Hoofdstuk 8: Tien tips om gezond te blijven

In dit hoofdstuk:

• Een omschrijving van gezondheid
• Relaties onderhouden
• Andere mensen helpen
• Met de stroom meegaan

Er bestaat geen toverformule om een psychologisch gezond mens te zijn. Er is geen absolute standaard. Is psychologische gezondheid hetzelfde als de afwezigheid van een psychische stoornis? Als dat zo is, zijn de meeste mensen gezond. In elk geval omvat psychische gezondheid gelukkig zijn. De volgende tien tips om psychisch gezond te blijven werden niet in volgorde van belangrijkheid neergeschreven. Ze zijn allemaal even belangrijk.

Accepteer jezelf

In veel populaire psychologische literatuur en zelfhulpboeken wordt gezegd dat we ‘onszelf moeten liefhebben’. Dat is geen slecht idee. Een lage dunk van jezelf gaat vaak gepaard met een extreme mate van schuld, schaamte en depressie. In je mogelijkheden geloven en je unieke persoonlijkheid op prijs stellen moet je als gezondheidsbevorderende factor niet onderschatten.

Lever strijd om te overwinnen, leer te accepteren

Het is een onmiskenbaar feit dat we op onze levensweg allemaal voor uitdagingen komen te staan en tegenspoed zullen ondervinden. Ieder mens beschikt over een groot aantal verschillende vaardigheden en manieren om met stress en tegenspoed om te gaan. Het beste algemene advies ten aanzien van de omgang met tegenspoed is: ga actief te werk in situaties waarover je een zekere mate van controle hebt, en ga passief om met situaties die volledig buiten je macht liggen. Actief te werk gaan betekent actie ondernemen om een situatie te verbeteren, bijvoorbeeld door een andere baan te zoeken nadat je bent ontslagen.

Over de dood van een dierbaar persoon hebben we nauwelijks controle. Van het verwerken van het verlies en het verdriet raken we soms uitgeput. Maar uiteindelijk zullen we de werkelijkheid toch moeten aanvaarden. De realiteit accepteren wanneer we die niet kunnen veranderen, is een goed voorbeeld van passief omgaan met een situatie. Vergeving is ook een goed voorbeeld.

Onderhoud je contacten en koester relaties

Soms lijkt het wel alsof ons moderne leven een eenzaam leven is. In deze tijd van verstedelijking en nieuwbouwwijken kan het lastig zijn om hecht met je vrienden en familie te blijven. Familieleden en vrienden in je nabijheid hebben is mooi, maar alleen als de relaties met de betrokkenen goed zijn. Sommige mensen willen zo ver mogelijk van hun familie uit de buurt blijven. Emotioneel contact en steun zijn net zo belangrijk, zo niet belangrijker dan nabijheid. We hebben behoefte aan intieme relaties waarop we in moeilijke tijden een beroep kunnen doen. We wensen betrouwbare romantische partners die dezelfde dingen op prijs stellen en ze net zo op prijs stellen als wij dat doen.

Nog een paar handige tips om goede relaties te onderhouden: wees vergevingsgezind, tolerant, communiceer eerlijk, durf jezelf te uiten, breng onafhankelijkheid en afhankelijkheid in evenwicht met elkaar, handel verantwoordelijk en toon respect voor de waarden, wensen, begeerten en gevoelens van anderen.

Streef naar vrijheid en zelfbeschikking

Wanneer we ons ‘baas in eigen huis’ voelen, zijn we meer in het leven geïnteresseerd, enthousiaster over het leven en hebben we meer zelfvertrouwen. Het gevoel hebben dat we een zekere controle hebben over de beslissingen die op ons van toepassing zijn, is van cruciaal belang voor onze psychische gezondheid. In een omgeving die ons onder de duim houdt, straft of domineert, gaat ons gevoel van belangrijkheid en vrijheid verloren. Soms moeten we ons aan de wensen en waarden van anderen aanpassen. Maar wanneer we ons moeten aanpassen, kunnen we toch ons gevoel voor zelfbeschikking handhaven als we het een klein beetje eens zijn met de dingen waaraan we ons moeten aanpassen. Wat moet ik doen als ik mijn huis paars wil schilderen, maar de gemeente dat niet toestaat? Nou, als we het over lichtblauw eens kunnen worden, zal ik me minder minachtend behandeld voelen. Het is zelden of nooit een goede zaak als we opdracht krijgen iets te doen waarmee we het volstrekt oneens zijn.

Zoek een doel en streef ernaar

Het gevoel hebben dat het leven zinloos is, is een kenmerk van depressie. Het is van groot belang om doelen in je leven te hebben. Onderzoekers concluderen steeds weer opnieuw dat het proces waarbij je je doelen najaagt even belangrijk is als de doelen zelf. Soms stellen we onszelf een te hoog doel en kunnen we teleurgesteld raken omdat we dat doel niet kunnen bereiken. Je motivatie om jezelf doelen te stellen wordt daardoor ondermijnd. Daarom is het van belang om jezelf realistische doelen te stellen.

Koester hoop en blijf vertrouwen

Onderzoek heeft consistent aangetoond dat een diep religieus vertrouwen een beschermend effect kan hebben bij verlies, ziekte en psychische stoornissen. Wanneer de toekomst er duister uitziet, helpt het echt als je hoop blijft koesteren, de toekomst optimistisch blijft inzien en blijft geloven dat je je doelen uiteindelijk zult bereiken.

Een positief vooroordeel (bias) helpt ons om angst te overwinnen en onszelf gemotiveerd te houden. Bij dit type vooroordeel zien we de wereld door een rooskleurige bril. Misschien dat pessimisten beweren dat ze realistischer over de werkelijkheid denken, maar een paar positieve illusies kunnen nooit kwaad.

Help een handje

We komen allemaal in ons leven voor problemen te staan. Wanneer we anderen hulp bieden, krijgen we niet alleen het idee dat we onze eigen levensomstandigheden beter in de hand hebben, maar zijn we in elk geval ook positief sociaal bezig. Een helpende hand komt niet alleen de hulpbehoevende ten goede, maar ook degene die de hulp biedt.

Ga met de stroom mee

Beroepsatleten praten over ‘het goede gevoel hebben’ wanneer ze goed hebben gepresteerd. ‘Flow’ (met de stroom meegaan) is het gevoel dat je volkomen betrokken bent bij (of geheel opgaat in) een activiteit of ervaring. Een gelukkig leven is een kwestie van leren om onze innerlijke ervaring te maximaliseren en te reguleren, en wel zodanig dat we harmonieus met de betreffende activiteit bezig zijn.

Geniet van de goede dingen des levens

Het vermogen om schoonheid te waarderen, wordt esthetiek genoemd. In staat zijn om de mooie dingen te waarderen is een reddingsboei in een wereld die zo vaak onaantrekkelijk is.

Wees niet bang om te veranderen en blijf flexibel

Sun Tzu is een beroemde Japanse judoka die een boek schreef met de titel The Art of Peace. Zijn recept om een vredig leven te leiden was een uitwerking van het kernprincipe van judo: ga met de stroom mee! Wanneer we star en onbuigzaam zijn, hebben we meer kans dat we op verzet stuiten en we doen onszelf geweld aan wanneer we onze houding proberen te handhaven. Als we daarentegen flexibel zijn en bereid zijn om gedrag te veranderen dat voor ons geen vruchten oplevert, zijn we adaptiever en beter aangepast. Er is moed voor nodig om je gedrag te veranderen, maar voor je gezondheid en welbevinden is dat van essentieel belang. Wat zeg je? Kun je oude honden geen nieuwe trucjes leren? Wie heeft het hier over honden?