Les 5: antwoord op zorgen - doordenk de alternatieven en valkuilen

De hele beleidsomgeving die je zo bloedig in kaart hebt gebracht en al het wikken en wegen waar zoveel eindeloze vergaderingen in zijn gaan zitten, moeten voor een goede beleidstekst aanvankelijk even opzij geschoven. Maar het hoeft niet de prullenbak in. Na het melden van je ideaal en wat de concrete stappen zijn om dat te bereiken, moet je laten zien dat je over alle implicaties hebt nagedacht. Je moet laten zien waarom de weg die je hebt uitgestippeld de beste is van alle onderzochte alternatieven. En je moet laten zien dat je hebt nagedacht over alles wat er fout kan gaan. Dan hoeft je bestuurder dat niet meer te doen.

Bij verzekeringsmaatschappijen hebben ze daar beroepspessimisten voor in dienst. Dat lijkt uiterst vervelend, maar het is een creatief beroep: doordenken van scenario’s, ook de ongebruikelijke en ook de rampzalige. Het is bovendien opnieuw een kans om te laten zien dat je de zorgen van de mensen waar het beleid voor bedoeld is, hebt begrepen. Je kunt ze zelfs vragen de bouwstenen voor zo’n scenario te leveren. Om vervolgens te beschrijven hoe je daarmee om zou gaan. In plaats van ervoor weglopen.

Een voorbeeld: de gemeente Rotterdam heeft een prachtig plan om warmte die vrijkomt in de destilleerkolommen van de petrochemische industrie, te gebruiken voor het verwarmen van woningen en kantoren in de omgeving. Schonere lucht, goedkope warmte en veel cijfermateriaal om die claim te onderbouwen. Tegenstanders vinden echter dat die hele op fossiele brandstoffen gebaseerde industrie aan zijn einde is en nodig plaats moet maken voor echt duurzame ontwikkelingen, zoals windenergie en waterstof. In een goede beleidsnota staat dat scenario en hoe het voorgestelde systeem in dat geval de warmte van de waterstofproductie of van de nabijgelegen afvalverbranding naar de stad brengt. Of bevat een realistisch afbouwplan wanneer het systeem dan echt niet meer levensvatbaar zou zijn.

Oefening van oplossingen zoeken

Plan een belangrijke bespreking van je nota met je opdrachtgever en enkele andere, moeilijk beschikbare, figuren om verantwoording af te leggen over wat je tot nu toe gedaan hebt. Misschien hoef je dit helemaal niet te plannen en heb je maar op te draven. Begroet die gelegenheid met vreugde, en zorg ervoor dat tijdens deze bespreking het verdere lot van jou en je nota wordt bezegeld. Vraag daar desnoods van tevoren om. Zeg dat ook tegen jezelf wanneer je ’s morgen op staat. Rijd vervolgens voorafgaande aan de vergadering met het openbaar vervoer een rondje van minstens honderd kilometer rond de plek van samenkomst. Je mag niet eerder dan anderhalf uur voor de aanvang van de vergadering vertrekken en moet minstens driemaal overstappen. De opdracht is om ondanks alles wat er mis kan gaan op tijd, vrolijk en energiek op de vergadering te verschijnen.

Je kunt natuurlijk ook een kaartje voor de Trans-Mongolië Express kopen. Geen verdere instructies.