. Loslaten

Loslaten als proces

Yoga is een leerschool voor loslaten. Loslaten is een voorwaarde om een nieuw begin te kunnen maken. In alle levensprocessen zie je dit principe. Zo kun je pas goed inademen als je goed hebt uitgeademd. De uitademing schept ruimte voor een nieuwe inademing. Loslaten is een proces dat in de natuur duidelijk zichtbaar is. Als in de herfst de bomen hun kastanjes, beukennootjes en blaadjes niet zouden laten vallen, zouden ze niet tot nieuwe bloei komen en stagneert het levensproces.

Over het algemeen vinden we het niet zo moeilijk om iets nieuws te bedenken of te doen, maar dat we hiervoor iets dienen los te laten, realiseren we ons meestal niet.

Loslaten van belemmeringen

Energie kan pas goed stromen als er geen belemmeringen zijn. Lichamelijke belemmeringen kunnen tot uiting komen in stijfheid, pijn, krachtsverlies, oververmoeidheid of kou. Psychisch kan er sprake zijn van bijvoorbeeld opgekropte boosheid, neerslachtigheid, gebrek aan zelfvertrouwen of angst. Vaak gaan deze belemmeringen vastzitten in een denkpatroon. Dan spelen ze een rol bij alles wat je doet, bij plannen die je maakt en de verhalen die je vertelt, ook aan jezelf. Zo worden deze problemen steeds bevestigd in je eigen doen en laten. Je komt in aanraking met gevoelens van onmacht en misschien zelfs radeloosheid. Loslaten is dan gemakkelijker gezegd dan gedaan. Toch is het goed om er eens bij stil te staan wat er gebeurt als je werkelijk wordt afgeleid van je probleem. Hoe voel je je tijdens een spannende film, een boeiend boek, aangenaam gezelschap of yoga? Dan vergeet je jezelf. Dan laat je ongemerkt los wat jou zo in zijn greep had. Je kunt echter alleen dat loslaten wat je eerst vasthield. Als je in de lappenmand bent, is het daarom goed eerst alle aandacht te richten op wat er met je aan de hand is. Dat is een vorm van acceptatie; door te aanvaarden wat zich aandient kun je bedenken wat je eraan kunt doen: oefeningen, een warm bad of kruik, medicijnen, de dokter bellen of iemand bij wie je kunt uithuilen, kortom: doe wat mogelijk is. Dan kun je er voor kiezen om het los te laten. Het volgende verhaaltje illustreert dit:

Twee bedelmonniken waren op weg. Ze kwamen bij een riviertje, dat ondiep genoeg was om erdoorheen te waden. Bij de oever stond een vrouw in een mooie sari. Ook zij wilde naar de overkant maar dan zou haar sari nat worden. Een van de monniken bood aan haar naar de andere kant te dragen en dit aanbod werd dankbaar aanvaard. Hij zette haar aan de overkant neer en de mannen liepen verder.
’s Avonds voor het slapen gaan barstte de ene monnik los: ‘Hoe kon je dat nou doe? Je weet toch dat wij vrouwen niet mogen aanraken? En jij tilt een vrouw op en draagt haar!’ De andere monnik antwoordde: ‘Ik heb haar aan de overkant losgelaten en jij draagt haar nog de hele dag met je mee’.

Loslaten van boosheid

Hoe vanzelfsprekend emoties ook zijn, je weet soms niet goed hoe ermee om te gaan. Als kind heb je wellicht ervaren dat boosheid niet op prijs wordt gesteld. Ingehouden woede kan echter tot veel spanningen leiden. Als je veel boosheid wegstopt heb je kans dat op zekere dag de bom barst en er onbedoeld een onevenredige woede naar buiten komt. Dat kan verwarring en verdriet geven, maar ook een grote schoonmaak houden.

Plezieriger is je boosheid te uiten op het juiste moment, tegen de juiste persoon, zodat het ongenoegen niet groter wordt dan hoort bij de situatie. Helaas is dit niet altijd mogelijk.

Andere manieren om woede of agressie los te laten zijn: je hart luchten bij een vriend(in), je stevig lichamelijk inspannen, bijvoorbeeld op de fiets, of onderstaande oefening doen. Door de emotie te uiten, kun je het incident loslaten en verder gaan.

Omgaan met problemen

We beginnen met een oefening die een voorbeeld is van hoe je problemen kunt benaderen en loslaten. Je hebt er een oude tennisbal bij nodig.

Oefening

RUGLIG

– Ga op de rug liggen en laat je lichaam wennen aan de grond.

– Leg de bal onder je rechterbil en ga erop liggen. Het is de bedoeling dat de bobbel onder je heel vervelend aanvoelt. Neem de tijd en:

– Accepteer dat de bal er ligt.

– Breng de inademing naar de plek die wordt ingedrukt en adem uit via de bal naar de grond. Ga hiermee door. Laat verzet uit je wegstromen met de uitademing mee. Verzet maakt de spieren hard.

– Voel of je hele lichaam ontspannen is en of je met volle zwaarte op de bal rust.

– Laat je huid als het ware om de bal heen zakken.

– Neem de bal op in je lichaam alsof hij een deel is van jezelf.

– Als het lang genoeg heeft geduurd, haal je de bal weg. Voel het verschil, vergelijk deze lichaamshelft met de andere, niet alleen in de billen maar in het hele lichaam.

– Doe hetzelfde aan de andere kant. Je kunt de bal ook op een andere plaats onder de rug leggen, maar nooit onder of tegen de wervels.

Deze oefening heeft vaak een plezierige uitwerking als je last hebt van spanningen in de rug en deze moeilijk kunt loslaten. In het begin kan de druk heel onaangenaam zijn. Omdat de bal niet meegeeft, is de enige manier om de druk te verminderen dat jij gaat meegeven, dus loslaten. De adem is je hierbij behulpzaam. Door zo gericht een plek te ontspannen wordt deze zacht. Je loopt dus niet weg voor de narigheid, maar kijkt het recht in de ogen.

Bij problemen gebeurt eigenlijk hetzelfde. Als je je verzet, ontstaat er strijd en verharding. Als je het negeert blijft het aan je knagen. Maar als je accepteert dat het probleem er is, kun je ermee aan het werk gaan. De aandacht die je er aan geeft maakt het hanteerbaar. Zoals de bal een gevoel van ruimte achterliet, kan ook een probleem dat is losgelaten, leiden tot ruimte en innerlijke groei.

Loslaten van stoorzenders

Met stoorzenders word je dagelijks geconfronteerd: herrie bij de buren, stilstaan in de file, een snurkende partner, pijn in je lichaam. Aan de feiten is niet veel te doen; het enige wat je kunt veranderen is je houding ten opzichte van stoorzenders. Je hebt de keus om ruzie te maken met de omstandigheden of om ze te accepteren. Acceptatie wil niet zeggen dat je het allemaal maar goedkeurt, doet alsof het er niet is of het lijdzaam over je heen laat komen, maar dat je vaststelt wat er aan de hand is zonder een oordeel te vellen en vanuit deze aandacht bekijkt wat je eraan kunt doen.

Piero Ferrucci citeert in Heel je leven (uitgeverij De Toorts) de grondlegger van de psychosynthese, Roberto Assaglioli. Toen deze onschuldig in de gevangenis zat, schreef hij:

‘Ik besefte dat ik vrij was om van vele mogelijke houdingen ten opzicht van de situatie er een aan te nemen (…)

Ik kon vloeken en innerlijk in opstand komen. Of ik kon me passief in het onvermijdelijke schikken. Of ik kon me storten in het ongezonde genoegen van zelfmedelijden en de martelaar spelen. Of ik kon de situatie sportief en met humor opvatten, haar beschouwen als een nieuw en interessant gebeuren (…). Ik kon er een rustkuur van maken. Of een periode van intensief nadenken, hetzij over persoonlijke problemen – om mijn leven tot dan toe te overpeinzen – hetzij over wetenschappelijke of filosofische problemen. Of ik kon de situatie benutten door er een persoonlijke, psychologische training van te maken. Ten slotte kon ik het omvormen tot een spirituele retraite.

Ik nam zuiver en duidelijk waar dat dit geheel en al mijn zaak was; dat ik vrij was om elke of meer van deze zienswijzen te kiezen; dat deze keuze onvermijdelijke gevolgen zou hebben die ik kon voorzien en waarvoor ik volledig verantwoordelijk was’.

Aandachtsoefening

ZIT OF LIG

– Ga met je aandacht naar een geluid. Luister ernaar zonder oordeel, onderzoek het geluid en laat het zijn zoals het is zonder je eraan te storen. Trek dan bewust je aandacht eruit terug; laat het geluid achter op de plaats waar het zich bevindt.

– Richt je aandacht op de adem, verander er niets aan en observeer zonder oordeel. Na enige tijd trek je de aandacht terug uit de adem.

– Stel je voor dat je op het strand bent en naar de zee kijkt. Je hebt niet de minste behoefte iets te veranderen aan de golfslag. Het besef dat dit onmogelijk is, maakt dat deze gedachte niet eens in je opkomt. Je kijkt en luistert vanuit acceptatie. Zou het kijken naar de zee daarom zo rustgevend zijn?

Een vrouw vertelde dat ze elke dag weer de strijd aanbond met de file. Zigzaggend, sluipwegen kiezend en zich ergerend ging ze haar weg en ze kwam gewoonlijk moe op haar werk aan. Toen ze zich realiseerde dat dit geen doen was, heeft ze gekozen voor een andere benadering. Nu accepteert ze de file, zet een bandje op met Engelse lessen en begint fit aan haar werk.

Loslaatoefening met ontspanning

RUGLIG

– Ga op de rug liggen met de armen langs het lichaam en de voeten een stukje uit elkaar.

– Ga met passieve aandacht naar het rechterbeen. Span dit aan door de hiel van je af te duwen, adem door en houd de spanning even vast. Laat los en als de laatste spanning is verdwenen, trek je bewust je aandacht weg uit dit been.

– Herhaal deze procedure bij het linkerbeen.

– Doe hetzelfde bij de onderrug door de rugholte tegen de grond te duwen en de spanning in de buik te voelen en los te laten. Trek bewust je aandacht weg uit buik en rug.

– Doe dit ook met de bovenrug door de schouderbladen naar elkaar toe te trekken. Voel hierbij de reactie in de borst en trek de aandacht terug uit dit gebied.

– Herhaal dezelfde procedure eerst met de rechter- en dan met de linkerarm. Maak eerst een vuist en spierballen en spreid dan krachtig de vingers uit.

– Doe dit ten slotte met het hoofd door alle gezichtsspieren aan te spannen en los te laten.

– Als je daadwerkelijk de aandacht uit het hoofd hebt teruggetrokken, stel je dan voor dat je op een of andere veilige manier opstijgt en van bovenaf neerkijkt op de wriemelende mensenmassa beneden. Je weet dat je zelf meestal ook deel uitmaakt van deze drukte, maar dat je er voor kunt kiezen afstand te nemen en vanuit stilte toe te kijken.

Oefenserie rond het thema ‘loslaten’

STAAN

– Ga met de aandacht naar het ademproces. Laat de adem vrij en volg de in- en uitademing. Verleg langzamerhand het accent naar de uitademing en ervaar deze als een proces van loslaten.

– Schud je bekken los, voel het effect.

– Schud je schouders los, laat daarbij je armen bungelen, voel het effect.

– Schud je hoofd los, ook je wangen en voel wat er is gebeurd.

– Ga op één been staan, buig het andere been en laat de voet ontspannen boven de grond hangen. Maak zachte, kleine schopbewegingen vanuit de knie, waardoor de voet in beweging komt. Als de voet werkelijk ontspannen is, zal hij losjes meebewegen. Bij snelle schopjes gaat de voet zelfs cirkelen. Doe dat ook met het andere been.

– Laat de armen hangen en schud de handen los.

– Stel je voor dat je een tot de rand gevulde fles bent. In de bodem zit een klein gaatje. Voel de vloeistofspiegel langzaam dalen in je hoofd, schouders, romp en armen, bekken en handen, boven- en onderbenen. Als ook de voeten leeg zijn, sta je stevig op de grond.

Schouderoefening

ZIT

– Ga zitten met een rechte rug, geef daarbij de borst ruimte. Trek inademend de schouders hoog op en laat ze uitademend in één keer vallen. Doe dit drie keer met een intense beweging en voel dan wat je allemaal hebt losgelaten.

Nekoefening

ZIT

– De rug blijft recht en de schouders laag, terwijl je de kin naar de borst laat zakken. Laat het hoofd maar hangen, terwijl je de lippen en kaken loslaat, de wangen, de ogen, het voorhoofd en de hoofdhuid. De gezichtshuid hangt als een masker voor je. De zwaarte van het hoofd rekt de nekspieren die zo hun spanning loslaten. Neem de tijd voor deze oefening. Stel je voor dat een onzichtbare hand een pluk haar op je kruin pakt en zacht trekkend je helpt om het hoofd rechtop te zetten. Voel het effect.

– Laat je onderkaak hangen en beweeg deze naar links en rechts. Voel de beweging in de spieren rond de kaakgewrichten. Ontspan het hele gebied.

Kwispelen

ruglig

– Leg de armen onder het hoofd en trek de knieën naar de borst. Kwispel je onderlichaam heen en weer. Hierbij blijven de knieën boven de buik, terwijl de voeten en onderbenen snel naar links en rechts bewegen. Til met de handen het hoofd op en laat het hoofd passief meegaan met de heen en weer bewegende handen, zodat je hele lichaam een kwispelende beweging maakt.

– Til loom en zwaar het rechterbeen iets van de grond en laat het met een plof weer vallen. Doe hetzelfde met het linkerbeen, vervolgens met de rechter- en de linkerarm.

Ontspanning

RUGLIG

– Ga met de aandacht naar je rechterbeen. Doe alsof je het van de grond wil heffen maar til het net niet op. Voel hoe loodzwaar het been is nu het alle spanning heeft losgelaten. Doe dit ook met het linkerbeen, de beide armen en het hoofd.

– Volg de luchtstroom naar binnen en buiten. Wees je bewust van de leegte na de uitademing. Als daar de aandacht is, zal de leegtepauze wellicht iets langer duren. Laat dit zo zijn zonder ergens je best voor te doen. Het moment van leegte geeft rust in het denken en maakt nog dieper loslaten mogelijk.

– Stel je voor dat je op een bergweitje zit. Diep beneden zie je een dorpje. Rondom is ruimte met in de verte een paar bergtoppen. Hier is stilte en rust.

Tips voor het dagelijks leven

– Als je iets vervelends hebt meegemaakt, blijf er dan niet eindeloos in vastzitten. Je kunt het niet terugdraaien.

– Of je nu voor of tegen iets kiest, laat de andere mogelijkheid los.

– Doe wat je doet en laat wat je laat!

– Wees je bewust van wat je ergert.

– Als je merkt dat je regelmatig diepe zuchten slaakt, bedenk dan eens wat je hiermee wilt loslaten.