• Turks verkeersbureau in Nederland: Waldeck Pyrmontkade 872, 2518 JS Den Haag, tel. 070–3469998, 34667767, fax 070–3644468 (ma.–vr. 9–13 en 14–17 uur).
• Turks verkeersbureau in België: Montoyerstraat 4, 1040 Brussel, tel. 02–2303495, fax 02–2303816.
• Turkse ambassade in Nederland: J. Evertstraat 15, 2514 BS Den Haag, tel. 070–3604912, fax 070–3617969, e-mail: [email protected].
• Turkse ambassade in België: Montoyerstraat 4, 1040 Brussel, tel. 02–5134095, fax 02–5140748, e-mail: [email protected].
• Nederlandse ambassade in Ankara, Uğur Mumcu Cad. 16, 06700 Gaziosmanpasa-Ankara, tel. 0312–460470, fax 0312–4463358, www.dutchembassy.org.tr.
• Nederlands consulaat-generaal in İstanbul: İstiklâl Cad. 393, Beyoğlu, tel. 0212–2515030 t/m 33, fax 0212–2925031, www.dutchconsulate.org.tr.
• Belgische ambassade in Ankara, Mahatma Gandhi Cad. 55, Gaziosmanpaa, Ankara, tel. 0312– 4468247 t/m 50, fax 0312–4468251, e-mail: [email protected], [email protected].
• Belgisch consulaat-generaal in İstanbul, Sıraselviler Cad. 73, Taksim, tel. 0212–2432068, 2433300 t/m 01, fax 0212–2435074, e-mail: [email protected].
• 110 brandweer
• 112 medische noodgevallen
• 154 verkeerspolitie
• 155 politie
Apotheken
In Turkije vind je apotheken op bijna elke straathoek. Elke wijk in Istanbul heeft een apotheek die nachtdienst heeft. Wanneer een apotheek is gesloten, staat op de deur het adres aangegeven van de dichtstbijzijnde apotheek die wel open is.
Hoewel de artsen in de staatsziekenhuizen meestal goed zijn, kun je in noodgevallen het beste naar een privékliniek gaan, waar je snel wordt geholpen. De artsen spreken daar in de meeste gevallen Engels.
• American Hospital, Güzelbahçe Sokağı 20, Nişantaşı, tel. 0212-2314050, www.americanhastanesi.com.
• Deutsches Krankenhaus, Sıraselviler Cad. 119, Taksim, tel. 0212-2932150, www.almanhastanesi.com.tr.
Toeristenpolitie (Turist polisi)
Yerebatan Cad. 2, Sultanahmet (bij de Aya Sofia), tel. 0212-5285369. Hier spreken de dienstdoende agenten Engels of Duits.
Plattegronden
De meeste plattegronden geven wel voldoende informatie om de belangrijkste bezienswaardigheden in het centrum te vinden, maar wie de gebaande paden verlaat heeft iets beters nodig.
Een werkelijk gedetailleerde plattegrond is de A-Z atlas in boekvorm van Aysa Limited (met stratenregister). Deze is bij de meeste grote boekhandels in Istanbul te koop.
Toeristenbureaus
• Atatürk Airport, aankomsthal van de international terminal.
• Divanyolu Cad. 3, Sultanahmet (Hippodroom tegenover Aya Sofia).
• Station Sirkeci, voorbij de stationshal links.
• Hilton Hotel, Cumhuriyet Cad, Harbiye.
Toeristische informatie
De Time Out van Istanbul is in het Turks, maar heeft een bijlage in het Engels, www.timeoutistanbul.com.
İstanbul op internet
• www.istanbul.pagina.nl, pagina over İstanbul voor Nederlanders.
• www.istanbul.com, belangrijkste portalsite over İstanbul.
• www.istanbulguide.net, toeristische informatie.
• www.exploreistanbul.com, toeristische informatie.
• www.ibb.gov.tr, officiële website van de stad İstanbul.
• www.kultursanat.org, site van de cultuurstichting van de gemeente.
• www.tarihvakfi.org.tr, website van een historisch genootschap, dat ook een culturele boekhandel beheert.
Literatuur
• Bernard Bouwman, Mijn Istanbul, Amsterdam (Atlas) 2007.
• G. Goodwin, A History of Ottoman Architecture, Baltimore 1971.
• Caroline Finkel, Osman’s Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923, Londen 2005.
• John Freely, De geschiedenis van Istanbul, Amsterdam (Atlas) 2002.
• John Freely, Inside the Seraglio, Private Lives of the Sultans in Instanbul, Londen 2000.
• P. Mansel, İstanbul, City of the World’s desire, 1453-1924, Londen 1995.
• İrfan Orga, Aan de oevers van de Bosporus, Amsterdam (Atlas) 2002.
• Orhan Pamuk, Istanbul: herinneringen en de stad, Amsterdam (Arbeiderspers) 2005.
Je kunt İstanbul eigenlijk het hele jaar door bezoeken, omdat de stad in alle weertypen haar charme heeft. De beste maanden om de stad te bezoeken zijn mei tot en met september, maar ook dan kan het weer instabiel zijn en kan het af en toe regenen. In de zomer wordt de warmte draaglijk gemaakt door de zeewind. Zelfs in de zomer kan het op een dakterras in Sultanahmet ’s avonds fris zijn. In de winter kan het koud zijn, vriezen en sneeuwen.
Visum
Voor Turkije is een geldig paspoort of Europese identiteitskaart vereist. Ook is een visum verplicht, dat bij aankomst kan worden aangeschaft. Je koopt eerst een visumsticker en gaat dan pas in de rij voor de paspoortcontrole staan. Neem gepast geld mee. Het toeristenvisum is drie maanden geldig, is multiple entry en kost 10 euro.
Het is ten strengste verboden om archeologische objecten en oudheden uit te voeren. Vooral in de zomermaanden zijn archeologen op de Turkse vliegvelden gestationeerd die de bagage controleren. De film Passport to terror uit 1989 is gebaseerd op het waar gebeurde verhaal van een Amerikaanse vrouw die archeologische objecten Turkije uit smokkelt. Zij belandt in de gevangenis en er is weer een B-film geboren. Het is verboden nagemaakte merkartikelen in Nederland in te voeren. Op het invoeren van namaakwapens staat een boete van 270 euro. Zie ook: www.belastingdienst.nl.
Vliegen
KLM en Turkish Airlines onderhouden dagelijkse verbindingen tussen Amsterdam en Istanbul. Turkish Airlines vliegt ook dagelijks op Brussel. Daarnaast zijn er diverse maatschappijen die goedkopere vluchten aanbieden. Meestal maken die gebruik van het vliegveld Sabiha Gökçen.
Atatürk Airport (www.ataturkairport.com) ligt aan de Europese kant bij Yeşilköy, op 28 km van het centrum. Het minder gebruikte vliegveld Sabiha Gökçen (www.sgairport.com) ligt aan de Aziatische kant bij Pendik, op ca. 50 km van het centrum.
Van vliegveld naar centrum
De vliegveldbussen van Havaş rijden van Atatürk Airport naar Taksim, met een tussenstop in Aksaray. Met de metro kun je via busstation Esenler naar Aksaray. Daar kun je overstappen op de tram naar Eminönü. Het tramstation Yusufpaşa ligt op enige afstand van de metrohalte Aksaray. Gemakkelijker is het om op de metrohalte Zeytinburnu over te stappen op de tram naar Eminönü. Nog gemakkelijker is een taxi: www.havalimanitaksi.com.
Sabiha Gökçen Airport is bereikbaar per bus. Havaş onderhoudt een verbinding met Taksim en metrostation 4. Levent (www.havas.com.tr). Ook IETT laat bussen naar 4. Levent rijden (www.iett.gov.tr).
Trein
De treinen vanuit Amsterdam rijden via Boedapest en Boekarest naar İstanbul. Er zijn minimaal drie overstappen en de reis duurt 61 uur (www.ns.nl).
Treinen uit Europa komen aan op station Sirkeci. Vanaf station Haydarpaşa, aan de Aziatische kant, vertrekken de treinen naar bestemmingen in Anatolië. Voor de trein naar İzmir neem je de veerpont naar Bandırma, die daar aansluiting heeft op de trein.
Bus
Eurolines (www.eurolines.com) onderhoudt een verbinding tussen Antwerpen en İstanbul via Frankfurt, met een oversteek per veerboot vanaf Italië. Het belangrijkste busstation (otogar) in İstanbul ligt bij Esenler, ongeveer 10 km van het centrum. Het is per metro bereikbaar vanaf Aksaray en vanaf Atatürk Airport. In de otogar komen de bussen aan van bestemmingen in Europa en in Turkije. Aan de Aziatische kant ligt ook een busstation bij Harem, bereikbaar per car ferry vanaf Eminönü. Kaartjes kun je in het busstation kopen maar je kunt ook naar een van de stadskantoren van de busmaatschappijen gaan. De meeste liggen aan Inönü Caddesi bij Taksim. De betere maatschappijen zetten vaak ook transferbusjes in van hun stadskantoor naar het busstation. Het is aan te bevelen te reizen met een gerenommeerde maatschappij zoals Varan (www.varan.com.tr), Pamukkale (www.pamukkaleturizm.com.tr) of Ulusoy. Bij sommige maatschappijen kun je online tickets reserveren.
Boot
Turkish Maritime Lines (www.tdi.com.tr) onderhoudt een dagelijkse verbinding met Izmir.
Auto
De kortste route van Utrecht naar İstanbul is ongeveer 3000 km en loopt via Frankfurt, Neurenberg, Graz, Zagreb, Belgrado, Sofia en Edirne. Vanaf Oostenrijk staat deze route bekend als de ‘dodenweg’, mede vanwege het drukke vrachtverkeer. Wie zijn eigen auto bestuurt in Turkije, moet een internationaal rijbewijs kunnen tonen. Dat kan in Nederland door de ANWB worden uitgegeven, maar ook bij de Touring and Automobile Association of Turkey (www.turing.org.tr).
Kaartverkoop
Voor metro, tram en veerboten kun je bij de haltes een jeton kopen, een muntje waarmee het draaihekje opengaat. Handiger is de akbil, een magneetcel waarmee je kunt betalen in alle openbaar vervoer, zoals de metro, tram en de grote veerboten. Je koopt de akbil bij een verkooppunt op een metrostation of tramhalte en betaalt dan een kleine borgsom. Bij metro- en tramhaltes kun je de akbil laten opladen. De akbil is niet geldig op de Özel Halk Otobüs en de boten van Turyol. Daarvoor koop je losse kaartjes in de bus en jetons bij de vertrekplaats van de boot.
Schema openbaar vervoer
De bezoeker van het stadscentrum heeft (nog) weinig aan de metro. Voltooid zijn lijn M1 tussen Atatürk Airport en Aksaray en lijn M2 tussen Taksim en 4. Levent. Vanaf 4. Levent wordt de lijn naar het noorden verlengd tot Ayazağa. De bouw van het tracé Aksaray-Taksim (onder de Gouden Hoorn door) is begonnen.
Boemeltrein
De ‘banliyö’ vertrekt van station Sirkeci en
rijdt over het tracé van de Byzantijnse landmuren via Yedikule naar
Halkalı. Aan de Aziatische kant is er een treinverbinding tussen
Haydarpaşa en Gebze. Deze twee lijnen worden gemoderniseerd en door
middel van een tunnel onder de Bosporus door verbonden (
pp. 47-48).
Tramlijn T1 begint in Kabataş en rijdt via Sultahmet naar Zeytinburnu. Langs dit traject liggen veel van de historische bezienswaardigheden, dus deze tram is handig voor de bezoeker aan İstanbul. Vanaf Zeytinburnu rijdt tramlijn T2 de buitenwijken in en eindigt in Bağcılar. Op İstiklâl Caddesi in de Europese wijk rijdt een historisch trammetje tussen Tünel en Taksim. Aan de Aziatische kant rijdt een historische tram (T3) tussen Kadıköy en Moda.
Bussen
Het busnet van İstanbul is vrij omvangrijk, maar het is niet altijd gemakkelijk om uit te vinden waar je heen moet. Er zijn twee maatschappijen: de gemeentelijke IETT en de privé Özel Halk Otobüs. Het busstation in Eminönü, ten westen van de Galatabrug is handig vanwege de lijnen:
• 47: van Eminönü langs de noordoever van de Gouden Hoorn.
• 25E: van Eminönü naar Sarıyer, via de paleizen aan de Bosporus, Ortaköy en Rumeli Hisarı.
In Üsküdar zijn de volgende lijnen van belang:
• 15A: Üsküdar-Anadolu Kavağı, langs de Aziatische oever van de Bosporus.
• 12H: Üsküdar-Kadıköy, langs de Zee van Marmara.
Kabeltrein
De historische Tünel (zie p. 154) is een kabeltrein die Karaköy verbindt met het begin van İstiklâl Caddesi. Lijn F1 is een 600 m lange kabeltrein (funikuler) tussen Taksim en de aanlegplaats Kabataş, die in 2006 is geopend.
Veerboten
De veerboot is een belangrijk en prettig
vervoermiddel in İstanbul. Er zijn diverse typen en afmetingen. De
klassieke grote veerboten worden gerund door TDI (www.tdi.com.tr). (Zie ook
pp. 242-243).
De boten van de privéonderneming Turyol (www.turyol.com.tr) zijn kleiner.
De zeebussen (deniz otobüs) zijn snelle catamarans die op een beperkt aantal trajecten varen: www.ido.com.tr.
De belangrijkste aanlegplaatsen voor veerboten zijn Eminönü, Karaköy, Beşiktaş, Üsküdar, Kadıköy en Yenikapı. Tussen deze plaatsen varen de boten heel frequent. Andere bestemmingen hebben een minder geregelde verbinding. Bij de loketten aan de steigers kun je een handig vouwblad met de dienstregeling krijgen. Dat heb je vooral nodig om wat ingewikkelder tochten per boot te plannen die verscheidene overstappen vereisen.
Bosporus (Boğaz)
Er is geen lijnverbinding die alle plaatsen aan de Bosporus aandoet. Tussen sommige plaatsen zijn wel veerdiensten, maar die zijn niet zeer frequent. Wanneer je een tocht langs de Bosporus wilt maken zul je dus ook van een taxi of een privébootje gebruik moeten maken.
Een goede, gemakkelijke en goedkope manier om de Bosporus te zien is de dagelijkse tocht met een veerboot die om 10.35 uur van Eminönü (pier 3) vertrekt. In de zomer worden soms extra tochten ingelast. De tocht gaat naar Barbaros Hayrettin Paşa (Beşiktaş), Kanlıca, Yeniköy, Sarıyer, Rumeli Kavağı, Anadolu Kavağı (lunchpauze) en dan terug. Deze tocht neemt tussen de vier en zes uur in beslag.
Op zaterdagavonden is er een speciale avondtocht die om 18.30 uur uit Moda vertrekt en daar om 1.15 uur terugkeert.
Gouden Hoorn (Haliç)
Er is een verbinding tussen Üsküdar en Eyüp, aan het eind van de Gouden Hoorn. Haltes zijn Üsküdar, Karaköy, Eminönü (aan de westkant van de Galatabrug bij het busstation, dus niet de oostkant waar de andere boten uit Üsküdar eindigen), Kasımpaşa, Fener, Balat, Hasköy (Rahmi Koçmuseum), Ayvansaray, Sütlüce en Eyüp.
Overige verbindingen binnen de stad
• Üsküdar: vanaf Eminönü (pier 1, aan de oostkant van de Galatabrug), Beşiktaş en Kabataş.
• Haydarpaşa en Kadıköy: vanaf Eminönü (pier 2, aan de oostkant van de Galatabrug), Karaköy en Beşiktaş.
• Harem (busstation aan de Aziatische kant): autoveer vanaf Eminönü, tegenover station Sirkeci.
• Prinseneilanden (adalar): vanaf Eminönü, tegenover station Sirkeci (veerboot) en vanaf Kabataş en Bostancı (zeebus).
• Yalova: vanaf Eminönü, tegenover station Sirkeci (veerboot) en vanaf Yenikapı (zeebus).
• Bandırma (aansluiting trein naar İzmir): vanaf Yenikapı (zeebus).
• Mudanya: vanaf Yenikapı (zeebus).
Taxi
Taxi’s zijn goedkoop en er zijn er bijzonder veel van. Hou er rekening mee dat Turkse chauffeurs niet gewend zijn om kaarten of plattegronden te gebruiken.
Ook straatnamen zijn niet altijd bekend. Kijk van tevoren welk bekend oriëntatiepunt er in de buurt van je bestemming ligt en geef dat op aan de chauffeur.
Hotels
Een overzicht van hotels is te vinden op www.discount-istanbul-hotels.com. Er is een mogelijkheid om op categorie of locatie te zoeken en online te boeken. De meeste toeristische hotels liggen in de wijken Aksaray en Laleli en in Sultanahmet en omgeving. Het zijn over het algemeen twee- en driesterrenhotels.
Sultanahmet
In de directe omgeving van de Aya Sofia zijn diverse grote en kleine historische gebouwen verbouwd tot comfortabele hotels.
• Armada Hotel, Ahırkapı Sok. 24, Sultanahmet, www.armadahotel.com.tr. Viersterrenhotel achter de zeemuren, met mooi dakterras.
• Ayasofya Konakları, Soğukçeşme Sok. Sultanahmet, www.ayasofyapensions.com. Gevestigd in een rij gerestaureerde houten huizen direct achter de Aya Sofia.
• Four Seasons Hotel, Tevfikhane Sok. 1, Sultanahmet, www.fshr.com. Enige vijfsterrenhotel in Sultanahmet, gevestigd in een voormalige gevangenis.
• Hotel İbrahim Pasa, Terzihane Sok. 5, Sultanahmet, www.ibrahimpasha.com. Klein boetiekhotel achter het hippodroom.
• Sultanahmet Sarayı, Torun Sok. 19, Sultanahmet, www.sultanahmetpalace.com. Luxueus onderkomen naast de Blauwe Moskee.
• Yeşil Ev, Kabasakal Caddesi 5, Sultanahmet, www.istanbulyesilev.com. Gerestaureerde Osmaanse huizen zijn nu een exclusief hotel.
Sirkeci
Een goed alternatief voor de bovengenoemde wijken is de omgeving van station Sirkeci, waar je gemakkelijk toegang hebt tot alle soorten openbaar vervoer.
• Orient Express Hotel, Hüdavendigar Caddesi 34, Sirkeci, www.orientexpresshotel.com.
• World Park Hotel, Hamidiye Cad. 64, Sirkeci, www.worldparkhotel.com. Vijfsterrenhotel in een historisch pand.
• Yasmak Sultan Hotel, Ebusuud Cad. 18, Sirkeci, www.hotelyasmaksultan.com.
Europese wijk
In de Europese wijk liggen de meeste hotels aan Meşrutiyet Caddesi, met als bekendste het historische Pera Palas.
• Pera Palas, Meşrutiyet Caddesi 98, Tepebaşı www.perapalas.com.
• Richmond Hotel, İstiklâl Caddesi 445, Tünel, www.richmondhotels.com.
Taksim
Aan het Taksimplein en aan het park ten noorden daarvan liggen de grote luxehotels van de stad, waaronder The Marmara, Hilton, Hyatt Regency en Ritz-Carlton.
Beşiktaşen omgeving
Op de heuvel boven het Dolmabahçe ligt het Swissotel en bij Yıldız het Conrad Hilton en het Çırağan Palace Hotel Kempinski.
Er is weinig verschil in prijs tussen goedkope hotels en hostels. Sommige hotels presenteren zich dan ook als hostel, www.hostelistanbul.com. Hostels die zijn aangesloten bij Hostelling International vind je via www.stayokay.com.
• Cordial House, Peykhane Sok. 29, Çemberlitaş.
• Orient Hostel, Yeni Akbiyik Cad. 13, Sultanahmet.
• Sultan Hostel, Terbiyik Sok. 3, Sultanahmet.
• Yucelt Interyouth Hostel, Caferiye Sok. 6, Sultanahmet.
Campings
De meeste campings liggen aan de Zee van Marmara in de omgeving van Bakırkoy en Florya (in de buurt van het vliegveld) en Büyük Çekmece. Een lijst vind je via www.turizm.net.
Sultanahmet
• Arcadia, Dr. Imran Öktem Caddesi, www.hotelarcadiaistanbul.com. Klein dakterras-restaurant met fantastisch uitzicht.
• Balıkcı Sabahattin, Seyti Hasan Kuyu Sok. 50, Cankurtaran. Gerenommeerd visrestaurant achter het Armada hotel.
• Binbirdirek, İmran Ökten Sok. 4, www.binbirdirek.com.tr. Restaurant en café-bar in een grote Byzantijnse cisterne.
• Mavi Ev, Dalbastı Sokak 14, www.bluehouse.com.tr. Modern hotel met dakterras-restaurant met uitzicht op de Aya Sofia en Zee van Marmara.
• Pudding Shop, Divan Yolu Cad. 6, www.puddingshop.com. Beroemde voormalige ontmoetingsplaats voor hippies op doorreis.
• Sarnıç, Soğukçeşme Sokak. Prijzig restaurant in een Byzantijnse cisterne direct achter de Aya Sofia.
• Tarihi Sultanhamet Köftecisi, Divan Yolu Caddesi 12A. Eenvoudig en goedkoop restaurant dat beroemd is om zijn köfte (gehaktballetjes). Geen alcohol.
• Orient Express, in het historische station Sirkeci.
• Pandeli, Mısır Çarçısı 1 (bovenverdieping van de Egyptische Bazaar). Osmaanse specialiteiten in historische ruimten. Geopend van 11 tot 16 uur.
• In de İbni Kemal Caddesi (parallel aan de Hüdavendigar Caddesi met de tramlijn) vind je vele kleine restaurants.
Karaköy
• Tarihi Karaköy Balıkcısı, Tersane Cad, Kardeşim Sok. 30, Karaköy. Verse vis. Geopend tot 14.30 (of eerder als de vis op is). Geen alcohol.
Beyoğlu/Europese wijk
• De levendigste straatjes om te eten zijn in de buurt van Tünel, de Çiçek Pasajı, de vismarkt daarnaast en de ‘Franse Straatjes’ onder Galatasaray (zie p. 173).
• Çatı, İstiklâl Caddesi 348, Tünel, www.catirestaurant.com. Typisch Beyoğlu-restaurant aan het einde van een winkelgalerij.
• Changa, Sıraselviler Cad. 87/1, Taksim, www.changaistanbul.com.tr. Fusion-keuken. Zo. gesl.
• Cumhuriyet, Sahne Sok. 47, Galatasaray, www.tarihicumhuriyetmeyhanesi.com. Bekende meyhane met drie verdiepingen.
• Çiçek Pasajı, İstiklâl Caddesi 297, Galatasaray. Een hele reeks restaurants en meyhanes in een galerij, soms met veel toeristen.
• Four Seasons, İstiklâl Caddesi 509. Tünel. Toeristisch restaurant met verzorgde Osmaanse en Turkse specialiteiten.
• Hacı Abdullah, Sakızağacı Sok. 17, Beyoğlu, www.haciabdullah.com.tr. Traditioneel restaurant dat al meer dan 100 jaar bestaat. Geen alcohol.
• Hacı Baba, İstiklâl Caddesi 49, Beyoglu. Turkse specialiteiten en een goed meze-buffet.
• Konak, İstiklâl Caddesi 259, Galatasaray. Goedkope Turkse gerechten. Geen alcohol.
• Pano, Hammalbası Caddesi 26, Galatasaray. Meyhane.
• Rejans, Emir Nevruz Sok. 17, Galatasaray. Russische specialiteiten in een restaurant dat in 1920 werd begonnen door Wit-Russische vluchtelingen.
• Refik, Sofyalı Sokak 10, Tünel. Populaire meyhane.
• Şarabı, İstiklâl Caddesi 174, Beyoğlu. Oudste meyhane van Beyoğlu met live zigeunermuziek in de kelder.
• Viktor Levi, Hammalbaşı Caddesi 12, Galatasaray. Historische meyhane uit 1914.
• Yakup 2, Asmalımescit Caddesi 35-37, Tünel. Van oudsher komt de intelligentsia hier om te roken, drinken, discussiëren en eten.
• Zarifi, Çukurluçesme Sok. 13, Beyoğlu. Restaurant-meyhane met uitgebreide wijnkaart.
Kumkapı
Bij een vissershaventje aan de Zee van Marmara is al sinds de Byzantijnse tijd een keur aan visrestaurants te vinden. De bekendste zijn Denizkızı, Kör Agop en Olimpiyat.
Fatih
• Şehzade Mehmed Sofrası, Şehzade Mehmed Camii Avlusu, Fatih, www.sehzademehmed.com. Toeristisch restaurant met terras rond het binnenplein van de medresse van de Şehzademoskee.
• Zeyrekhane, Sinanağa Mahallesi, Ibadethane Arkası Sok. 10. Restaurant met groot terras en uitzicht, bij de Pantokrator (ma. gesl.).
Hasköy
• Café du Levant, www.rmk-museum.org.tr, verzorgd restaurant op het terrein van het Rahmi Koçmuseum.
Üsküdar
• Kız Kulesi, www.kizkulesi.com.tr, tegenover de boulevard van Üsküdar. Restaurant-bar op een eilandje in de Bosporus. Een bootje pendelt heen en weer naar de kade. ’s Middags is er een speciale verbinding vanuit Ortaköy en ’s avonds vanuit Kabataş.
Bosporus
• Lacıvert, Körfez Cad. 57A, Anadoluhisarı, www.lacivertrestaurant.com.
• Mia Mensa, Muallim Naci Cad. 64C, Kuruçesme, www.miamensa.com. Gerenommeerd Italiaans restaurant.
• Asitane, Kariye Camii Sok. 18, Edirnekapı, restaurant met Osmaanse specialiteiten in het Kariye Hotel bij het gelijknamige museum.
• Beyti, Orman Sok. 8, Florya, www.beyti.com.Groot restaurant, begonnen in 1945, waar tal van beroemdheden hebben gegeten; bekend om zijn vleesgerechten.
Bezoek aan moskeeèn, kerken en synagogen
Sommige moskeeën zijn tijdens de gebedsuren niet toegankelijk voor niet-islamieten. De grote moskeeën hebben aparte ingangen voor de gelovigen en voor toeristen.
Bij het bezoek aan kerken maakt het voor de toegankelijkheid groot verschil of de kerk nog in bedrijf is. De kerken aan İstiklâl Caddesi zijn de hele dag open, maar sommige voormalige Byzantijnse kerken zijn altijd gesloten.
Bezoeken aan synagogen moeten minimaal een dag tevoren aangemeld worden bij het zwaar bewaakte kantoor van de opperrabbi (in het Turks: Hahambaşı) dat te vinden is in de Yemenici Sokağı 23 (tel 0212-2435166). Deze ligt vlak bij het bergstation van de Tünel en is een zijstraatje van Meşrutiyet Caddesi. Bij de aanmelding van een bezoek dient het paspoortnummer te worden opgegeven.
Je ziet in Istanbul enorme verschillen in kleding. Sommige vrouwen dragen een minirok, van andere zijn alleen de ogen te zien. Over het algemeen zijn Turken informeel gekleed, maar ze hechten wel aan bepaalde regels. In de stad zullen mannen niet snel een korte broek dragen, zeker ’s avonds niet. In bepaalde wijken zul je je niet prettig voelen als je te schaars gekleed bent. Bij een moskeebezoek dienen vrouwen het hoofd en de bovenarmen te bedekken. Zowel mannen als vrouwen trekken de schoenen uit. Soms krijg je een plastic tasje om de schoenen te dragen.
Bij het fotograferen van mensen is het gepast om eerst toestemming te vragen, vooral wanneer je vrouwen fotografeert. In een aantal staatsmusea moet je een apart foto- of videoticket kopen. In de paleizen die door de dienst Milli Saraylar (Nationale Paleizen) worden beheerd kost een fototicket ca. 9 euro en een videoticket ca. 15 euro. Dit geldt voor Dolmabahçe, Beylerbeyi, Yıldız Şale, Ihlamur, Maslak, Aynalıkavak, Küçüksu en de Atatürkpaviljoens in Florya en Yalova.
Zoals in elke grote stad moet je in Istanbul op je bezittingen letten. Let vooral goed op wanneer je drukke plaatsen bezoekt zoals markten en bazaars.
Op 1 januari 2005 werd de nieuwe Turkse lira (YTL) geïntroduceerd: 1 nieuwe lira was gelijk aan 1 miljoen oude lira. Na een introductieperiode van een jaar verdween de oude lira en werd de nieuwe lira gewoon de ‘Turkse lira’.
De lira is onderverdeeld in 100 kurus. Er zijn munten van 1, 5, 10. 25 en 50 kurus en van 1 lira. Bankbiljetten zijn er van 1, 5, 10, 20, 50 en 100 lira.
Het is onvoordelig om in Nederland al Turkse lira’s aan te schaffen. Op het vliegveld vind je banken en geldautomaten. Ook in de stad zijn er geldautomaten in overvloed. Veel geldautomaten geven – anders dan je gewend bent – eerst het geld en dan pas het pasje terug. Je zult de eerste niet zijn die zonder pasje wegloopt. Banken zijn meestal geopend van 8.30–17 uur op weekdagen, met een pauze voor de lunch. Let bij wisselkantoortjes goed op de koers en op een eventuele commissie.
Veel prijzen, bijvoorbeeld die van hotelkamers, zijn in euro’s aangegeven. Dat wordt gedaan vanwege de inflatie van de Turkse lira. Jebetaalt echter gewoon in Turkse lira’s. In de straathandel kun je ook met euro’s betalen, maar de koers is daar vaak niet gunstig.
Het kost geen moeite om in het centrum van de stad een internetcafé te vinden. De meeste zijn klein en beschikken over een paar computers. Hotspots in de stad kun je vinden via www.jiwire.com/search-hotspot-locations.htm.
Er zijn geen speciale voorzorgsmaatregelen nodig. Hotels raden hun gasten af het kraanwater te drinken. Het leidingwater is wel veilig maar smaakt niet lekker. Eet alleen schepijs op een plaats waar de omloopsnelheid hoog is. Verpakte ijsjes zijn altijd veilig. Als je op straat iets te eten koopt, bedenk dan dat het al geruime tijd buiten de koeling heeft doorgebracht.
Bij het hoofdpostkantoor in Sirkeci (Büyük Postane Caddesi) kun je, ook na 20 uur, telefoneren en telegrammen en faxen versturen. Het postkantoor in Galatasaray in de Europese wijk is geopend tot 20 uur.
Telefoneren kun je vanuit telefooncellen, die meestal in groepjes bij elkaar op straat staan. Je gebruikt een telefoonkaart die je koopt op het postkantoor, bij een kiosk of bij een verkoper op straat. Istanbul heeft twee netnummers: 0212 (Europese deel) en 0216 (Aziatische deel). Het Turkse mobiele telefoonnet is uitstekend.
Het is in Turkije een uur later dan in Nederland en België.
In 1935 werd de nationale rustdag de zondag in plaats van de traditionele islamitische vrijdag.
Algemene feestdagen
• Cocuk bayramı (23 april) herinnert aan de eerste zitting van de Nationale Vergadering van de Turkse republiek op die dag in 1923. Op deze dag nemen kinderen symbolisch plaats op burgemeesterszetels om de politici te herinneren aan de toekomst van de volgende generaties.
• Gençlik ve spor bayramı (19 mei) herinnert aan de landing van Atatürk in Samsun in 1919. Sinds 1938 wordt deze dag op basis van een wet gevierd en worden grote sportmanifestaties in de stadions gehouden.
• Fetih (29 mei) herinnert aan de verovering van de stad op die datum in 1453 en wordt gevierd met onder andere optochten in historische kleding langs de landmuren.
• Zafer bayramı (30 augustus) herinnert aan de dag van de overwinning op de Grieken bij Dumlupinar in 1922.
• Cumhuriyet Bayramı (29 oktober) is de nationale feestdag die de stichting van de Turkse republiek in 1923 herdenkt.
• Op de sterfdag van Atatürk (10 november) valt het leven om 9.05 uur voor een minuut volledig stil. Voetgangers blijven zwijgend op straat stilstaan en auto’s stoppen. Later op de dag lopen schoolkinderen in optocht rond met vlaggen.
Religieuze feestdagen
Omdat de islamitische kalender een maankalender met 354 dagen is vallen islamitische feesten jaarlijks tien of elf dagen vroeger.
• Şeker bayramı (suikerfeest) wordt gevierd aan het eind van de ramadan en duurt drie dagen. Het eten van zoetigheden staat centraal op de eerste dag.
• Kurban bayramı (slachtfeest) wordt 70 dagen na het eind van de ramadan gevierd.
• Aşure Bayramı wordt gevierd op de tiende dag van de eerste maand van de moslimkalender (Muharrem).
De geschiedenis van de Turkse taal is verdeeld in drie fasen: oud- Turks (7de–13de eeuw), midden-Turks (13de–20ste eeuw) en nieuw-Turks (vanaf de 20ste eeuw). Gedurende de midden-Turkse fase, die voor een groot deel samenvalt met het Osmaanse rijk, deden talrijke woorden uit buitenlandse talen hun intrede. Naast woorden uit het Arabisch en het Perzisch waren er ook invloeden van Europese talen, vooral van het Frans. De Osmaanse culturele elite, met zijn gerichtheid op Europa, introduceerde deze woorden, die sindsdien een vast bestanddeel van de Turkse taal zijn gebleven. Voorbeelden zijn salon, plaj (plage) en aksesuar (accessoire).
De laatste fase in de Turkse taal begon in 1928, vijf jaar na het uitroepen van de republiek. Buitenlandse regeringen ontvingen een brief van de Turkse regering waarin werd verzocht in de adressering van brieven de correcte Turkse namen van steden te gebruiken. Wie wilde dat zijn brieven ook werkelijk zouden arriveren, deed er goed aan voortaan ‘İstanbul’ op zijn brieven te schrijven in plaats van ‘Constantinopel’. Het Arabische alfabet werd vervangen door het Europese en men begon met het zoeken naar puur Turkse alternatieven voor Arabische en Perzische woorden. Engelse en Franse woorden werden gehandhaafd en hun aantal werd zelfs uitgebreid om verwijderde Arabische en Perzische woorden te vervangen. De modernisering van het Turks heeft ertoe geleid dat de taal van veel van zijn geschiedenis en historisch gegroeide woordenschat is beroofd. Bovendien heeft Atatürk een groot deel van de Turkse geschiedenis onbereikbaar gemaakt. De Turken kunnen immers hun eigen historische teksten in Arabisch schrift niet meer lezen. Dat levert bijvoorbeeld problemen op bij de registers van de burgerlijke stand. De ambtenaren moeten dan de hulp inroepen van genootschappen waar het Arabisch schrift nog onderwezen wordt. Die werden in de jaren dertig opgericht om de islamitische tradities te bewaren. Het is een typisch Turks dilemma: onderwijs in het Arabisch is verboden, maar ambtenaren maken wel gebruik van de kennis van deze genootschappen.
Het Turkse alfabet heeft 8 klinkers en 21 medeklinkers. De q en de w bestaan niet. Het prettige aan Turks is dat er nauwelijks uitzonderingen op de uitspraakregels zijn.
a altijd kort, als in ‘bak’
c als ‘dz’
ç als ‘tsj’
e altijd kort, als in ‘bek’
ğ wordt niet uitgesproken maar verlengt de klinker die eraan voorafgaat
ı de i zonder punt, klinkt als de ‘e’ in het Nederlandse ‘we’
j vaak gebruikt in woorden van Franse oorsprong, uitgesproken als in ‘journaal’
o altijd kort, als in ‘bok’
u als de ‘oe’ in ‘boer’
ü als de ‘uu’ in ‘buur’
v als een ‘w’
y als een ‘j’
Woordenlijst