31 Het medium Jomanda: de nieuwe Flipje in Tiel

De voormalige veilinghallen in de Spoorstraat te Tiel, beter bekend als de Evenementenhallen, waren in de jaren negentig van de vorige eeuw het toneel van grootschalige wonderlijke gebeurtenissen: de healings van het medium Jomanda. Duizenden zieken en kreupelen kwamen voor wonderbaarlijke genezing naar de Betuwse stad. Haar naam raakte zo verbonden met Tiel, dat ze wel ‘de nieuwe Flipje’ werd genoemd…

Tiel, tussen 1991 en 1999, door een van onze correspondenten – Het was in 1991 dat Tiel kennismaakte met Joke Damman (1948), beter bekend als Jomanda. Jomanda is een Nederlandse spiritiste, en naar eigen zeggen een genezend medium. Ze werd in Deventer geboren onder de naam Johanna Wilhelmina Petronella Damman. Haar vader overleed al voor haar geboorte. Toen ze vijf jaar was, ging ze op balletles en droomde ze van een carrière als danseres. In haar jeugd had Damman last van een huidziekte. Medici zouden de ziekte niet hebben kunnen genezen. Slechts na bezoek aan de in Nederland bekende paranormaalgenezer Gerard Croiset zou ze genezen zijn.

Op eenentwintigjarige leeftijd hoorde ze van een helderziende dat ze beschikte over genezende gaven die via haar vader waren doorgegeven. Ze begon toen haar gave in haar vak toe te passen. Leerlingen aan haar balletschool in Deventer werden regelmatig vlak voor een optreden ‘eventjes snel genezen’. Op haar school richtte ze een dansgroep op waarvoor haar moeder de naam ‘Jomanda Dancers’ bedacht. De naam Jomanda bleef bestaan, en werd zelfs de naam van haar bedrijf toen ze een aantal dansscholen oprichtte onder de naam ‘Balletstudio Jomanda’. In 1978 moest ze het gebouw in Deventer waarin haar dansschool gevestigd was uit en verhuisde ze achtereenvolgens naar Venlo, Bladel en Geldermalsen.

Op een gegeven moment bleek de showbizz toch moeilijk te combineren met haar genezende gaven. Jomanda koos toen definitief voor hulp aan de mensen. Dat was in 1991, toen ze landelijke bekendheid kreeg bij haar optreden in het rtl -programma Tineke en de paranormale wereld van Tineke de Nooij. De televisie speelde vanaf dat moment een grote rol bij haar bekendheid. Er waren weken waarin ze wel drie keer te zien was, bij verschillende omroepen. De commercialisering van de tv-zenders was toen in volle gang en Jomanda bleek goed voor de kijkcijfers.

Ze begon toen met een tournee, waarin ze door het hele land – reizend in een circustent en op perrons van de NS – mensen heelde. De Evenementenhallen tegenover het station in Tiel boden haar ten slotte een vaste stek. In de jaren van haar grootste populariteit veranderde ze de stad in een heus bedevaartsoord. Hoewel ze naar eigen zeggen liever bij de mensen thuis kwam, hield ze in de hallen tussen 1992 en 1996 grootschalige theatrale healings . Voor duizenden mensen presenteerde ze haar eigen wonderbijeenkomsten, waarin ze mensen genas en flessen kraanwater instraalde, dat daardoor geneeskrachtig zou worden. Er werden prularia verkocht, mensen vielen bij bosjes flauw en er werden wonderbaarlijke genezingen gemeld.

In haar boek Jomanda’s Wonderbaarlijke Genezingen (1999) wordt bijvoorbeeld het geval van S. besproken, een vrouw die tot tweemaal toe behandeld was voor kanker, suikerpatiënt was en een erfelijke oogziekte had waardoor ze langzaam blind werd. Haar man schreef na een bezoek aan Tiel een brief aan Jomanda en zei daarin: ‘Op het moment dat wij naar je toe gingen, was haar gezichtsvermogen nog maar veertig procent. En volgens haar dokter in het oogziekenhuis in Rotterdam zou dit heel snel achteruitgaan. Bij jou in de hal aangekomen, voelde zij zich net als wij, rustig en veilig.’ En later: ‘Bij het eerstvolgende bezoek aan haar arts eind augustus 1996, constateerde deze met veel verbazing dat het niet verslechterd was, maar stabiel gebleven. En nu ik je deze brief schrijf, toch al bijna drie jaar later, kan zij nog steeds zien en zijn haar ogen stabiel. De arts begrijpt er nog steeds niets van.’ En dat voor de tien gulden entreegeld die Jomanda voor haar bijeenkomsten vroeg…

De belangstelling was zo groot dat ze de hallen gemakkelijk kon vullen: vierduizend mensen pasten er in, tot grote vreugde van haar ex-man, die de hallen exploiteerde. Ook de Nederlandse Spoorwegen en de Tielse horeca profiteerden van haar succes. Een lunchroomeigenaar verklaarde dat er op de healingdagen gemakkelijk dertig extra klanten bij hem langskwamen, en bij andere ondernemers zou het niet anders zijn.

Omdat ze zich met haar healings begaf op het terrein van de moderne geneeskunde, begon rond die tijd ook de kritiek op haar optredens. Jomanda beweerde dat de oorzaak van een ziekte of kwaal kan worden opgespoord door zogenaamde ‘spirituele artsen’ die haar als medium gebruiken om ziektes van lichaam of geest te genezen. Dat kon gebeuren via Jomanda’s handen, stem of totale fysieke uitstraling. Ook deed ze zogeheten ‘spirituele operaties’, rechtstreeks tijdens bijeenkomsten of indirect via radio of tv.

In 1996 was het wonder in Tiel plotseling voorbij. Jomanda verklaarde een visioen gehad te hebben over een te stichten bedevaartsoord in het voormalige klooster van de Oblaten van Maria, in Valkenburg. Sceptici verklaren dat haar vertrek uit Tiel meer te maken had met haar ex-man Onderwater, exploitant van de Evenementenhallen. Jomanda vond het niet prettig dat hij door middel van horecavoorzieningen meer aan haar bezoekers wilde verdienen. Zijn plannen waren begrijpelijk. De media die haar populair hadden gemaakt, werkten nu tegen haar. Kritische berichten verschenen in de krant en op tv zette men vraagtekens bij haar succes. De vette jaren waren voorbij, en ze trok nog maar zelden duizend bezoekers.

Tegenwoordig zet Jomanda haar praktijken voort vanuit Valkenburg, per internet en telefoon, en oriënteert ze zich vooral op het buitenland. De wonderlijkste gebeurtenis in de Evenementenhallen is nu de vlooienmarkt.