Prev Next

HOOFDSTUK EEN

Geheugen

Hacks 1-12

Het geheugen is een essentiële menselijke vaardigheid. Zonder het geheugen zou je geest alleen maar bewustzijn zijn. Het geheugen geeft ons een anker in tijd en ruimte, we kunnen onze geliefden erdoor herkennen. Ook vertelt het ons dat we beter maar niet voor een auto kunnen stappen. En het geeft ons de ruwe materie aan waardoor we ons als mens gedragen; vandaar ook dat het als eerste in dit boek behandeld wordt.

Op een bepaalde manier hebben veel mensen hun geheugen op een zijspoor gezet, niet alleen doordat ze leerden lezen en schrijven, maar ook door nieuwe technieken zoals zoekmachines. Hopelijk zie je als je dit hoofdstuk leest dat je leven een stuk leuker kan worden als je je geheugen beter ontwikkelt. Of je het nu gebruikt om je thesis te verdedigen, of omdat je aan een tv-quiz meedoet, of gewoon in het dagelijks leven.

HACK
1

Tien dingen die je mee moet nemen
Je vergeet nooit meer je sleutels. Onthou simpelweg de tien dingen die je mee moet
nemen als je deur uit stapt.

Dankzij de hacks in dit hoofdstuk over het geheugen kun je alle presidenten van de Verenigde Staten en alle hoofdsteden ter wereld opnoemen, maar je vergeet misschien nog steeds je sleutel en je mobieltje als je de deur uit gaat. Wat heb je nu aan geheugentrucs als je je ze niet in je dagelijks leven toepast?

Je kunt je leven een stuk gemakkelijker maken als je een lijst met voorwerpen kunt onthouden die je mee moet nemen als je de deur uit gaat. Als je deze lijst afvinkt terwijl je naar je werk, school, een restaurant of op bezoek gaat, vergeet je nooit meer iets belangrijks, waar je ook naartoe gaat. Gebruik deze hack ook om ’s ochtends vroeg snel de deur uit te gaan, door voordat je naar bed gaat alle voorwerpen op de lijst al klaar te leggen.

Aan de slag

Voor deze hack heb je een soort geheugenschema nodig waarin ongeveer tien voorwerpen passen (of het aantal voorwerpen dat op je lijst staat). Je kunt ook een uitstapje gebruiken (Hack 3), de tien getallen van de Dominic-methode (Hack 6), de cijfer-vormmethode (Hack 2), of iets anders waarmee je dingen zonder moeite, ook als je afgeleid bent, kunt onthouden. Ik gebruik de cijfer-rijmmethode. Mijn vader heeft me die geleerd toen ik nog klein was: ‘Een is steen, twee is slee, drie is knie’ enzovoort. Voor het eerste voorwerp op mijn lijst verzin ik dus een levendig beeld van het voorwerp en een steen; het tweede voorwerp kan ik me herinneren doordat ik het verbind met een slee; en zo verder.

= steen = medicijnen
Ik ga nooit weg zonder medicijnen. Ik zie een grote uitgeholde steen voor me
waarin ik de pillen vermaal.
= slee = sleutels
Hierbij zie ik een slee door de sneeuw glijden met mijn sleutels erbovenop.
= knie = mobieltje
Ik zie mijn mobieltje rondtollen op mijn knie.
= stier = opschrijfboekje
Hierbij zwaai ik met mijn notitieblokje met rode leren kaft voor een dolle stier.
(Hierin noteer ik alle dingen die me invallen, zie Hack 13.)
= parkeerschijf = portefeuille
Ik zie voor me dat ik mijn parkeerschijf vergeten ben en dus mijn portefeuille
moet trekken.
= onderwijzeres = pda
Ik zie een juf voor de klas staan en ze schrijft dingen op het schoolbord zoals
ik op mijn pda schrijf.
= zweven = bril
Ik zie mijn bril op een roze wolk door de lucht zweven.
= wacht = zakdoek
Hierbij zie ik een grote bewaker die met mijn zakdoek staat te zwaaien.
= degen = zakmes
Ik zie mezelf als een musketier met het zakmes uitvallen doen.
= magazine = pen
Ik zie een mooi tijdschrift met op de voorkant een foto van een dure vulpen.

In de praktijk

Ik kan met de hand op mijn hart zeggen dat ik in de twee jaar dat ik deze techniek al gebruik, hoogstens een paar keer iets op deze lijst vergeten ben, en dat kwam alleen maar doordat ik niet de hele lijst doornam terwijl ik mijn spullen pakte. Mijn vrouw en ik kwamen een keer ergens te laat aan, omdat ik alles in mijn tas had gedaan, die even had neergezet, en toen die hele tas was vergeten!

De lijst is me nu zo vertrouwd dat bij het cijfer 10 me meteen mijn pen te binnen schiet en niet meer magazine enzovoort. Ik kon daardoor twee dingen toevoegen zonder er een rijmwoord voor te verzinnen: 11 is mijn exoself (Hack 17), en 12 een mooi boek. Maar als ik mijn lijst nog meer wil uitbreiden, dan heb ik wel meer rijmwoorden nodig.

Zie ook

Ik doe altijd al mijn spullen in een tas, en dat is op zich al een handige hack. Vrouwelijke lezers die al jaren een tas meeslepen, vinden vast dat mannen zoals ik een beetje achterlijk zijn en vragen zich af waar we het lef vandaan halen om een boek over geestelijke prestaties te schrijven. Maar toch heeft de Slacker Manager in zijn blog een prachtig stuk geschreven over het concept ‘murse’ (mannentas), zie: http://www.slackermanager.com/slacker_ manager/2004/11/my_murse.html.
Het is heel handig om verschillende tassen te hebben, zodat je er een voor school, een voor het werk en een voor noodsituaties hebt. Deze zijn dan een soort uitwendig geheugen dat je zo kunt oppakken en mee weglopen.

HACK
2

De cijfer-vormmethode
Verbind cijfers met vormen en gebruik het jacht- en verzamelvermogen van je primitieve
voorouders om gegevens uit de eenentwintigste eeuw te onthouden.

Als je tien dingen kunt onthouden om mee te nemen als je van huis gaat (Hack 1), dan heb je ook al de cijfer-rijmmethode geleerd. Je hebt de cijfers 1 en 2 in verband leren brengen met woorden die daarop rijmen, zoals steen en slee, en andere manieren ontdekt, zoals een schema, om de voorwerpen in op te bergen die je moet onthouden.

De traditionele cijfer-vormmethode werkt net zo, maar in plaats van beelden te verzinnen
van woorden die rijmen op het cijfer, verzin je een plaatje dat eruitziet als
het bewuste cijfer. Het cijfer 2 lijkt bijvoorbeeld voor veel mensen op een zwaan,
dus je kunt een zwaan gebruiken als geheugensteuntje.1

Aan de slag

In tabel 1.1 staat een lijst met tien cijfers. Ernaast staat de vorm die je kunt gebruiken om ze te onthouden. De kolom met de plaatjes laat zien hoe men aan die vormen kwam.

Zoek gerust een ander voorbeeld uit of verzin zelf iets. Het gaat erom dat je steeds dezelfde vorm gebruikt, dus dat als je iets wilt onthouden wat met het cijfer 6 te maken heeft, je niet eerst moet bedenken of het nu een pijp, een lasso, een golfclub of iets heel anders moet zijn.

De hersenen van mensen, net als die van dieren, hebben veel meer ervaring met concrete vormen dan met abstracte cijfers. Het decimale cijfer 0 is zelfs pas in de derde eeuw v.Chr. ontdekt.2 Onze voorouders gebruikten hun zintuigen om meer over de wereld te leren, eten te verzamelen, roofdieren te ontvluchten en een hoop andere noodzakelijke taken uit te voeren. Deze taken waren evolutionair gezien nodig om te overleven, dus de zintuigen die informatie verzamelden moesten goed ontwikkeld zijn. Tegenwoordig kunnen onze hersenen dit soort informatie nog steeds grondig en efficiënt verwerken.
Als we cijfers in vormen veranderen en ze nog meer verlevendigen met beweging, humor, seks, agressie, kleur, geur, tast, smaak en alle andere dingen uit de echte wereld die ons primitieve brein kan bevatten, dan geven we de cijfers in wezen een handvat zodat we ze beter kunnen bevatten.

Het is natuurlijk mogelijk dat je het prettiger gaat vinden om alleen met de cijfers te werken (Hack 36). Op die manier onthoud je ze niet alleen beter, maar word je ook beter in rekenen.

In de praktijk

Ik geef je voorbeelden van hoe je de cijfer-vormmethode voor vijf voorwerpen die je in een kantoorboekhandel kunt kopen gebruikt. Bij methoden die gebaseerd zijn op beelden die je in je geheugen hebt opgeslagen, gaat altijd het volgende op: het beeld dat je opslaat moet zo duidelijk mogelijk zijn, dan onthoud je het beter.

= kaars = een doos met dvd-r’s
Stel je een zilverkleurige dvd voor die wordt afgespeeld op een grammofoon en
waarbij de kaars dienstdoet als de naald die ondersteboven hangt, en hete was
op het schijfje druppelt.
= zwaan = indexkaartjes
Stel je een witte zwaan voor waarvan de vleugels uit indexkaartjes bestaan.
= vlinder = printpapier
Stel je een kleurige vlinder voor die vast komt te zitten op een vel wit papier
dat door je printer loopt. Als het vel weer uit de printer komt, rukt de vlinder
zich los van het papier en fladdert weg.
= zeilboot = vierkleurenpen
Stel je een zeilboot voor waarvan de mast een gigantische vierkleurenpen is.
Als de zeilboot overstag gaat, toont de pen zijn vier kleuren.
= haak = grote enveloppen
Stel je een grote haak voor in een magazijn vol kantoorspullen, waaraan een
enorme stapel grote enveloppen hangt, die samengebonden zijn met touw.

Ik gebruik de cijfer-vormmethode vaak om snel een boodschappenlijstje te maken als ik onderweg naar huis nog wat eten moet halen. Als je deze methode eenmaal onder de knie hebt, dan zul je er waarschijnlijk zelf vele variaties op verzinnen. Je kunt er bijvoorbeeld wat trefwoorden mee opslaan voor als het jouw beurt is om tijdens een vergadering wat te zeggen.

Noten

Mentat Wiki. ‘Number shape system.’ Zie http://www.ludism.org/mentat/ NumberShapeSystem.
Wikipedia. ‘Het getal 0.’ Zie http://nl.wikipedia.org/wiki/0_(getal).

Zie ook

De cijfer-vormmethode is ook handig als je cijfers met behulp van de Dominic- methode (Hack 6) wilt onthouden. Je kunt bijvoorbeeld een getal van vijf cijfers op dezelfde manier onthouden als een getal van vier cijfers, alleen maak je van het laatste cijfer een vorm.

HACK
3

Uitstapjes
Door uitstapjes te maken (ook bekend als geheugenpaleizen) kun je heel handig een reeks gegevens onthouden. Als je diverse bekende uitstapjes voorhanden hebt, kun je iets wanneer je maar wilt onthouden. Hieronder een voorbeeld van hoe je dat met behulp van je woning doet.

Bijna elk geheugensteuntje is afhankelijk van haakjes waaraan je de informatie kunt hangen. Kijk maar eens naar ‘tien dingen om mee te nemen’ (Hack 1), waarbij het getal 1 tot en met 10 door middel van rijmwoorden (een = teen, twee = slee, drie = knie enzovoort), aan de dingen worden gekoppeld die je wilt onthouden (zoals medicijnen, sleutels en een mobieltje), en waarbij je ze zo levendig mogelijk voorstelt. Een nog oudere geheugentruc – misschien zelfs wel de oudste die er bestaat – gebruikt plaatsen als geheugensteuntjes. En met plaatsen bedoel ik normale, echte plaatsen zoals de kamers in je huis. Als je in je hoofd deze plaatsen op een bepaalde volgorde zet die altijd dezelfde is, kun je in je hoofd door die ruimten lopen en de informatie die je daar hebt opgeslagen weer ophalen!¹

In de renaissance noemden de aanhangers van de ars memorativa (de kunst van het geheugen) dit soort plaatsen geheugenpaleizen. Redenaars uit de klassieke oudheid bereidden hun toespraken voor door ingewikkelde beelden te bedenken van dingen waar ze het over wilden hebben, hierin de loci (plekken) van hun geheugenwoning te plaatsen, zoals een paleis. Het schijnt dat hier de uitdrukking ‘in de eerste plaats’, ‘in de tweede plaats’ enzovoort vandaan komt.

Aan de slag

Als je een mentaal beeld verzint, maak wat je wilt onthouden zo levendig mogelijk. Op die manier maakt het meer indruk en blijft het beter in de plaatsen van je uitstapje hangen. Dit kun je op een heleboel manieren doen: overdrijf de beelden of gebruik humor, seks, felle kleuren, beweging of iets anders dat je aandacht vasthoudt. (Het woord ‘indruk’ komt trouwens van een andere klassieke metafoor waarbij het beeld met een etsnaald in de was wordt geëtst. Als je daarmee in je geheugen bezig bent, druk dan hard.²)

Voor je eerste geheugenuitstapje moet je iets gebruiken wat je heel goed kent: je eigen huis bijvoorbeeld. Je kunt ook de winkels gebruiken van de straat waar je elke dag doorheen loopt, of de banken, vijvertjes en schaduwrijke bomen van het park waar je graag naartoe gaat. Zolang je er maar voor zorgt dat je het uitstapje van het begin tot aan het eind in je geheugen kunt volgen voordat je het als geheugensteuntje gaat toepassen.

Nadat je de dingen met behulp van je uitstapje hebt onthouden, kun je de was weer glad maken en het uitstapje nog eens maken maar dan zonder de dingen die je wilde onthouden. Je kunt dan als je dat nodig vindt zelfs de dingen opblazen.

Het is wellicht handig om diverse uitstapjes te creëren, korte en lange, zodat je er voor elke gelegenheid een klaar hebt liggen. Stel dat je een uitstapje nodig hebt dat langer is dan die je in je hoofd hebt zitten, dan kun je een of meer uitstapjes samenvoegen. Als een uitstapje afgelopen is, voeg je er een andere aan toe. Denkbeeldige uitstapjes hoeven uiteraard niet geografisch te kloppen.

In de praktijk

Hier staan de tien plaatsen die ik voor mijn eerste uitstapje heb gebruikt. Elke plaats is verbonden aan de dingen die ik daar gewoonlijk doe. Dit uitstapje is gebaseerd op mijn eigen flat. Plaats 1–5 is aan de rechterkant van mijn flat (gezien vanaf het begin van het uitstapje). Na plaats 5 (het balkon), gaan we naar links naar de zitkamer en dan weer terug naar de uitgangspositie, als een omgekeerde U.

Slaapkamer
Hier begint mijn dag.
Achterste gedeelte badkamer
Waar ik na het wakker worden meteen naartoe ga.
Voorste gedeelte badkamer
Ik pak wat kleren uit de droger.
Kantoortje
Ik kijk naar de binnengekomen e-mails.
Balkon
Even een frisse neus halen.
Zitkamer
Ik ga op de bank zitten.
Eetkamer
Mijn ontbijt.
Keuken
Snel een kop koffie voordat ik de deur uit ga.
Hal
Hier liggen de autosleutels klaar.
Buiten
Op naar het volgende uitstapje?

Toen ik de Oz-boeken las, begon ik met het eerste boek, The Wonderful Wizard of Oz, en ik ging door met de andere 39 boeken uit de reeks. Om de titels te onthouden, gebruikte ik haak 1–40 van de Dominic-methode (Hack 6). Ik zal nu mijn uitstapje door mijn flat gebruiken om de titels van de tien tragedies van Shakespeare te onthouden.

Slaapkamer: Titus Andronicus
Er staat een man op het bed, met een te klein T-shirt aan, zodat het net lijkt of
hij tietjes heeft, en hij heeft in zijn hand een pluchen dromedaris die hij een kus
geeft.
Achterste gedeelte badkamer: Romeo en Julia
Een jongen en meisje (driemaal raden hoe zij heet) in hun tienerjaren zitten in
een felrode Alfa Romeo in het bad te vrijen.
Voorste gedeelte badkamer: Julius Caesar
Een Romein zit samen met onze voormalige koningin Juliana in bad een
caesarsalade te eten.
Kantoortje: Hamlet
Op mijn toetsenbord ligt een mooie gerookte ham waardoor de letters niet
meer te zien zijn.
Balkon: Othello
Twee mannen in kleding uit de tijd van Shakespeare zitten een spelletje Othello
te spelen op het balkon.
Zitkamer: Timon van Athene
Er staat een piepklein voetbalteam op mijn salontafel. Het is afkomstig uit
Athene en de spelers hebben een lange witte baard en dragen voor van een
perkamentrol.
Eetkamer: Koning Lear
Een oude man met een kroon op (een koning) speelt op een lier.
Keuken: Macbeth
Een grote Big Mac ligt op een bedje van sla.
Hal: Antonius en Cleopatra
Een vrouw met Egyptische kleding aan (Cleopatra) zit voor de deur een liedje
van Toon (Antonius) Hermans te zingen.
Buiten: Coriolanus
Er ligt een bosje koriander op de grond, pal voor de ingang van het laantje.

Ik heb beelden gebruikt om de specifieke woorden in de titel van de toneelstukken te onthouden. Omdat ik de titels al ken, is dat voor mij voldoende om ze weer naar boven te halen. Als jij niet zo goed weet wat je wilt onthouden, dan is het handig als je wat duidelijkere beelden maakt die wat minder vaag zijn, of hiervoor nog andere geheugensteuntjes gebruikt.

Het beeld hoeft niet per se een logisch verband te hebben met de locatie die je in je hoofd hebt. De plaatsen in het uitstapje zijn namelijk willekeurig, net als bij de cijferrijmmethode (Hack 1). Er ligt uiteraard geen ham op mijn toetsenbord, en die gaat daar ook nooit komen. Maar juist daardoor is het nog veel handiger om dat beeld te onthouden. Door dat soort absurde dingen worden de beelden nog levendiger.

Als je nog meer titels van Shakespeare wilt onthouden, plak dan gewoon nog wat meer plaatsen aan je uitstapje vast. Plaats 11 zou bijvoorbeeld mijn auto kunnen zijn. Om het blijspel Klucht der Vergissingen te onthouden kan ik me voorstellen dat ik het portier aan de passagierskant opentrek en daar erg om moet lachen.

Denkbeeldige uitstapjes kun je eindeloos uitbreiden. Als je dus alle toneelstukken van Shakespeare hebt onthouden, kun je doorgaan met het werk van andere auteurs of iets anders wat je wilt onthouden.

De volgende keer dat je in een vertrouwde omgeving boodschappen doet, bijvoorbeeld je eigen supermarkt, zet dan eens in je hoofd een efficiënte route door de winkel uit, alsof je een geheugenuitstapje maakt. Pak dan alle boodschappen en loop meteen door naar de kassa. Als je normaal gesproken nog wat rondkijkt en eigenlijk te veel koopt, dan kun je dat door deze aanpak veranderen.

Noten

Mentat Wiki. ‘Memory palace.’ Zie http://www.ludism.org/mentat/Memory- Palace.
Mentat Wiki. ‘Link quickly.’ Zie http://www.ludism.org/mentat/LinkQuickly.

Zie ook

Dominic O’Brien, Verbeter uw geheugen: oefeningen om uw geheugen te optimaliseren (Librero). In dit boek staat een handige verzameling interactieve manieren om je geheugen te trainen. Grappig genoeg staat er ook een voorbeeld van een geheugenuitstapje in om de tien tragedies van Shakespeare te onthouden. Dat wist ik trouwens niet toen ik mijn hack aan het schrijven was.

HACK
4

Stop dingen in alle hoeken en gaten
Plaats voortdurend informatie in de hoeken en muren van kamers, en breid het volume van je geheugenuitstapjes steeds meer uit.

In ‘Uitstapjes’ (Hack 3) leg ik uit hoe je dingen kunt onthouden door ze te associëren met plaatsen die je tijdens je mentale uitstapje tegenkomt. (Als je die hack nog niet hebt gelezen, doe dat dan nu.) Elke plaats op een geheugenuitstapje heeft zelf ook plaatsen. Kamers hebben vier muren, vier hoeken, een vloer en een plafond, waardoor je zo weer tien extra plaatsen krijgt. Met andere woorden: als je al een geheugenuitstapje door een huis hebt onthouden, kun je dat nu met tien keer zoveel plaatsen uitbreiden.¹

Aan de slag

Scott Hagwood, de Grandmaster of Memory van de Verenigde Staten, heeft waarschijnlijk de hack uitgevonden die in alle hoeken en gaten iets stopt. Hij heeft het wereldrecord verbroken voor het elektronische spelletje Simon, waarbij je kleurenreeksen moet onthouden. Het vorige record stond op 14 reeksen, maar Scott kreeg het voor elkaar 31 reeksen te onthouden; meer reeksen had het spelletje niet. Dat lukte hem door een geheugenuitstapje te maken en alle hoekjes en gaatjes met voorwerpen vol te stoppen die de kleuren vertegenwoordigden die hij moest onthouden. Bijvoorbeeld een gele zon of een groene bal.

Uit interviews met Hagwood is zijn methode eenvoudig genoeg te achterhalen.², ³ De plattegrond van Hagwood ziet eruit als in figuur 1.1.

De cijfers in figuur 1.1 vertegenwoordigen de volgende plaatsen:

Linkerbenedenhoek
Linkermuur
Linkerbovenhoek
Muur recht voor je
Rechterbovenhoek
Rechtermuur
Rechterbenedenhoek
Muur waar je tegenaan staat
Vloer
Plafond

Het is misschien niet helemaal overeenkomstig Hagwoods methode, maar zo gebruik
ik hem in deze hack.

In de praktijk

In ‘Uitstapjes’ (Hack 3) gebruikte je een geheugenuitstapje om Shakespeares tragedies
te onthouden. Stel nu eens dat je nog meer informatie over die toneelstukken
tijdens je uitstapje wilt onthouden. Je kunt dan bijvoorbeeld de gebeurtenissen
in het toneelstuk verbinden met de kamer in je geheugenuitstapje.

Linkerbenedenhoek
Gebeurtenis 1
Linkermuur
Gebeurtenis 2
Linkerbovenhoek
Gebeurtenis 3
Muur recht voor je
Gebeurtenis 4
Rechterbovenhoek
Gebeurtenis 5
Rechtermuur
Gebeurtenis 6
Rechterbenedenhoek
Gebeurtenis 7
Muur waar je tegenaan staat
Gebeurtenis 8 (einde)
Vloer
Datum van publicatie
Plafond
Aanverwant werk. (Veel auteurs hebben hun boeken of toneelstukken op werk
van Shakespeare gebaseerd, net als Shakespeare inspiratie haalde uit werk
van vroegere auteurs.)

De vloer en het plafond in de kamer kun je als speciale plaatsen zien die je ook voor speciale informatie over het toneelstuk kunt gebruiken. In dit voorbeeld gebruik ik ze voor de datum van publicatie en aanverwant werk. (De overige acht plaatsen zijn allemaal voor gebeurtenissen in het toneelstuk gebruikt.) Als je de periodieke tabel van elementen wilt onthouden, gebruik dan de vloer en het plafond als de twee sleutels voor informatie: het alfabetische symbool van het element (bijvoorbeeld Au voor goud), en het atoomnummer (79). De andere plaatsen kun je dan voor nog meer details gebruiken.

Je gaat nu de ‘hoeken en gaten’-hack gebruiken om bepaalde dingen uit Shakespeares tragedie Romeo en Julia te onthouden. In ‘Uitstapjes’ (Hack 3) heb ik dit toneelstuk met het achterste gedeelte van mijn badkamer geassocieerd. Nu ga ik bepaalde dingen van de tragedie met dingen in deze kamer verbinden.

De ruzie tussen de Montagues en de Capulets (het waterbakje van mijn hond).
Parijs haalt Julia’s ouders over om haar met hem te laten trouwen (hij dept zijn voorhoofd met mijn handdoek).
Romeo wordt tijdens een gemaskerd bal verliefd op Julia (hun haar zit onder het schuim van de shampoo).
Romeo en Julia verklaren elkaar hun liefde tijdens de balkonscène en trouwen in het geheim (in het bad).
Er vindt op straat een duel plaats waarbij Tibalt Mercutio doodt en Romeo vervolgens Tibalt doodt (de schildwachten spoelen het bloed weg met de douche).
Julia heeft ruzie met haar vader over Parijs (in het toilet).
Julia neemt de slaapdrank in om net te doen of ze zelfmoord heeft gepleegd (haar hoofd zakt in de wastafel).
Einde: Romeo ontdekt Julia in een graf. Hij vermoordt Parijs die om haar treurt. Dan vergiftigt hij zichzelf. Julia wordt wakker en steekt zichzelf dood (en dit alles gebeurt in de deuropening).
Gepubliceerd in 1594 (stel je Albert Einstein (AE = 15) voor die op mijn badkamerkleedje staat en dan met een klap tegen een huis aanloopt, opgetrokken uit rode baksteen (Nick Danger = ND = 94).
De musical West Side Story (stel je een kleine versie voor van de scène uit de film waarin de dansers in felgekleurde kleding in het licht uiteenvallen).

Het geheugensteuntje om de datum van publicatie te onthouden is van de Dominicmethode (Hack 6). De gebeurtenissen zijn niet zo moeilijk voor te stellen als je het toneelstuk kent. Anders moet je geheugentrucs gebruiken zoals je Parijs voorstellen als de Eiffeltoren, Mercutio die gevleugelde sandalen draagt, net als de god Mercurius enzovoort.

Je kunt de ‘hoeken en gaten’-hack ook gebruiken om reeksen te onthouden. Bijvoorbeeld de cijfers van [symbool, zie blz. 13 boek, onderste alinea], tot telefoonnummers aan toe. Mocht je nu nog niet onder de indruk zijn van al deze voorbeelden, zegt het woord ‘Vegas’ je dan wat?

Noten

Mentat Wiki. ‘Nook and cranny method.’ Zie http://www.ludism.org/mentat/ NookAndCrannyMethod.
Zasky, J. (2003). ‘Total recall: remembering the 2003 USA memory championship.’ Failure Magazine, maart 2003. Online uitgave op http://www.failuremag.com/arch_flop_total_recall.html.
Gupta, S. (2005). ‘Mystery of memory.’ Uitgeschreven verslag van een CNNreportage op http://www.bio.uci.edu/public/press/2005/MysteryMemory.pdf.

HACK
5

De Grote Methode
De Grote Methode wordt het meest als geheugensteuntje gebruikt. Met behulp van deze methode kun je lijsten met wel honderd voorwerpen onthouden. Hetzelfde geldt voor pincodes, telefoonnummers en allerlei andere cijferreeksen die je vaak gebruikt.

De Grote Methode werd in de zeventiende eeuw door Stanislaus Mink von Wennshein ontwikkeld. In de achttiende eeuw werd hij door dr. Richard Grey1 verbeterd. Hoewel de Grote Methode waarschijnlijk wel het meest gebruikte geheugensteuntje is, gebruik ik liever de Dominic-methode (Hack 6), die in de twintigste eeuw door Dominic O’Brien is uitgevonden. Maar misschien vind jij de Grote Methode handiger. Bovendien kan het bijdragen aan je begrip van geheugenmethoden als je er iets meer vanaf weet.

Aan de slag

De Grote Methode gebruikt net als de cijfer-rijmmethode (Hack 1) en de cijfervormmethode
(Hack 2) haakwoorden. Maar in plaats van cijfers met bepaalde woorden
te associëren met behulp van rijmwoorden of vormen, krijgt elk getal hierbij
een medeklinker toegewezen. De haakwoorden worden samengesteld uit die medeklinkers.
Het cijfer 3 hoort bijvoorbeeld bij de M, en het cijfer 2 bij de N. Wil je dus
met behulp van de Grote Methode het woord maan vormen, dan wordt dat 32.

De toewijzing van de medeklinkers is nogal willekeurig gedaan. Lewis Carroll had
zijn eigen versie ervan (Hack 9) en die was waarschijnlijk net zo handig. In tabel 1.2
staat echter de basisvorm die je zo vaak voor de combinaties gaat gebruiken dat
het een tweede natuur wordt.

In tabel 1.3 staat de lijst van de Grote Methode voor de getallen 1 tot en met 100.
Als je mijn woorden niets vindt, pas die dan gerust aan. Als je je eigen woorden verzint,
is het waarschijnlijk ook handiger in gebruik voor je. Zolang je maar consequent
blijft en niet steeds moet bedenken welk woord je ook alweer bij een bepaald
getal had verzonnen.

Als je getallen omvormt tot woorden en weer terug, moet je wel bepaalde eenvoudige regels in de gaten houden:

let niet op de klinkers;
let niet op de tweede medeklinker in klanken met twee medeklinkers. Mummie is bijvoorbeeld 33 en niet 333, want de mm wordt als een enkele m gezien.

Om deze regels nog duidelijker te maken, worden in tabel 1.3 alleen de medeklinkers met een hoofdletter gezet die het haakwoord vormen. Het haakwoord voor 32 is bijvoorbeeld opgeschreven als MaaN.

Omdat er maar een bepaald aantal mogelijke woorden voor elk getal zijn, komen de lijsten voor de Grote Methode in de meeste boeken met elkaar overeen. Ik heb drie van dat soort boeken in mijn verzameling2, 3, 4 en heb de handigste combinaties eruit gehaald voor dit boek. Soms heb ik ook zelf iets verzonnen. Ik heb wel bepaalde regels gevolgd, en die zijn ook handig voor jou als je je eigen woorden wilt verzinnen:

ik gebruik liever zelfstandige naamwoorden dan werkwoorden en bijwoorden omdat die beter voor te stellen zijn;
daarom gebruik ik ook liever concrete voorwerpen dan abstracte;
ik gebruik om dezelfde reden liever actieve, veelzijdige voorwerpen (49 = RiB, niet RoBijn);
ik heb ervoor gezorgd dat de andere geheugenmethoden in dit boek niet gebruikt
worden bij de Grote Methode, om verwarring te voorkomen.

In de praktijk

Als het nummer van je creditcard 4880 6630 6767 7584 is (ik heb dit nummer zelf
verzonnen), kun je ze door de woorden in tabel 1.4 onthouden.

Maar nu heb je een ander probleem: hoe ga je deze willekeurige woorden, en met name twee keer juk onthouden?

Je kunt het volgende verhaaltje gebruiken om ze samen te brengen. Zo wordt het een soort geheugenuitstapje zoals in Hack 3.

Je staat op een rif met een vaas in je handen. Naast je staat een kind met een jojo te spelen die mosgroen is. Zijn moeder komt in de verte aanlopen met een juk op haar schouders. Aan het juk hangen emmers waar kool in zit. Een vogel vliegt over haar heen en verliest een veer.

Je hoeft dit verhaaltje alleen maar een paar keer te oefenen en dan weet je altijd je creditcardnummer. Als je het nummer een paar keer zo op hebt kunnen lepelen, dan heb je al snel het verhaaltje niet meer nodig.

Noten

1 & 2 Buzan, T. (1991). Use your perfect memory. New York (VS): Penguin.
3 Lorayne, H. (2000). How to develop a super power memory. Hollywood (VS): Frederick Fell.
4 Trudeau, K. (2005). Kevin Trudeau’s mega memory. New York (VS): Harper.

HACK
6

De Dominic-methode
De Dominic-methode is door Dominic O’Brien, World Memory Champion, als alternatief voor de Grote Methode ontworpen. Hij wordt het meest in boeken aangehaald.

Dominic O’Brien kan de volgorde van vier kaartspelen in nog geen minuut onthouden. Om deze fenomenale stunt uit te halen, heeft hij de Dominic-methode ontwikkeld. De meeste mensen vinden de Grote Methode (Hack 5) te droog en niet uitgebreid genoeg en gebruiken liever de Dominic-methode.

Aan de slag

De Dominic-methode maakt gebruik van een gemakkelijke manier om je te herinneren hoe je een cijfer in een letter omzet. Dat gebeurt door de initialen van bekende personen te gebruiken, maar ook met uitstapjes die meer op geheugenpaleizen lijken (Hack 3). Zoals bij zoveel geheugensteuntjes, moet je ook zelf het een en ander doen om het goed te kunnen gebruiken.

Zo werkt de cijfer-naar-letteromzetting:¹

Je kunt de getallen 00 tot 99 onthouden door ze aan bekende personen of dingen te verbinden die tekenend voor hen zijn. Het nummer 15 bijvoorbeeld wordt AE. Je kunt voor het initiaal AE Albert Einstein invullen en hem voor je zien terwijl hij op een bord een formule schrijft, wat typerend voor hem was. Voor 80 HO, kun je de Kerstman invullen omdat hij altijd zo hard moet lachen: hoho. Je kunt mijn lijst² of die van O’Brien gebruiken, maar de methode werkt pas goed als je de associaties gebruikt die al in je hoofd zitten³.

Als je de tweecijferige associaties goed hebt onthouden, kun je doorgaan met viercijferige door met de eerste twee getallen de persoon aan te duiden en de volgende twee iets wat met die persoon te maken heeft. 8015 wordt dan HOAE: HO en AE. Om dat te onthouden, moet je aan de Kerstman denken (HO) die een formule op een bord schrijft, zoals Albert Einstein (AE) dat doet.

Een getal met vijf cijfers kun je onthouden door een symbool uit de cijfer-vormmethode (Hack 2) aan dat beeld te hangen. 80152 wordt dan de Kerstman die een formule op het bord schrijft met een zwaan (2) onder zijn arm. Lange cijferreeksen (zoals de nummers van π) kun je onthouden door ze in stukjes te hakken (Hack 11) en ze in een geheugenuitstapje te plaatsen.

Hierbij een voorbeeld van hoe je een reeks van 12 cijfers kunt onthouden. Het gaat hier om de tabel waarmee je het getal van de maand berekent (Hack 43). Ik gebruik hier mijn eigen associaties bij de lettercombinaties en gebruik pas die van anderen als mijn eigen geheugensteuntjes te onbegrijpelijk zijn.

Maak eerst een lange lijst van de maandnummers. Omdat het hoogste cijfer in die reeks 5 is, krijgen we een rij van 12 cijfers.

033614625035

Vervolgens hak je deze rij op in stukken van elk vier cijfers:

0336 1462 5035

Met behulp van de Dominic-methode kun je getallen van vier cijfers gemakkelijk onthouden. Het is bovendien een redelijk natuurlijke verdeling, want alle maanden die op -ber eindigen zitten in het laatste groepje.

Nu pas je de Dominic-methode erop toe:

0336 = OCCS = Oliver Cromwell/C.S. Lewis
1462 = ADSB = Jezus (AD = voor Christus)/Sandra Bullock in de film Speed
5035 = EOCE = Eeyore/Clint Eastwood

Vervolgens maak je een denkbeeldig uitstapje (Hack 3) met de eerste persoon die je met een getal hebt verbonden die dan iets doet wat met de tweede persoon te maken heeft.

Oliver Cromwell (OC) stapt de magische kleerkast in en komt in het land van Narnia terecht (CS). Hij loopt wat door de sneeuw te baggeren totdat hij een lantaarnpaal ziet, waar Jezus (AD) staat. Die springt meteen in een bus en rijdt er als een gek vandoor (SB). Jezus komt echter niet erg ver, want Eeyore (EO) duikt op achter een struik en werpt een lasso om hem heen zoals een ware Clint Eastwood (CE).

Vond je dit uitstapje een beetje aanstootgevend of onwerkelijk? Je kunt dingen beter onthouden als de buitenissige beelden sterke emoties oproepen. Het is het best als je je eigen lijst met personen maakt voor de Dominic-methode, want die past beter bij jou.

Zo werkt het

De Dominic-methode is een combinatie van vernieuwende (gemakkelijk geheugenalfabet, gebruik van mensen in plaats van dingen, omdat je mensen beter kunt onthouden enzovoort) en de beproefde methoden (geheugenpaleizen, die heel wat eeuwen teruggaan). Het heeft een paar voordelen boven de Grote Methode en afleidingen daarvan:

1 = A, 2 = B, 3 = C enzovoort van de Dominic-methode is gemakkelijker te leren dan de wat willekeurige Grote Methode waarbij 1 = T/D, 2 = N, 3 = M enzovoort. De Dominic-methode werkt ook sneller en efficiënter want Dominic O’Brien werd daardoor World Memory Champion. Een van de onderdelen van deze wedstrijd was dat je snel dingen moest onthouden.
De bekende mensen van de Dominic-methode worden gecombineerd met de dingen die ze op een vlotte, natuurlijke manier doen, zodat getallen van vier cijfers eenvoudig met een beeld te onthouden zijn.
Als je een getal van vier cijfers met behulp van de Dominic-methode kunt onthouden, kun je ook 10.000 dingen onthouden, van 0 tot en met 9.999 (Hack 7).

In de praktijk

Toen ik de Dominic-methode voor het eerst gebruikte, nam ik de cijfers 01 tot en met 40 om de titels van een serie boeken te onthouden, die bekendstaan als de Famous Forty. Ze zijn geschreven door L. Frank Baum en anderen, en spelen zich af in het Land van Oz. Boek 23 heet bijvoorbeeld Jack Pumpkinhead of Oz. Het nummer 23 komt overeen met BC in mijn eigen Dominic-methode, en ik zag daar Thor bij, een figuurtje uit de komische strip B.C., die op zijn stenen eenwieler rondrijdt. Het beeld dat ik dus gebruikte om de titel van dat boek te onthouden was Jack Pumpkinhead op een stenen eenwieler.

Het kostte me 45 minuten om de Famous Forty te onthouden, dus ongeveer 1 titel per minuut. Het duurt maar een minuut bij de Dominic-methode om de volgorde van een geschud pak kaarten te onthouden, dus ik moest nog wel het een en ander bijschaven. Tegenwoordig kan ik veel sneller dingen onthouden dan toen ik er net mee begon. Nog lang niet zo snel als de World Memory Champion, maar ik ga vooruit.

Het toeval wil ik dat ik een fortuinlijke vergissing met deze test maakte. Ik kende de meer algemene Grote Methode al en dacht dat de cijfers 00 tot en met 99 bij de Dominic- methode als geheugenhaakjes of -plekken (Hack 3) moesten worden gebruikt, net als bij de Grote Methode. Eigenlijk worden deze cijfers vooral gebruikt om cijferinformatie te decoderen. Dominic zou de Famous Forty waarschijnlijk door een geheugenuitstapje hebben onthouden.

Ik ben blij dat ik die vergissing aanvankelijk beging, want daardoor kon ik met als basis de Dominic-methode Hotel Dominic (Hack 7) ontwikkelen, waardoor je 10.000 of nog meer dingen kunt onthouden.

Noten

O’Brien, D. (1994). How to develop a perfect memory. Londen (GB): Headline. Het gezaghebbende naslagwerk over het Dominic-systeem en een klassieker over het geheugen. Helaas is de gebonden versie niet meer verkrijgbaar en het laatste exemplaar dat ik zag (in 2004) kostte rond de 150 dollar. Gelukkig is het nog verkrijgbaar als e-book (een stuk goedkoper) op de volgende website http://www.lybrary.com/index.html?goto=books/how_to_develop_memory. html.
Een bestand met daarin mijn persoonlijke ezelsbruggetjes staat op http:// ron.ludism.org/mnemonics_public.txt. Hier staat ook mijn versie van het Dominic-systeem voor de getallen 00 tot en met 99. Gebruik dit alleen als een voorbeeld, aangezien veel namen van de lijst persoonlijk zijn. Sommige ervan verwijzen naar vrienden en familie en ik heb hun namen uit de openbare versie gehaald en vervangen door het woord PERSONAL.
Leeg Dominic-systeemtemplate om je eigen figuren in te plaatsen, zie http:// ron.ludism.org/dominic_template.txt.

Zie ook

Matt Vance heeft een pagina gemaakt (http://www.minezone.org/wiki/MVance/ DominicSystem) die de mogelijke figuren opsomt voor elk getal van 00 tot en met 99. Dit is een goed uitgangspunt als je een eigen lijst gaat samenstellen.
Ga naar ‘Hotel Dominic’ (Hack 7).

HACK
7

Hotel Dominic
Breid hiermee de lijst van 100 uit naar 10.000 dingen.

Misschien moet je een lijst met meer dan 100 dingen onthouden, zoals bijvoorbeeld het periodieke stelsel, en dan kom je erachter dat je dat met behulp van de Dominicmethode (Hack 6) niet lukt. Je kunt dan overstappen op een geheugenuitstapje (Hack 3), maar hoe ga je nu onthouden dat 52 tellurium is zonder eerst naar de 51 kamers ervoor te gaan?

Deze hack, die ik Hotel Dominic heb genoemd (als eerbetoon aan Dominic O’Brien, de grondlegger van de Dominic-methode waarop deze is gebaseerd), kun je willekeurig toepassen (net als bij een cd, in tegenstelling tot een cassettebandje). Maar je kunt ook gebruikmaken van de indeling per cijfer, waardoor je lange cijferreeksen, of heel veel kleine lijstjes, of beide kunt onthouden. Zo kun je tot zo’n 10.000 dingen gaan. Elk ding kan zelfs met hoeken en gaten uitgebreid worden (Hack 4), zodat je nog veel meer dan 10.000 dingen kunt toevoegen.

Aan de slag

Je moet Hotel Dominic voor je zien als een gebouw met 100 verdiepingen, genummerd van 00 tot en met 99, met 100 kamers op elke verdieping, die ook van 00 tot en met 99 zijn genummerd. Kortom, het is een schema met 100 rijen en 100 kolommen. De eerste kamer op de 95e verdieping heeft dus het nummer 9500. De kamer ernaast 9501, dan 9502 enzovoort. In figuur 1.2 staan de eerste drie kamers van de eerste drie verdiepingen van Hotel Dominic afgebeeld. Het hotel gaat zowel naar boven als naar rechts nog door.

Als je een lijst met meer dan 100 genummerde dingen moet onthouden, geef ze dan een plek in het schema van die lijst. Als je bijvoorbeeld het periodieke stelsel wilt onthouden, dan gebruik je kamer 8001 tot en met 8116 daarvoor. Kamer 8001 bevat informatie over het eerste element, waterstof, en kamer 8116 bevat informatie over het element met het hoogst bekende atoomgetal: ununhexium (element 116).¹

Als je 100 mensen/activiteiten van mensen van de Dominic-methode moet onthouden, dan heb je alles wat je nodig hebt om de 10.000 kamers van het hotel te onthouden. Kamer 8001 in Hotel Dominic zou dan voor de persoon en de activiteit staan die jij aan HOOA hebt toegewezen. Getallen van vier cijfers zijn beter te onthouden met behulp van de Dominic-methode, dus je hoeft bij dit nummer alleen nog het element waterstof met het geheugensteuntje van Dominic te onthouden.²

In de praktijk

Ik geef je een voorbeeld van hoe je waterstof, het eerste element in de periodieke
tabel kunt onthouden.

Zoals ik hiervoor al aangaf, zet je waterstof in kamer 8001 van Hotel Dominic (met andere woorden: verdieping 80, kamer 01). Het cijfer 80, zoals bij de Dominicmethode (Hack 6) staat, wordt vertegenwoordigd door de Kerstman (80 = HO, wat doet denken aan het feit dat de Kerstman zo hard lacht: ho, ho, ho). Voor 01, OA, gebruik ik de man op de doos havermoutpap (oatmeal), zijn activiteit is dat hij je een kom pap aanbiedt. Dus bij 8001 zie ik de Kerstman voor me die me een kom havermoutpap aanbiedt.

Om daar waterstof bij te betrekken, zie ik voor me dat de havermoutpap aan het bubbelen is doordat er waterstofgas in zit en er uit de pap opeens vlammen schieten. Op die manier kun je ook eenvoudig andere dingen over dat element onthouden, bijvoorbeeld het chemische symbool H ervoor. Ik zie een glimmende H op het voorhoofd van de Kerstman verschijnen, net als op het hologram Rimmer in de tv-serie Red Dwarf. Ik zie in de H de vlammen van de exploderende waterstofbellen reflecteren, zodat het geheel zeer levendig en goed te onthouden wordt.

Andere aspecten van de figuur, wat hij normaal gesproken doet en de kamer zelf kunnen ook gebruikt worden om meer over waterstof te kunnen onthouden. Het atomische gewicht (1,008) en het jaar waarin het werd ontdekt (1766) zijn beide viercijferige getallen, die weer met behulp van de Dominic-methode kunnen worden gecodeerd.

Het is niet zo eenvoudig als een balletje trappen of een dvd bekijken, en ervaring leert dat je af en toe je geheugen moet opfrissen. Maar in ‘Beheers je geheugen’ (Hack 8) staat een script om je eigen geheugenhotel in stukken op te hakken, zodat je ze kunt bekijken. En als je scheikunde studeert of aan een quiz mee wilt doen, dan is een geheugentechniek zoals bij Hotel Dominic wel een stuk handiger dan domweg dingen uit je hoofd leren.

Je kunt Hotel Dominic ook gebruiken om lijsten met minder dan 100 dingen te onthouden. Je kunt bijvoorbeeld de Verklaring van de universele rechten van de mens (die 30 artikelen bevat) in kamer 8171– 8200 stoppen en nog steeds ruimte genoeg overhouden voor chemische elementen die nog moeten worden ontdekt.

Noten

Voor een periodieksysteemnavigator kijk je op de website van WebElements, http://www.webelements.com.
Dit werkt op dezelfde manier als Tony Buzans SEM3 (Self-enhancing master memory matrix)-systeem om het periodiek systeem uit je hoofd te leren. Hotel Dominic is de uitwerking van de Dominic-methode zoals Buzan heeft gedaan voor het Major System in SEM3 (Hack 5): http://www.ludism.org/mentat/ SemCubed. Hotel Dominic is echter rechtenvrij en is aantoonbaar eenvoudiger in het gebruik.

Zie ook

Voor meer informatie over SEM3 raadpleeg je Tony Buzans boeken, vooral Master your memory (BBC World Wide, 2004).

HACK
8

Beheers je geheugen
Gebruik een Perl-script om de dingen te formuleren die met de 10.000 kamers van Hotel Dominic overeenkomen. Draai de lijst dan uit zodat je hem bij het onthouden kunt gebruiken en hem af en toe kunt raadplegen.

Hotel Dominic (Hack 7) heeft het over een Perl-script waarmee je grote stukken informatie met de Hotel Dominic-methode veel sneller onthoudt en waarmee je ook af en toe je geheugen kunt opfrissen. In deze hack staat dat script.

Met behulp van deze nieuwe script kun je net zulke grote gedeelten van Hotel Dominic printen als je wilt – honderden of duizenden kamers – en er met een pen of potlood aantekeningen op maken zodat je elk ding aan een bepaalde kamer kunt hangen. Dan ben je in staat om de uitgedraaide versie van het hotel op je gemak in je geheugen te prenten.

De code

Zet het volgende Perl-script in een folder genaamd ‘beheers’:

#!/usr/bin/perl -w
$in_file = $ARGV[0];
$domstart = $ARGV1;
$domend = $ARGV2;

if ($domstart > $domend)
{
  die “Start number not less than or equal to end number\n”;
}
open (IN_FILE, “< ./$in_file”)
  or die “Couldn’t open input file: $!\n”;

$index = 0;
while (defined ($line = <IN_FILE>))
{
  $line =~ /([^;]*)\:([^;\n]*)/g;
  $domarray[$index][0] = $1;
  $domarray[$index]1 = $2;
  $index++;
}
close IN_FILE;

for ($domnum = $domstart; $domnum < = $domend; $domnum++)
{
  $domstring = sprintf “%0004.0d”, $domnum;
  print “$domstring: “;
  $domstring =~ /(\d\d)(\d\d)/g;
  print “$domarray[$1][0]\,$domarray[$2]1\n\n”;
}

Je moet je eigen bestand maken waarin je eigen figuren en daden staan die met de getallen in de Dominic-methode (Hack 6) overeenkomen. Eerst de figuur en vervolgens de actie die bij het getal 00 passen en dan zo door tot en met 99. Elke regel moet de naam van de figuur bevatten, gevolgd door een dubbele punt, vervolgens een spatie en dan iets wat die figuur normaal gesproken doet. Dubbele punten mogen alleen maar worden gebruikt om figuren en acties van elkaar te scheiden; ze mogen nergens anders in het bestand voorkomen. Als je computer de mogelijkheid biedt om de regels te nummeren, dan kun je die gebruiken om te zien waar je je in het bestand bevindt. Regel 1 is dan het geheugensteuntje voor 0 en regel 100 voor 99.

Hier volgen de laatste 29 regels van mijn beheersbestand dominic.dat, voor de getallen 71 tot en met 99.

$ tail -29 dominic.dat

Ray Charles: playing piano and singing (“GeorgiA”)
George W. Bush: clearing brush in Crawford, TX
Graham Chapman: throwing open windows and exposing himself (scene
from _The Life of Brian_)
Gandhi: spinning on a wheel
General Electric (a robot in uniform): saluting
Smeagol-Gollum (_The Lord of the Rings_): falling into lava with
the One Ring
Gandalf the Grey (_The Lord of the Rings_): barring the way with staff
George Harrison: tapping foot and playing guitar
Ignatius Loyola: flogging himself (iGNatius)
Santa Claus: laughing until belly shakes (HO HO HO!)
Julia Sweeney: dressing gender-ambiguously (_God Said HA!_)
Humphrey Bogart: pulling the brim of his hat low
Hagbard Celine (_Illuminatus!_): piloting golden submarine
Howard Dean: whooping
Isaac Newton (long white wig): releasing helium balloons (Newtonmas,
HE HE HE!)
Homer Simpson (_The Simpsons_): gobbling donuts
Mercury (Greek god): flying with winged sandals (Hg = chemical
symbol for mercury)
Hermann Hesse (author of _The Glass Bead Game_): telling beads
Han Solo (_Star Wars_): firing blaster
Dr. No: manipulating controls in his secret headquarters
Neil Armstrong: stepping onto Moon
Norman Bates: stabbing someone repeatedly
David Sedaris (author): chasing rolling coins down the street
(North Carolina)
Nick Danger (Firesign Theatre, Phil Proctor): walking into a red
sandstone building (oof!)
Neelix (_Star Trek_): cooking alien food
Hiro Protagonist (_Snow Crash_): cutting someone to bits with a
katana (Neal Stephenson, author)
Morpheus (_The Sandman_): strewing sand (Neil Gaiman, author)
Nathaniel Hawthorne: tearing open his shirt to reveal a scarlet
letter
Nick Nolte: falling into pool (scene from _Down and Out in Beverly
Hills_)[/c]

De hack op de computer

In Hotel Dominic (Hack 7) heb ik voorgesteld om de Verklaring van de universele rechten van de mens1 te onthouden door ze na de periodieke tabel van elementen in Hotel Dominic te plaatsen. Bij die hack stond de periodieke tabel in kamer 8001 tot en met 8170, en de 30 artikelen van de mensenrechten in kamer 8171 tot 8200.

Maar omdat de Kerstman (80 = HO) voor mensen gemakkelijker voor de geest te halen is dan Julia Sweeney (81 = HA!), plaats ik voor het gemak de 30 artikelen in kamer 8071 tot 8100.

Ga naar ‘Hoe gebruik je de programmeerhacks?’ in het Voorwoord als je instructies nodig hebt voor het werken met Perl-scripts.

Mocht Perl al in je computer staan, print dan de ‘bewoners’ van deze 30 kamers, sla het beheersscript en het dominic.dat-bestand op in dezelfde directory, en ga dan naar beheers door het volgende commando binnen die directory in te voeren. Als eerste is dat de naam van het bestand (hier: dominic.dat), als tweede de eerste kamer (8071), en als derde de laatste kamer (8100):

perl dominate dominic.dat 8071 8100

Als je een Linux of Unix-computer hebt, voer je het als volgt in:

./dominate dominic.dat 8071 8100

Hier volgt wat er dan uiteindelijk uitkomt:

$ ./dominate dominic.dat 8071 8100

8071: Santa Claus, playing piano and singing (“GeorgiA”)
8072: Santa Claus, clearing brush in Crawford, TX
8073: Santa Claus, throwing open windows and exposing himself
(scene from _The Life of Brian_)
8074: Santa Claus, spinning on a wheel
8075: Santa Claus, saluting
8076: Santa Claus, falling into lava with the One Ring
8077: Santa Claus, barring the way with staff
8078: Santa Claus, tapping foot and playing guitar
8079: Santa Claus, flogging himself (iGNatius)
8080: Santa Claus, laughing until belly shakes (HO HO HO!)
8081: Santa Claus, dressing gender-ambiguously (_God Said HA!_)
8082: Santa Claus, pulling the brim of his hat low
8083: Santa Claus, piloting golden submarine
8084: Santa Claus, whooping
8085: Santa Claus, releasing helium balloons (Newtonmas, HE HE HE!)
8086: Santa Claus, gobbling donuts
8087: Santa Claus, flying with winged sandals (Hg = chemical symbol
for mercury)
8088: Santa Claus, telling beads
8089: Santa Claus, firing blaster
8090: Santa Claus, manipulating controls in his secret headquarters
8091: Santa Claus, stepping onto Moon
8092: Santa Claus, stabbing someone repeatedly
8093: Santa Claus, chasing rolling coins down the street (North
Carolina)
8094: Santa Claus, walking into a red sandstone building (oof!)
8095: Santa Claus, cooking alien food
8096: Santa Claus, cutting someone to bits with a katana (Neal
Stephenson, author)
8097: Santa Claus, strewing sand (Neil Gaiman, author)
8098: Santa Claus, tearing open his shirt to reveal a scarlet letter
8099: Santa Claus, falling into pool (scene from _Down and Out in
Beverly Hills_)
8100: Julia Sweeney, knocking something over (“Oh Oh!”)

Je beheersscript draait de lijst op dubbele regelafstand uit, zodat je genoeg ruimte
hebt om er met de hand aantekeningen bij te zetten.

In de praktijk

Om de eerste vijf artikelen van de universele rechten van de mens te onthouden,
wijs je ze met een uitgebreide visualisatie en een omschrijving aan het betreffende
artikel als volgt toe:

8071: de Kerstman die op de piano zit te spelen en erbij zingt (‘GeorgiA’)

Twee identieke Kerstmannen zitten naast elkaar op een pianokruk, ze bespelen elk de helft van de piano en zingen in koor. (Artikel 1: alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen.)

8072: de Kerstman die een terrein opruimt in Crawford,

Texas De Kerstman is een terrein in Crawford aan het opruimen, hij breekt oude hekken tussen mensen af. (Artikel 2: eenieder heeft aanspraak op alle rechten en vrijheden, in deze Verklaring opgesomd, zonder enig onderscheid van welke aard ook.)

8073: de Kerstman gooit een raam open en ontbloot zijn onderlichaam (scène uit The Life of Brian)

De Kerstman gooit zijn raam open en ontbloot zijn onderlichaam voor een vuurpeloton. Rat-a-tat-tat! Hij slaat gauw het raam dicht. Oef! De ramen zijn van kogelvrij glas. (Artikel 3: eenieder heeft het recht op leven, vrijheid en onschendbaarheid van zijn persoon.)

8074: de Kerstman werkt op een spinnewiel

De Kerstman is geboeid aan een spinnewiel en moet wel spinnen, maar triomfantelijk verbreekt hij zijn boeien. (Artikel 4: niemand zal in slavernij of horigheid gehouden worden.)

8075: de Kerstman salueert

De Kerstman wordt op een folterbank gemarteld. Een van zijn elven bevrijdt hem en hij salueert naar zijn bevrijder. (Artikel 5: niemand zal onderworpen worden aan folteringen, noch aan een wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing.)

Noten

Verklaring van de universele rechten van de mens op http://www.unhchr.ch/udhr/lang/dut.htm.

Zie ook

Het beheersscript gaat ook op voor het op de Grote Methode geënte SEM3 van Tony Buzan, zolang je de juiste gegevens invoert. Wil je meer weten over SEM3, raadpleeg dan Tony Buzans boeken, met name Master your memory (BBC World Wide, 2004).

HACK
9

Carrolls coupletten
Je kunt datums, telefoonnummers en andere getallenreeksen met de rijmmethode van Lewis Carroll, auteur van Alice in Spiegelland onthouden.

In de jaren zeventig van de negentiende eeuw ontwikkelde Lewis Carroll de Memoria Technica. Dat was een geheugenmethode om getallen te onthouden. Tegenwoordig zijn er nog maar weinig mensen die deze methode kennen. Net als bij de meer gebruikte Grote Methode (Hack 5) worden getallen in medeklinkers omgezet en ze met klinkers gecombineerd om er woorden van te maken. Maar in tegenstelling tot de Grote Methode, worden er coupletten gebruikt om de woorden te onthouden die je hebt verzonnen in plaats van dat je ze zomaar moet onthouden. Wat dat betreft is het een verbetering van de Grote Methode.

Als je de medeklinkers van de Grote Methode al kent, dan kun je die moeiteloos bij Carrolls methode gebruiken.

Aan de slag

Je moet als eerste alle conversies van getal naar medeklinker onthouden, zie tabel 1.5. Hierdoor krijg je geheugensteuntjes die je bij deze methode moet gebruiken.

Carroll zei dat hij elk cijfer een normaal en een afwijkende medeklinker had gegeven. Hij was veeltalig, dus veel van zijn geheugensteuntjes voor getallen komen uit andere talen. De J bij 3 slaat echter helemaal nergens op. Carroll beweerde dat het de enige medeklinker was die nog over was nadat hij de rest van de tabel had ingevuld.

Vervolgens moet je de getallen die je wilt onthouden in een woord of woorden veranderen zodat je ze kunt gebruiken bij een couplet. Carroll geeft het volgende voorbeeld om 1492 te onthouden, het jaartal dat Columbus Amerika ontdekte.

Laat als eerste de 1 uit 1492 vallen, want het zal je duidelijk zijn dat Columbus niet uitvoer in 492 of in 2492. Maak dan van 492 een woord met de letters die toegewezen zijn aan elk cijfer, bijvoorbeeld:

Cijfers	4	9	2
Eerste mogelijkheid	F	N	D
Tweede mogelijkheid	Q	G	W

Het toeval wil dat de letters van de eerste mogelijkheid FND zijn, waar je heel mooi FOUND van kunt maken (ontdekken). Maar er zijn natuurlijk nog meer mogelijkheden.

Carroll schrijft:

The poetic faculty must now be brought into play, and the following couplet
will soon be evolved:—
‘Columbus sailed the world around,
Until America was F O U N D.’¹

Bingo! Maak nu van FOUND weer FND door je klinkers eruit te halen, maak daar weer 492 van, en je hebt het.

In de praktijk

Carroll deed voorkomen alsof het onthouden van getallen met behulp van coupletten zeer eenvoudig was, maar hij was dan ook een professor, een wiskundige en een begenadigd dichter. Zal het voor ons ook gemakkelijk zijn om onze dichttalenten toe te passen?

Ik zal het gebruik van de methode demonstreren aan de hand van het telefoonnummer van de klantenservice van IKEA.²

Het telefoonnummer van de klantenservice is 0900-235 4 532. De 0900-code kun je weglaten, omdat je ‘weet’ dat een betaald informatienummer 0900 als voorvoegsel heeft. Net zoals Carroll deed met de 1 in 1492. Dan blijft er 2354532 over. Gebruikmakend van de geheugensteuntjes uit tabel 1.5 kunnen we het telefoonnummer omzetten in letters zoals hieronder:

Cijfers	2	3	5	4	5	3	2
Eerste mogelijkheid	D	T	L	F	L	T	D
Tweede mogelijkheid	W	J	V	Q	V	J	W

Van deze letters kies ik de volgende uit:

DJLFLTD
DOE JE LUIFEL TIJD

Dit loopt natuurlijk niet helemaal lekker, maar met wat extra woorden eromheen kun je tot een aardige zin komen:

DOE JE LUIFEL op TIJD dicht, met zonwering tegen het felle licht.

Dit rijmpje was in niet meer dan een paar minuten gemaakt, toch staat hij in mijn geheugen gegrift. Het is dan ook aan te raden dat je deze methode gebruikt voor data die belangrijk voor je zijn, die je wilt onthouden en waarbij je het niet vervelend vindt om wat tijd te besteden aan het leren. Carroll zelf gebruikte zijn systeem om data te onthouden die gerelateerd waren aan diverse Oxford-colleges, naast andere zaken. Hij pakte flink uit met het noemen van data wanneer hij gasten rondleidde op het Oxford-terrein. Blijkbaar gebruikte hij het ook om logaritmen te onthouden.

Een vergelijkbaar principe vindt plaats in de geheugensteun-parodietechniek (Hack 10), dat je kunt gebruiken om nog veel meer soorten informatie te onthouden dan alleen cijfers.

Noten

Collingwood, S. The life and letters of Lewis Carroll. Te vinden op de website van Project Gutenberg, http://www.gutenberg.org/etext/11483.
(Deze biografie is door zijn neef geschreven en in hoofdstuk 7 staat ook memoria technicamateriaal.)
Met dank aan Joeke-Remkus de Vries van Balanced Mind Trainingen voor het meedenken over Nederlandse voorbeelden.

Zie ook

Een kopie van de met de hand geschreven memoria technica-monografie van Lewis Carroll staat op http://electricpen.org/CarrollMemoriaTechnica1.jpg.
Takahashi, H. ‘Memoria technica Japonica. A study of mnemonics.’ Zie http://users.lk.net/~stepanov/mnemo/takahae.html.

HACK
10

Geheugenmelodietjes
De melodietjes die je maar in je hoofd blijft horen zijn een krachtig hulpmiddel om iets te onthouden! Deze hack werkt het best als je een hele lijst met dingen moet onthouden.

Het is heel normaal dat je een bepaald melodietje maar blijft horen in je hoofd en dat je het soms wel dagenlang meeneuriet. Dat is soms knap irritant, maar je kunt het ook gebruiken als een middel om iets te onthouden. Verzin een liedje of een gedicht over iets, en verwerk daarin de datums, lijsten met dingen, gebeurtenissen en verhalen. Je onthoudt deze dingen dan veel beter.

Deze hack laat je op drie manieren dingen onthouden. Ten eerste blijft iets wat op een bekende melodie of bekend rijmschema is gezet langer hangen. Ten tweede als je een wijsje of een of twee regels van een rijm nog weet, start dat je geheugen op. Opeens schiet je dan de rest ervan te binnen. Ten derde als je bezig bent datgene wat je wilt onthouden op melodie te zetten, concentreer je je er volledig op en blijft het daardoor langer hangen.

Er zijn verschillende soorten melodietjes en de een werkt waarschijnlijk beter voor jou dan de ander. Het hangt af van hoe je in elkaar steekt en welke dingen je wilt onthouden.

Bij een ‘parodie’ worden bij een bestaande melodie woorden verzonnen die satirisch bedoeld zijn of grappig. De parodie volgt soms het thema van het oorspronkelijke liedje, maar de nieuwe woorden volgen vaak het ritme of het fonetisch schema van de oorspronkelijke tekst. Populaire liedjes worden daar vaak voor gebruikt in tegenstelling tot volks- en overgeleverde muziek. Door de dingen die je wilt herinneren aan een liedje te koppelen dat je al kent, onthoud je iets beter.

Als je een verhaal moet leren, bijvoorbeeld iets uit de geschiedenis, onthoud je het beter als je er een ‘verhalend liedje’ van maakt. Deze hack wordt al duizenden jaren overal ter wereld gebruikt. Verhalende liedjes lijken soms op parodieën, maar ze zijn over het algemeen wat losser en niet satirisch. Hier wordt wel vaak een volks- of een overgeleverd liedje voor gebruikt.

Met behulp van een ‘lijstliedje’ zet je een heleboel dingen op rijm of op een melodie. Ze zijn, afhankelijk van je lijst, vaak lastig te leren maar ze zijn wel buitengewoon effectief. Lijstliedjes leer je niet een, twee, drie uit je hoofd, maar je vergeet ze ook minder snel, en je schrijft ze vaak sneller op dan de twee andere typen. Het belangrijkst bij lijstliedjes is dat ze rijmen en dat er veel herhaling is.

Aan de slag

Als je een parodie wilt schrijven, moet je eerst iets verzinnen wat je wilt onthouden. Vervolgens zoek je een populair liedje uit dat je goed kent en gemakkelijk kunt onthouden, of een met woorden die klinken als de woorden op jouw lijst. Het werkt het best als je maar een paar woorden van de oorspronkelijke tekst verandert in je eigen woorden. Schrijf je bijvoorbeeld een liedje over meloenen, zoek dan een liedje uit over iets wat daarop rijmt. Wat dacht je van ‘Up, up and away, with my beautiful meloen’? Door grappige of absurde beelden te schilderen onthoud je iets veel sneller. En als iets grappig is, is het ook veel gemakkelijker om op te schrijven. Als je eenmaal bezig bent valt de tekst op zijn plaats en moet je al lachen nog voordat je de volgende regel hebt verzonnen. Verwerk je lijst of verhaal in het liedje totdat alles erin staat. Voeg zo nodig nog wat coupletten toe.

Het vergt wel enig talent om een verhalend liedje te schrijven. Niet iedereen kan dat zomaar. Gebruik gerust een overgeleverd deuntje hierbij (bijvoorbeeld Vader Jacob). Het maakt niet uit als de melodie niet hoogstaand is, het gaat erom dat je het onthoudt. Gebruik je liever een volksliedje, ga dan van de oorspronkelijke tekst uit, net als bij een parodie, of schrijf zelf een tekst. Bij een deuntje zit geen tekst, dus moet je die zelf schrijven. Maar dat is nu juist leuk! Zorg ervoor dat het rijmt. Rijm en ritme zijn belangrijk in een lied en daardoor blijft het langer hangen. (Kijk maar eens naar Lewis Carrolls coupletten (Hack 9). Hij gebruikte hetzelfde principe.)

Lijstliedjes zijn vaak het eenvoudigst te maken. Je schrijft eerst alle dingen op die je wilt onthouden. Hierdoor heb je al een voorbeeld waaruit je het juiste woord kunt kiezen dat rijmt en lekker loopt. Vervolgens ga je op zoek naar een liedje dat genoeg coupletten of refreinen heeft om je hele lijst in te verwerken. Zing het liedje en terwijl je zingt, verwissel je de tekst voor de dingen op je lijst. Je moet hier en daar vast wel wat woorden toevoegen zodat je lijst in het ritme past en het rijmt. Maar lukt het je om de woorden van je lijst er precies in te passen, dan werkt het des te beter. Als je de lijst op alfabet zet, onthoud je beter wat er vervolgens moet komen. Zeker als de woorden op je lijst overeenkomen met een aantal (of zelfs alle) letters van het alfabet. Je kunt ook dingen geografisch rangschikken (als je bijvoorbeeld alle Afrikaanse landen wilt onthouden), of op een andere manier die handig is. Dit maakt het ook gemakkelijk voor je geheugen.

In alle gevallen telt dat door alles in te tikken of op te schrijven het beter in je geheugen blijft hangen. De nieuwe woorden zijn bovendien gemakkelijker te onthouden als je het liedje of gedicht goed kent.

Zo werkt het

Parodieën zijn vooral erg effectief bij het onthouden van een verzameling gerelateerde informatie of een verhaal. De volgende parodie is geen geheugensteun maar wel een goed voorbeeld hoe je een parodie kunt schrijven. Het is een verhaaltje van iemand die zijn autosleutels kwijt is en ze terug probeert te vinden. Het maakt gebruik van de melodie Yesterday van de Beatles.¹

Gisteren Wist ik nog waar m’n sleutel lag Nu weet ik het echt niet meer Oh wist ik ’t nu toch maar weer	Yesterday All my troubles seemed so far away No wit looks as though they’re here to stay Oh, I believe in yesterday
Gisteren Reed m’n auto nog met mij naar hier En oh wat had ik toch een plezier Oh was mijn sleutel toch maar hier	Yesterday Love was such an easy game to play Now I need a place to hide away Oh, I believe in yesterday

Noten

Met dank aan Joeke-Remkus de Vries van Balanced Mind Trainingen voor het
meedenken over Nederlandse voorbeelden.

Zie ook

Onofficiële Singing Science Records homepage. Zie http://www.acme.com/jef/science_songs.
Ask MetaFilter-thread over pakkende schoolliedjes op http://ask.metafilter.com/mefi/18731.

HACK
11

Kleine stukjes informatie
Verbeter je kortetermijngeheugen, de manier waarop je informatie verwerkt, en je langetermijngeheugen door de stukjes informatie die je binnenkrijgt samen te voegen.

Psycholoog George A. Miller concludeerde in een klassiek experiment in 1956 dat het kortetermijngeheugen maar zeven dingen tegelijk kan onthouden, met een uitloop van een of twee.1 Het kortetermijngeheugen heeft dezelfde relatie met het langetermijngeheugen als het RAM-geheugen op een computer die gigantische hoeveelheden gegevens opslaat. Het kortetermijngeheugen is tijdelijk, en is de poort naar het langetermijngeheugen, dat semipermanent is. In het kortetermijngeheugen wordt ook informatie waar je mee werkt opgeslagen (bijvoorbeeld het telefoonnummer dat je net intoetst). Het is dus belangrijk dat je niet alleen je kortetermijngeheugen maar ook je langetermijngeheugen en de manier waarop je informatie verwerkt, zo goed mogelijk gebruikt.

Recent onderzoek heeft aangetoond dat het magische aantal dat het kortetermijngeheugen kan bevatten misschien nog wel minder dan zeven is, als het tenminste om intellectueel belastende taken gaat. Onderzoekers aan de universiteit van Queensland hebben ontdekt dat toen dertig academici de taak kregen om de statistische interactie tussen variabelen te analyseren – een taak waarin ze al expert waren – ze tijdens een bepaalde tijdsduur de interacties van vijf variabelen in tests niet goed uitvoerden. Ze waren niet alleen slechter in het analyseren van interacties tussen vier variabelen dan tussen twee of drie, maar ze waren ook onzekerder over de uitkomsten.²

Of het magische getal nu vijf of zeven is, mensen hebben er over het algemeen moeite mee om meer dan een paar kleine stukjes informatie te onthouden. Als ze die stukjes in grotere, meer betekenisvolle brokken veranderen, kunnen ze veel meer stukjes onthouden. Hierna laat ik je zien dat je een groot aantal binaire getallen kunt onthouden door ze te groeperen tot een begrijpelijkere en betekenisvollere brok getallen.

Aan de slag

Hierna staan veertig binaire getallen. Bekijk ze eens en besteed zo veel tijd als je wilt aan het onthouden ervan. Leg het boek dan weg en schrijf er zo veel mogelijk op. De enige regel is dat je ze niet mag omzetten in een ander grondtal, ze niet mag herschikken, of een ander ezelsbruggetje gebruiken om ze te onthouden. Je moet ze precies zo onthouden zoals ze hier staan. Klaar? Ga je gang!

0011110111110111111100000010000010000011

Is het je gelukt? Waarschijnlijk niet. Zo wel, dan ben je of een mutant met voorkwabben zo groot als een voetbal, of het is je (bijvoorbeeld) opgevallen dat de derde groep enen uit zeven stuks bestaat, waarna er zes nullen volgen, en dan een 1 met vijf nullen, en weer een 1 met vijf nullen. Met andere woorden, als je ze toch herschikt hebt, dan heb je vals gespeeld!

Oké, ik ga er maar van uit dat je begrijpt hoe je tussen binaire (grondgetal 2) en decimale getallen kunt converteren (Hack 40). Je groepeert dan deze bits in bytes waardoor er vijf groepen van acht bits ontstaan, die jij weer terugbrengt tot vijf decimale getallen. Kijk maar:

00111101	11110111	11110000	00100000	10000011
61	247	240	32	131

Leg het boek weer weg. Schrijf nu de vijf decimale getallen op en converteer ze in hun oorspronkelijke binaire vorm. Ga je gang!

Is het je gelukt de binaire getallen te onthouden? Waarschijnlijk beter dan de eerste keer. Terwijl ik deze hack aan het schrijven ben, valt het me op dat ik spontaan alle vijf de decimale getallen nog uren later kon herinneren zonder de bekende geheugentrucjes te hebben gebruikt. Stukjes in brokken samenvoegen is gewoon een prima manier om informatie te verwerken! Miller schrijft hierover:

Het is nog een drama om toe te kijken hoe iemand veertig binaire getallen naast elkaar zet en ze vervolgens op kan noemen zonder zich te vergissen. Maar als je dit als een simpel geheugentrucje ziet om je geheugen te trainen, dan mis je het belangrijkste wat bij bijna al dat soort geheugentrucjes opgaat. Herschikken is namelijk een waanzinnig sterk wapen om de hoeveelheid informatie die we kunnen bevatten te vergroten. We hergroeperen voortdurend in ons dagelijks leven; de taalkundige manier van hergroeperen die mensen voortdurend toepassen is volgens mij het levensbloed van het denkproces.

Tot brokken samenvoegen is inderdaad belangrijk bij veel van de hacks in dit boek, kijk maar eens naar de Dominic-methode (Hack 6).

Zo werkt het

De hele hack draait om het herschikken van kleine stukjes die moeilijk te onderscheiden zijn (zoals veertig bits) in een paar duidelijke stukken (zoals vijf decimale getallen). Vijf decimale getallen, ook als ze niet meteen een betekenis voor je hebben, zijn klein genoeg om in je kortetermijngeheugen te houden. Als er een paar tussen zitten die wel een bepaalde betekenis voor je hebben, is dat alleen maar mooi meegenomen.

Ik kan je wel vertellen dat deze methode voor nog veel meer dan binaire getallen gebruikt kan worden. Stel dat je een grote stapel scrabblestukjes moet onthouden, 200 of zo. Als je ze eerst in woorden groepeert, en dan die woorden in een zin of een paragraaf, dan kun je de letters op die stukjes veel beter onthouden.

In de praktijk

Toen ik nog psychologie studeerde en altijd platzak was, deed ik vaak mee als proefkonijn in het laboratorium van Yale bij de psychologie- en taalkundige afdelingen om wat geld te verdienen. Er zaten een paar zeer gedenkwaardige proeven tussen.

Een was ontwikkeld om het vermogen van het kortetermijngeheugen te testen. Een computer liet hele reeksen decimale cijfers snel achter elkaar op het scherm zien, en de proefpersoon moest er zo veel mogelijk van intikken. Hoewel dit plaatsvond voordat ik me in geheugensteuntjes ging verdiepen, zette ik al automatisch de getallen in groepjes van twee of drie bij elkaar, zodat ik er vrienden mee werd (Hack 36). Ik kon het magische getal zeven met de factor twee verslaan zonder me al te veel in te spannen. Degenen die de test afnamen vonden dat verrassend en vroegen me het hemd van het lijf om uit te vinden of ik ergens gesjoemeld had. Ik vertelde hun hoe ik het had gedaan, en ze waren duidelijk gerustgesteld. Ze wisten alles af van herschikken, maar van de proefpersonen had niemand dat tijdens de test toegepast.

Noten

Miller, G.A. (1956). ‘The magical number seven, plus or minus two: some limits on our capacity for processing information.’ In: The Psychological Review, 63. Zie ook http://www.well.com/user/smalin/miller.html. (Om toegang te krijgen moet je je eerst aanmelden op de beginpagina van well.com.)
Halford, G.S., Baker, R., McCredden, J.E. & Bain, J.D. (2005, januari). ‘How many variables can humans process?’ Psychological Science. Samenvatting op http://www.eurekalert.org/pub_releases/2005-03/aps-hmc030805.php.

HACK
12

Het ligt op het puntje van mijn tong
Gebruik alles wat je je kunt herinneren om je geheugen te laten herinneren wat je je niet kunt herinneren.

Je zit met je vrienden over de nieuwste films te praten, en iemand vraagt naar de naam van een actrice die recent nog in een film heeft gespeeld. Je weet precies hoe ze eruitziet, je hebt die film zelfs verleden jaar nog gezien, en je weet ook nog dat haar naam uit drie lettergrepen bestaat en met een A begint. Maar tot je frustratie wil de naam je maar niet te binnen schieten.

Deze ervaring waarbij een herinnering op het puntje van je tong lijkt te liggen, is om gek van te worden als je je iets wilt herinneren. Tegelijkertijd is het zeer intrigerend als je het geheugen boeiend vindt.

Wat zo fascinerend is aan het fenomeen dat er iets op het puntje van je tong ligt, is dat je soms weet dat je iets weet zonder dat je het je echt kunt herinneren. Dit is wat psychologen metacognitie noemen. Hierdoor besef je dat je moet blijven nadenken ook al lijkt je geheugen je op dat moment in de steek te laten. Er is veel onderzoek naar metacognitie en geheugen gedaan, omdat de ervaring dat er iets op het puntje van je tong ligt je heel vaak overkomt.

Onderzoek heeft aangetoond dat je er ongeveer een keer per week last van hebt dat iets op het puntje van je tong ligt, en dat dat toeneemt naarmate je ouder wordt. Ander onderzoek heeft zich gericht op de voorwaarden waardoor je toch iets herinnert, en daar kwamen wat bruikbare dingen uit die je kunt toepassen om het je toch te herinneren.

Aan de slag

Als er iets op het puntje van je tong ligt, dan richt je je over het algemeen op datgene wat je je wilt herinneren, in de hoop dat het ongrijpbare feit je te binnen schiet als je er diep over nadenkt. Een techniek die echter meer succes heeft, is om zo veel mogelijk informatie over het onderwerp te bedenken, ook al heeft het er niet erg veel mee te maken.

In de situatie die ik eerder beschreef, is het bijvoorbeeld handig als je over andere films nadenkt waar die actrice in heeft gespeeld en waar die films over gingen. Je kunt je ook bedenken wat je deed toen je de film voor het eerst zag en met wie je hem zag. Haal de muziek weer voor de geest die bij de film werd gedraaid, of bedenk of de actrice nog broers of zussen heeft, en zelfs of je vrienden haar de laatste keer dat jullie het over haar hadden in die film goed vonden spelen.

Als je je iets van haar naam herinnert (het aantal lettergrepen, of misschien een paar klanken), dan herinner je je misschien ook waar die naam op lijkt, of dat nou met datgene wat je wilt herinneren te maken heeft of niet.

Als je de technieken toepast, zal een ervan je het feit dat je wilt herinneren (in dit geval de naam van de actrice) weer naar boven brengen. Als er mensen in de buurt zijn met wie je kunt praten, is dat des te beter, want de kans is groot dat iemand anders haar naam weet.

Je kunt dezelfde technieken toepassen om te traceren waar je bepaalde dingen neer hebt gelegd.

Zo werkt het

Men denkt dat het geheugen uit een netwerk van gerelateerde mentale concepten bestaat. De techniek die hier staat beschreven gebruikt dit netwerk om iets wat je je maar niet kunt herinneren beter toegankelijk voor je bewustzijn te maken door zo veel mogelijk gerelateerde onderwerpen in het netwerk te activeren.

Een van de voornaamste concepten in de psychologie is het op gang brengen. Hierbij worden gerelateerde concepten sneller toegankelijk voor je als je denkt aan een bepaald concept. Als je bijvoorbeeld het woord ‘maaltijd’ aan proefpersonen laat zien, dan reageren ze eerder op woorden als ‘lepel’ en ‘groente’ dan op woorden als ‘vliegtuig’ en ‘papier’, omdat woorden die met eten en een maaltijd te maken hebben waarschijnlijk dichter bij elkaar liggen.

Als je aan zo veel mogelijk gerelateerde concepten denkt, vergroot je het gebied in je geheugen waar het feit dat je je wilt herinneren mee in verband staat. Op die manier is het gemakkelijker voor je geest om het feit naar je bewustzijn over te hevelen.

Psycholoog Endel Tulving heeft een gerelateerde theorie opgeworpen, het encodeer- specificiteitsprincipe. Deze theorie gaat uit van het principe dat als je je dingen goed wilt herinneren je je moet richten op de overlap tussen dat wat je je wilt herinneren en de situatie waarin je je bevond toen je het voor eerst tegenkwam. Ook moet je gebruikmaken van de hinten en invallen die aanwezig zijn als je je het wilt herinneren.1 Deze techniek laat je de context in je eigen hoofd manipuleren om de kans dat je je het herinnert te vergroten.

Dingen herinneren die ermee te maken hebben is maar een klein onderdeel van het proces. Onderzoek heeft aangetoond dat door woorden die erop lijken te horen, te lezen, te denken, ook kan bijdragen om over het fenomeen ‘het ligt op het puntje van je tong’ heen te komen.2 Schema’s van taal en geheugen doen vermoeden dat de betekenis en woordstructuur afzonderlijk worden opgeslagen, waardoor je je iets herinnert zonder te weten hoe het ook alweer heet. In sommige gevallen wordt een woordstructuur maar gedeeltelijk herinnerd, alleen de eerste letters of het aantal lettergrepen bijvoorbeeld, maar verder niets. Door je herinnering op gang te brengen spreek je zowel geluid als feiten en concepten aan zodat je je het woord sneller herinnert door woorden die erop lijken te herinneren.

Noten

Tulving, E. (2008). Elements of episodic memory. New York (VS): Oxford University Press.
James, L.E. & Burke, D.M. (2000). ‘Phonological priming effects on word retrieval and tip-of-the-tongue experiences in younger and older adults.’ In: Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Language, 26 (6), 1378–1391.

Zie ook

Gids over het-op-het-puntje-van-je-tongervaringen op http://www.memorykey. com/EverydayMemory/TOT.htm.

Prev Next

Aan de slag

In de praktijk

Zie ook

Aan de slag

In de praktijk

Noten

Zie ook

Aan de slag

In de praktijk

Noten

Zie ook

Aan de slag

In de praktijk

Noten

Aan de slag

In de praktijk

Noten

Aan de slag

Zo werkt het

In de praktijk

Noten

Zie ook

Aan de slag

In de praktijk

Noten

Zie ook

De code

De hack op de computer

In de praktijk

Noten

Zie ook

Aan de slag

In de praktijk

Noten

Zie ook

Aan de slag

Zo werkt het

Noten

Zie ook

Aan de slag

Zo werkt het

In de praktijk

Noten

Aan de slag

Zo werkt het

Noten

Zie ook

Mind Performance Hacks