndalsfjord en Sognefjord |
|
Hella-Vangsnes (pont) |
tocht over Sognefjord |
|
Vangsnes-Vik (rw 13) |
langs het Vikafjell |
|
Vik-Dale-Bergen (E16) |
langs Bolstadsfjord en Veafjord |
Via Oslo (o.a. Sognefjord, Nordfjord en Romsdalsfjord)
|
Traject |
beschrijving |
|
Oslo-Lillehammer-Otta (E6) |
langs Mjøsa en door Gudbrandsdal |
|
Otta-Lom (rw 15) |
langs het Vågåvatn en Ottvatn |
|
Lom-Skjolden (rw 55) |
over Sognefjelsveien naar de Lustraford |
|
Skjolden-Gaupne-Leikanger (rw 55) |
langs Sogndalsfjord en Sognefjord |
|
Leikanger-Balestrand (pont) |
over Sognefjord |
|
Balestrand-Vadheim (rw 55) |
langs Sognefjord |
|
door Ytredalen |
|
|
Førde-Sandane-Nordfjordeid (E39) |
langs Førdefjord, overtocht Anda-Lote |
|
Nordfjordeid-Volda (E39) |
langs Voldafjord en oversteek naar Volda |
|
Volda-Festøya (E39) |
pont oversteek richting |
|
Ålesund Ålesund-Sjøholt-Vestnes (E 39) |
langs uitloper Romsdalsfjord naar Vestnes |
|
Vestnes-Molde (pont) |
oversteek over Romsdalsfjord |
|
Molde-Åndalsnes (rw 64) |
langs Romsdalsfjord |
|
Åndalsnes-Linge (rw 63) |
door Isterdalen en over Trollstigveien |
|
Linge-Eidsdal (pont) |
oversteek over Norddalsfjord |
|
Eidsdal-Geiranger (rw 63) |
enige bergpas die gehele jaar open is |
|
Geiranger-Hellesylt (pont) |
boottocht over Geirangerfjord langs watervallen |
|
Hellesylt-Stryn-Grotli (rw 60) |
langs Strynsvattnet en zomerskigebied |
|
Grotli-Bismo-Lom (rw 15) |
een van de droogste gebieden van Noorwegen |
|
Lom-Fagernes-Hønefoss-Oslo |
door Valdres |
In de sporen van de pioniers
Een aftakking van de Sognefjord is de Lustrafjord, die naar Skjolden voert. In deze omgeving, zo’n 200 km vanaf het begin van de fjord, is het uitzicht over de fjord fantastisch. Deze uiterste arm van de fjord ligt aan rijksweg 55 uit Lom. Lom is een trekpleister voor de bergliefhebbers en skiliefhebbers, die in de zomer skiën bij Galdhøpiggen skisenter. Lom heeft vele overnachtingsmogelijkheden en beschikt over een interessant bergmuseum (Fjellmuseum) en een stenencentrum, Fossheim steinsenter. Er is een leuke wandeling, Bergomsrunda, een rondje in de bergen dat ook langs verschillende andere aardige bezienswaardigheden komt, zoals het openluchtmuseum en de staafkerk.
Om de omgeving te verkennen is rijksweg 55, Sognefjellsveien, een belevenis op zich met diverse toeristische hoogtepunten. Niet voor niets is deze weg aangewezen als toeristenweg met veel plekken om te stoppen. Vaak wordt er informatie gegeven over de omgeving. Regelmatig heeft men een schitterend uitzicht over de Sognefjell, met de besneeuwde toppen van de hoogste bergen van Noorwegen. Galdhøpiggen is met zijn 2469 m de hoogste top. De weg is modern, maar het is een oud traject dat belangrijk was voor het transport vanaf de fjord de bergen over naar het binnenland. Zo moesten bijvoorbeeld aardappels die langs de fjord waren gekweekt over de bergen getransporteerd worden. Het transport met fjordenpaarden heeft heel wat inspanningen gekost, en was niet zonder gevaar. Deze weg voert ook over de hoogste pas van Noorwegen (1440 m). De weg is goed berijdbaar en biedt mooie uitzichten op besneeuwde bergen, watervallen en het afwisselende landschap van Jotunheimen.
Wie wat dieper de bergen in wil, kan op enkele plaatsen gebruikmaken van zijwegen die vaak naar berghutten voeren, zoals Juvas-hytta en Spiterstulen. In de Dominicus-uitgave Bergtochten in Noorwegen staat veel nuttige informatie over bergtochten in dit gebied en vele andere berggebieden. Een goede overnachtingsmogelijkheid midden in het berggebied vormt ook Jotunheimen Fjellstue, direct langs de weg. Hier zijn fietsen te huur en tevens is het een goed uitgangspunt voor wandelingen of langere trektochten. Aan de rand van de fjord in het oosten staat bij Lærdal het Norsk Villakssenter. Hier is veel interessants te zien over het leven van de wilde zalm. De zalmen zijn ook van nabij te bewonderen.
Een zuidelijke tak van de Sognefjord is de Aurlandsfjord, een lange fjord die smal toeloopt tot aan Flåm. Van hieruit is de bekende tocht Norway in a nutshell te maken, waarbij men in korte tijd veel landschappen ziet op weg naar Myrdal. Imponerend is de waterval Kjosfossen in Flåmsdalen. De trein vanuit Flåm stopt er speciaal om de passagiers even uit te laten stappen. Wie zelf per auto reist, kan bij Aurland naar de E16. Deze weg voert naar het oosten door het Lærdal langs Filefjell. Een andere mogelijkheid is nog wat fjordervaring op te doen langs de Årdalsfjord, via rijksweg 53. Bij Årdal buldert de Vettisfoss, de hoogste waterval van Noorwegen, met imposante kracht omlaag. Het water maakt een val van 275 m, een adembenemend gezicht.
NORSK VILLAKSSENTER, Lærdal. Geopend:
mei 10–18, juni 10–19, juli 10–22, aug. 10–19 en sept. 11–17 uur.
www.norsk-villakssenter.no
SOGNEFJORD. www.sognefjord.no
FLÅMSBANA, treinreis met boottocht over fjord. www.flaamsbana.no
LOM EN OMGEVING, JOTUNHEIMEN. www.visitlom.com
FJELLMUSEUM. Lom. Geopend: 3/1–30/4 dag. 9–16; 1/5–31/5 9–16, za.–zo. 10–17; 1–14/6 dag. 9–17, za.–zo. 10–17; 15/6–15/8 9–20, za.–zo. 10–20; 16/8–31/8 9–17, za.–zo. 10–17; 1–30/9 9–16, za.–zo. 10–17; 1/10–20/12 9–16 uur. www.fjell.museum.no
Lange fjordarmen, onmetelijke sneeuwvelden
Een andere fjord, een stuk noordelijker, is de Nordfjord aan rijksweg 15. Deze 110 km lange fjord gaat met lange zijarmen tot aan de grootste gletsjer van Noorwegen, de Jostedalsbre. Deze gletsjer heeft een oppervlakte van 487 km2. Vanaf Olden is deze gletsjer onder andere te benaderen bij Briksdal. Deze zijtak van de gletsjer, de Briksdalsbre, trekt jaarlijks vele bezoekers uit de gehele wereld. Rond alle fjordarmen zitten we volop in de sneeuw. Via rijksweg 60 is het mogelijk vanuit Loen voorbij Kjenndal Fjellstove richting gletsjer te rijden; daarna is het nog 300 m te voet. Vanaf Sande aan het Loenvatnet gaat een boot naar de gletsjer. De gletsjer is vanaf meer plaatsen te benaderen. Zo is er een route vanaf Skei aan de E39, die tot Høyset camping te berijden is en daarna te voet een forse wandeling door het Oldeskaret biedt van vijf uur. Aan diverse kanten maken we kennis met de gletsjers in de omgeving.
Het gaan over de gletsjer vergt ervaring, begeleiding en een goede uitrusting. Een alternatief is een bezoek aan het Norsk Bremuseum in Fjærland. Het museum geeft een uitstekend inzicht in de achtergronden van deze gletsjer. Bovendien is er vanaf dit imponerende museumgebouw zo op de gletsjer zelf te kijken.
Wie dat wil kan ook in dit gebied midden in de zomer volop skiën. Hiervoor is Strynefjellet de aangewezen plaats. Een stoeltjeslift voert naar de besneeuwde toppen waar het ook hartje zomer goed toeven is met de ski’s onder. Het centrum ligt aan de weg tussen Grotli en Hjelle, een aftakking van rijksweg 15. Deze weg voert ook naar het Strynsvatnet en Oppstryn, 20 km ten oosten van Stryn met het Jostedalsbreen Nasjonalparksenter. Dit centrum geeft een goed beeld van het Jostedalsbreen Nasjonalpark. Buiten zijn een natuurpad en een botanische tuin met een zeer rijke bergflora. Vanaf Stryn is het mogelijk via rijksweg 15 de weg westwaarts te rijden naar Nordfjordeid. Hier is een centrum van fjordenpaarden. Ze zijn uitgebreid te bewonderen en er bestaat de mogelijkheid om er huifkartochten mee te maken.
Van Gaupne voert rijksweg 604 naar Gjerde. Er loopt nog een weggetje door naar Styggevatnet; die eindigt met zicht op uitlopers van de gletsjer.
JOSTEDALSBREEN NASJONALPARKSENTER, Oppstryn, Stryn. Geopend
dag. 1/5–1/6 9–16, 12/6–14/8 9–18, 15/8–30/9 9–16 uur. www.jostedalsbre.no
BRIKDALSBRE. www.briksdalsbre.no
FJORDENPAARDEN, rondtochten op fjordenpaarden. www.norsk-fjordhestsenter.no
Een paard rond de fjord
Rond de fjorden was het paard een trouwe helper voor het bewerken van de grond en voor het transport vanaf de fjordkade. Van oudsher speelden de paarden met hun typerende blonde manen een belangrijke rol in het transport, vooral in het waterrijke westen van het land, over de bergen naar de diverse dalen in het achterland. Ook voor de slee in de winter vervulde het fjordenpaard een belangrijke functie. Dit fjordenpaard heeft bijzonder goede eigenschappen. Het is een sterk ras; de paarden zijn meestal niet hoger dan 1,40 m. De dieren zijn betrouwbaar, volgzaam en hebben een groot uithoudingsvermogen.
Sinds de komst van de tractor en de vrachtauto is het nut van de paarden afgenomen, maar nog steeds vormen zij een vertrouwd beeld in het landschap. In de jaren vijftig zijn deze bijzondere paarden ook in Nederland ingevoerd; inmiddels lopen er hier zo’n tienduizend fjordenpaarden rond.
Op het uiterst westelijke punt van Noorwegen, in de provincie Sogn og Fjordane, liggen de plaatsen Florø en Bremanger. De gemeentegrenzen van deze plaatsen strekken zich uit van de gletsjers tot in de zee. In dit grillige gebied zijn de verschillen in landschappen groot: woeste rivieren, hoge bergtoppen en diverse grote watervlakten. Op de meest westelijke plek bij Florø liggen diverse eilanden voor de kust, die per veerboot te bereiken zijn. Florø ligt op een lange smalle landtong, aan alle kanten omgeven door water. De omgeving herinnert aan een rijk visserijverleden, maar nog steeds speelt deze plaats een belangrijke rol in de verwerking van vis. Als overnachtingsmogelijkheid in deze omgeving is de rorbue, een huisje aan de waterrand, zeer gewild. Vanaf deze oude vissershuisjes vertrokken de vissers ooit direct naar zee. Het gebied leent zich vooral voor tochten op het water, zeevissen en duiksport. In Florø staat ook het Kystmuseum met interessante informatie over deze omgeving.
Landinwaarts richting Førde ligt het Sunnfjord Museum, met een wandelpad naar de waterval Huldrefossen, met een vrije val van 90 m. In Førde wordt jaarlijks een internationaal festival voor volksmuziek gehouden. Deze zo westelijk gelegen plaatsen zijn goed te bereiken vanaf rijksweg 15. Nog een andere westelijke bestemming is Måløy; een 1224 m lange brug verbindt dit kustplaatsje met het vasteland. Op het eiland ligt Kråkenes fyr, een van de meest westelijke plekken met zeer ruwe weersomstandigheden. Een Noorse verffabrikant test op het huisje zijn buitenlakken; bij diverse weersomstandigheden is het een boeiende plek om te vertoeven. Ook zeer westelijk, ten noorden van Måløy ligt aan rijksweg 618 het kleine eilandje Selje. Hier staan nog de ruïnes van een klooster uit de 12de eeuw, gewijd aan de heilige Sunniva.
FLORØ. www.florbu.com
FOLKEMUSIKKFESTIVAL FØRDE. Jaarlijks begin juli. www.fordefestival.no
BREMANGER, STRYN EN SELJA. www.nordfjord.no
Groeiende gletsjers ondanks hogere temperaturen
Terwijl vanaf veel plaatsen in de wereld alarmerende berichten komen over slinkende gletsjers, nemen in Noorwegen de gletsjers juist op diverse plaatsen in omvang toe. Noorse experts toonden al eerder aan dat door de hevige sneeuwval de laatste jaren de gletsjers in hun land juist groeien. Opvallend is dat rond sommige fjorden en gletsjers juist extra veel sneeuw valt. Een voorbeeld vormt de Briksdalsbre, een onderdeel van de Jostedalsbre, de grootste gletsjer van het Europese vasteland. In de regio Nordfjord, waar deze gletsjer ligt, valt jaarlijks veel sneeuw. Dit kan wel oplopen tot 9 m. Door deze sneeuwval is de aanwas groter dan de afkalving door smelting in de zomer. Dit ondanks de stijging van de gemiddelde temperatuur door de globale opwarming van de aarde.
Liever dood dan in de handen van de Noren
Rond 960 leefde in Ierland een respectabele vrouw, Sunniva, een koningsdochter. Deze aantrekkelijke vrouw had een sterk geloof. Toen haar vader stierf had een leider van de Vikingen zijn zinnen op haar gezet en wilde haar tot vrouw nemen. Maar zij dacht daar anders over. Ze vluchtte nog liever het land uit dan met deze man haar leven en haar rijk te delen. Toen de druk haar te hoog werd, verliet zij inderdaad met andere geloofsgenoten in drie schepen het land.
Op zee koersten zij door de stroming en de wind ongewild naar het noorden en kwamen aan de Noorse kust terecht. Veilig en wel landden ze op het eiland Selje. Sunniva zocht bescherming in een uitgeholde rots. Het eiland werd alleen gebruikt door boeren die er in de zomer hun dieren lieten grazen. Toen de boeren de vreemdelingen ontdekten, waren zij bang dat deze de dieren kwamen stelen en riepen zij de hulp in van Håkon Jarl, de leider van het Noorse volk. Deze gaf het leger de opdracht hen gevangen te nemen. Sunniva bad tot God dat zij liever wilde sterven dan in de handen vallen van de Noorse krijgsmacht. Zij gingen de holte in de berg in, die zich daarna afsloot. De krijgers troffen op het hele eiland niets aan en gingen onverrichter zake terug.
Na de dood van Håkon Jarl werd Olav Tryggvason koning van Noorwegen. Er gebeurden merkwaardige dingen op het eiland. Op aangeven van voorbijvarenden gingen koning Olav en de bisschop zelf naar het eiland om te onderzoeken wat er gaande was. In een ingestorte berg ontdekten ze vergane beenderen en het gave lichaam van de heilige Sunniva. Al deze gebeurtenissen moeten plaatsgevonden hebben in 996. Later bouwden benedictijnen op deze plek een klooster. De resten ervan staan nog op het eiland Senja. Sunniva werd een belangrijke beschermheilige van het Noorse volk.
Een fjord met een verhaal
Een stukje noordelijker komen we bij de uitloper van de Storford, bij Hellesylt aan rijksweg 60. Dit plaatsje is het uitgangspunt voor de beroemde route Geiranger-Trollstigen-Åndalsnes. Het kleine plaatsje ligt tegen een uitloper van de fjord, de Sunnylvsfjord. Midden in het stadje dendert de Hellesyltfoss omlaag, vlak bij de plek waar de boot naar Geiranger vertrekt. De tocht met deze boot is een echte Noorwegenbelevenis: steile rotswanden, watervallen en boerderijtjes waarvan je niet begrijpt hoe hier zich ooit mensen hebben kunnen vestigen en er hebben voorzien in hun bestaan. Op de boot volgt de verklaring. Sommige hellingen zijn zo vruchtbaar en luw dat er jaarlijks een rijke perzikoogst binnengehaald wordt.
Tegenwoordig zijn veel boerderijen zomerhuizen geworden. Je komt er alleen per schip, want de bergen zijn te steil voor wegen. Voor een goed uitzicht kan men het beste met de auto doorrijden naar Ørnesvingen, Flydalsjuvet of Dalsnibba (tolweg). Op dit laatste punt is een mooi uitzicht over de Geirangerfjorden op 1500 m hoogte. Het is mogelijk hier in de zomer in de sneeuw te zitten, terwijl er aan de fjord zomerse temperaturen zijn. Wie te voet vanuit Geiranger op de fjord neer wil kijken, kan lopen naar Vesteråsfjellet of Skageflå. In dit laatste geval komen we op een uitzichtpunt dat dezelfde naam draagt als een afgeplat rotsplateau nabij Stavanger: Preikestolen. Vanaf 520 m hebben we hier een groots uitzicht over de Geirangerfjorden. Wie de tijd heeft kiest voor een heen-en-terugwandeling, die circa 3 uur duurt. Doordat Geiranger een van de grootste en bekendste toeristenattracties vormt, is het hier aanmerkelijk drukker dan we elders gewend zijn in Noorwegen. Ook in de naaste omgeving zijn diverse aantrekkelijke verblijfplaatsen, waaronder Valldal en Norddal aan rijksweg 63 ten noorden van Geiranger en Grotli aan rijksweg 15 ten zuiden van het stadje.
GEIRANGER EN OMGEVING. www.visitgeirangerfjorden.com
Alpen aan zee
In het westen zijn in combinatie met een tocht naar de fjorden ook diverse interessante kustplaatsen te bezoeken. Zo is het mogelijk via rijksweg 60 naar Stranda en Aure naar Ålesund te rijden. In deze stad brak in 1904 brand uit, waardoor een groot deel verloren ging. Maar de stad werd herbouwd en toont vandaag de dag een zeer aparte, jugendstil-achtige bouwstijl van houten huizen dicht bij elkaar op het schiereiland, midden in de Atlantische Oceaan. Een wandeling door de Kongensgate en langs Sundet geeft een goed beeld van de aparte bouwstijl uit de tijd van de wederopbouw.
Via weg E39/E136 is het mogelijk naar de Romsdalsfjord te rijden en over te steken naar Molde. Deze stad wordt wel de Stad van de Rozen genoemd; het zegt voldoende over de groei aan de zuidhellingen van deze brede, open fjord. Jaarlijks wordt hier een jazzfestival gehouden, waar veel buitenlandse toppers komen. Bij het stadje zijn ook diverse aantrekkelijke plekken met strandjes: zwemmen in de fjord met uitzicht op de besneeuwde toppen van de Romsdalsalpene aan de overkant. Deze sneeuwbergen met de grote wateroppervlakte op de voorgrond geven een bijzondere aanblik. Midden in de fjord liggen zeer langgerekte dunne eilanden. Op het smalle eiland Hjertøya is een klein vissersmuseum.
Om een goed uitzicht over de fjord te hebben is een tocht omhoog naar Varden aan te bevelen. Op dit uitzichtpunt met restaurant komen aanmerkelijk minder toeristen dan op vele andere plaatsen, omdat het minder bekend is. De bergtop is zowel te voet als per auto te bereiken.
Beneden aan een inham van de fjord naar het noorden ligt het oude vissersplaatsje Bud. Dit was ooit een belangrijke handelsplaats, die al in 1523 voor een bloeiende handel in vis zorgde. We treffen nog vele oude vissershuisjes en de sfeer van weleer aan in deze uithoek aan de rand van de oceaan. Wie de Romsdalsfjord per trein wil bereiken, kan gebruikmaken van de Rauma-lijn. De tocht voert per comfortabele trein door het Romsdal tot Åndalsnes. Tijdens de tocht is er een afwisselend landschap te zien van bergen en woeste rivieren, waaronder de zalmrivier de Rauma. De trein stopt ook bij enkele toeristische hoogtepunten, zoals bij de 1000 m hoge steile wand Trollveggen, de hoogste van Europa.
ÅLESUND. www.visitalesund.com
MOLDE. www.visitmolde.com
TROLLSTIGEN EN TROLLSTIGVEIEN. www.trollstigen.net
Over eilanden en bruggen
Langs de Atlantische Oceaan kunnen we over de Atlanterhavsveien (rijksweg 663) naar het noorden. De kust bestaat hier, zoals op zoveel plaatsen in Noorwegen, uit een grote reeks van eilanden en schiereilanden. Deze zeer westelijke route verbindt enkele van deze eilanden; het geeft een bijzonder gevoel tussen de oceaan en de grillige kust te rijden. Vooral in de avonduren met een ondergaande zon is het rijden hier een extra belevenis. Op de bruggen staan vissers hun geluk te beproeven in het snelstromende water in de trekgaten. Op het noordelijkste stukje van de route is de veerpont te nemen naar Kristiansund. Dit stadje is groot geworden door de handel en verwerking van vis. In de wijk Sjursvika zijn nog de oude pakhuizen te bewonderen. Na de vis is nu de olie belangrijk geworden.
Vooral in juni en juli trekt de stad veel extra toeristen aan door diverse festivals, concerten en antieke zeilschepen, die hier aangemeerd liggen. Niet ver uit de omgeving ligt de eilandengroep Grip. Er wonen geen mensen, in vroeger tijden wel; toen was het een uitvalsbasis voor vissers. Nu is het een populaire plek voor toeristen. Vanaf Kristiansund gaan snelle boten naar Grip, Håholmen en Ringholmen. Andere mogelijkheden zijn een safari in de archipel of een boottocht met het Vikingskipet Kvitserk. Ook vissen op zee behoort tot de mogelijkheden, onder andere in Strømsholmen.
KRISTIANSUND. www.visitkristiansund.com
ATLANTERHAVSVEIEN. www.atlanterhavsveien.no
