Requiem por un campesino espanol

Een probleem in een dorp. Dat heeft Sender in de eerste plaats in dit boek willen beschrijven, gedreven – naar zijn zeggen – door de ontroerende kracht die uitgaat van het eenvoudige leven op het platteland. Het is een van Senders ontroerendste en eenvoudigste boeken geworden.

Maar Réquiem is daarnaast ‘een schematische voorstelling van onze burgeroorlog’, waarin Mosén Millán de zwaar wegende inertie van geschiedenis en traditie vertegenwoordigt. Paco is het individuele slachtoffer, vaak beschouwd als vertegenwoordiger van het volk, maar Sender beklemtoont graag dat het volk nooit blijvend slachtoffer kan zijn. Een sociale dimensie heeft het boek zeker ook maar die vormt er niet de kern van. Het is al gezegd: de romancier kan belichten, maar niets oplossen.

Het beeld van de stervende man in de grot is autobiografisch. Sender maakte zulk een voorval mee toen hij zeven jaar was en het heeft, zoals hij zelf vertelt, zijn leven bepaald; vooral zijn latere overtuiging dat het mogelijk moet zijn armoede, ziekte, fysiek lijden in de samenleving te verminderen, ook al zal de mens in wezen niet veranderen.

Requiem wordt wel beschouwd als een van Senders volmaaktste boeken. Toch is het maar een klein deeltje uit de romanwereld die deze tomeloze auteur heeft geschapen. De vergaande beperking die hij zich in Requiem heeft opgelegd, is in lang niet al zijn boeken te vinden. Als een gedrevene kan hij voortschrijven, terwijl hij autobiografie, barokke taferelen, ingelaste fantasieën aaneenrijgt. Voor vele van Senders boeken geldt dat een tweede lezing een dieper inzicht verschaft en nieuwe verrassingen biedt. Mogelijk is dit een aanwijzing voor de belangwekkendheid van het werk van deze schrijver.