Arjen van Trigt

Adjunct-directeur van Boekencentrum Uitgevers

Uitgever non-fictie, leidinggevende van het uitgeefteam. Als hoofd van het uitgeefteam is Van Trigt verantwoordelijk voor de productinnovatie binnen de uitgeverij.

Huidige situatie

“Wij zitten in een fase waarin wij veel experimenteren met nieuwe dingen. Een aantal zaken krijgt al meer vorm, bijvoorbeeld het e-bookproces. De e-books bevinden zich niet meer in de experimenteerfase, maar zijn al een onderdeel van de organisatie. Wij experimenteren momenteel met Social Media en apps voor de iPad. Het is vooral veel experimenteren en verkennen, daarnaast moeten wij natuurlijk ook onze traditionele business draaiend houden.”

“Jaren geleden stond ik op een congres in Frankfurt met een van de eerste e-readers in mijn handen, toen al had ik het idee dat e-books hét gingen worden. Eigenlijk is het in die jaren daarna helemaal weggezakt. Tijdens een bijeenkomst begin 2009 van de Groep Algemene Uitgevers (GAU) zei Bol.com nog, dat zolang uitgevers niets deden met e-books, zij er ook niets mee zouden gaan doen.

Toen Bol.com later dat jaar bekend maakte dat zij toch met e-books aan de slag gingen, heb ik gelijk actie ondernomen. Het was voor mij een signaal dat e-books groot werden, immers als Bol.com er mee aan de slag gaat, dan weet je dat. Wij waren een van de eersten die bij hen aan tafel zaten. Je moet dan eerst alle voorbereidingen intern treffen, de auteursrechtelijke zaken moeten geregeld worden, bestanden achterhaald en je moet de kosten in beeld krijgen. Niet lang daarna hebben we de eerste e-books in gang gezet. Stel dat Bol.com niet met e-books was begonnen, dan waren wij waarschijnlijk ook nog niet zo er mee bezig geweest, want het kwam nog niet zo van de grond met bijvoorbeeld ebook.nl.

Wij zijn geen grote uitgever en onze oplages liggen tussen de 1.000 en 3.000 exemplaren, met afwijking naar boven of naar beneden. Zo’n kleinschalige uitgever kan het fenomeen e-books nooit zelfstandig van de grond krijgen. Toen Bol.com met e-books startte, had ik de verwachting dat het heel snel groot zou worden en dat alle uitgevers zich vrij snel zouden aansluiten bij Bol.com. De praktijk blijkt echter anders te zijn. Veel uitgevers kijken de kat uit de boom. En als ik om mij heen kijk hoeveel mensen een e-reader hebben, zie ik er weinig. Doordat wij veel bezig zijn met e-books en wij ons op internet in de kringen bevinden die zich met e-books bezig houden, lijkt het allemaal enorm. Maar feitelijk valt het allemaal nog erg mee en is het nog steeds kleiner dan ik had verwacht.

Toch hebben wij als uitgeverij gezegd dat we moeten blijven experimenteren. Onze gedachte daarbij is ‘klein beginnen en uitbouwen’. Dit in het kader van de kosten natuurlijk, ik heb nog geen goed zicht op de verdienmodellen. Niettemin staat digitalisering bij onze uitgeverij en bij mijzelf hoog in het vaandel. Ik heb altijd een voorliefde voor digitale techniek gehad. Als je kijkt naar de invloed van computers op onze huidige leven, dan is het wachten tot dat deze ontwikkeling een keer op het lezen overslaat. Lezen vanaf een laptop doe je niet voor je plezier, dat leest niet prettig. Ik lees zelf vanaf een e-reader en dat leest erg prettig. Nu ik een iPad heb, is het voor mij duidelijk: dit wordt het, dit is het ‘nieuwe lezen’. Er zijn nu nog wel gebreken aan het ‘electronisch lezen’, maar wanneer dat is opgelost, is het lezen van een e-reader of iPad ideaal. Ik ben een boekenliefhebber, maar ik ben toch het lezen van een e-reader erg gaan waarderen.”

“Toen ik binnen onze organisatie aangaf dat we met digitalisering aan de slag moesten, was men positief. Ik moest natuurlijk een kostenplaatje maken, maar op de eerste begroting was de aanschaf van een e-reader de grootste kostenpost, dus die kosten zijn relatief laag. Ik heb direct aangegeven dat we er voorlopig niets mee zouden verdienen en dat het puur om een experimentele fase zou gaan. Maar ik moet zeggen dat dit meevalt. De aanloopkosten zijn nu bijna een jaar later al terugverdiend. Binnen onze branche (Christelijke uitgevers) zijn wij altijd voorlopers geweest op digitaal gebied, dat geeft ons als uitgeverij een bepaalde schwung en maakt het leuk.

Ik ben eerst zelf gaan uitdokteren wat de haken en ogen, de voor- en nadelen van het werken met e-books waren. Hierbij heb ik vooral gekeken naar de auteursrechtelijke kant, wat kan wel en wat niet? Ook intern moest er het een en ander veranderen. De redactie zou zich gaan bezig houden met de productie van e-books. Onze eerste e-books kostte mij veel tijd, veel optische fouten erin en conversiefouten. Na deze fase heb ik de workflow in kaart gebracht en alle betrokkenen bij elkaar gezet. Sommige medewerkers kregen er nieuwe werkzaamheden bij, ik moest ze daar wel voor enthousiasmeren. Nu hebben we deze workflow goed geïntegreerd in onze organisatie en weten de betrokkenen ook wat er van hen wordt verwacht als we het over e-books hebben.

Wat mij erg tegenviel is de mogelijkheid bij zetters om daar een e-book te laten maken. Geen enkele zetter was voorbereid op de mogelijkheid om e-books te maken. Afgezien van een enkele partij die voordeed alsof ze dit konden, maar achteraf bleek dat ze nog nooit een e-book hadden gemaakt. Zetters kijken weinig tot niet vooruit naar de digitale ontwikkelingen in de markt. Wij hebben nu een partijen die onze boeken zetten en een andere partij die onze e-books maakt..”

“Hoofdzakelijk van Twitter. Sinds 2009 zit ik op Twitter en volg daar al het boekennieuws. Vooral de ontwikkelingen vanuit Amerika volg ik op de voet. Daarnaast lees ik veel in Inct en op ereaders.nl. Wat er in de reguliere media wordt geschreven, is voor ons gesneden koek en biedt ons weinig nieuwe inzichten.

We kregen veel publiciteit rondom onze eerste e-books en dit werd goed ontvangen door onze medewerkers. Binnen onze uitgeverij ben ik degene die wanneer het om productontwikkeling de digitale ontwikkelingen het meest volgt en anderen blijft enthousiasmeren. Daarnaast volgt onze marketingafdeling close wat voor hen belangrijk is. Overigens is het wel de bedoeling dat e-books in het bedrijf erbij komen en niet de volledige werkzaamheden gaan overheersen.”

“Onze harde kern van lezers is nog niet overgestapt op de e-reader en hen zie ik dat ook niet zo snel doen. Onze e-books zijn bijna allemaal in het genre ‘fictie’ en worden veelal door de zogenaamde early adopters gekocht. Het is leuk om te zien dat wij nu ook een deel van onze doelgroep op een nieuwe wijze kunnen bedienen.”

“Dat is een moeilijke vraag. Ik verwacht dat in de nabije toekomst, zeg vijf jaar, heel veel gaat veranderen in de markt. De bestaande verkoopkanalen zullen gaan veranderen, internet zal een nog groter verkoopkanaal gaan worden. De rol van de boekhandel zal kleiner worden, het zal bij hen meer gaan draaien om het ‘funshoppen’. Daarnaast zal de verhouding tussen de auteur en uitgever sterk veranderen. Uitgevers zullen steeds duidelijker moeten maken wat hun meerwaarde voor een auteur is.

Voor onze uitgeverij zullen twee functies in de toekomst het belangrijkst worden; content-veredeling en marketing. De rol van de marketing zal groeien, maar ook veranderen. Het zal straks niet meer draaien om folders en advertenties maken, maar om onlinemarketing. Hoe je als uitgeverij presteert en presenteert op internet, wordt de uitdaging. Het gaat straks meer om de vindbaarheid op het net en de long tail wordt steeds belangrijker. Wij zijn een uitgeverij die nog veel in eigen beheer doet. Ik verwacht op termijn, dat er steeds meer uitbesteed wordt. Dat de organisatie gaat veranderen, staat vast. Hoe dit precies gaat verlopen, daar ben ik nog niet uit.

Vroeger verdween een boek gewoon uit de schappen na verloop van tijd, met de komst van het e-book en Printing on Demand gebeurt dit steeds minder. Omdat nu alles digitaal beschikbaar wordt en blijft, ontstaat er een oneindige brei van boeken. Het lastige hiervan is, hoe leid je de lezer juist naar jouw boeken? Hoe onderscheid je je in een enorm aanbod -dat steeds groter wordt- van boeken? Ik ben bang dat de lezer alleen nog maar voor de bestseller zal gaan. De vraag die dan opkomt, is: hoe kunnen wij de lezer sturen, hoe krijgen wij ze ook naar onze boeken? Je zult als uitgeverij een directe band met de lezer moet gaan opbouwen, jezelf laten zien op belangrijke bijeenkomsten, gebruik maken van een e-mailbestanden. In de Christelijk markt is dat laatste nu nog goed te doen.

Wij moeten zorgen dat we goed in contact staan met de lezer. Hebben zij (de lezers) een op- of aanmerking, dan moeten wij daar ook op reageren. De tijd van het eenzijdig communiceren van wat je gepubliceerd hebt als uitgever, is voorbij. Het gaat om de toegevoegde waarde als uitgever. Nu is onze toegevoegde waarde voor een deel nog de toegang tot de boekhandel. Dat gaat wel veranderen, maar ik verwacht niet op korte termijn. Je kunt het als schrijver wel zelf proberen, maar de uitgever heeft nu nog een groter bereik en de expertise in huis. De uitgeverij zal deze positie ook trachten te behouden, maar moet haar toegevoegde waarde ook uitbreiden. De valkuil is echter dat uitgevers er te makkelijk over denken. Auteurs en lezers komen in de toekomst niet meer vanzelf naar de uitgever toe, je zult actief op zoek moeten gaan om deze mensen te bereiken.

Wij zitten in een markt met auteurs die het schrijven er bij doen. De verkoop van hun boeken is neven inkomsten, zij kunnen er niet van leven en zijn dus blij dat ze bij een uitgever zitten die alles uit handen neemt. Het e-book is voor deze auteurs alleen maar een kans op extra lezers , dus juichen zij het toe. Voor auteurs die van de inkomsten moeten leven, is het een ander verhaal. Waar deze persoon voor een fysiek boek bijvoorbeeld 10% van de verkoopprijs krijgt, ligt dit honorarium voor het e-book beduidend lager omdat die goedkoper zijn. Uitgevers met dit soort auteurs, hebben wel een puzzel te leggen. Ik kan mij voorstellen dat deze auteurs liever niet aan het e-book beginnen om zich zo te verzekeren van blijvende inkomsten.”

“De rol van Social Media is voor ons een middel om contact te blijven houden met onze klanten. Deze rol zal alleen maar groter worden in de toekomst, of dit nu via Twitter plaatsvindt of via andere platforms. Het gebruik van Social Media binnen onze uitgeverij bevindt zich nog in een experimenteerfase, maar het levert ons momenteel ook nog niets op. Ik verwacht wel dat dit in de toekomst gaat veranderen. Het zal in ieder geval nooit in plaats komen van persoonlijk contact. Mensen blijven toch liever persoonlijk met elkaar afspreken, dan het contact slechts online houden. Het persoonlijke contact is daarom een speerpunt voor ons.”

“Er zitten twee kanten aan, wij kunnen misschien makkelijker experimenteren dan bij een grotere organisatie, dit omdat wij niet zoveel bestuurslagen hebben. Ik heb soms het idee dat bij grotere uitgevers dat de top van het bestuur bijna niet bezig is met digitalisering en innovatie. Deze personen zijn ook nooit te vinden op Social Media. Aan de andere kant mis je als middelgrote uitgeverij ook het budget om te experimenteren. Wij zitten eigenlijk net tussen tafellaken en servet, zo kunnen wij net niet een online marketeer aannemen. Misschien gaat dit wel in de toekomst gebeuren, maar momenteel is het daar bij ons net te kleinschalig voor. “

“Ik geloof dat de ontwikkelingen in een glijdende schaal gaan, niet in een soort moment waarin het ineens allemaal omslaat. Iedere keer als iets nieuws op de markt komt, bekijk ik of wij er iets mee kunnen. Het is toch een tijd van ‘trial and error’, een tijd van uitproberen en dingen veranderen. Als een medewerker aan het einde van zijn carrière zit, is het een moment om daarna bijvoorbeeld de functie te veranderen en een jong, fris iemand neer te zetten. Je moet goed aanvoelen wat écht een verandering in de markt is en wat slechts een hype is. Het is daarom zaak om goed je oor overal neer te leggen en aan te voelen wat belangrijk is en wat niet.

Jaren geleden kwam Cd-i in opkomst, dat zou het worden. Omdat iedereen een televisie had, zou dat het medium voor de Cd-i worden en niet CD-ROM. en het resultaat is bekend: niemand gebruikt nog Cd-i. Op dit moment heb ik niet iets waar ik mijn geld groot op durf in te zetten. Wij zijn geen wilde uitgeverij die zomaar een ton investeert in een ontwikkeling. We zijn nu bezig met een aantal apps voor de iPad. Maar als het te veel risico wordt, dan zetten we die ontwikkeling even in de koelkast. Maar het lezen op de iPad is een belangrijke ontwikkeling, daarom wil ik wel verkennen wat er mogelijk is en of dit haalbaar is voor ons.”

“Ik denk dat het noodzakelijk is om te blijven innoveren als uitgever. De wereld verandert zo snel, niet alleen in boeken, maar op alle terreinen. Wij hebben echter geen budget vrijgemaakt voor innovatie en hebben hier ook geen manager voor. Innovatie zit tussen onze oren, ik probeer onze mensen continue te triggeren, te blijven inspireren en mee te laten denken. Wij nodigen een paar keer per jaar een spreker uit, die vertelt over nieuwe ontwikkelingen in ons vak. Input over nieuwe ontwikkelingen blijven leveren is belangrijk en dit wordt ook goed ontvangen door onze medewerkers. Zo blijven zij betrokken bij de organisatie en denken mee over de toekomst. Fouten maken mag, mits er geen grote bedragen mee gemoeid zijn.

Aan het einde van het jaar moeten we zorgen dat onder de streep een positief getal staat. Zolang dat het geval is, kan er veel binnen onze organisatie. Ik besef goed dat wanneer de cijfers slechter worden, de korte termijn belangrijker is. Maar we zeggen steeds tegen elkaar dat we bij tegenwind niet moeten terugvallen op de traditionele handel die we hebben, maar juist vooruit moeten blijven kijken.”

E-books

“Het huidige e-book is bij ons niet meer dan tekst, illustraties blijven lastig voor de meeste e-readers. De e-books met puur tekst functioneren nu wel goed, maar de hardware gaat veranderen, zeker qua interactiviteit. Wij gaan daarom aan de slag met kinder- en prentenboeken. Het lastige is echter de investering die hier voor nodig is. De Nederlandse markt is klein. Toch geloof ik in de ‘enhanced’ e-books voor een bepaalde doelgroep, bijvoorbeeld Alice in Wonderland. Je kunt hier goed educatieve elementen in verwerken. Het wordt een kruising tussen een computerspel en een e-book.

Ik geloof niet dat de consument zit te wachten op enhanced e-books in alle genres. Films verwerken in e-books is leuk voor bepaalde genres, maar het gaat toch vooral om het lezen. Óf je gaat kijken óf je gaat lezen; ik geloof niet dat dit allebei kan. Het genre educatieve boeken, prentenboeken en bijvoorbeeld reisgidsen, lenen zich het best voor enhanced e-books. Wij hebben zelf een kleine reisgidsenlijn, daarmee wil ik kijken wat mogelijk is.

De techniek bepaalt voor een belangrijk deel wat er gaat gebeuren, niet de consument. De nieuwe mogelijkheden van apparaten bepaalt wat de consument gaat doen. Door de komst van de iPhone kon iedereen ineens mobiel internetten, zo zal de komst van de iPad er voor zorgen dat er veel meer digitaal gelezen gaat worden. Het gaat nu vooral nog om functioneel lezen, informatie tot je nemen, daar is de iPad natuurlijk uitermate geschikt voor, maar recreatief e-lezen zal ook snel opkomen.

Google Editions zal weer een nieuwe impuls geven aan het e-lezen. Ik denk dat als Google Editions de Nederlandse markt gaat betreden, Bol.com zijn langste tijd heeft gehad als grootste verkoopkanaal van e-books. Bol.com is een slimme partij, dus ze zullen met iets nieuws komen, máár ze gaan het lastig krijgen.”

Prijs e-books

“Wij hebben de prijs van e-books bepaald op 80% van de verkoopprijs van het fysieke boek, dat was ook in beginsel de voorwaarde van Bol.com. De prijs blijft lastig, er moet gekeken worden naar wat het e-book feitelijk is, zit er film in of is het gewoon een tekstversie? Ik ben van mening dat de e-bookprijs voor puur tekstboeken omlaag moet, denk hierbij aan een prijs onder de € 10,-. De prijsbeleving klopt nu nog niet met wat je krijgt. Het lastige hieraan is enerzijds de vraag, hoe je er als uitgever voor zorgt genoeg inkomsten te generen uit e-books. Immers een e-book van € 3,95 levert in ons kleine taalgebied weinig op. Anderzijds kun je simpelweg geen hoge bedragen vragen aan de consument, zoals voor software.

Ik geloof niet in een vaste e-bookprijs, dat werkt niet voor digitale producten, dit lokt alleen piraterij uit. Voor een stevige digitale roman van 300 pagina’s is een prijs van € 9,95 redelijk. Maar dan wel het liefst zonder het huidige DRM (Digital Right Management), waardoor je als consument wel het gevoel hebt dat het van jou is, je hebt er immers voor betaald. Als uitgever moet je flexibel omgaan met die prijzen, voor ieder e-book een aparte prijs berekenen, zodat je niet als consument voor een ‘dun’ en een ‘dik’ e-book hetzelfde betaalt. Misschien gaan we wel een kant op, dat we bepaalde e-books per hoofdstuk gaan aanbieden, het is maar net welke kant de markt op gaat.”

Beveiliging van e-books (DRM)

“De reactie op DRM vind ik momenteel overtrokken, want ook deze beveiligingssoftware staat in de kinderschoenen. Ik zie DRM zich zo ontwikkelen dat de consument daar geen last meer van heeft. Ik vind het wel zorgelijk dat er op dit moment weinig mogelijkheden zijn momenteel met DRM. Adobe bepaalt nu min of meer hoe vaak het e-book verplaatst kan worden. Als uitgever wil ik hier zelf meer over te zeggen hebben.

Ik ben vóór een vorm van bescherming op e-books, niet voor het vrijgeven hiervan. Wij krijgen als uitgever het recht van een auteur om zijn werk te exploiteren, dan hebben wij als uitgever ook de verantwoordelijkheid om te voorkomen dat andere mensen hiermee vandoor gaan. Het is ons inkomen en dat van de auteur. Ik las laatst een artikel over dat piraterij geen diefstal is, dat bevreemde mij. De auteur schreef dat er geen sprake is van diefstal, maar van vermenigvuldiging. Er is juist sprake van diefstal, omdat er de auteur en de uitgevers inkomsten door de neus geboord worden.”

E-bookpiraterij

“De ernst van piraterij op e-books wordt op dit moment goed ingeschat. Door uitgevers die daardoor niet aan e-books willen beginnen, wordt piraterij overschat. Men moet zich niet laten afschrikken. Wij lopen gelukkig niet zo’n gevaar, omdat piraterij richt zich op de grote titels en die hebben wij weinig. Er is ook geen oplossing voor piraterij, als Christen weet ik hoe slecht de mens is. Zolang de keuze er is tussen iets gratis krijgen of voor hetzelfde betalen, blijft piraterij bestaan. Je kunt een stuk ondervangen, door jouw product goedkoop en gemakkelijk aan te bieden. De harde kern van de piraterij zal lastig te pakken zijn. Ik denk ook dat de muziekindustrie harder getroffen is door illegaal downloaden, dan de boekenindustrie zal gaan worden. Downloaders van muziek zijn toch jonger van leeftijd, dan boekenlezers. Daarom zal het illegaal downloaden van e-books niet zo’n gigantische impact hebben als op de muziekindustrie.

De ondergang van de muziekindustrie is te wijten aan de industrie zelf, zij hebben te lang vrij baan gegeven aan het illegaal downloaden. De industrie kwam niet snel genoeg met goede digitale alternatieven. Daar kunnen wij als boekenbranche van leren en deze alternatieven wel aanbieden. Stichting Brein is druk bezig met het aanpakken van aanbieders van illegale producten. Het is echter een fabeltje dat Stichting Brein consumenten aanpakt. Ze gaan achter grote clubs aan zoals de Pirate Bays onder de boeken, dat is criminaliteit en dit wordt terecht aangepakt. De illegaliteit bevindt zich nu nog in de krochten van het internet en zal daar ook moeten blijven, zodat de welwillende consument er niet tegen aanloopt. Als je de controle loslaat, dan staan de illegale e-books overal, bijvoorbeeld op Marktplaats en dat wil je niet.”

Toekomst

“Er is eeuwen lang één manier van lezen geweest. Maar ik ziet nu meerdere manieren van lezen komen. Of dat nou ‘in the cloud’ wordt, of vanaf papier. Vergelijkbaar met muziek luisteren. Ik luister bijvoorbeeld muziek vanaf mp3, maar ook nog van cd. Wel zullen bepaalde genres, zoals ‘fictie’ meer vanaf e-readers of iPads gelezen gaan worden dan andere genres. Zo zal literatuur vooral nog van papier gelezen blijven worden. E-books in het genre ‘Fictie’ zullen er voor zorgen dat de oplages van het fysieke boek kleiner worden. Ik breek mijn hoofd over dat vooruitzicht. Want hoe kun je als uitgeverij toch zorgen voor een stabiele inkomstenstroom wanneer e-books beter gaan verkopen dan de fysieke boeken?

De opbrengsten van e-books liggen immers veel lager. De geldstroom in het boekenvak zal afnemen, wat de nodige consequenties met zich mee zal brengen. Ik schat in dat de komende tien jaar een aantal uitgeverijen zullen verdwijnen. Er zullen een aantal hobbyachtige websites ontstaan die auteurs bijstaan in het digitaal uitgeven en de nadruk op digitaal uitgeven zal verstevigd worden. Het papieren boek moet blijven, maar het boekenvak zoals we het nu kennen, zal krimpen.

Wat mij verder opvalt, is dat de ontwikkeling van de e-bookmarkt geleidelijk gaat, bijna vloeiend. De enorme klap die iedereen voorspelde, blijft uit. Maar het kan ineens snel gaan, onder andere door de komst van de iPad. Voor sommige genres zal het op een gegeven moment te duur worden om de papieren variant te blijven produceren en zal er geheel worden overgestapt op digitaal. Dit heeft als consequentie dat de omzet zal teruglopen. Dit betekent dat de gehele bedrijfsvoering moet worden aangepast.

Een aantal uitgeverijen zal het niet redden, als je nu niet groeit, dan ga je het loodje leggen. Je moet keuzes gaan maken. De grootste fout die een uitgeverij kan maken als de omzet terugloopt, is de oplages terugbrengen en medewerkers ontslaan om de kosten te drukken. De uitgeverij bouwt daarmee een sterfhuisconstructie. Ik verwacht dat er meer fusies, samenwerkingsverbanden en overnames zullen plaatsvinden in de komende jaren. De kleine uitgever kan het misschien het langst volhouden, die zijn gewend om met weinig middelen te opereren.

Wij hebben als uitgeverij vrij veel contact met andere uitgeverijen. Vaak wordt ons gevraagd hoe wij onze bedrijfsvoering doen in deze tijd. Ik voel er echter weinig voor om al onze bedrijfsplannen met hen te delen. Er is in de afgelopen jaren al vaak een poging gedaan om samenwerkingsplannen uit te rollen. Dit kwam er meestal niet van, mede omdat iedereen gaat voor eigen belang. Er wordt altijd eerst gekeken naar wat het de eigen uitgeverij oplevert, daarna pas naar de anderen. Het lijkt soms een tijd van ‘ieder voor zich’.

Binnen onze Christelijke markt waren wij lange tijd de enige partij die e-books uitbrachten, dus wordt er op ons gelet. Andere uitgevers willen er nog steeds mee wachten, ze geloven er nog niet in. Ik kan dat wel begrijpen. Wij geven e-books uit, maar verdienen er nog niet veel aan. En als het e-book straks definitief doorbreekt, kun je als uitgeverij alsnog aanhaken. Je hebt als organisatie alle opstartproblemen dan niet gehad. Onderschat echter niet het gevaar dat je te laat bent. De organisatie moeten ook klaar gestoomd worden en dat is vaak een lang en moeilijk proces. Daarom ben ik blij dat wij deze fase van vragen en moeilijkheden al hebben gehad.”

Beeldvorming

“Nee, wat in de reguliere media wordt geschreven, lees ik niet. Veel lezers houden van papieren boeken en niet van e-books, daarom berichten de gedrukte media weinig positieve verhalen over e-books. Ik geloof niet dat er mensen zijn die echt anti-e-book zijn, misschien wat boekverkopers. Natuurlijk zien uitgevers het e-book als een grote rollende steen op hun afkomen. Dit is een normale fase, die je met alle nieuwe ontwikkelingen doormaakt.”

“Het is de toon van bloggers waar ik tegen aan loop. Bloggers gebruiken vaak een scherpe kritische toon, zonder nuances. Ik lees het af en toe, maar ik doe er niet zoveel mee. Overigens, als je dan de bloggers spreekt, zijn het vaak heel aardige personen. Het zijn wel vaak dezelfde mensen die deze blogs schrijven en lezen. Of de blogs een groot publiek hebben, vraag ik mij af. Er wordt t.a.v. ebooks gedaan alsof het nu of nooit is, maar de markt is nog erg klein, dat wordt wel eens vergeten vind ik. Er zit een kern van waarheid in, dat uitgevers conservatief zijn en afwachtend, maar dit is in elke branche. Uitgevers zijn daar niet anders in.

Daarbij komt ook dat veel bloggers afkomstig zijn van buiten het boekenvak, zij kennen het vak niet, hebben geen financiële verantwoordelijkheid. Naar bloggers vanuit het boekenvak zelf luister ik wel, die weten wat er speelt. Wat ook wordt overdreven, is dat de snelheid van de digitalisering binnen uitgevers te traag is. We zijn amper een jaar serieus bezig met ebooks en het zou zomaar kunnen, dat over vijf jaar e-books nog steeds maar een paar procent van de omzet zijn. Maar dan is wel het hele bedrijf klaargestoomd en veranderd, zonder de nodige inkomsten.

Zij die kritisch zijn op de uitgevers moeten zich wel realiseren dat wij opereren binnen een erg klein taalgebied, niet te vergelijken met Engels, Spaans of Frans. Daardoor wordt het riskant wanneer de e-bookprijzen gaan kelderen. Niet voor niets ontwikkelt Unieboek/Het Spectrum haar apps direct in meerdere talen.

Uitgevers zouden hun ogen sluiten voor nieuwe ontwikkelingen. Nou ik zeg je: Iedere uitgever heeft het over digitale ontwikkelingen, dus de meeste verwijten zijn onterecht. Maar er zijn uitgevers die simpelweg niet weten waar ze moeten beginnen, nog niet willen of er niet klaar voor zijn. Uitgevers zijn vaak inhoudelijk gerichte mensen, zij weten niet hoe ze dit allemaal moeten aanpakken. Maar ze denken er wel over na."

Tot slot…

“Ik mis verdienmodellen voor e-books. Iedere uitgeverij is er helemaal op toegespitst om fysieke boeken te verkopen, geen e-books. Wat is hier de kostencalculatie voor, wat is een omzetprognose etc.? Ik heb geen idee wat het e-book kan gaan opbrengen en niemand kan hier ook een zinnig antwoord op geven. Hier zou eigenlijk met een aantal uitgevers over gebrainstormd moeten worden. Maar laten we in alle redelijkheid zeggen dat we pas anderhalf jaar bezig zijn, voor die tijd had eigenlijk niemand het over e-books, dus het is zoeken naar kennis en oplossingen. Het is mij tegengevallen wat e-books uiteindelijk hebben gedaan dit jaar. Het is even een hausse geweest, maar ik zie het nu weer inzakken. Ik ben benieuwd hoe de toekomst er gaat uitzien, niemand kan dat voorspellen. Uiteindelijk kost verandering altijd een generatie. Maar ik blij toch zeggen: uitgeven is nog nooit zo boeiend geweest als in 2010.”

Bekijk hier de reacties op Frankwatching.