9 De mysterieuze dood van een SF-schrijver in Tiel

Het eerste verhaal van de Nederlandse sciencefictionschrijver Paul Harland werd in 1979 gepubliceerd. Hij ontving sindsdien vier maal de King Kong Award, de hoogste Nederlandse onderscheiding voor het SF-genre. Hij trad jaren op als mentor voor jonge schrijvers, die zich specialiseerden in het fantastische. Ik had in 2003 het genoegen hem te leren kennen: maandelijks aten we samen, en spraken we over het schrijverschap in het kader van een ‘masterclass’ verhalenschrijven. Hij kon geweldig Bosnisch koken. Aan onze ontmoetingen kwam op tragische wijze een eind, toen hij onder mysterieuze omstandigheden het leven liet…

Plaats en tijd : in de slaapkamer van het huis van Paul Smit in Tiel, in de avond van 16 juni 2003.

Slachtoffer: de drieënveertigjarige SF-schrijver Paul Smit (1960-2003), schrijvend onder het pseudoniem Paul Harland.

Dader : de Bosnische architect en publicist Tarik Dreca, zijn achtendertigjarige partner. De twee hadden een homoseksuele relatie, en bedreven wellicht SM.

Motief : Tarik was mogelijk bang zijn verblijfsvergunning kwijt te raken en was uit op het geld van Smit.

Afloop: veroordeling tot twaalf jaar celstraf voor Tarik Dreca

‘De werkelijkheid is vaak te ongeloofwaardig om in boeken te verwerken.’ Dit was een van Paul Harlands uitspraken op de masterclass die hij jaarlijks organiseerde voor jonge schrijvers in het fantastische genre. Het is een uitspraak die – tragisch genoeg – post mortem van toepassing is op zijn eigen dood.

Hij werd op 17 juni 2003 in zijn eigen woning gevonden met een plastic zak over zijn hoofd en een maag vol slaappillen. Een afscheidsbrief lag in zijn werkkamer. Zelfmoord, was de eerste aanname van justitie.

Enkele maanden daarvoor was zijn laatste boek verschenen bij Uitgeverij Babel, getiteld The Hand that Takes . Aan het eind van dat boek pleegt de hoofdfiguur zelfmoord. Een motief voor Pauls zelfmoord waren dreigmails, waarin een vriend schrijft dat hij door hem met hiv is besmet en dat hij uit wraak ook een e-mail heeft gestuurd naar zijn werkgever, de NS. Een dreigement dat blijkt te kloppen… Paul zou ook een fascinatie hebben gehad voor een Japanse schrijver die ook zelfmoord had gepleegd.

Dat Paul een fascinatie had voor álles wat schreef, en dat zijn afscheidsbrief in slecht Engels was geschreven, en bovendien stijlkenmerken bevatte die erg leken op de fouten die zijn partner, de Bosnische Tarik Dreca, vaak maakte, werd terzijde geschoven. Paul was een bijzonder slimme man en bovendien een kundig schrijver. Hij had zijn afscheidsbrief gemakkelijk van stijlkenmerken kunnen voorzien om hem verdacht te maken. De twee hadden geregeld ruzie, waarbij het soms zelfs tot een handgemeen kwam. Volgens getuigen stond hun huwelijk op springen.

Paul en Tarik hadden elkaar in 1999 via internet ontmoet en zijn in 2003 getrouwd. Maar het was niet alleen ellende in hun relatie. Ze hielden beiden van motoren, van Pauls katten en van lekker eten. Tarik leerde Paul Bosnisch koken, met veel vlees en kruiden en ze hadden lange en gevoelige gesprekken over Tariks ervaringen in de oorlog in Joegoslavië. Paul was alweer bezig met een boek, waarin hij die ervaringen zou combineren met verhalen van zijn moeder over de Tweede Wereldoorlog. Het zou zijn meest persoonlijke boek worden.

Paul had plannen voor de toekomst.

Paul zou nooit zelfmoord plegen…

Dit is de reden dat bekenden van Paul de politie hebben benaderd. Na een eerste onderzoek bleek al dat de dreigmails aan Harland waren getikt op computers in het huis van het echtpaar in Tiel en vanaf Tariks werk. Ook organiseerde Tarik op de dag van Pauls crematie een seksfeest en zette hij in een contactadvertentie op internet dat hij een nieuwe huwelijkspartner zocht.

Motief was dat Tarik door een eventuele scheiding de Nederlandse verblijfsvergunning zou kwijtraken. Bovendien kon hij rekenen op de nalatenschap (100.000 euro) van de schrijver. Het OM stelt dat Tarik de slaappillen via het gekruide eten heeft toegediend en er vervolgens alles aan heeft gedaan om de dood van Harland op een zelfmoord te laten lijken.

In eerste aanleg eiste justitie een celstraf van veertien jaar, en de rechtbank veroordeelde Tarik tot twaalf jaar.

Na zijn dood werd de naam van de Millennium Prijs (voorheen de King Kong Award) veranderd in de Paul Harland Prijs.