Cuba is in mijn ogen de meest betoverende parel in het zonovergoten Caribische gebied, vanwege zijn grootsheid in historisch en cultureel opzicht, de talrijke nog te ontdekken plekken, en vooral de puurheid en openheid van de Cubanen.
Vijftig jaar revolutie hebben ze er nu opzitten. Een halve eeuw vechten om de revolutionaire idealen vast te houden, terwijl de wereld in rap tempo veranderde. Tijdens de Koude Oorlog kwam Cuba in het kamp van de Sovjet-Unie terecht, enerzijds door het strenge Amerikaanse embargo, anderzijds door de bewuste socialistische koers van Fidel Castro, Ernesto ‘Che’ Guevara en de andere revolutionairen. ‘Fellow-travellers’, westerse vrienden van de revolutie, togen indertijd naar het Caribische eiland om de revolutie te ondersteunen en zich te verdiepen in de tropische variant van het socialisme.
De wereldwijde economische crisis in de jaren tachtig, maar vooral de teloorgang van het communisme in Oost-Europa bracht de economie van Cuba in grote problemen. Schaarste aan zowat alle primaire levensbehoeften is voor de Cubanen sindsdien een dagelijkse zorg.
Een beetje tegen de zin heeft het communistische regime sindsdien gekozen voor het toerisme, want vóór de revolutie was dat synoniem met prostitutie, gokken en corruptie. De Cubanen hebben het toerisme in ieder geval met overtuiging omarmd. Het is voor velen de kans op contact met de buitenwereld en de mogelijkheid om wat bij te verdienen.
Met hart en ziel werken de Cubanen aan de verbetering en uitbouw van de voorzieningen voor het toerisme, inmiddels de kurk waar de economie op drijft. Op de mooiste plekken langs de kust verrijzen comfortabele vakantieparadijzen om de gasten in de watten te leggen. Voor liefhebbers van zon, zee en strand biedt Cuba al volop mogelijkheden. Uitdagend wachten de hagelwitte stranden, het diepblauwe water met spectaculaire riffen en een kleurrijke viswereld je op. En natuurlijk zijn er altijd de zon, de overheerlijke rumcocktail en het verslavende ritme van de Cubaanse muziek.
Toch is het jammer als je een vakantie op Cuba tot dit ‘aardse’ genieten beperkt. Met z’n enerverende historie en cultuur, en z’n wonderschone natuur is Cuba het veelzijdigste vakantieland in het Caribisch gebied. Jarenlange verwaarlozing hebben de steden er niet fraaier, maar wel doorleefder op gemaakt. Je kunt er heerlijk slenteren en genieten van de schilderachtige barokke architectuur en het alledaagse straatleven. De monumenten van nationale helden vertellen het verhaal van een lange en heroïsche strijd tegen onderdrukking en afhankelijkheid.
In muziek, religie en beeldende kunst komen de Afrikaanse wortels naar boven. Uit de vermenging van Afrikaanse, Europese en Amerikaanse cultuur zijn grote filosofen en kunstenaars voortgekomen. De authentieke Cubaanse muziek maakt op het ogenblik een opmerkelijke comeback en inspireert tal van hedendaagse kunstenaars.
En dan is er de natuur: het ruwe berglandschap van de Sierra Maestra in het oosten, de unieke valleien en de bloemenpracht in Pinar del Río en de schitterende eilanden Cayo Largo en Cayo Sabinal. Fascinerend is ook het dierenleven in de moerasgebieden aan de kust, zoals in de Ciénaga de Zapata, met talrijke soorten vogels, reptielen en zeldzame zoogdieren. Cuba heeft diverse natuurparken waar flora en fauna worden beschermd.
Vanuit de bekende toeristenoorden Varadero, Havana, Santiago de Cuba, Guardalavaca, Santa Lucía en Cayo Coco kun je (georganiseerde) excursies maken naar de mooiste plekjes in Cuba. Helaas is goedkoop reizen op eigen gelegenheid met het openbaar vervoer vooralsnog moeizaam door de crisis. Maar de Cubanen zouden de Cubanen niet zijn als ze daar geen inventieve oplossing voor hadden gevonden. Ieder jaar wordt het aantal mogelijke groeps- en individuele reisarrangementen groter: fly-and-drive, (eco) wandeltochten, fietsvakanties, speciale duik- en trektochten. In deze gids worden al die mogelijkheden aangegeven. Met behulp van de genoemde instanties, achter in de gids, kun je de vakantie in Cuba zelf inrichten.
De eerste drie hoofdstukken geven uitgebreid informatie over het land en z’n bevolking, geschiedenis, politiek en cultuur. Vervolgens komen de verschillende delen van Cuba aan bod: Havana, Pinar (del Río) en de eilanden (Isla de la Juventud, Cayo Largo), Matanzas, Midden-Cuba en de Oriente. Tot slot volgt het hoofdstuk met praktische informatie, dat nuttig is bij de voorbereiding van de reis en tijdens de vakantie. Nieuw in deze tweede druk is een overzicht van de beste particuliere restaurants en logeeradressen.
Verder is de tekst gelardeerd met kortere journalistieke bijdragen, speciaal voor deze gids geschreven door Nadine Ancher. Ook zij raakte al tijdens haar eerste reis verliefd op dit land en zijn mensen. Maar ze blijft kritisch kijken.
Vanwege de politieke en economische situatie op dit moment in Cuba kan niemand voorspellen wat de toekomst zal brengen. Eén ding is zeker: trots op hun land en gastvrij zullen de Cubanen altijd blijven. Dat gegeven én de schoonheid van het kustgebied, de prachtige stranden en de natuur, de rijke historie en spannende cultuur, zullen Cuba tot een topvakantieland maken. Bezoek het land en ontdek het zelf.
Marcel Bayer
2009
Overzichtskaart
Klik op een van de volgende deelkaarten voor een vergroting:
linksboven, rechtsboven, linksonder en
rechtsonder.