Ambassades
Nederland en België beschikken niet over een diplomatieke vertegenwoordiging in Cambodja. Daarom behartigen de Nederlandse en Belgische ambassades in Bangkok de belangen van hun onderdanen in Cambodja. De enige landen in het westen van Europa met een Cambodjaanse ambassade zijn Duitsland en Frankrijk. Zie voor informatie over het verkrijgen van een visum onder douane.
• Nederlandse ambassade in Thailand: 15 Soi Tonson, Ploenchit Road, Lumpini, Patumwan, Bangkok 10330, tel. 00-66-2-309-5200, fax 00-66-2-309-5205, e-mail: [email protected].
• Belgische ambassade in Thailand, Sathorn City Tower – 17th floor, 175 South Sathorn Road, Tungmahamek, 10120 Bangkok, tel. 00-66-2-679-5454, fax 00-66-2-679-5465, e-mail: [email protected], www.diplomatie.be/bangkoknl.
• Cambodjaanse ambassade in Duitsland, Benjamin-Vogelsdorff-Str. 2, D – 13187 Berlijn, tel. 0049 30 48637901, fax 0049 30 486379/72/73.
• Cambodjaanse ambassade in Frankrijk, 4 Rue Adolphe Yvon, 75116 Paris, tel. 00 33 1 45034720, fax 00 33 1 45034740, e-mail: [email protected].
• Cambodjaanse ambassade in Thailand, 185 Rajdamri Road, Lumpini Patumwan, Bangkok 10330, tel. 00-66-2-254-6630, fax 00-66-2-253-9859.
Toeristen- en reisbureaus
Er zijn geen toeristen- of verkeersbureaus van Cambodja in Nederland en België. De toeristenkantoren en reisbureaus in Cambodja worden vermeld bij de betreffende stad.
Internationale luchtvaartmaatschappijen
• Thai Airways International, suite B8, Regency Square, 294 MV Mao Tse Toung Blvd, Phnom Penh, tel. 023- 214359, fax 023-214369, www.thaiair.com.
• Bangkok Airways, 61 Ph 214, Phnom Penh, tel. 023-722545, fax 023-310409; 040 NH 6 west, Siem Reap, tel. 063-380191/2, www.bang-kokair.com.
• Silk Air, p/a Mi Casa Cambodiana, 313 Sisowath Quay, Phnom Penh, tel. 023-426808, fax 023-426809, www.silkair.com.
• Vietnam Airlines, 41 Ph 214, Phnom Penh, tel. 023-363396, fax 023-364460, www.vietnamair.com.
Binnenlandse luchtvaartmaatschappijen
• Siem Reap Airways, 65 Ph 214, Phnom Penh, tel. 023-720022, fax 023-720522; 571 NH 6 west, Siem Reap, tel. 063-965427, fax 063-965425, www.siemreapairways.com.
• PMTair, 118 Str. 2013, Sangkat Kabab, Khan Dang Kor, Phnom Penh, tel. 023-890322; Salakonsend Village, Sankat Svay Dangkum, Siem Reap, tel. 063-760942; www.pmtair.com.
Overige adressen
• Tropenmuseum, Linnaeusstraat 2, Amsterdam, tel. 020-5688422, fax 020-5688331, www.kit.nl.
• Koninklijk Instituut voor de Tropen, Mauritskade 63, 1092 AD Amsterdam, tel. 020-5688711, fax 020-6684579.
Het internet is een goede bron van informatie voor reizigers die naar Cambodja gaan, al zijn sommige gegevens aan de oppervlakkige kant. Een goed begin van een zoektocht is www.startpagina.nl. Via deze site komt u bij cambodja.pagina.nl, met verwijzingen naar eten en drinken, geschiedenis, kunst, cultuur, reisverhalen, toerisme en reisorganisaties in Nederland.
Voor directe informatie kunt u terecht bij de volgende websites. Een overzichtelijke en moderne toeristische site is www.tourismcambodia.com, met informatie over economie, geschiedenis, bevolking, kunst en cultuur, reisvoorbereiding en toeristische hoogtepunten. Vergelijkbare sites zijn www.cambodiatravel.com en www.cambodia-travel.com. Een aantrekkelijke site over de landen aan de rivier de Mekong is www.visit-mekong.com; via de verwijzing Cambodja vindt u informatie over toeristische hoogtepunten, hotels, tours, vervoer, achtergronden en kaarten.
Nieuws en politieke achtergrondinformatie over Cambodja en landen in de regio vindt u via www.cambodiapost.com, www.cambodian.com en www.asiaobserver.com. Voor inlichtingen over visa en de veiligheidssituatie in Cambodja kunt u het ministerie van Buitenlandse Zaken van Nederland, www.minbuza.nl, en België, www.diplomatie. be, raadplegen.
Cambodja kan op verschillende manieren worden bereisd. Reisbureaus in Bangkok bieden arrangementen van enkele dagen aan naar Siem Reap en de tempels van Angkor Wat. Wie meer van het land wil zien, kan een reis van een paar weken maken, met bezoeken aan de hoofdstad Phnom Penh, de monumenten van Angkor en als afsluiting een verblijf aan een van de stranden bij Sihanoukville. In opkomst zijn combinatiereizen door Zuidoost-Azië, waarbij een bezoek aan Cambodja wordt gecombineerd met reizen door Laos of Vietnam. Voor een volledige verkenning van Cambodja zijn zo’n drie tot vier weken nodig.
Wie op comfortabele manier wil reizen of over weinig tijd beschikt, kan het beste kiezen voor een geheel verzorgde groepsreis of een individueel arrangement. De reisorganisatie brengt de reizigers onder in hotels van de luxe- en middenklasse. Tegenover het comfort staat dat tijdens dit soort reizen alleen de geijkte bestemmingen in het programma zijn opgenomen.
Budgetreizen zijn niet alleen goedkoper, maar ook avontuurlijker dan geheel verzorgde reizen. Touroperators in Nederland en België bieden reizen van drie tot vier weken aan, al dan niet in combinatie met Laos. Er wordt gereisd in kleinere groepen en de overnachting vindt plaats in eenvoudige hotels of guest houses. De rondreizen gaan over de weg en het water en voor het vervoer wordt ook gebruikgemaakt van lokaal transport. Naast bekende hoogtepunten worden minder bezochte bestemmingen als Battambang en het noordoosten aangedaan.
Wie al over enige reiservaring in Azië beschikt en niet opziet tegen een beetje regelwerk, kan goed individueel door Cambodja reizen. Het land is nu overal veilig en er zijn geen reisbeperkingen. Alle plaatsen van toeristisch belang zijn per vliegtuig, bus, pick-up truck, taxi of boot bereikbaar. Het vervoer over de weg laat nog te wensen over, al verbetert die situatie zienderogen. In alle steden van enige omvang zijn goede hotels en guest houses te vinden.
Per vliegtuig
Er gaan geen rechtstreekse vluchten van Nederland en België naar Cambodja. De meeste reizigers vliegen naar Bangkok in Thailand en boeken een aanvullende retourvlucht naar Phnom Penh of Siem Reap. Zowel KLM als Eva Air vliegen rechtstreeks vanaf Schiphol naar Bangkok.
Cambodja onderhoudt luchtvaartverbindingen met de meeste landen in de regio. Er zijn twee internationale luchthavens: Pochentong International Airport bij Phnom Penh en Siem Reap International Airport. Phnom Penh heeft verbindingen met Bangkok (Thai Airways International en Bangkok Airways), Vientiane in Laos (Lao Aviation), Ho Chi Minh Stad in Vietnam (Vietnam Airlines), Taipei in Taiwan (Eva Air), Singapore (Silk Air), Hongkong (Dragon Air), Kuala Lumpur in Maleisië (Malaysia Airlines) en met Guangzhou en Shanghai in China (China Southern Airlines). Vanuit Siem Reap zijn er vluchten naar Bangkok, Singapore, Ho Chi Minh Stad, Hanoi en Vientiane.
Het binnenlandse luchtverkeer werd tot 2009 verzorgd door twee luchtvaartmaatschappijen, maar door de liberalisering van de luchtvaart is het een komen en gaan van bedrijven. Controleer bij het plannen van binnenlandse vluchten altijd of de gekozen bestemming nog per vliegtuig bereikbaar is!
Siem Reap Airways, een dochter van Bangkok Airways, vliegt met moderne toestellen als de Franse turbopropeller ATR vele keren per dag op de route van Phnom Penh naar Siem Reap en terug.
PMTair vliegt van Phnom Penh naar Banlung en Siem Reap, en van Siem Reap naar Sihanoukville. Deze maatschappij heeft een slechte reputatie op het gebied van veiligheid.
Het verdient aanbeveling tijdens het hoogseizoen, van november tot maart, zo vroeg mogelijk te boeken. De luchthavenbelasting voor binnenlandse en internationale vluchten dient bij het inchecken aan de balie te worden voldaan.
Bus, taxi en pick-up
Cambodja heeft een uitgebreid wegennet, maar de toestand van sommige wegen is precair en het vervoer over de weg is nog niet goed ontwikkeld. Wel verbetert de situatie in hoog tempo en gelijktijdig met het opwaarderen van de wegen worden betere transportmiddelen ingezet. De beste wegen zijn hoofdweg nr. 4 van Phnom Penh naar Sihanoukville en nr. 7 naar Kompong Cham. Als vuistregel voor het vervoer tussen steden geldt dat op de betere wegen bussen en taxi’s rijden en op slechte trajecten pick-ups.
Van Phnom Penh rijden bussen van de maatschappij Ho Wah Genting naar bestemmingen in de omgeving. Zitplaatsen in deze comfortabele bussen met airconditioning kunnen een dag van tevoren gereserveerd worden. Guest houses in Siem Reap en Phnom Penh hebben bussen en minibusjes beschikbaar voor het vervoer tussen beide steden. Vanuit Siem Reap gaan minibussen naar Poipet aan de Thaise grens en verder naar Bangkok. Vanuit Phnom Penh vertrekken minibusjes naar de grens met Vietnam.
Tussen de steden rijden gemeenschappelijke taxi’s – shared taxi – die gebruikt worden als een vorm van openbaar vervoer. Ze bieden plaats aan zes personen en iedere passagier betaalt voor een zitplaats. Het is mogelijk de auto in zijn geheel te huren, maar dan moet duidelijk afgesproken worden dat er onderweg geen extra passagiers worden opgepikt.
Op de allerslechtste trajecten rijden pick-up trucks. Ze hebben een open laadbak met twee houten banken voor passagiers, maar ze worden vaak zo volgestouwd met vracht dat er geen beenruimte overblijft. Iets comfortabeler en duurder zijn de zitplaatsen in de cabine naast en achter de chauffeur. Pick-ups vertrekken pas als ze overvol zijn. Ze worden onder andere ingezet in het noordoosten, waar de wegen tijdens de moessonperiode in modderstromen veranderen en in de droge tijd in rulle zandpaden. Vergeleken met de afstanden zijn de reistijden vaak extreem lang, door de slechte staat van de wegen en het veelvuldige oponthoud door pech onderweg.
Per boot
In een waterrijk land als Cambodja zijn de rivieren en het meer van Tonlé Sap belangrijke onderdelen van het vervoerssysteem. Vooral in gebieden waar het wegennet slecht is en in het regenseizoen – wanneer sommige wegen onbegaanbaar zijn – vormt het transport over water een goed alternatief. Op alle hoofdroutes varen snelle expresboten. Kaartjes zijn te koop aan de kade of via hotels en guest houses. De populairste boottocht bij buitenlanders is de trip van Phnom Penh naar Siem Reap, over de rivier en het meer van Tonlé Sap. De boten zijn meestal overvol en het is aan te bevelen om kaartjes een dag van tevoren te reserveren. De tocht met de expresboot duurt vijf uur. Expresboten over de rivier de Mekong varen van Phnom Penh via Kompong Cham en Kratie naar Stung Treng in het noorden van Cambodja. De Mekong is tot Kratie het hele jaar door bevaarbaar voor grote boten; in de droge periode varen kleinere boten van Kratie naar Stung Treng. Er gaan boten van Sihanoukville naar Koh Kong aan de grens met Thailand. Een van de mooiste boottrips is de tocht van Siem Reap naar Battambang, over het meer van Tonlé Sap. Afhankelijk van de stand van het water zet men speedboten in met plaats voor 12 of 30 passagiers.
Naast boten voor de lange afstand zijn er plaatselijk interessante tochten over het water te maken, onder andere naar de nationale parken van Toal Prek, Ream en Virachay, op de rivier de Tonlé Sap in Phnom Penh, naar het drijvende vissersdorp bij Siem Reap en naar eilanden voor de zuidkust.
Per trein
Het Cambodjaanse spoor is oncomfortabel, niet erg betrouwbaar en langzaam. Jarenlang mochten buitenlanders geen gebruik van de trein maken vanwege het gevaar van mijnen. Het treinverkeer is nu weer veilig, maar vanuit toeristisch oogpunt is het nauwelijks van betekenis.
Het spoorwegnet is zeer beperkt. Er zijn niet meer dan twee lijnen, beide met meterspoor en enkelspoor. De noordwestelijke lijn loopt van Phnom Penh via Pursat en Battambang naar Sisophon. De zuidelijke lijn verbindt de hoofdstad via Takeo, Kampot en Kep met Sihanoukville. De treinen halen maximaal 20 km per uur, met frequente vertragingen door de inzet van verouderd materieel. Op beide lijnen rijdt slechts een trein per dag, één per richting, met een retour de volgende dag.
Het reizen per trein is niet aan te bevelen,
hooguit voor fervente spoorwegliefhebbers en dan alleen op kortere
trajecten zoals van Kampot naar Sihanoukville. Een uitzondering is
de rit met de bamboetrein (
pp. 177-178).
Lokaal vervoer
In de steden rijden geen bussen en er is ook geen andere vorm van openbaar vervoer. Van de luchthavens bij Phnom Penh en Siem Reap rijden taxi’s naar de stad, maar in de steden ontbreken ze. Wel zijn via hotels en guest houses auto’s met chauffeur te huur, per dag of voor ritten in de omgeving van de stad. Ze worden voornamelijk gebruikt voor tochten in en rond Phnom Penh, in Angkor en naar bestemmingen aan de zuidkust, zoals Kampot en Kep.
Wat nog het dichtst bij een vorm van openbaar vervoer komt, is de moto of motortaxi. De lichte motoren hebben achterop in theorie plaats voor één passagier, maar in de praktijk vervoeren ze hele Cambodjaanse families met vracht én toeristen met rugzak. Iedere stad van enige omvang beschikt over een hele vloot moto’s. Ze zijn ideaal voor korte ritten in de stad en verzorgen transport van deur tot deur. De meeste chauffeurs – herkenbaar aan hun onafscheidelijke honkbalpet – zijn gelukkig rustige rijders, een zegen in het hectische stadsverkeer. Probeer voor langere tochten een chauffeur te vinden die een beetje Engels spreekt: ze zijn vaak prima gezelschap. Tochten in de omgeving van Battambang worden van harte aanbevolen.
Alleen in Phnom Penh rijden nog cyclo’s, hoewel ze snel terrein verliezen aan de moto’s. Deze fietstaxi’s zijn te vinden bij markten en andere drukke plaatsen en zijn goed voor de korte afstand. Spreek de prijs van tevoren af en een beetje afdingen kan geen kwaad.
Bij de centrale markt in Phnom Penh zijn tuk tuks te huur, gemotoriseerde driewieltaxi’s met plaats voor twee personen. In Siem Reap noemt men ze fresh air taxi’s en ze zijn heel geschikt voor een verkenning van de stad en de tempels van Angkor.
Een puur Cambodjaans vervoermiddel is de remorque, een zware motor met erachter een laadbak met plaats voor passagiers en vracht. Ze rijden in en rond de provinciesteden.
Hoewel Cambodja niet over een uitgebreid scala aan overnachtingsmogelijkheden beschikt zoals buurland Thailand, is het zelden een probleem om adequate accommodatie te vinden. De komst van de vredesmacht van de Verenigde Naties in het begin van de jaren negentig heeft een groot aantal hotels opgeleverd en de explosieve groei van het toerisme gaat gepaard met het renoveren van oudere hotels en de bouw van nieuwe onderkomens. Met name Siem Reap is één grote bouwput.
Het aanbod aan accommodatie varieert van westerse sterrenhotels in Phnom Penh, Siem Reap en Sihanoukville tot eenvoudige hotelletjes en guest houses in de provinciesteden. Buiten de grote steden en toeristische bestemmingen ontbreekt de duurdere prijsklasse, maar in iedere stad is wel een redelijk hotel of pension te vinden.
De prijzen zijn over het algemeen meer dan redelijk, soms zelfs spotgoedkoop. Alleen de allerduurste hotels zijn geprijsd op Europees niveau. Reserveren is over het algemeen niet nodig, behalve voor luxehotels in het hoogseizoen – van december tot maart – en tijdens feestdagen zoals het Khmer-nieuwjaar in april. In het weekend raken de duurdere hotels in Sihanoukville snel vol.
Luxehotels
Er zijn nog relatief weinig hotels in de luxeklasse, al neemt het aantal wel toe. Vooralsnog zijn ze uitsluitend te vinden in Phnom Penh en Siem Reap, al opende in 2003 het eerste luxehotel in Sihanoukville zijn deuren.
De hotels in de luxeklasse bieden een keur aan faciliteiten, met een of meer restaurants, bars en roomservice. Kamers hebben airconditioning, een badkamer met douche en toilet, telefoon, satelliet-tv en een minibar. De top in deze prijsklasse beschikt meestal over een zwembad, fitnesscentrum, tennisbaan en andere sportfaciliteiten. De beste hotels behoren tot internationale ketens als Raffles en Sofitel, met als neusje van de zalm de historische hotels Le Royal in de hoofdstad en Grand Hotel d’Angkor in Siem Reap.
Hotels in de middenklasse
Phnom Penh, Siem Reap, Sihanoukville en de meeste provinciehoofdsteden hebben hotels in de middenklasse. Ze zijn vaak verrassend goed, prettig geprijsd en de beste doen zelfs niet onder voor sommige luxehotels. De kamers zijn over het algemeen uitgerust met airconditioning en hebben een badkamer met warm water en westers toilet, satelliet-tv en koelkast. De meeste hotels bieden kamers aan in verschillende klassen en de prijs is afhankelijk van de geboden faciliteiten.
Budgetaccommodatie
Iedere stad van enige omvang of toeristische betekenis heeft overnachtingsmogelijkheden in de budgetklasse. In deze categorie vallen de goedkope hotels, guest houses én vaak ook kamers met ventilator van hotels in de middenklasse. De accommodatie is voor Europese begrippen spotgoedkoop. De kwaliteit is sterk wisselend, van Spartaans ingerichte en niet al te schone onderkomens zonder ramen tot comfortabele pensions die van alle gemakken zijn voorzien. De beste in deze klasse hebben kamers met airconditioning, badkamer met warm water en westers toilet. In de regel hebben de guest houses kamers met ventilator, een eigen badkamer of gemeenschappelijke wasgelegenheid met koud stromend water.
Tip: sommige guest houses hebben zakenpartners met accommodatie in andere steden. Vraag ernaar, als het pension waar u slaapt goed bevalt.
Met 30 officiële feestdagen per jaar en talrijke festivals lijkt het erop dat er in Cambodja altijd wel iets valt te vieren. Alleen al nieuwjaar wordt drie keer gevierd: tijdens de westerse, Chinese en Khmer-jaar-wisseling. Op officiële feestdagen zijn alle banken en overheidskantoren gesloten.
Er zijn nationale feestdagen met een vaste datum en festivals die de maankalender volgen en waarvan de data van jaar tot jaar verschillen. Festivals zijn gewoonlijk gekoppeld aan de cyclus van de landbouw – de seizoenen van zaaien en oogsten – en de jaargetijden. De feesten vinden meestal rond volle maan plaats.
Nationale feestdagen met een vaste datum
|
• 1 januari |
Nieuwjaarsdag |
|
• 7 januari |
Dag van de Overwinning op het regime-Pol Pot |
|
• 8 maart |
Vrouwendag |
|
• 13-15 april |
Bon Chaul Chhnam, het Khmer-nieuwjaar |
|
• 1 mei |
Dag van de Arbeid |
|
• 9 mei |
Dag van de genocide, met ceremonie bij Choeung Ek |
|
• 1 juni |
Internationale kinderdag |
|
• 18 juni |
Verjaardag van de koningin |
|
• 24 september |
Dag van de Grondwet |
|
• 23 oktober |
Dag van het Vredesakkoord van Parijs |
|
• 31 oktober |
Verjaardag van koning Norodom Sihanouk |
|
• 9 november |
Onafhankelijkheidsdag |
|
• 10 december |
Dag van de mensenrechten |
|
• 25 en 26 december |
Kerstmis |
Festivals die de maankalender volgen of verbonden zijn met jaargetijden:
Chinees nieuwjaar
De Chinese inwoners van Phnom Penh en de provinciehoofdsteden vieren eind januari of begin februari nieuwjaar. Ze brengen een bezoek aan een tempel om te offeren aan hun voorouders. Het driedaagse feest wordt opgeluisterd met vuurwerk en drakendansen. De Vietnamese minderheid viert gelijktijdig nieuwjaar, dat bekend staat als Tet. In deze tijd zijn veel winkels gesloten.
Op 13 april begint het driedaagse festival Bon Chaul Chhnam, het Khmer-nieuwjaar. Dit feest ter afsluiting van het oogstseizoen is een van de belangrijkste festivals van het land.
Cambodjanen gebruiken de gelegenheid om vrienden en familie te bezoeken, hun huis op te knappen, zich in nieuwe kleding te steken, schulden te vereffenen en elkaar cadeautjes te geven. Het is ook een waterfestival – vergelijkbaar met het Thaise Songkran en Holi in India –, waarbij men elkaar met water of gekleurd poeder bestookt en vooral toeristen een dankbaar object zijn. Gedurende Bon Chaul Chhnam spelen teams van jongens en meisjes traditionele spelletjes, om zo op een ongedwongen manier in aanraking te komen met een potentiële huwelijkspartner.
Visaka Bochea
Tijdens dit religieuze feest in april of mei herdenkt men de geboorte, verlichting en dood van Boeddha. In tempels worden processies met kaarsen gehouden.
Bon Chroat Preah Nongkoal
Dit agrarische festival vindt begin mei plaats op het veld voor het Nationaal Museum in Phnom Penh. Hoogtepunt is de koninklijke ploegceremonie die het begin van de regentijd en het zaaiseizoen aankondigt. Ossen krijgen eten uit zeven zilveren schalen aangeboden en afhankelijk van welk voedsel ze kiezen, voorspellen waarzeggers de opbrengst van de komende oogst.
Bon Pchum Ben
Op de Dag voor de Doden in september of oktober brengen de Cambodjanen offers voor het zielenheil van hun voorouders, overleden familieleden en vrienden. De traditie schrijft voor om minstens zeven tempels te bezoeken. Wie dit verzuimt, wordt door de wraak van de geesten getroffen. In tempels vinden religieuze ceremoniën plaats, met Wat Phnom in de hoofdstad als voornaamste trekpleister.
Dit festival aan het eind van oktober of het
begin van november is het uitbundigste feest van het jaar, met
bootraces op de rivier de Tonlé Sap en in de gracht rond Angkor Wat
( p. 105).
Angkor Festival
Het festival van Angkor in november of december staat in het teken van traditionele dans en muziek. Tegen de achtergrond van een verlichte Angkor Wat verzorgen artiesten uit alle delen van Azië in hun nationale kostuums dansvoorstellingen, met thema’s die onder andere zijn ontleend uit het dichtwerk Ramayana.
Sinds de val van de Rode Khmer is Cambodja voor westerse toeristen een relatief veilig land om te reizen. Overvallen op reizigers onderweg komen niet meer voor en ook meer afgelegen gebieden kunnen zonder angst voor bandieten worden bezocht.
Als gevolg van de jarenlange burgeroorlog zijn er veel vuurwapens in omloop. Dat geeft vooral problemen in Phnom Penh, waar gewapende roofovervallen in achterafstraten ’s avonds laat helaas geen uitzondering zijn. Ga niet dwalen in het donker en regel voor een avond uitgaan vooraf een betrouwbare motortaxi voor de terugtocht naar het hotel of guest house.
De overgrote meerderheid van de Cambodjanen is goudeerlijk en diefstal of zakkenrollerij komen niet vaak voor. Enige alertheid op drukke plekken zoals markten en in bussen en boten is niettemin geboden. Berg geld bij voorkeur op in een moneybelt en laat waardepapieren achter in een kluisje van het hotel.
De douaneformaliteiten veranderen nogal eens en de informatie hieronder is slechts een momentopname. Vraag naar de laatste stand van zaken bij de Cambodjaanse ambassade in Berlijn of bij organisaties in Nederland en België die reizen aanbieden naar Cambodja. Reizigers moeten in bezit zijn van een paspoort dat na terugkeer in Europa nog minstens zes maanden geldig is. Om het land binnen te komen, is ook een visum vereist. Er zijn toeristenvisa en zakenvisa.
Een toeristenvisum kunt u aanvragen bij de Cambodjaanse ambassade in Berlijn of in een van de buurlanden van Cambodja. Het is 30 dagen geldig. Reisbureaus in Thailand, Laos en Vietnam verzorgen dit visum binnen een tot twee dagen. Een stuk gemakkelijker is het voor bezoekers die per vliegtuig in Phnom Penh of Siem Reap arriveren, want ze kunnen op de luchthaven een visum bemachtigen. Voor reizigers die vanuit Thailand via Poipet of Koh Kong het land binnenkomen zijn aan de grens visa beschikbaar, maar die procedure duurt nogal lang en het is daarom beter om het visum vooraf te regelen. Wie vanuit Laos of Vietnam over land naar Cambodja reist, moet aan de grens over een visum beschikken: dit kunt u aanvragen in respectievelijk Vientiane en Ho Chi Minh Stad. Sinds kort is het ook mogelijk om een visum online aan te vragen via http://evisa.mfaic.gov.kh.
Visa kunt u verlengen bij het immigratiekantoor tegenover Pochentong Airport bij Phnom Penh. Een toeristenvisum kan maar één keer verlengd worden, met maximaal een maand; zakenvisa in principe onbeperkt. Omdat de procedure voor verlenging eindeloos duurt, is het beter om dit tegen een kleine vergoeding te laten verzorgen door een reisbureau in de hoofdstad. Wie langer blijft dan op grond van het visum is toegestaan, moet aan de grens of op de luchthaven een ‘boete’ van vijf dollar per dag betalen.
Bij aankomst moeten bezoekers een entry- and exitcard invullen met doel en duur van de reis. De exitcard wordt in het paspoort geniet en bij vertrek weer ingenomen. Behalve een redelijke hoeveelheid parfum mag u een liter sterke drank en 200 sigaretten vrij invoeren, al zijn deze artikelen in Cambodja aanzienlijk goedkoper dan in de belastingvrije winkels op de luchthaven van Bangkok. De import van wapens en drugs is uiteraard verboden en er mag maximaal 10.000 dollar aan buitenlandse deviezen worden ingevoerd. Export van antieke en religieuze voorwerpen is alleen toegestaan met schriftelijke toestemming van de overheid. Voorwerpen van ivoor mogen in Europa niet worden ingevoerd.
De elektriciteitsvoorziening in de steden is redelijk betrouwbaar. Op het platteland komen vaak stroomstoringen voor en soms is alleen ’s avonds gedurende enkele uren elektriciteit beschikbaar. Als de stroom uitvalt, schakelen de meeste hotels en restaurants over op hun eigen generator.
Cambodja maakt voor zijn elektriciteitsvoorziening gebruik van wisselstroom, met een netspanning van 220 volt. Dit is geschikt voor in het westen gangbare apparaten. Hotels hebben stopcontacten voor het gebruik van stekkers met twee ronde pinnen, zoals in de Europese landen. Pas op met het aansluiten van gevoelige apparatuur, want de spanning kan sterk fluctueren en daardoor schade veroorzaken.
Een goedkope, snelle en gemakkelijke manier om te communiceren met het thuisfront is via e-mail, een uitstekend alternatief voor het dure telefoonverkeer van Cambodja met het buitenland. Internet en e-mail zijn sterk in opmars. Phnom Penh, Siem Reap, Battambang en Sihanoukville hebben internetcafés die tegen redelijke prijzen toegang bieden tot deze faciliteiten.
Imposante historische monumenten, levendige markten, ongerept landleven, kilometers lange zandstranden en vissersdorpen bestempelen Cambodja tot een buitengewoon fotogeniek land. Vooral straattaferelen en festivals leveren bijzondere beelden op. Wees terughoudend bij het fotograferen van mensen en met name monniken. Vraag altijd eerst toestemming en gebruik bij voorkeur een telelens. Cambodjanen hebben er in de regel geen bezwaar tegen om op de foto te gaan en zijn blij als u een afdruk opstuurt. Heuvelbewoners willen soms om religieuze redenen niet dat er foto’s van hen gemaakt worden. Het is niet toegestaan opnamen te maken van militaire bases en strategische objecten zoals vliegvelden en havens. Bij sommige toeristische attracties moet u apart betalen voor het gebruik van een foto- of videocamera.
Neem voldoende foto-, dia- of videomateriaal mee. Dit is weliswaar verkrijgbaar in Phnom Penh en Siem Reap, maar in de rest van het land is de spoeling aanzienlijk dunner, wordt het gevoelige materiaal soms te warm bewaard of is de uiterste verkoopdatum overschreden. Hoewel u in de hoofdstad dia’s kunt laten ontwikkelen, wordt dit in verband met de nogal wisselende kwaliteit afgeraden. De accu van uw videocamera kunt u opladen in het hotel. Zorg voor reservebatterijen, want die zijn niet overal te koop. In Phnom Penh en Siem Reap kunt u foto’s vanaf de geheugenkaart van digitale camera’s op cd-rom laten overzetten, maar neem voor de zekerheid wel voldoende geheugenkaarten mee – en een accu om de batterijen op te laden.
Het mooiste licht om te fotograferen heeft u vroeg in de ochtend en tegen het eind van de middag. Bij lichte bewolking komen de kleuren beter tot hun recht dan bij volle zon. Het teveel aan blauw op het midden van de dag kunt u wegfilteren met een skylight filter. Een zonnekap biedt bescherming tegen lichtinval op de lens. Een groothoeklens is ideaal voor het fotograferen van landschappen en gebouwen, een telelens voor portretten.
Bewaar fotorolletjes zo koel mogelijk. Vooral belichte films zijn gevoelig voor warmte. Een goede bescherming tegen stof en vocht bieden de plastic hulsjes waarin de rolletjes worden geleverd. Dat geldt ook voor filmshields, loden zakken die de röntgenstralen van de controleapparatuur op de luchthaven tegenhouden. De scanners op de luchthavens van Phnom Penh en Siem Reap zijn onschadelijk voor fotomateriaal met een gevoeligheid tot 800 ISO: vraag voor films met een hogere lichtgevoeligheid om handmatige inspectie.
Cambodja accepteert naast de nationale munt, de riel, ook de Amerikaanse dollar en Thaise baht als betaalmiddel. In de meeste winkels, hotels en restaurants kunt u met zowel riel als dollars betalen. Alleen in afgelegen plaatsen in het noorden en noordoosten geeft men de voorkeur aan riel. In het westen is de baht prominent aanwezig.
De Cambodjaanse munteenheid bestaat uit biljetten van 100, 200, 500, 1000, 2000, 5000, 10.000, 20.000, 50.000 en 100.000 riel, al zijn de laagste en hoogste waarden nauwelijks in omloop. Munten ontbreken. Riel gebruikt men vooral voor het doen van kleine uitgaven, op markten, in eetstalletjes of voor een ritje met de motortaxi.
De Amerikaanse dollar is even wijdverbreid als de riel en wordt door nagenoeg iedereen geaccepteerd. Zodra artikelen meer dan een paar euro kosten, vermeldt men de prijzen in dollars. Dit geldt voor accommodatie, westerse restaurants, supermarkten en tickets voor vliegreizen.
In de praktijk maakt het niet uit of u riel of dollars gebruikt. Wie in dollars betaalt, krijgt zijn wisselgeld terug in riel, dollars of een combinatie daarvan. Te ingewikkeld? Gebruik een rekenmachine – dat doen de meeste winkeliers tenslotte ook– en voorkom de nodige verwarring.
Contant geld, reischeques en creditcards
Neem een deel van uw geld mee in dollars, want reischeques zijn niet overal eenvoudig te verzilveren. Met dollars kunt u altijd terecht, zelfs zonder een bank te bezoeken. Biljetten moeten er gaaf uitzien, want gescheurde exemplaren worden niet aanvaard. Zorg ook voor voldoende kleine coupures, want er is vaak een probleem met wisselgeld. Hou er rekening mee dat bij aankomst op de luchthaven en aan de grens het visum in contante dollars moet worden afgerekend. Euro’s kunt u wisselen bij banken in Phnom Penh en Siem Reap. De introductie van geldautomaten is begonnen, maar het gebruik van de pinpas is nog geen gemeengoed.
Bij banken in Phnom Penh, Siem Reap, Battambang en Sihanoukville kunt u reischeques in dollars van maatschappijen als American Express, Thomas Cook en Visa wisselen voor riel of contante dollars. Vaak is er een apart loket voor transacties in buitenlandse valuta. Voordeel van reischeques is dat ze verzekerd zijn tegen verlies en diefstal. Met een creditcard kunt u terecht in luxehotels, duurdere restaurants en souvenirwinkels in Phnom Penh en Siem Reap en voor het aanschaffen van vliegtickets, maar verder is het nut beperkt. Gebruik uitsluitend bekende creditcards als Amex, Mastercard en Visa.
De gezondheidssituatie in Cambodja is niet te vergelijken met die in Europa. Ziekten die bij ons zijn bedwongen, zoals tuberculose, tyfus en dysenterie komen hier nog veel voor. Door enkele voorzorgsmaatregelen te treffen kunt u de risico’s voor de eigen gezondheid tot een minimum beperken.
Vaccinaties voor reizigers uit Europa zijn niet verplicht. Toch wordt een aantal inentingen aanbevolen. Neem uiterlijk zes weken voor uw vertrek contact op met huisarts of GGD. Aanbevolen wordt een vaccinatie tegen DTP (difterie, tetanus, polio; 15 jaar geldig), tyfus (drie jaar geldig) en hepatitis A (het vaccin Havrix is vijf tot tien jaar werkzaam). Vaccinaties tegen cholera worden niet meer gegeven. Inentingen moeten worden vermeld op een internationaal vaccinatiecertificaat.
Darmstoornissen
In Cambodja kan het erg warm worden en wie onvoldoende drinkt, loopt het risico uit te drogen. Drink veel, maar nooit ongekookt water. Het leidingwater is niet geschikt voor consumptie, zelfs niet voor het tandenpoetsen. Thee, mineraalwater en frisdranken kunt u veilig drinken.
Vlees en visgerechten moeten goed doorbakken zijn. Kijk uit met het eten van schaal- en schelpdieren. Eet geen rauwe groente en koop op de markt alleen gaaf en ongeschild fruit.
De meest voorkomende kwaal onder reizigers is een onschuldige maag- en darmstoornis, veroorzaakt door verandering van klimaat, eetpatroon en vermoeidheid. Doe het de eerste dagen rustig aan om te kunnen acclimatiseren. Wie last krijgt van diarree, moet voldoende vocht innemen: het beste middel is thee met suiker. Om uitdroging te voorkomen, kunt u ORS gebruiken, een preparaat van suiker en zout dat te koop is bij apotheken in België en Nederland en in gekookt water moet worden opgelost. Eet weinig en grijp niet te snel naar stopmiddelen als imodium. Raadpleeg bij hardnekkige diarree een arts, want er kan dan sprake zijn van dysenterie.
Malaria
Met uitzondering van Phnom Penh en Siem Reap en de brede strook die beide steden met elkaar verbindt, komt malaria in heel Cambodja voor. In de meeste steden is het risico om de ziekte op te lopen gering, maar op het platteland, zoals in de provincies Ratanakiri en Mondulkiri, vormt malaria een serieuze bedreiging. Zie ook www.malaria.nl. Veroorzaker van de ziekte is een parasiet die via muggen op de mens wordt overgebracht. Er zijn diverse soorten malaria, met als gevaarlijkste vorm malaria tropicana. Zonder een afdoende medische behandeling kan de ziekte dodelijk verlopen. Ziekteverschijnselen zijn hoge koorts, hevig transpireren, hoofdpijn, koude rillingen en misselijkheid. Ze treden op na zeven tot veertien dagen na besmetting door muggen.
Antimalariamiddelen bieden redelijke bescherming tegen het oplopen van de ziekte, maar andere preventieve maatregelen zijn minstens zo belangrijk. Malariamuggen zijn vooral ’s avonds en ’s nachts actief. Draag na zonsondergang lichte kleding met lange mouwen en een lange broek en smeer onbedekte delen in met muggenolie. Parfum en aftershave trekken muggen aan! Slaap indien mogelijk onder een muskietennet.
Wie ondanks alle voorzorgen vermoedt malaria te hebben opgelopen, moet onmiddellijk contact opnemen met arts of ziekenhuis. Malaria is goed te behandelen met kinine en het middel Fansidar.
Aids
Net als de buurlanden kampt Cambodja met de gevolgen van een aids-epidemie. Van de bevolking is ongeveer twee procent besmet met hiv, het hoogste percentage in Zuidoost-Azië. De verspreiding van het virus heeft vooral toegeslagen onder prostituees.
De grootste kans om hiv op te lopen is via onbeschermd seksueel verkeer, het gebruik van ongesteriliseerde naalden en besmet bloed. De bloedbank in Phnom Penh controleert bloed op de aanwezigheid van het virus, maar ziekenhuizen in de provincie voeren zo’n check niet uit. Reizigers kunnen overwegen een set steriele naalden mee te nemen voor het geval een injectie nodig is.
Overige ziekten
Dengue of knokkelkoorts is een virusziekte die wordt overgebracht door muggen. In heel Zuidoost-Azië komt deze ziekte voor, met name in de grote steden. De mug die dengue overbrengt steekt voornamelijk overdag. De eerste verschijnselen zijn rillingen, spierpijn, hoge koorts en misselijkheid. Hoewel er geen vaccin tegen dengue bestaat, is bij tijdige medische hulp de kans op volledig herstel groot.
Wie langer dan een maand in Cambodja blijft of een verhoogd risico loopt op dierenbeten – zoals fietsers en bezoekers van vleermuizengrotten – wordt aangeraden om vaccinaties te nemen tegen rabiës of hondsdolheid. Een vaccinatie met BCG tegen tuberculose wordt aanbevolen voor personen die langer dan drie maanden naar Cambodja gaan en intensief contact hebben met de lokale bevolking.
Medische zorg
De gezondheidszorg staat op een laag peil. De hygiënische situatie is slecht en vooral op het platteland is een schreeuwend tekort aan medische voorzieningen. In de steden zijn artsen en apotheken, die meestal verrassend goed zijn uitgerust met antibiotica en andere medicijnen. De ziekenhuizen beschikken zelfs niet over de meest elementaire faciliteiten. In noodgevallen kunt u het beste zo snel mogelijk naar Phnom Penh afreizen, of naar Bangkok, waar de beste medische zorg van de regio beschikbaar is.
Maatregelen
Behandel wondjes met jodium, want in de tropen loop je makkelijk een infectie op. Zie voor meer informatie de brochure Hoe blijf ik gezond in de tropen, een uitgave van het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam en www.gezondop-reis.nl. Zorg voor een reisverzekering met werelddekking tegen medische kosten bij ziekte en ongeval, inclusief dekking voor de kosten van evacuatie naar Thailand en repatriëring.
Cambodja heeft grensovergangen met Thailand, Laos en Vietnam. Een aantal ervan staat open voor westerse reizigers en in de toekomst zullen er waarschijnlijk meer volgen. Voor de laatste stand van zaken kunt u terecht bij de Cambodjaanse ambassade in Berlijn of bij reisbureaus in Bangkok.
Thailand
Er zijn twee officiële grensovergangen. Wie de grens tussen beide landen oversteekt, kan ter plekke een visum krijgen. Van Bangkok rijden bussen en treinen naar Aranya Prathet. Hiervandaan kunt u een pick-up of taxi nemen naar de grens met Cambodja. Vanuit de Cambodjaanse grensplaats Poipet rijden taxi’s en pick-ups via Sisophon naar Siem Reap en Battambang.
Van de Thaise stad Trat rijden minibussen, taxi’s en pick-ups naar het plaatsje Hat Lek aan de grens. In Koh Kong aan de Cambodjaanse kant van de grens gaan expresboten, bussen en minibussen naar Sihanoukville.
Laos
De enige legale grensovergang tussen Cambodja en Laos wordt nog maar mondjesmaat gebruikt. Voor het passeren van de grens moet u vooraf een visum regelen – voor Laos in Phnom Penh en voor Cambodja in de Laotiaanse hoofdstad Vientiane. Van de stad Stung Treng in het noorden van Cambodja gaan boten over de Mekong naar de grensplaats Koh Chheuteal Thom. Van de Laotiaanse grens vertrekken boten naar Don Kong, een gebied met veel natuurschoon dat bekend staat als de ‘4000 eilanden’.
Vietnam
Er is een aantal grensovergangen tussen beide landen die open zijn voor westerlingen. Een visum moet u vooraf regelen; voor Cambodja in Hanoi of Ho Chi Minh Stad en voor Vietnam in Phnom Penh of Sihanoukville. Bussen, minibussen en taxi’s rijden van Phnom Penh in zeven uur via de Cambodjaanse grensplaats Bavet naar Ho Chi Minh Stad in Vietnam. Bussen en boten verbinden Phnom Penh met Kaam Samnor aan de grens. Aan de Vietnamese kant van de grens ligt Chau Doc, een goede basis voor een rondreis door de Vietnamese delta van de Mekong.
Cambodja is niet het land waar constant stevig onderhandeld hoeft te worden over prijzen. Hotels, restaurants, eetstalletjes en winkels hanteren vaste prijzen en dat geldt ook voor tickets voor vliegtuig, bus en boot. Bij souvenirverkopers en juweliers op markten en bij fietstaxi’s en motortaxi’s in sommige toeristenplaatsen moet u afdingen, anders betaalt u beslist te veel. De hoogte van het bedrag hangt af van uw onderhandelingsvaardigheid en enige kennis van de Cambodjaanse telwoorden scheelt al een stuk. Blijf vriendelijk en bedenk dat toeristen zelden het vel over de neus wordt gehaald, behalve bij de souvenirverkopers in Angkor die veel te veel voor hun handelswaar vragen.
Cambodja heeft enkele Engelstalige kranten en tijdschriften, die redelijk objectief zijn en lezenswaardige artikelen produceren. De dagelijkse Phnom Penh Post is interessant, maar beperkt zich voornamelijk tot het Cambodjaanse nieuws. De Cambodia Daily schenkt ook aandacht aan het wereldnieuws. Beide kranten zijn te koop bij kiosken in de grote steden.
Bij boekwinkels en duurdere hotels in Phnom Penh en Siem Reap zijn ook Engelstalige buitenlandse kranten verkrijgbaar, zoals de International Herald Tribune en de Thaise Bangkok Post en The Nation. Sommige westerse restaurants stellen deze publicaties aan hun gasten beschikbaar. Krantenjongens in de hoofdstad verkopen – en verhuren – deze kranten aan terrasbezoekers aan de boulevard. De bekendste periodieken zijn Time en Newsweek. Een aardig maandblad is Bayon Pearnik, een gratis magazine met toeristische informatie en achtergrondartikelen, verkrijgbaar bij hotels en guest houses.
Ondanks het voortreffelijke en gevaarlijke werk van de mijnopruimingsdiensten vormen mijnen en onontplofte granaten op het platteland nog steeds een probleem. Regelmatig zie je onderweg bordjes met het opschrift Danger Mines! Raak nooit granaathulzen, munitie of mijnen aan, ook al lijken ze onschadelijk. Blijf ook in toeristische gebieden op de paden en ga niet zwerven door de velden. De tempels van Angkor en omgeving zijn vrij van mijnen.
De overheidsinstellingen zijn in theorie open van maandag tot en met vrijdag van 7.30 tot 11.30 en van 14 tot 17 uur, maar in de praktijk is ’s ochtends vroeg en aan het eind van de middag nauwelijks iemand aanwezig. Banken zijn open op werkdagen van 8.30 tot 15.30 uur en op zaterdag van 8.30 tot 11.30 uur. Musea in de hoofdstad openen dagelijks van 8 tot 11.30 en 14 tot 17 uur hun deuren. Het hoofdpostkantoor in Phnom Penh is iedere dag open van 7 tot 18 uur. Winkels en markten zijn zeven dagen per week geopend, van vroeg in de ochtend tot in de avond. Op officiële feestdagen als Bon Chaul Chhnam, Bon Pchum Ben en Chinees nieuwjaar blijven veel winkels en marktkramen dicht.
De Cambodjaanse post werkt langzaam en de dienstverlening buiten de hoofdstad is niet erg betrouwbaar. Brieven en ansichtkaarten die via het hoofdpostkantoor in Phnom Penh verstuurd worden, doen er een week tot tien dagen over om Europa te bereiken en komen meestal aan. Wie haast heeft, kan beter een internationale koeriersdienst als TNT of UPS inschakelen. Postzegels zijn alleen te koop op postkantoren. Laat de brieven in uw bijzijn afstempelen om diefstal van de zegels – en verlies van de brief – te voorkomen.
Achterblijvers kunnen vanuit Nederland en België post sturen naar de poste restante van het hoofdpostkantoor in Phnom Penh. Vermeld duidelijk de achternaam en initialen van de geadresseerde in hoofdletters en onderstreep deze. De post kunt u ophalen op vertoon van uw paspoort. Verzenden van souvenirs en pakketjes vanuit Cambodja is peperduur en kan alleen vanuit Phnom Penh.
De beste reistijd is de droge en koele periode van november tot maart. De temperatuur is dan aangenaam, met een lage luchtvochtigheid en er valt nauwelijks regen. In de hete en droge tijd van maart tot midden mei kan het zeer warm worden. Tijdens de regentijd van mei tot oktober veranderen de wegen in modderbanen en deze periode is minder geschikt om het land te bereizen. Gelukkig regent het niet de hele dag en bestemmingen als Phnom Penh en de tempels van Angkor kunnen ook in de moessonperiode worden bezocht.
Cambodja biedt een uitgebreid assortiment souvenirs en handwerkartikelen, variërend van handgeweven zijde met traditionele patronen die teruggaan tot de periode van Angkor tot klassieke zilveren sieraden. De kwaliteit van het handwerk is in de regel verrassend goed, vooral door de recente training van gehandicapten tot geschoolde ambachtslieden.
De beste plaatsen voor souvenirs en handwerk zijn Phnom Penh en Siem Reap. Hier vind je gespecialiseerde winkels, waar kwalitatief goede artikelen tegen vaste prijzen te koop worden aangeboden. Afdingen is de regel op markten, waar de producten goedkoper zijn dan in winkels, maar de kwaliteit niet altijd even hoog is. Een van de betere markten is de Psar Tuol Tom Pong, de Russische markt in Phnom Penh. Handwerk van superieure kwaliteit tegen redelijke prijzen is te koop bij de werkplaats van Les Chantiers Écoles in Siem Reap.
Enkele populaire souvenirs:
• krama’s, de traditionele hoofdbedekking. De mooiste en kleurrijkste exemplaren komen uit de provincie Kompong Cham en worden gemaakt van katoen.
• handgeweven zijden doeken, wandkleden en shawls met traditionele en moderne patronen, vervaardigd met natuurlijke verfstoffen.
• zilveren en gouden sieraden en edelstenen uit Ratanakiri, onder andere te koop op de Psar Thmei, de centrale markt in Phnom Penh.
• gevlochten rotanmanden en schalen uit de omgeving van Udong en de provincie Ratanakiri.
• houtsnijwerk, zoals replica’s van kunst uit Angkor, panelen met voorstellingen uit het dichtwerk Ramayana en houten sculpturen, variërend van minuscule boeddhabeeldjes tot levensgrote apsara’s, de hemelse danseressen.
• stenen replica’s van het borstbeeld van koning Jayavarman VII en beelden van hindoegoden.
• antieke houten doosjes voor het bewaren van betelnoot, oude munten, aardewerk, opiumgewichten en traditionele muziekinstrumenten.
• poppen, marionetten en maskers van lakwerk en papier maché.
Belangrijke papieren
Naast paspoort en vliegticket is het verstandig om kopieën van deze reisdocumenten mee te nemen. De aankoopnota van reischeques heeft u nodig in geval van verlies of diefstal, maar houdt die wel gescheiden van de cheques zelf. Daarnaast doet u er goed aan een internationaal vaccinatiecertificaat mee te nemen. Op de kopie van de reisverzekering kunt u nakijken hoe te handelen bij ongeval of ziekte.
Kleding
Luchtige katoenen kleding verdient het hele jaar door aanbeveling. In de koele periode komt een warme trui of vest goed van pas in de heuvels van de provincies Ratanakiri en Mondulkiri. In de natte moessonperiode zijn een paraplu en regenkleding onmisbaar. Een lange broek en overhemd of blouse met lange mouwen bieden overdag bescherming tegen zonnebrand en ’s avonds tegen de muggen. Sandalen zijn geschikt in de steden en stevige schoenen met een goed profiel voor wandelingen in de heuvels en door de jungle.
Medicijnen
Wie regelmatig bepaalde geneesmiddelen gebruikt, moet behalve voldoende voorraad ook een recept meenemen. Zorg voor een kleine reisapotheek met pleisters, verband, steriele gaasjes, jodium, pijnstillers, middelen tegen maag- en darmstoornissen (imodium) en een breedspectrum antibioticum. Een muggenolie voor de tropen (met het bestanddeel DEET) en tabletten tegen malaria (als u door malariagebied reist) mogen evenmin ontbreken.
Diversen
Brildragers kunnen het beste een reservebril meenemen. Een zonnebril beschermt de ogen tegen de felle tropenzon en houdt in de droge tijd het stof tegen. Gebruik op het strand een zonnebrandcrème met hoge beschermingsfactor. Een hoofddeksel is een aanrader met het oog op het gevaar van een zonnesteek.
Een zaklantaarn biedt uitkomst als de elektriciteit uitvalt en ’s avonds op straat in kleinere steden, waar openbare verlichting meestal minimaal is. Voor het verkrijgen van een visum op de luchthaven of aan de grens zijn een paar pasfoto’s nodig. De beste manier om geld en documenten te vervoeren is in een moneybelt die onder de kleding gedragen wordt. Voor dagtochten is een rugzakje handig.
Vanuit postkantoren en telecommunicatiekantoren in de steden Phnom Penh, Siem Reap, Battambang en Sihanoukville kunt u telefoneren met het buitenland. De kwaliteit van de verbinding is meestal verre van optimaal en de tarieven zijn stevig, zeker vergeleken met de kosten vanuit buurland Thailand. Het grootste netwerk is in handen van Camintel, een overheidsinstantie die ook telefooncellen exploiteert in de hoofdstad. Om die te gebruiken heeft u een telefoonkaart nodig, te koop bij het postkantoor of winkels in de buurt van de cel. Goedkoper zijn internationale gesprekken via het internet, bij bedrijfjes die e-mail en internetservice aanbieden: deze verbinding is vaak slecht. De duurste optie is telefoneren vanuit een van de grotere hotels.
Cambodja heeft een aantal aanbieders van mobiele telefonie, met als bekendste Mobitel. Buitenlandse bezoekers die hun eigen mobiel willen gebruiken, kunnen contact opnemen met hun leverancier om te informeren naar mogelijkheden en de kosten, die flink kunnen oplopen.
Het internationaal toegangsnummer vanuit Cambodja voor gesprekken met Nederland en België is 001 (007 voor gebruikers van de telefoonkaart van Tele2), gevolgd door de code van het land (Nederland 31; België 32), netnummer (zonder 0) en abonneenummer. Draai voor bellen naar Cambodja de internationale toegangscode (00), landcode van Cambodja (855), netnummer (zonder 0) en abonneenummer.
Lokaal en interlokaal telefoneren kan via hotels, guest houses en openbare betaaltelefoons in de steden. Verbindingen tussen de hoofdstad en de provinciesteden komen moeilijk tot stand. Belangrijke netnummers zijn: Phnom Penh (023), Sihanoukville (034), Siem Reap (063), Battambang (053), Kompong Cham (042), Kompong Thom (062) en Ratanakiri (075).
Faxberichten kunt u versturen vanuit de grotere hotels en internetcafés in Phnom Penh en Siem Reap. De kosten worden berekend per pagina en zijn heel hoog.
Cambodja heeft maar één tijdzone. In de winter is het in Cambodja zes uur later dan in Nederland en België. Tijdens de zomertijd bedraagt het verschil vijf uur.
Telwoorden
|
1 |
muy |
|
2 |
pii |
|
3 |
bei |
|
4 |
buan |
|
5 |
bpram |
|
6 |
bpram muy |
|
7 |
bpram pii |
|
8 |
bpram bei |
|
9 |
bpram buan |
|
10 |
dawp |
|
11 |
dawp muy |
|
20 |
m’phei |
|
21 |
m’phei muy |
|
30 |
saamsuph |
|
40 |
saisuph |
|
50 |
hahsuph |
|
100 |
muy roi |
|
500 |
bpram roi |
|
1000 |
muy poan |
|
10.000 |
muy meun |
|
100.000 |
dawp meun |
|
1.000.000 |
muy lian |
Dagen van de week
|
zondag |
th’ngay aatuht |
|
maandag |
th’ngay jahn |
|
dinsdag |
th’ngay ahngkia |
|
woensdag |
th’ngay poht |
|
donderdag |
th’ngay prohoah |
|
vrijdag |
th’ngay sohk |
|
zaterdag |
th’ngay sav |
Conversatie
|
alstublieft |
sohm |
|
dank u wel |
aw kohn |
|
hoe maakt u het? |
niak sohk sabaay te? |
|
sorry |
sohm toh |
|
ik kom uit Europa |
kh’nyohm mao pii oeroph |
|
ja |
baat (voor mannen); |
|
|
jaa (voor vrouwen) |
|
te |
|
|
mijn leeftijd is … |
kh’nyohm ayu … |
|
jaar |
chnam |
Op de markt
|
markt |
psar |
|
ananas |
m’noah |
|
banaan |
chek |
|
jackfruit |
khnau |
|
kokosnoot |
duong |
|
mango |
svay |
|
mangostan |
mongkut |
|
handwerk |
sipakam |
|
goud |
miah |
|
zilver |
kreuang prahk |
In een restaurant
|
bier |
bia |
|
brood |
num pung |
|
garnalen |
bawngkia |
|
groente |
buhnlai |
|
kip |
sait moan |
|
koffie |
kaafe |
|
krab |
k’daam |
|
loempia’s |
jaa yaw |
|
melk |
tukh dawk kow |
|
noedels |
mee |
|
restaurant |
resturaan |
|
rijst |
bai |
|
rijstepap |
borbor |
|
soep |
somlah |
|
suiker |
skaw |
|
thee |
tai |
|
vegetarisch |
tawm sait |
|
vis trei |
|
|
vissaus |
prahok |
|
vlees |
sait |
|
water |
tuhk ch’uhn |
|
zout |
amuhl |
Begrippen
|
apsara |
hemelse danseres uit de hindoemythologie, vaak afgebeeld op muren van tempels |
|
banteay |
versterkte citadel |
|
barang |
buitenlander |
|
baray |
waterreservoir |
|
bodhisattva |
boeddha in wording |
|
boeng |
meer |
|
chunchiet |
etnische minderheden in de heuvels |
|
cyclo |
fietstaxi |
|
devaraja |
cultus van de god-koning, ingesteld door koning Jayavarman II |
|
Khmer-naam voor Cambodja, door de buitenwereld geassocieerd met het bewind van de Rode Khmer |
|
|
Khmer |
zowel inwoner van Cambodja als de naam van de taal |
|
koh |
eiland |
|
kompong |
dorp aan rivier of meer |
|
krama |
traditionele hoofdbedekking |
|
moto |
motortaxi, met bestuurder en achterop plaats voor een passagier |
|
naga |
mythische slang; traditioneel element op balustraden |
|
Phlauv |
aanduiding voor een straat; afgekort Ph |
|
phnom |
heuvel of berg |
|
psar |
markt |
|
Reamker |
Cambodjaanse versie van het hindoedichtwerk Ramayana |
|
remorque |
motor met erachter een open laadbak voor passagiers en vracht |
|
sampot |
lap stof die als kledingstuk rond het lichaam gewikkeld wordt |
|
spean |
brug |
|
stung |
kleine rivier |
|
tuk tuk |
gemotoriseerde driewieltaxi |
|
tonlé |
grote rivier |
|
wat |
boeddhistische tempel of klooster |
Adressen
Toeristenkantoren
• Hoofdkantoor van Phnom Penh Tourism, 313 Sisowath Quay, bij de kruising met Samdech Sothearos Boulevard en tegenover Wat Ounalom, tel. 723949.
• Phnom Penh Tourism, luchthaven Pochentong.
• Ministry of Tourism, Monivong Boulevard (hoek Ph 232), tel. 427130.
• Diethelm Travel, 65 Ph 240, tel. 219151, 426648.
• Transpeed Travel, 19 Ph 106, tel. 723999.
Post
• Hoofdpostkantoor, Ph 13 (tussen Ph 98 en 102), ten zuidoosten van Wat Phnom.
• Koeriersdienst DHL, 353 Str. 110, Sangkat Sras Chark, Khan Daun Penh.
Banken
• Cambodian Commercial Bank, 26 Monivong Boulevard.
• Foreign Trade Bank, 3 Ph 114.
• Mekong Bank, 1 Ph 114.
Ziekenhuizen
• Calmette Hospital, 3 Monivong Boulevard, tel. 426948, 725373.
• SOS International Medical Centre and Dental Clinic, 161 Ph 151, tel. 216911.
Overig
• Foreign Correspondence Club (FCC), 363 Sisowath Quay.
Vervoer
Vliegtuig
De luchthaven van Phnom Penh, Pochentong International Airport, ligt 7 km ten westen van het stadscentrum. Buiten de aankomsthal staan taxi’s klaar voor het vervoer naar de stad. Er zijn geen rechtstreekse vluchten vanuit Europa op Cambodja. Phnom Penh heeft internationale luchtvaartverbindingen met Bangkok, Ho Chi Minh Stad, Vientiane, Kuala Lumpur, Hongkong, Singapore, Taipei en Shanghai. De luchtvaartmaatschappij Siem Reap Airways onderhoudt het luchtverkeer tussen Phnom Penh en Siem Reap. PMTair vliegt op Banlung en Siem Reap.
De busmaatschappijen GST en Ho Wah Genting vertrekken vanaf hun kantoren net ten zuidwesten van de centrale markt naar bestemmingen in de omgeving van Phnom Penh. Op het traject van en naar Sihanoukville rijden grote, comfortabele bussen met video en airconditioning: ze vertrekken vijf keer per dag en de rit duurt drie uur. Kleinere bussen rijden op de routes naar Kompong Cham (zes keer per dag; reisduur 2 uur) en via Udong (ieder uur; reistijd 1 uur) naar Kompong Chhang (reistijd 2 uur).
Enkele grotere guest houses hebben een eigen bus voor vervoer naar Sihanoukville en van Phnom Penh via Kompong Thom naar Siem Reap. Ook rijden bussen via de grensplaats Bavet naar Ho Chi Minh Stad in Vietnam: ze zijn te boeken bij busmaatschappij Ho Wah Genting en sommige hotels en guest houses.
Boot
Van de nieuwe pier aan Sisowath Boulevard, bijna ter hoogte van Wat Phnom, vertrekken snelle expresboten van de maatschappijen Friendship Passenger Boat en Angkor Express naar Siem Reap en via Kompong Cham en Kratie naar Stung Treng.
Boten naar Siem Reap vertrekken dagelijks om 7 uur. De tocht over de rivier en het meer van Tonlé Sap duurt vijf uur en is een alternatief voor het vliegtuig of reizen over de weg. De boten zijn vaak overvol, met passagiers in de boot en op het dak. Kaartjes kunnen een dag van tevoren gekocht worden aan de pier of via hotel en guest house.
Dagelijks om 7 uur gaan expresboten naar Kompong Cham en Kratie. Als het water van de rivier de Mekong tijdens de regentijd hoog genoeg is – meestal van juli tot november – varen ze door naar Stung Treng in het noorden: in het droge seizoen moeten passagiers in Kratie overstappen op kleinere boten. De bootreis van Phnom Penh naar Kompong Cham duurt tweeënhalf uur en naar Kratie vijf uur. Boten van Kratie naar Stung Treng doen een krappe vijf uur over dit traject.
Van de pier gaan kleine, snelle boten naar de grens met Vietnam. Hier kunt u overstappen op boten naar Chau Doc in de Mekong-delta.
In Phnom Penh zijn toeristenboten beschikbaar voor een tochtje op de rivier de Tonlé Sap. Populair zijn de lunch cruises en sunset tours.
Van diverse plaatsen in de stad vertrekken shared taxi’s naar steden in alle delen van het land. Van de centrale markt Psar Thmei rijden taxi’s naar bestemmingen ten noorden van de hoofdstad, zoals Kompong Cham, Kompong Thom, Siem Reap en Battambang. Op de langere trajecten vertrekken ze vroeg in de ochtend.
Psar Damkor in het zuidwesten van de stad is het vertrekpunt voor taxi’s naar plaatsen in het zuiden, waaronder Sihanoukville en Kampot. Van de standplaats Psar Chbah Ampeau ten oosten van de Monivong Brug in het zuiden van de stad gaan taxi’s naar de grens met Vietnam. Het is mogelijk taxi’s voor een dag te huren, bijvoorbeeld voor een verkenning van de omgeving van Phnom Penh.
Trein
De trein is niet het meest efficiënte en comfortabele vervoermiddel, om het zacht uit te drukken. De trein via Kampot (reistijd: 6 uur) naar Sihanoukville (12 uur) vertrekt om de dag om 6 uur ’s ochtends. Dat schema geldt ook voor de trein via Pursat (reistijd: 8 uur) naar Battambang (15 uur). Het treinstation is gevestigd in een gebouw in artdecostijl op de hoek van Monivong en Pochentong Boulevard.
Lokaal vervoer
Hoewel het verkeer nog niet zo hectisch is als in Bangkok of Ho Chi Minh Stad neemt de drukte razendsnel toe. Stadsbussen ontbreken. Er rijden taxi’s tussen de hoofdstad en de luchthaven, maar in de stad rijden geen taxi’s rond om passagiers op te pikken. Wel kunt u een auto met chauffeur huren voor ritjes in de stad of tochten in de omgeving. Ze zijn per dag te huur via hotels, guest houses en reisbureaus.
Motortaxi’s zijn het voornaamste vervoermiddel in de stad. Moto’s leveren hun passagiers voor de deur af en zijn overal te vinden. Chauffeurs voor hotels en pensions spreken vaak een redelijk mondje Engels. Motortaxi’s zijn te huur per rit of per dag. Het tarief hangt af van de duur en de afstand en is ’s avonds iets hoger dan overdag. De fietstaxi’s of cyclo’s zijn vooral te vinden aan de kade en bij markten. De prijs is vergelijkbaar met die van een moto.
Phnom Penh biedt volop keuze aan accommodatie in alle prijsklassen, van eenvoudige en goedkope guest houses en comfortabele middenklassehotels tot internationale vijfsterrenhotels met alle denkbare luxe. Er is geen tekort aan kamers en ook in het hoogseizoen zijn er voldoende hotels en pensions.
Luxehotels
Accommodatie in deze prijsklasse is vrij duur voor regionale begrippen. De hotels liggen verspreid over de stad.
• Hotel Le Royal (tel. 216666, fax 213331) in Ph 92, een zijstraat van de Monivong Boulevard, is het duurste en beste hotel van de stad. Het hotel is oorspronkelijk in 1929 gebouwd en heeft een indrukwekkende geschiedenis. Tot de clientèle behoorden auteurs, avonturiers, journalisten en beroemdheden als Jackie Kennedy en Charles de Gaulle. Het hotel is in 1997 smaakvol gerestaureerd door de Raffles Groep en heeft veel van zijn oude charme behouden. Er zijn 210 stijlvolle kamers en suites. Tot de faciliteiten behoren twee zwembaden, een fitnessruimte, restaurants met westers, Khmer- en Chinees eten en enkele bars, waaronder de beroemde Elephant Bar.
• Hotel Cambodiana (tel. 944419, fax 218585) – het voormalige Hotel Sofitel – aan 313 Sisowath Quay ligt op een ruim terrein aan de oever van de rivier de Tonlé Sap en op loopafstand van het Koninklijk Paleis. Dit uitstekende viersterrenhotel heeft 300 kamers, verschillende restaurants met Aziatische en westerse gerechten, bars en een boekwinkel.
• Amanjaya Pancam (tel. 214747) op 1 Ph 154 en de hoek van Sisowath Quay is een klein, charmant driesterrenhotel op een sublieme locatie aan de boulevard langs de rivier en op loopafstand van het Koninklijk Paleis. Ruime kamers met traditionele inrichting en modern comfort.
• Juliana Hotel (tel. 366070, fax 366072) op 16 Ph 152 ligt net ten westen van het centrum. Dit vriendelijke driesterrenresort met 100 kamers, goede restaurants, bar, tuin met zwembad, kapper en Thaise massage biedt uitstekende kwaliteit tegen zeer redelijke tarieven. Aanbevolen.
Accommodatie in de middenklasse
De hotels in de middenklasse bieden meestal goede waar voor hun geld. Kamers hebben airconditioning, een eigen badkamer en meestal satelliet-tv, koelkast of minibar. Goede middenklassers zijn te vinden ten zuidwesten van het Onafhankelijkheidsmonument en aan Sisowath Quay.
• Diamond Hotel (tel. 217326, fax 216637) is centraal gelegen op 172 Monivong Boulevard bij de Psar Thmei. Een van de oudere hotels van de stad, met aantrekkelijk geprijsde kamers en suite met parket, airconditioning, kluisjes, satelliet-tv en minibar. Eenvoudig restaurant.
• Goldiana Hotel (tel. 218490, fax 217558) aan 10 Ph 282, ten zuiden van Sihanouk Boulevard, heeft kamers in verschillende prijsklassen. Restaurant met Khmer-, Chinees en westers eten. Fitnessruimte en dakterras met zwembad.
• Golden Gate Hotel (tel. 721161, fax 427618) op 9 Ph 278 is een populair hotel dat vaak volgeboekt is. Alle standaard- en luxekamers hebben airconditioning, tv, badkamer en koelkast. Er zijn internetfaciliteiten. De dependance aan de overkant heeft goedkopere kamers.
• Star Royal Hotel (tel. 219443, fax 218476) aan Sisowath Quay is een aantrekkelijk tweesterrenhotel met 76 kamers. Standaardkamers aan de achterzijde of met zicht op de rivier en luxekamers. Het hotel heeft een fastfoodrestaurant, bar, sauna met massage en een souvenirwinkel.
Budgetaccommodatie
Hoewel er overal in de stad goedkope hotels en guest houses zijn te vinden, heeft er een zekere concentratie plaatsgevonden. De duurdere accommodatie ligt aan Sisowath Quay, middenmoters vind je ten westen van Monivong Boulevard (tussen Ph 182 en 214) en de aller-goedkoopste pensionnetjes aan het meer van Boeng Kak in het noordwesten van de stad.
• Aan Sisowath Quay liggen enkele hotels die tot de duurdere budgetklasse behoren. Hoewel de faciliteiten redelijk zijn, betaal je toch vooral voor de ligging aan de rivier de Tonlé Sap. Het Sunshine Hotel (tel. 725684, fax 218256) op nr. 253 heeft 50 kamers en suite met a/c, tv en koelkast. Enkele goedkopere kamers aan de achterkant hebben een ventilator en de duurdere kamers aan de voorzijde met zicht op de rivier beschikken over een ligbad. Hotel Indochine (tel. 724239, fax 427292) op nr. 251 is een eenvoudig hotel. Er zijn 14 kamers met a/c, tv en badkamer: de goedkopere kamers hebben alleen koud water. California 2 Hotel (tel. 982182) op nr. 317 is een klein hotel met ruime kamers met a/c, tv, koelkast en badkamer met warm water. De kamers met zicht op de rivier zijn iets duurder.
• Narin 2 (tel. 986131) op Ph 111, even ten zuiden van Psar O Russei, is een van de bekendste en populairste guest houses van de stad. Er zijn kamers in diverse prijsklassen – de goedkoopste hebben een ventilator en duurdere badkamer, tv en a/c. Op de begane grond is een restaurant en er zijn internetfaciliteiten. Het guest house kan visa, bus-, boot- en vliegtickets regelen en beschikt over een eigen bus voor vervoer naar Siem Reap en de Vietnamese grens. De familie Narin heeft ook pensions in Siem Reap en Sihanoukville.
• Capitol (tel. 364104, fax 214014) op 14 Ph 182 bestaat sinds 1991 en is het oudste guest house van Phnom Penh. Een enorm complex met verschillende dependances en een groot aantal kamers, sommige alleen met ventilator, andere met a/c, badkamer en warm water. Eenvoudig restaurant en internet. Het Capitol organiseert tours in de omgeving en heeft een bus voor vervoer naar o.a. Siem Reap.
• Aan het meer van Boeng Kak, een pleisterplaats voor rugzaktoeristen, is een aantal elementaire guest houses op houten platforms te vinden, met openluchtrestaurant aan het water. De meeste kamers zijn uiterst eenvoudig, met of zonder badkamer en met ventilator en muskietennet. De bekendste zijn Lakeside Guest House (tel. 851652) op 10 Ph 93 en Guest House nr. 9 (tel. 766225) op 9 Ph 93.
Restaurants
Phnom Penh heeft een groot aantal eetgelegenheden, variërend van simpele eetstalletjes tot chique bistro’s en restaurants in internationale sterrenhotels. De keuze aan keukens is overweldigend, variërend van Khmer, Vietnamees, Chinees en Japans tot Russisch, Duits en Frans en met uiteenlopende gerechten als Cambodjaanse noedels, loempia’s, bratwurst, pizza en pasta.
Eetstalletjes op markten serveren spotgoedkope authentiek Cambodjaanse gerechten. De beste plekken om dit te proberen zijn Psar Thmei en Psar Tuol Tom Pong. Daarnaast zijn er restaurants die zich richten op de plaatselijke bevolking en op toeristen die de lokale keuken eens willen proberen.
• Het restaurant van Hotel Le Royal serveert Khmer-gerechten die tot de beste van de stad worden gerekend.
• Pon Lok (319 Sisowath Quay) is een van de beste restaurants om kennis te maken met de Cambodjaanse keuken. Uitgebreid menu in het Engels. Wie een plaatsje op het boventerras met uitzicht op de rivier wil bemachtigen, moet vroeg komen.
• Dararasmey Restaurant op 292 Ph 214 is een drukke lokale eetgelegenheid met als specialiteit phnom pleung, tafelbarbecue.
• Restaurants aan de overkant van de rivier de Tonlé Sap – te bereiken via de Chruoy Changvar Brug – zijn de favoriet van de beter gesitueerde inwoners van Phnom Penh. Ze zijn er in alle soorten en maten en op zaterdagavond zitten ze vol gasten. De grotere restaurants hebben in het weekend een band. Bekende namen zijn Rum Chang Restaurant en Heng Lay Restaurant.
Westers
De aanwezigheid van internationale hulpinstanties en diplomaten plus de opbloei van het toerisme hebben gezorgd voor de komst van veel westerse restaurants. De meeste hebben een Franse of Italiaanse signatuur en zijn te vinden aan Sisowath Quay.
• Garden Bar (hoek Sisowath Quay en Ph 148) is een openluchtrestaurant met zitjes met rieten stoelen en veel planten. Internationaal menu met goede steaks.
• Riverside Bistro (373 Sisowath Quay). Restaurant in een koloniaal gebouw en een menu met internationale gerechten.
• Rendez-Vous (239 Sisowath Quay) is een goede gelegenheid voor een lunch. Tot de specialiteiten behoren pizza’s en salades.
• Foreign Correspondence Club (363 Sisowath Quay). De FCC is zowel bij de grote buitenlandse gemeenschap van Phnom Penh als onder toeristen een begrip. Restaurant en bar op de bovenverdieping met grote ventilatoren ademen een koloniale sfeer. Vanuit de open vensters prachtig uitzicht op de rivier. Goed restaurant met menuutjes en à-la-cartegerechten.
• Wie eens wil uitspatten, kan terecht voor een buffet bij de restaurants in een van de internationale hotels. De buffetten met vlees, vis, Chinese, Japanse, Indiase en Khmer-gerechten en een keur aan desserts in Hotel Le Royal en Juliana Hotel bieden uitstekende waar voor hun geld en worden van harte aanbevolen.
• Internationale ketens zoals McDonald’s zijn nog niet in Cambodja gearriveerd. Er zijn wel een paar lokale hamburgerrestaurants, met als bekendste Big A – onderdeel van de gelijknamige supermarkt – op Monivong Boulevard en Lucky Burger aan de Sihanouk Boulevard. Wagon Wheel (353 Sisowath Quay) heeft pannenkoeken en hamburgers op de kaart staan. De meeste guest houses serveren naast ontbijt eenvoudige maaltijden, westers en soms ook Khmer.
Aziatisch
Behalve Khmer zijn de meeste Aziatische keukens rijkelijk vertegenwoordigd.
• Baan Thai (2 Ph 306) is een populair Thais restaurant in een traditioneel houten huis met een tuin. Gezeten op kussens op de vloer kunnen de gasten genieten van Thaise specialiteiten als garnalentempura.
• Shiva Shakti (70 Sihanouk Boulevard; bij het Onafhankelijkheidsmonument) heeft een menu met verfijnde klassieke Indiase en Moghulgerechten, waaronder vegetarische schotels. Kebabs en tandoori zijn de specialiteiten.
• Empress Room in Hotel Le Royal is een elegant Chinees restaurant met een zeer hoogstaande keuken.
• An Nam (118 Samdech Sothearos Boulevard) is gespecialiseerd in de keuken van Centraal-Vietnam. Uitgebreid menu.
Bars en disco’s
Phnom Penh heeft een groot aantal westerse bars. Daarnaast zijn er discotheken met keiharde Thaise popmuziek en soms horden meisjes – een teken dat de gelegenheid zich vooral richt op alleenstaande mannen.
• Heart of Darkness (26 Ph 51) – vernoemd naar de novelle van de Britse schrijver Joseph Conrad – is een van de bekendste en populairste bars van de stad. Goede muziek en in het weekend vaak bands. Ontmoetingsplaats voor de internationale gemeenschap. Op vrijdag en zaterdag zeer druk, van ’s avonds laat tot diep in de nacht.
• De stijlvolle Elephant Bar in Hotel Le Royal ademt de sfeer van de jaren dertig en is beroemd om zijn heerlijke cocktails en gin. Happy hour – twee voor de prijs van één – van 17 tot 19 uur.
• Nexus (68 Sihanouk Boulevard, bij het Onafhankelijkheidsmonument) is een bar en disco. Druk in het weekend, met diskjockeys die salsa en R & B draaien. Uitstekende cocktails. Op zondag worden er Engelstalige speelfilms vertoond.
• Martini Pub (402 Mao Tse Toung Boulevard), bar én disco, is vooral gericht op een mannelijk publiek. Videoscherm met speelfilms. Open tot drie uur ’s nachts.
Winkelen
Phnom Penh is de beste plaats om te winkelen. Markten, souvenirwinkels en antiekzaken hebben een gevarieerd assortiment aan souvenirs, handwerk, antiek en curiosa. Daarnaast zijn er werkplaatsen die handwerk verkopen dat gemaakt is door gehandicapten. Gewilde artikelen zijn traditionele hoofddeksels (krama’s), handgeweven zijde, sieraden, zilveren doosjes, houtsnijwerk en boeddhabeelden.
Goede plaatsen om te winkelen zijn:
• Psar Thmei voor gouden en zilveren sieraden en edelstenen en de Psar Tuol Tom Pong voor wandkleden en tafellakens van zijde en curiosa.
• Luxehotels als Hotel Le Royal en Juliana Hotel hebben souvenirwinkels die onder andere houtsnijwerk, sieraden en zijden stoffen verkopen. De Happy Painting Gallery van het Cambodiana Hotel biedt moderne schilderijen met traditionele motieven aan.
• Werkplaatsen voor gehandicapten, waaronder National Centre of Disabled Persons (NCDP; 3 Norodom Boulevard) voor zijde, leer en houtsnijwerk en Rajana (Ph 450; bij de Psar Tuol Tom Pong) voor moderne zilveren sieraden en zijdeschilderingen.
• Winkels langs Monivong Boulevard voor antieke zilveren doosjes en sieraden en Sihanouk Boulevard voor kleding.
• Winkels in Ph 178 bij het Nationaal Museum verkopen zijde, zilveren voorwerpen, houtsnijwerk, schilderijen en curiosa. De kwaliteit is wisselend, van aardig tot regelrechte kitsch.
Omgeving van Phnom Penh (pp. 112-117)
Vervoer
Naar Tonlé Bati, de dierentuin van Tamao en Phnom Chisor
De drie bestemmingen liggen een eindje van hoofdweg nr. 2 van Phnom Penh naar Takeo. Hoewel over de hoofdweg regelmatig moderne bussen rijden, is er geen vervoer naar de bezienswaardigheden. Daarom komen bussen voor een bezichtiging van de omgeving niet in aanmerking. Een dagtocht naar de attracties per motortaxi is te doen, maar de afstanden zijn lang en het is niet erg comfortabel. Het beste kunt u in de hoofdstad een taxi voor een dag huren.
Naar Udong
Van Psar Thmei in de hoofdstad vertrekken regelmatig gewone en airconditioned bussen van de maatschappij Ho Wah Genting over hoofdweg nr. 5 naar Udong. De afslag naar de tempels ligt een paar kilometer voor de stad. Motortaxi’s verzorgen het transport naar de voet van de heuvel. Wie een taxi voor een dag huurt, kan Phnom Udong combineren met een bezoek aan het stadje Kompong Chhnang.
Van Phnom Penh naar Siem Reap (pp. 118-130)
Adressen Siem Reap
Toeristenkantoor
• Angkor Tourism, t.o. Grand Hotel d’Angkor, tel. 964351.
Reisbureaus
• Diethelm Travel, 4 Airport Road, tel. 963524, fax 963694.
• Osmose Nature Tours, tel. 963710; voor tochten naar het vogelreservaat Prek Toal.
• Postkantoor, Ph Pokambor.
Banken
• Cambodian Commercial Bank, 130 Ph Sivatha.
• Mekong Bank, 43 Ph Sivatha.
Ziekenhuis
• Naga Medical Centre, 593 Airport Road, tel. 964500.
Vervoer
Vliegtuig
Verscheidene keren per dag vliegt de luchtvaartmaatschappij Siem Reap Airways van Phnom Penh naar Siem Reap. In het hoogseizoen zitten de toestellen van Siem Reap Airways – een goede maatschappij met moderne Franse ATR’s– vaak vol, dus is vroeg boeken aan te raden. De luchthaven van Siem Reap ligt 7 km ten westen van de stad. Taxi’s en busjes van hotels rijden van het vliegveld naar het stadscentrum.
Bus, taxi en pick-up
Zie voor vervoer over de rivier en het meer van Tonlé Sap de praktische informatie onder Phnom Penh, p. 238. Minibussen, shared taxi’s, pick-ups en bussen van grote guest houses rijden in ongeveer zes uur van de hoofdstad naar Siem Reap. Het eerste gedeelte van het traject – over hoofdweg nr. 6 van Phnom Penh via Skuon naar Kompong Thom – is goed. De 150 km lange weg van Kompong Thom naar Siem Reap verkeerde tot voor kort in een zeer slechte staat, maar is inmiddels opgewaardeerd.
Van Siem Reap gaan taxi’s via Sisophon naar Battambang en naar Poipet aan de grens met Thailand.
Lokaal vervoer
Kompong Thom is klein genoeg om te voet te verkennen. Voor de tocht naar de tempels van Sambor Prei Kuk zijn motortaxi’s en taxi’s beschikbaar.
De bezienswaardigheden van Siem Reap liggen niet al te ver uiteen en zijn makkelijk te voet te bekijken. In de stad rijden motortaxi’s en tuk tuks, gemotoriseerde driewieltaxi’s. Ze zijn ook te huur voor een tocht langs de tempels van Angkor. Taxi’s komen vooral in aanmerking voor de langere ritten, zoals naar de tempel van Banteay Srei, Kbal Spean en Phnom Kulen. Wie liever zelf rijdt, kan bij sommige guest houses en winkels een motor of fiets huren. Zorg voor een stevig slot, want bij diefstal is de huurder aansprakelijk.
Accommodatie in Kompong Thom
Kompong Thom heeft één hotel in de middenklasse en een paar budgethotels en guest houses.
• Stung Sen Royal Garden Hotel (Ph Stung Sen, tel. 961228) is het duurste hotel van de stad, rustig gelegen aan de rivier en brug. Middenklassehotel met 33 goed ingerichte kamers en suites, met a/c, satelliet-tv, badkamer en warm water.
• Mittapheap Hotel (hoofdweg nr. 6, tel. 961213) ten noorden van de rivier is een comfortabel budgethotel. Kamers met ventilator of a/c en badkamer met warm water.
• Sambor Prei Kuk Hotel (hoofdweg nr. 6, tel. 961359), tegenover het Mittapheap Hotel, heeft kamers met ventilator of a/c en badkamer. Goed restaurant.
Accommodatie in Siem Reap
De hotelsituatie is de laatste jaren drastisch veranderd en zal ook in de naaste toekomst nog grote veranderingen ondergaan. De bouw van hotels en guest houses houdt gelijke tred met de spectaculaire groei van het toerisme naar Angkor. En Siem Reap lijkt één grote bouwput.
Er is volop keuze in alle prijsklassen. Er zijn talrijke eenvoudige familiepensions en guest houses in de budgetklasse naast duurdere pensions en kleinere hotels in de middenklasse. In het topsegment zijn enkele uitstekende vijfsterrenhotels te vinden.
Omdat de omstandigheden zo snel veranderen, is het moeilijk specifieke hotels en guest houses aan te bevelen. Hieronder volgt slechts een kleine selectie. Zie voor een actueel overzicht de driemaandelijkse brochure Siem Reap Angkor Visitors Guide, verkrijgbaar bij hotels, winkels en het toeristenkantoor.
Voor hotels in deze klasse wordt reserveren in het hoogseizoen van november tot februari aanbevolen. Hotels kunt u boeken via reisbureaus, die vaak aanzienlijke kortingen geven op de officiële tarieven.
• Grand Hotel d’Angkor (tel. 963888, fax 963168) op 1 Vithei Charles de Gaulle, net ten noorden van de Koninklijke Tuinen, is het duurste hotel van de stad. Het hotel dateert uit 1929 en is in 1997 in oorspronkelijke stijl gerenoveerd door de Raffles Groep. Het oude gedeelte heeft koloniale charme, de nieuwe vleugels zijn een beetje steriel. Diverse restaurants en bars, zwembad. Iedere avond voorstellingen met dans en muziek.
• Sofitel Royal Angkor (tel. 964600, fax 964610) ten noorden van het stadscentrum is een groot en modern hotel met 239 comfortabele kamers en suites in een tuin. Diverse restaurants met Aziatische en Franse gerechten en een groot zwembad.
• Pansea Angkor Hotel (tel. 963390, fax 963391) aan Ph Achasvar op de oostelijke oever is een elegant hotel, gebouwd met oog voor detail. Alle 55 kamers zijn ingericht met teakhouten meubilair. Restaurant en bar en zwembad in het midden van het complex.
• Princess Angkor Hotel aan Airport Road is een van de nieuwere hotels, met mooi gedecoreerde kamers met a/c, tv en minibar. Restaurant en zwembad. Driesterrenhotel.
• Angkor Village (tel. 963563, fax 380104) ligt op de oostelijke oever van de rivier en bestaat uit 18 houten bungalows met badkamer en a/c rond een restaurant. Zwembad. ’s Avonds klassieke dansvoorstellingen in het Apsara Theater. Frans management.
Middenklasseaccommodatie
Duurdere guest houses en hotels in de middenklasse bieden vaak verrassend goede waar voor hun geld. Goede overnachtingsmogelijkheden zijn onder andere te vinden in de wijk ten westen van Ph Sivatha en op de oostelijke oever.
• Auberge Mont Royal (tel. 964044) ten westen van Ph Sivatha is een aantrekkelijke villa met 30 standaard- en luxekamers met a/c, badkamer en koelkast. Restaurant.
• Borann, l’Auberge des Temples (tel. 964740) in het noordoosten van de stad heeft 20 kamers met ventilator of a/c en een veranda rond de tuin met zwembad. Restaurant.
• La Noria (tel. 964242, fax 964243) op Ph Achasvar in het noordoosten heeft fraai gedecoreerde kamers met ventilator of a/c, badkamer en veranda in een tuin. Restaurant met Khmer- en Franse gerechten.
Budgetaccommodatie
Er zijn guest houses en goedkope hotels verspreid over de stad. De grootste concentratie is te vinden ten westen van Ph Sivatha en op de oostelijke oever van de rivier.
• Green Garden Home Guesthouse (tel. 963342) ten westen van Ph Sivatha is een rustig gelegen en goed onderhouden villa met een zitgedeelte in een tropische tuin. Alle kamers hebben een eigen badkamer. Goedkopere kamers met ventilator en koud water en duurdere kamers met a/c, warm water, tv en koelkast.
• Smiley Guesthouse (tel. 012-852955), een stukje ten westen van Ph Sivatha, staat onder leiding van een familie die is gelieerd aan het Narin Guesthouse in Phnom Penh. Schone en ruime kamers met badkamer (met warm of koud water) en een goed restaurant (westers en Khmer) op een binnenplaats. Aanbevolen.
• Mom’s Guesthouse (tel. 964037) aan 99 Ph Wat Bo op de oostelijke oever is een van de oudste en bekendste pensions van de stad. Populair en goedkoop, met eenvoudige kamers met ventilator in het oude gedeelte en duurdere kamers met a/c, tv en badkamer met warm water in de nieuwe vleugel.
Restaurants Siem Reap
Het aantal restaurants is bijna net zo snel gegroeid als de overnachtingsmogelijkheden. Er zijn eenvoudige restaurants in guest houses, prima eetgelegenheden in de middenklasse en toprestaurants in luxehotels. Het gebied rond de Psar Chaa ontwikkelt zich steeds meer tot uitgaanscentrum. Ook zijn er goede restaurants te vinden aan Ph Sivatha en rond Wat Bo op de oostelijke oever.
Cambodjaans
• De eetstalletjes op de Psar Chaa serveren authentieke Khmergerechten tegen bijzonder lage prijzen. Wijs iets aan en het wordt ter plekke bereid.
• Bayon Restaurant op Ph Wat Bo, een van de oudere eetgelegenheden in de stad, is onlangs geheel gerenoveerd. Lekker eten, met als specialiteiten amok trei, curry met vis in bananenblad, tafelbarbecue en curry met kip in een kokosnoot.
• Het Samapheap Restaurant op de oostelijke oever wordt druk bezocht door zowel Cambodjanen als toeristen. Uitgebreid menu met salades en somlah, soep met kip of vis.
Westers
• De buffetten in de restaurants van Grand Hotel d’Angkor en Sofitel Royal Angkor zijn voortreffelijk en vergeleken met kwaliteit en decorum niet al te duur.
• Red Piano is een sfeervol restaurant ten noordwesten van Psar Chaa. De heerlijke pasta’s en steaks en redelijke prijzen trekken een groot publiek. Restaurant besteedt veel aandacht aan hygiëne en salades worden in gesteriliseerd water gewassen. Geïmporteerde Franse wijnen. De bar schenkt voortreffelijke cocktails.
• Wilhelm Tell, een Zwitsers restaurant aan Ph Sivatha met een uitgebreide kaart, is vooral in trek vanwege de voortreffelijke kaasfondue en raclette.
• Kampuccino Pizza bij Psar Chaa en aan de rivier heeft pasta’s, salades en een paar pizza’s op het menu staan.
Aziatisch
• Madame Butterfly op Airport Road is gevestigd in een traditioneel houten huis met een stijlvol decor. Diverse keukens uit Zuidoost-Azië – met de nadruk op Khmer – en een uitgebreide wijnkaart. Menuutjes of à-la-cartegerechten.
• Chivit Thai is een Thais specialiteitenrestaurant met twee vestigingen: op Airport Road en Ph Wat Bo. Gasten zitten op kussens aan lage tafels. Uitgebreide kaart met onder andere tom yam (scherpe soep) en phat thai (gebakken noedels met garnalen).
• Taj Mahal bij Psar Chaa heeft smakelijk Indiaas eten, met curries en thali’s als specialiteiten.
• Aan Ph Sivatha liggen enkele goede Chinese restaurants. Singapore Asian Rooftop Restaurant serveert Maleise, Chinese, Indiase en westerse gerechten en Wood House heeft voortreffelijke sweet and sour en hot plate op het menu staan.
Bars en eetcafés
Van louter basis voor een bezoek aan de tempels van Angkor is Siem Reap uitgegroeid tot een uitgaansstad. Behalve goede restaurants zijn er gezellige bars en eetcafés.
• Dead Fish Tower – what’s in a name? – aan Ph Sivatha is een bar en eetcafé met knusse zitjes op verschillende niveaus in de ‘toren’. Vaak levende muziek. Smakelijke en redelijk geprijsde Thaise gerechten. Aanbevolen.
• Angkor What? ten noordwesten van Psar Chaa is een zeer drukbezochte kleine bar die tot diep in de nacht open blijft. Goede muziek.
• Red Piano – schuin tegenover Angkor What? – heeft een sfeervolle bar met enorme tafels en stoelen. Goede cocktails, met als specialiteit van het huis de Tomb Raider.
• Liquid, ten oosten van de Psar Chaa en aan de rivier, is een trendy eetcafé en bar met salades, sandwiches en Maleise gerechten. Een van de specialiteiten is de mocktail, een cocktail zonder alcohol.
Culturele shows
Diverse duurdere hotels en middenklasserestaurants bieden iedere avond een buffet diner, opgeluisterd met een culturele show met traditionele dans en muziek.
• Grand Hotel d’Angkor heeft een eigen theater aan de rivier. Goede show en prima eten, maar vrij prijzig.
• Het elegante houten Apsara Theater van Hotel Angkor Village is een van de beste gelegenheden voor een uitstekende show en goed buffet.
• In het restaurant van La Noria worden regelmatig wajangvoorstellingen gegeven.
• Iedere zaterdagavond om 19.15 uur verzorgt Dr. Beat (Beatocello) Richner van het Jayavarman VII Kinderhospitaal een optreden met cellomuziek van Bach en praat over de activiteiten van zijn kinderziekenhuizen in Phnom Penh en Siem Reap. Het optreden vindt plaats in het ziekenhuis aan de weg naar Angkor Wat. De toegang is gratis, maar donaties zijn meer dan welkom. De opbrengst komt ten goede aan de Kantha Bopha Stichting, die gratis medische zorg biedt aan Cambodjaanse kinderen.
Winkelen
Na Phnom Penh is Siem Reap dé stad voor het kopen van souvenirs en handwerk.
• Psar Chaa heeft het grootste assortiment, maar het aanbod varieert van kunst tot kitsch. Kritisch kijken en vooral selectief kopen, is hier het devies. Goede aankopen zijn wajangpoppen van leer, handgeweven zijden stoffen en kleding, saffieren en robijnen uit Pailin, boeddhabeeldjes en replica’s van kunst uit Angkor Wat. De Center Market aan Ph Sivatha is een nieuwe markt die zich louter op toeristen richt.
• Handwerk – waaronder beeldhouwkunst, houtsnijwerk en lakwerk – is te koop in de winkel van de werkplaats van Les Chantiers Écoles. Hoge kwaliteit tegen betaalbare prijzen. Aanbevolen.
• Boetieks en de souvenirwinkels in luxehotels hebben kwalitatief goede objecten, maar daar hangt wel een prijskaartje aan.
De tempels van Angkor (pp. 131-172)
Vervoer langs de monumenten
Toerbussen vervoeren de reisgezelschappen langs de monumenten. Individuele reizigers kunnen in Siem Reap een motortaxi of tuk tuk huren, of een taxi voor afgelegen tempels als Banteay Srei. Angkor Wat en de tempels van Angkor Thom zijn uitstekend per motor of fiets bereikbaar vanuit Siem Reap en kunnen ter plekke te voet worden bezichtigd.
Restaurants
Bij de belangrijkste tempels staan eenvoudige restaurants en eetstalletjes, waar bezoekers soep, gebakken rijst en noedels als lunch kunnen krijgen. Alleen bij Angkor Wat zijn een paar betere restaurants te vinden.
• Angkor Café tegenover Angkor Wat is een goed restaurant dat een westers ontbijt en verfijnde Khmer-gerechten opdient. Er is ook een duurdere souvenirwinkel gevestigd.
• Chez Sop’héa is een overdekt openluchtrestaurant, schitterend gelegen tegenover de ingang van Angkor Wat. Vaste menuutjes en à-lacartegerechten, voornamelijk Frans en Khmer, met eend als een van de specialiteiten.
• Eetstalletjes tegenover de ingang van Angkor Wat, in Angkor Thom, bij Banteay Kdei, Ta Prohm en Preah Khan.
Souvenirs
Bij alle vooraanstaande tempels staan jonge souvenirverkopers bezoekers op te wachten. Hun koopwaar loopt uiteen van ansichtkaarten, reisgidsen en platenboeken tot T-shirts, fotorolletjes en bamboefluiten. Alles kost een dollar of het veelvoud daarvan. Afdingen is noodzaak. Wie dat niet doet, wordt volgens een oud Cambodjaans gezegde ‘de kop geschoren’.
Bezoekers reageren nogal eens geprikkeld als ze voor de zoveelste keer benaderd worden voor het kopen van souvenirs. Bedenk dat de kinderen – en hun familie – afhankelijk zijn van inkomsten uit het toerisme. Verder zijn het de kwaadsten niet. Vooral de jonge meisjes spreken vaak verrassend goed Engels en beschikken over het nodige gevoel voor humor: ‘You buy from me? Maybe tomorrow?’, om er quasi dreigend aan toe te voegen ‘If not, I give you a black eye’.
Battambang en omgeving (pp. 173-180)
Adressen
• Toeristenkantoor, schuin tegenover de Residentie van de Gouverneur.
• Hoofdpostkantoor, Ph 1, ten zuiden van het Battambang Museum.
• Banken: Cambodian Commercial Bank, ten oosten van het spoorwegstation; Canadia Bank, Ph 1, ten noorden van Psar Nath.
Vliegtuig
Battambang beschikt over een vliegveld, maar op het moment van schrijven (2008) waren er geen luchtvaartmaatschappijen die vluchten onderhielden op de stad. Als het vliegverkeer op Battambang weer in gang wordt gezet, zullen er waarschijnlijk vluchten worden aangeboden vanuit Phnom Penh en Siem Reap.
Taxi en pick-up
Taxi’s en pick-ups gaan van Battambang via Sisophon naar Siem Reap en naar Poipet aan de grens met Thailand: de tocht naar beide steden duurt drie uur.
De bijna 300 km lange hoofdweg nr. 5 van Battambang naar Phnom Penh was ooit de schrik van iedere reiziger, maar is nu opgewaardeerd. De tocht per taxi of pick-up gaat via Pursat en Kompong Chhnang en duurt zes uur.
Trein
De trein van Battambang naar Phnom Penh vertrekt een keer in de twee dagen om zes uur ’s ochtends en doet 12 tot 14 uur over het 275 km lange traject. Nu de weg sterk is verbeterd, is de oncomfortabele treinreis geen alternatief meer voor het vervoer over de weg.
Boot
Tussen Battambang en Siem Reap varen dagelijks expresboten. Vooral het eerste gedeelte van de boottocht – over de rivier de Stung Sangker – is spectaculair. Na het oversteken van het meer van Tonlé Sap bereiken de passagiers na 4 uur hun bestemming. Als het water hoog genoeg staat – meestal van augustus tot januari – varen er grote boten. In de periode van februari tot juli gaan er alleen kleinere speedboten.
Lokaal vervoer
Hoewel het de tweede stad van het land is, is Battambang klein genoeg om te voet te bekijken. Voor iets langere afstanden en tochten in de omgeving zijn motortaxi’s beschikbaar.
Er zijn geen luxehotels – alleen hotels in de middenklasse en budgetaccommodatie. De kwaliteit van de hotels is over het algemeen goed en de tarieven zijn aantrekkelijk laag. Het aanbod is behoorlijk groot dankzij de bouw van een groot aantal hotels in het begin van de jaren negentig, om medewerkers van de VN in onder te brengen.
• Teo Hotel (tel. 952288) aan Ph 3, net ten zuiden van het centrum, is het beste hotel van de stad en is populair onder ontwikkelingswerkers. Er zijn 81 ruime kamers met a/c, badkamer met warm water, satelliet-tv en koelkast. Restaurant met Aziatische, Thaise en Khmer-gerechten.
• Royal Hotel (tel. 912034), 100 m ten westen van Psar Nath, heeft schone kamers met ventilator en badkamer en duurdere kamers met a/c, tv en warm water. Het dakterras met restaurant biedt een prachtig uitzicht over de stad en omgeving. Aanbevolen.
• Chhaya Hotel (tel. 952170) op 118 Ph 3 en dicht bij de markt is een groot complex dat vooral rugzaktoeristen aantrekt. Alle kamers hebben een eigen badkamer en tv. De kamers in de nieuwe vleugel hebben a/c en warm water.
Restaurants en bars
Battambang heeft een paar goede restaurants. Voor goedkoop Cambodjaans eten kunt u terecht op de Psar Nath en de avondmarkt aan de rivier tegenover het museum.
• Phkay Preuk Restaurant op Ph 3, achter de Residentie van de Gouverneur, is een goed openluchtrestaurant met tafels in paviljoens rond een binnenplaats. Thais, Khmer- en westers eten en lekkere ijsjes. In het weekend vaak een band. Aanbevolen.
• Riverside Balcony Bar. Traditioneel houten huis en terras, schitterend gelegen aan een bocht in de rivier in het zuiden van de stad. Onder Australisch management. Op het menu staan stokbroodjes, hamburgers, pasta’s, chili en tapbier. Open van 18 uur tot laat in de avond. Ma. gesloten.
• World Café is gevestigd in een traditioneel houten huis, tegenover de markt aan de overkant van de rivier. Mooie tuin en terras. Smakelijke Franse, Italiaanse en Braziliaanse gerechten. Ma. gesloten.
Adressen Sihanoukville
Reisbureaus
• Chez Claude (tel. 012-824870 gespecialiseerd in duiken, vissen en excursies naar eilanden voor de kust.
• Eco-Trek Tours (tel. 012-987073), voor duiken en wandeltochten in de omgeving.
• MASH/Melting Pot (tel. 012–913714). Dagtochten naar de eilanden en snorkelen.
Postkantoren
• Hoofdpostkantoor bij Victory Beach en de haven; bijkantoor bij Psar Leu in het centrum.
Banken
• Mekong Bank en Canadia Bank aan Ph Ekareach, respectievelijk in het centrum en het zuidoosten van de stad.
Vervoer
Bus en taxi
De 230 km lange hoofdweg nr. 4 van Phnom Penh naar Sihanoukville is een van de beste van het land. Vanaf de kantoren aan Ph Ekareach in het centrum van Sihanoukville rijden de busmaatschappijen GST en Ho Wah Genting met comfortabele, airconditioned bussen in drie uur naar de hoofdstad. Ze vertrekken regelmatig, van ’s ochtends vroeg tot in het begin van de middag. Nu er een efficiënte busverbinding is tussen beide steden, maken reizigers nauwelijks nog gebruik van taxi’s en de langzame en oncomfortabele trein is helemaal geen optie meer.
Hoofdweg nr. 3 van Phnom Penh naar Kampot verkeert in redelijk goede staat. Tussen beide steden rijden taxi’s: ze doen drie uur over het 148 km lange traject. Vanaf Psar Leu in Sihanoukville rijden taxi’s via het stadje Veal Renh over een 105 km lange weg naar Kampot. De reisduur is twee uur. Van Kampot rijden taxi’s en motortaxi’s naar het 24 km verder gelegen Kep.
Sinds 2002 loopt er een nieuwe weg van Sihanoukville naar het plaatsje Koh Kong aan de grens met Thailand. Het eerste deel van dit traject valt samen met hoofdweg nr. 4 naar de hoofdstad. Bij de afslag naar Sre Ambel begint de verharde, (nog) niet geasfalteerde weg nr. 48. Op deze route rijden taxi’s en bussen of minibusjes van guest houses aan Victory Beach. De reis duurt zes uur, met vier veerbootovertochten over rivieren. In de toekomst komen er bruggen en zal de reisduur aanzienlijk worden verkort. Een mooie tocht, vooral het laatste stuk met zicht op de beboste hellingen van het Cardamomgebergte. Vanaf de Thaise grensplaats Hat Lek rijden minibusjes naar Trat. Vanuit deze plaats is er vervoer naar Bangkok en het eiland Ko Chang.
Boot
Dagelijks vertrekt een expresboot van Sihanoukville naar Koh Kong aan de Thaise grens. De boot vertrekt om 12 uur uit Sihanoukville en keert de volgende dag om 8 uur vanuit Koh Kong terug. De tocht duurt vier uur. Met de komst van de nieuwe weg tussen beide plaatsen heeft de bootverbinding sterk aan populariteit ingeboet.
Lokaal vervoer
Motortaxi’s zijn het aangewezen vervoermiddel voor transport tussen het centrum en de stranden van Sihanoukville. Bij een aantal guest houses zijn motorfietsen te huur. Ze zijn ook handig voor vervoer tussen Kampot en Kep. Beide plaatsen zelf zijn klein genoeg om te voet te doorkruisen.
Accommodatie
Aan de zuidkust was tot voor kort geen enkel luxehotel te vinden. Pas in 2003 opende het eerste onderkomen in deze klasse in Sihanoukville zijn deuren. Er zijn goede hotels in de middenklasse aan Ochheuteal Beach en guest houses aan Victory Beach. Kep en Kampot hebben accommodatie in de goedkope middenklasse en eenvoudige pensions.
Sihanoukville
• Sokha Beach Hotel and Resort aan het privéstrand van Sokha Beach is het eerste luxehotel van Sihanoukville. Van de 180 kamers heeft de helft zeezicht en de rest kijkt uit op de tuin. Viersterrenhotel met restaurants, bars, zwembad, fitnessruimte en tennisbaan.
• Seaside Hotel (tel. 933662) aan Ochheuteal Beach heeft goed ingerichte en ruime kamers met a/c, badkamer met warm water, satelliet-tv en koelkast. Sommige kamers met zeezicht. Internetfaciliteiten. Restaurant met internationale gerechten en zeebanket.
• Crystal Hotel (tel. 933523) naast het Seaside Hotel heeft comfortabele kamers – de meeste hebben zeezicht – met a/c, badkamer, tv en minibar. Restaurant en bar.
• Orchidée Guest House (tel. 933639) tegenover het Crystal Hotel, een stukje vanaf het strand, heeft schone kamers met a/c en warm water.
• Chez Claude (tel. 012 – 824870) ligt op een heuvel tussen Sokha en Independence Beach. Sfeervolle bungalows met a/c en warm water. Internationaal restaurant en bar met fantastisch uitzicht. Het hotel organiseert boottochten en heeft duikapparatuur.
• Chez Mariyan (tel. 933709) op Weather Station Hill, de heuvel bij Victory Beach, heeft standaardkamers of ruimere bungalows met ventilator en badkamer. Restaurant met westerse en Khmer-gerechten. Hotel organiseert boottochten naar eilanden.
• Chhenin Hotel (tel. 933611) op Weather Station Hill heeft goedkope kamers met ventilator aan de voorkant en duurdere kamers met a/c en warm water aan de achterzijde.
• Mealy Chenda Guest House (tel. 933472) op Weather Station Hill is een populair budgethotel. Goedkope kamers met badkamer en duurdere met balkon en zeezicht. Goed en goedkoop restaurant op de bovenverdieping (voor een zonsondergang) met Khmer- en westers eten. Tours naar Kampot en Ream N.P. en eigen bus naar de Thaise grens.
Kampot
• Marco Polo Hotel (tel. 932314) is een klein hotel met slechts enkele kamers in een fraai koloniaal gebouw aan de rivier, ten zuiden van de brug. Goed ingerichte kamers met badkamer, a/c, tv en koelkast. Hotel organiseert trips naar Bokor N.P.
• Borey Bokor (tel. 932826), net ten noorden van de hoofdweg naar de brug, is een modern hotel met 58 kamers, met a/c, tv, koelkast en badkamer met warm water.
• Phnom Khieu Hotel – ook bekend als Blue Mountain – (tel. 012-820923) aan de rotonde in het centrum heeft 30 ruime kamers met badkamer, a/c, tv en koelkast.
• Kampot Guest House (tel. 012-956040) in het zuidoosten van de stad is een villa met een prettige sfeer. Kamers met ventilator en a/c en eigen badkamer.
Kep
• Champey Inn (012-632308) aan de kustweg en in de buurt van de krabbenmarkt heeft de beste accommodatie. Kamers met terras en ventilator of a/c. Restaurant.
• Kep Seaside Guest House (tel. 012-684241) aan de kustweg in het begin van het dorp is een prettig pension. Alle kamers met ventilator en badkamer. Kamers op de eerste verdieping hebben een balkon en sommige zeezicht. Tuin met paviljoens en hangmatten aan zee, geen strand. Restaurant. Boottochten naar eilanden en tours.
• Champey Guest House (tel. 012-632308), 70 m van het strand, heeft 12 kamers met badkamer. Restaurant met Frans eten. Boottochten en treks in de heuvels.
Restaurants
In Sihanoukville is een grote keuze aan restaurants, van eenvoudige zaakjes op Weather Station Hill bij Victory Beach tot prima restaurants aan de stranden. Kampot heeft een paar redelijke eetgelegenheden, waaronder een idyllisch gelegen restaurant aan de rivier. In Kep zijn restaurantjes op de krabbenmarkt de aangewezen plaats voor zeebanket.
Sihanoukville
• Sea Dragon aan Ochheuteal Beach is een uitstekend restaurant met heel redelijke prijzen. Uitgebreid menu met Khmer-eten en zeebanket. Grote garnalen met peper en krab met curry aanbevolen.
• Het restaurant van hotel Chez Claude is een van de beste van de stad. De keuken is Frans georiënteerd: de gegrilde steaks en kammosselen zijn er voortreffelijk. Uitgebreide wijnkaart. Vrij prijzig.
• Treasure Island Restaurant heeft een fantastische ligging, op een landtong bij Koh Pos Beach. Op de kaart staan vis en schaaldieren tegen redelijke prijzen.
• Hawaii Seaview Restaurant aan Lamherkay Beach (het zuidelijk deel van Victory Beach) serveert lekker zeebanket: verse vis, grote garnalen met knoflook en gestoomde krab.
• Het dakrestaurant van het Mealy Chenda Guest House op Weather Station Hill is bijzonder populair vanwege de westerse ontbijten, Khmer- en internationale gerechten en geeft regelmatig een barbecue.
Kampot
• Het Italiaanse restaurant van het Marco Polo Hotel serveert pizza, spaghetti, soep, steaks en espresso tegen westerse prijzen.
• Ta Eou, een houten restaurant ten noorden van de brug en gebouwd aan en op de rivier, is dé plek voor een zonsondergang. Uitgebreide kaart met Khmer, Chinees, krab, vis en garnalen.
• Little Garden Bar bij de brug over de rivier is een vriendelijke bar en restaurant in een tuin. Smakelijke Khmer- en westerse gerechten en cocktails.
• International Restaurant bij de markt heeft Cambodjaans, Chinees en westers eten.
Kep
• Het openlucht- en binnenrestaurant van Champey Inn serveert het beste eten van Kep. Franse gerechten met de nadruk op vis en schaaldieren. Wijnkaart.
• Het kleine restaurant van Kep Seaside Guest House biedt de keuze uit Khmer- en westers eten, vis en krab.
• Eenvoudige restaurants en stalletjes langs de kust, bij de krabbenmarkt en aan het strand, garanderen een heerlijke lunch met superverse vis of krab. De krab gaat per kilo en wordt naar wens gegrild of gekookt opgediend.
Het noordoosten en oosten (pp. 193-208)
Adressen en telefoonnummers
• Bank: Canadia Bank, Preah Monivong Boulevard, Kompong Cham. Er zijn geen banken in Kratie, Stung Treng en Banlung.
• Luchtvaartmaatschappij: PMTair, tel. 012-670082, fax 023-890512, www.pmtair.com.
Vervoer
Vliegtuig
De luchtvaartmaatschappij PMTair onderhoudt vluchten tussen Phnom Penh en Banlung in de provincie Ratanakiri, en tussen Banlung en Siem Reap. De dienstregeling is echter zeer ongeregeld en de vluchten worden vaak opgeschort. Informeer voor de laatste stand van zaken bij PMTair. De rechtstreekse vlucht vanuit de hoofdstad duurt een uur. Het vliegveld van Banlung ligt een paar honderd meter buiten de stad.
Over de weg en per boot naar het noorden en noordoosten
Regelmatig vertrekken bussen van de maatschappijen Ho Wah Genting en GST van Psar Thmei in Phnom Penh naar Kompong Cham. De tocht over de uitstekende hoofdweg nr. 6 en 7 duurt twee uur. Iedere ochtend om 7 uur gaat een expresboot van Phnom Penh naar Kompong Cham. De tocht duurt 2,5 uur, maar de meeste reizigers maken op dit traject gebruik van de bus.
Vanuit Kompong Cham rijden taxi’s in drie uur naar Snuol. Daar kunnen de passagiers overstappen op een pick-up naar Sen Monorom, hoofdstad van de provincie Mondulkiri. De reisduur voor dit traject is 4 uur.
De expresboot uit Phnom Penh vertrekt om 9.30 uur vanuit Kompong Cham voor de 3 uur durende tocht naar Kratie. Tussen juli en januari vaart de boot door naar Stung Treng, een tocht van ca. 5 uur. Als het water laag staat, moeten passagiers overstappen op een kleinere expresboot.
Van Stung Treng varen regelmatig boten over de Mekong naar het noorden en de grens met Laos. Weg nr. 78 van Stung Treng naar Banlung verkeert in slechte staat. Op deze route rijden pick-ups, maar ze zitten overvol met vracht en passagiers – en zijn dus alleen geschikt voor de geharde reiziger. De reistijd zonder pech – een uitzondering – is 5 uur. Vanaf de kade vertrekken sporadisch shared taxi’s. Het is ook mogelijk een taxi via het hotel te regelen.
Lokaal vervoer
De stadjes in het noorden en noordoosten zijn compact genoeg om te voet te doorkruisen. Voor tochten in de omgeving zijn motortaxi’s beschikbaar. In Kratie en Banlung verhuren winkels en sommige guest houses motoren en fietsen. Voor langere tochten in Ratanakiri zijn taxi’s, pick-ups en jeeps te huur bij hotels en guest houses in Banlung.
Accommodatie
In dit deel van het land zijn geen luxehotels, maar alleen hotels in de goedkope middenklasse en budgetaccommodatie.
Kompong Cham
• Mekong Hotel (tel. 941536) op Ph Preah Bat Sihanouk aan de rivier is een groot complex. Alle 60 kamers hebben een eigen badkamer en tv. Kamers aan de achterkant met ventilator en aan de voorzijde met a/c en warm water.
• Mittapheap Hotel (tel. 941565) aan de rotonde in het noorden van de stad heeft 30 kamers met badkamer, koelkast en tv.
• Monorom Hotel (tel. 941441) op Ph Preah Bat Sihanouk, een stukje van de rivier, heeft kamers met badkamer en ventilator en duurdere accommodatie met a/c en warm water.
Kratie
• Oudom Sambath, 100 m van de pier, is het beste hotel van de stad. Ruime kamers met ventilator of a/c en tv. Het dakterras biedt een prachtig zicht op de rivier de Mekong en is ideaal voor een zonsondergang. Uitstekende waar voor uw geld. Aanbevolen.
• Santepheap (tel. 971537) aan de rivier bij de pier heeft 20 ruime kamers met eigen badkamer. Kamers aan de achterzijde met ventilator en aan de rivierkant met a/c, tv en warm water. Restaurant.
• Star Guesthouse (tel. 971663) bij de markt is een eenvoudig familiepension dat is uitgegroeid tot een populair ontmoetingscentrum voor budgetreizigers. Spartaanse kamers met badkamer, sommige met balkon. Goede reisinformatie beschikbaar. Klein restaurant.
Stung Treng
• Sok Sambath (tel. 973790) bij de markt en in de buurt van de pier is een modern hotel. Ruime kamers met badkamer en tv, ventilator of a/c.
• Sekong (tel. 973762) bij de pier heeft goedkope kamers met ventilator in het oude gedeelte aan de achterkant en betere kamers met a/c en warm water in het hoofdgebouw aan de voorkant. Restaurant.
• Mohasal Hotel (tel. 973999) ligt vrij geïsoleerd in het zuiden van de stad. Kamers met ventilator en badkamer en duurdere kamers met a/c, tv en koelkast.
Banlung
• Terres Rouges Lodge (tel. 974051), fraai gelegen aan het meer Boeng Kansaign, is de beste overnachtingsplaats van de stad. Het hotel is gehuisvest in een traditioneel houten huis. Alle kamers zijn smaakvol gedecoreerd met kunstvoorwerpen. Er zijn maar een paar kamers, dus reserveren wordt aanbevolen. Onder Franse leiding. Hotel organiseert treks per olifant en andere tours.
• Het Tribal Hotel and Resort in het zuidoosten van de stad is een uitstekend hotel in de duurdere budgetklasse. Gebouwd in de traditionele stijl van de heuvelbewoners. Alle kamers hebben ventilator en badkamer. Er is een eenvoudig openluchtrestaurant. Hotel arrangeert treks en tours.
• Hotel Ratanak (tel. 974033) aan de hoofdstraat heeft kamers met ventilator of a/c en badkamer. Uitstekend restaurant met als specialiteit tafelbarbecue.
• Mountain Guesthouse (tel. 974047) in de hoofdstraat is een goedkoop pension met simpele kamers met of zonder badkamer en ventilator.