29 Het wonderlijke beeld van Erasmus

R otterdam heeft een aantal beelden in de stad staan waar het verschrikkelijk groos (= trots) op is. Over het beeld van Kaat Mossel hebt u al gelezen en het beroemde beeld ‘De verwoeste stad’ van Zadkine ter nagedachtenis van het bombardement op Rotterdam heeft geen verdere toelichting nodig. Maar er is nog een derde beeld en dat staat op het Grotekerkplein voor de Sint Laurenskerk. Een beeld dat nauw verbonden is met het voortbestaan van de stad Rotterdam. Want als Erasmus ooit die bladzijde omslaat …

Grotekerkplein, sinds 1622, door Josef Cohen – Op het Grotekerkplein voor de Sint Laurenskerk staat het beeld van Erasmus. Er wordt van gezegd dat het beeld uit het erts van een gesmolten kruisbeeld is gegoten. Misschien heeft het daarom zulke wonderlijke krachten.

De bronzen Erasmus heeft een boek in zijn hand en is al sinds de onthulling van het beeld in 1622, bezig met het omslaan van een bladzijde. Volgens de Rotterdammers zal Erasmus erin slagen die bladzijde om te slaan als hij de klok van de Sint Laurenstoren twaalf uur hoort slaan. Wanneer dat gebeurt, betekent dat rampspoed voor Rotterdam. Gelukkig kan een bronzen beeld helemaal niets horen, zodat Rotterdam waarschijnlijk nog vele jaren voor de boeg heeft.

Volgens andere verhalen slaat Erasmus telkens wanneer een ramp de stad zal treffen een bladzijde om. En dat is al erg vaak gebeurd. Op de dag waarop hij de laatste bladzijde van het boek omslaat, zal de wereld vergaan…

Deze rampzalige verhalen hebben wellicht hun oorsprong in het leven van de vader van Erasmus. Die heeft hard moeten vechten om bij zijn vrouw en zoon te mogen zijn.

De vader van Erasmus was als jongste van tien broers voorbestemd om aan God gewijd te worden, maar de jongeman werd verliefd op zijn huishoudster en het duurde niet lang voor ze zwanger was. De huishoudster werd naar Rotterdam gestuurd om daar van haar ‘ongelukje’ te bevallen. Ze betrok het huisje dat nog lang bekend stond als het geboortehuis van Erasmus in de Wijde Kerksteeg, de huidige Hoogstraat, in de schaduw van de Sint Laurenskerk. De vader wilde dolgraag met de zwangere huishoudster trouwen, maar zijn familie werkte dat zo fanatiek tegen dat hij wanhopig op een bedevaart naar Rome vertrok.

Daar ontving hij van zijn familie het valse bericht dat zijn geliefde was overleden. Precies zoals ze hadden gehoopt, besloot hij toen met een gebroken hart voor priester te gaan studeren. Toen hij echter de waarheid hoorde, vertrok hij onmiddellijk naar Rotterdam.

Het ‘ongelukje’ werd op 28 oktober 1466 geboren onder de naam Gerrit Gerritszoon. Het herenigde gezin bleef nog drie jaar in Rotterdam wonen, om daarna naar Gouda te vertrekken.

Gerrit Gerritszoon bleek een bijzonder kind, erg intelligent en met een voor die tijd aparte kijk op de wereld. In 1506 veranderde hij zijn naam in Desiderius Erasmus. In datzelfde jaar vertrok hij naar Italië en zwierf tot zijn dood door Europa. Hij ontwikkelde zich tot een groot filosoof en humanist. In 1535 overleed hij in het Zwitserse Bazel, waar hij werd begraven.

Erasmus mag dan als peuter uit Rotterdam zijn vertrokken en nooit meer zijn teruggekeerd, toch bleven de Rotterdammers hem altijd zien als ‘hun’ Erasmus. De gemeentebibliotheek van Rotterdam bevat de grootste Erasmuscollectie ter wereld en niet alleen de universiteit is naar hem vernoemd, maar ook die prachtige, witte tuibrug over de Maas.