18 Sipke Vrieswijk en de sekte in Velddriel

Charismatische leiders die hun volgelingen kunnen overhalen tot misbruik, moord of zelfs collectieve zelfmoord, lijken geen plaats te hebben in ons nuchtere Nederland. Maar niets is minder waar. Sipke Vrieswijk, die zich ook wel ‘profeet Jesaja’ liet noemen, leidde in een klooster in Velddriel jarenlang een sekte, waar tientallen volgelingen voor hun leven beschadigd raakten...

Velddriel, tot 1997, door een van onze correspondenten – Sipke Vrieswijk wordt geboren in 1928 in het Friese Wouterswoude. Het gezin waarin hij opgroeit is gereformeerd. Vrieswijk zegt al op zeer jonge leeftijd lichtflitsen te zien, die voor hem betekenen dat hij een uitverkorene van God is.

In 1975 verandert zijn leven opeens wanneer hij gevraagd wordt voorganger te worden van een religieuze gemeenschap in ’s-Gravendeel. Vrieswijk geniet daar veel respect vanwege zijn grote bijbelkennis. Daarnaast blijkt hij een charismatisch voorganger, maar ook een autoritair leider. De gemeenschap krijgt van hem een nieuwe naam: de Gemeente Gods. Vrieswijk weet de volgelingen steeds meer aan zich te binden en zelfs geld te ontfutselen. De groep groeit tot het huis in
’s-Gravendeel te klein wordt, waarna hij naar Gelderland verhuist, naar het klooster in Velddriel.

Het gedrag van Vrieswijk wordt steeds extremer. Hij begint zich anders te kleden, verandert zijn naam en sluit op een bepaald moment zelfs zijn vrouw op zolder op en laat zijn volgelingen bidden voor een spoedig overlijden. Achter de

gesloten deuren van het klooster heerst een sfeer van angst en paranoia.

In 1997 worden Vrieswijk en zijn nieuwe partner Aagje F. in Londen gearresteerd en uitgeleverd aan Nederland. Ze krijgen tbs met dwangverpleging. In het proces blijkt ook hoe ver de praktijken in Velddriel werkelijk gingen. Tien jaar lang misbruikten ze de minderjarige dochters van de leden van hun sekte. Verkrachting heette ‘een opwaartse gang naar God’. Met lust had het volgens de leiders niets te maken. Ze hebben geen greintje wroeging. Het is allemaal in Gods opdracht gebeurd.

Medewerkers van het Pieter Baan Centrum besluiten hen in volledige afzondering van elkaar én van de nog resterende sekteleden op te sluiten en te behandelen. Van elkaar, omdat ze elkaars wanen versterkten, van de leden omdat anders zoiets als collectieve zelfmoord niet onwaarschijnlijk was. Hun invloed op deze mensen was nog steeds angstwekkend. Vanuit het huis van bewaring in Arnhem blijft Vrieswijk zijn kudde instrueren. Ook zoekt hij contact met de pers om duidelijk te maken dat seksueel misbruik slecht is, maar dat het bij hem om iets heel anders ging, hij handelde volgens de wet van de Geest des Levens. Officier van justitie Brughuis vertelt dat met name Vrieswijk zó overtuigend kon vertellen over een toekomst onder zijn leiding, dat zelfs doorgewinterde psychiaters het er moeilijk mee kregen: ‘Ze raakten nog maar net niet onder invloed.’