Larry Niven

Ringwereld

Louis Wu…

In het middernachtelijk hart van Beiroet, in een van het rijtje openbare transfercabines, werd Louis Wu in een flits tastbaar. Zijn dertig centimeter lange vlecht was glanzend wit, als kunstsneeuw. Zijn huid en zijn geëpileerde schedel waren chroomgeel, de irissen van zijn ogen goudkleurig, zijn gewaad koningsblauw met daaroverheen geprojecteerd een steroptische draak van goud. Op het moment dat hij verscheen stond hij breed te glimlachen en liet daarbij zijn volmaakte parelwitte standaardtanden zien. Hij lachte en wuifde. Maar de glimlach vervloog al en even later was hij verdwenen; zijn gezicht zakte af als een rubber masker dat wegsmelt. Je zag Louis Wu zijn leeftijd aan.

Enkele ogenblikken keek hij naar Beiroet dat langs hem stroomde, naar de mensen die uit onbekende oorden de cabines kwamen binnenflitsen, naar de menigte die te voet langs hem golfde nu de roltrottoirs voor de nacht waren stilgezet. Toen begonnen de klokken drieëntwintig uur te slaan. Louis Wu rechtte zijn schouders en stapte naar buiten om zich bij de wereld te voegen.

In Resht, waar zijn feest nog op volle sterkte aan de gang was, was het al de morgen na zijn verjaardag. Hier in Beiroet was het een uur vroeger. In een zwoel openluchtrestaurant gaf Louis rondjes raki weg en zette hij de mensen aan liedjes te zingen in het Arabisch en het Interwerelds. Hij vertrok voor middernacht naar Boedapest.

Zouden ze al gemerkt hebben dat hij van zijn eigen verjaarsfeest was weggelopen? Ze zouden natuurlijk denken dat hij met een vrouw was weggegaan en dat hij na een paar uur weer terug zou komen. Maar Louis Wu was alleen vertrokken. Hij vluchtte voor de middernachtgrens uit, op de hielen gezeten door de nieuwe dag. Vierentwintig uren waren niet lang genoeg voor iemands tweehonderdste verjaardag.

Ze konden het best vieren zonder hem: Louis’ vrienden konden zich uitstekend redden. Wat dat betrof week Louis nimmer van zijn principes af.

In Boedapest vond hij wijn en acrobatische dansen, een bevolking die hem tolereerde als een toerist met veel geld en toeristen die meenden dat hij een rijke ingezetene was. Hij danste hun dansen en dronk hun wijn en vertrok voor middernacht.

In Cairo ging hij wandelen.

De lucht was warm en schoon, ze vaagde de nevels een beetje uit zijn hoofd. Hij wandelde over de helder verlichte roltrottoirs en voegde zijn eigen tempo toe aan hun vijftien kilometer per uur. Op dat moment viel het hem in dat alle steden over de hele wereld roltrottoirs hadden en dat ze allemaal een snelheid hadden van vijftien kilometer per uur.

Die gedachte was onverdraaglijk. Niet nieuw, maar onverdraaglijk. Louis Wu zag hoe door en door Cairo op München leek en op Greenwich … en op San Francisco en Topeka en Londen en Amsterdam. De winkels langs de troittoirs verkochten in alle steden van de wereld precies dezelfde produkten. De mensen die hij vanavond tegenkwam, zagen er allemaal hetzelfde uit en gingen allemaal op dezelfde manier gekleed. Het waren geen Amerikanen of Duitsers of Egyptenaren, maar gewoon vlakIanders.

Dit hadden in drieëneenhalve eeuw de transfercabines gedaan met de oneindige verscheidenheid van de Aarde. Ze omspanden de wereld met hun net van ogenblikkelijke verplaatsing. Het verschil tussen Moskou en Sydney was een ogenblikje en een muntstuk ter waarde van een tiende ster. Onvermijdelijk waren de steden door de eeuwen heen op elkaar gaan lijken, totdat plaatsnamen nog slechts herinneringen aan het verleden waren.

San Francisco en San Diego vormden de noordelijke en zuidelijke uiteinden van een enorme kuststad, maar hoeveel mensen wisten tegenwoordig nog waar noord en waar zuid lag? Drigg weinig maar. Wat een pessimistische gedachten op je tweehonderdste verjaardag.

Maar het vervagen van de steden was werkelijkheid. Louis had het zien gebeuren. Al die kleine rare trekjes van plaats en tijd en traditie waren versmolten tot één saaie grijze brij die over de hele wereld was uitgesmeerd. Sprak er tegenwoordig nog iemand Deutsch, English, Français of Espanol? Iedereen sprak Interwerelds. De mode in lichaamsbeschilderingen bijvoorbeeld kon van iene dag op de andere omslaan over de hele wereld, in een gigantische monsterlijke omwenteling.

Werd het tijd dat hij er weer een jaartje tussenuit trok? Het onbekende tegemoet in een enkelschip, met huid en haar en ogen in zijn eigen kleur, en een baard die in het wilde weg mocht groeien? ‘Doe niet zo gek,’ zei Louis tegen zichzelf. ‘Ik ben net terug van groot verlof.’ Dat was twintig jaar geleden geweest.

Maar het liep alweer tegen middernacht. Louis Wu zocht een transfercabine op, stopte zijn betaalpas in de gleuf en draaide het nummer van Teheran.

Hij kwam uit in een zonverlichte kamer.

‘Drigg nog aan toe,’ zei hij verwonderd en knipperde met zijn ogen. De transfercabine had zeker kortsluiting gemaakt of zo. In Teheran hoorde de zon helemaal niet te schijnen. Louis Wu wilde nog eens het nummer van Teheran draaien en keerde zich om, maar toen draaide hij zich opnieuw om, en zijn mond viel open. Hij bevond zich in een volslagen anonieme hotelkamer en die omgeving was zo prozaïsch, dat de andere aanwezige des te schokkender overkwam.

Tegenover hem, midden in de kamer, bevond zich een wezen dat mens noch humanoïde was. Het stond op drie benen en het keek Louis Wu van twee kanten tegelijk aan, met twee platte hoofden die aan het eind van soepele, slanke halzen zaten. Het grootste gedeelte van zijn nogal onthutsende gestalte was met witte fluweelzachte huid bedekt, maar vanaf het punt tussen de twee halzen ontsprong een dichte, grove, bruine manendos, die langs de ruggegraat liep en het ingewikkelde heupgewricht van het derde been bedekte. De twee voorbenen stonden wijd uit elkaar, zodat de kleine klauwhoefjes van het beest een bijna gelijkzijdige driehoek vormden.

Louis begreep dat dit een buitenaards wezen was. In die platte hoofden was geen plaats voor hersenen. Maar hij zag wel een bult zitten tussen de aanzet van de twee halzen, op de plaats waar de manen een dikke beschermende laag vormden … en toen kwam er een herinnering bovendrijven van honderdtachtig jaar geleden. Dit was een poppenspeler, een Piersons poppenspeler. De schedel en de hersenen zaten onder die bult. Het was geen dier, het wezen was minstens even intelligent als de mens. En zijn ogen — in elk hoofd een, gevat in diepe benen oogkassen — staarden Louis Wu strak aan, van twee kanten.

Louis rammelde aan de deur. Die was gesloten.

Hij was niet opgesloten. Hij kon zo een nummer draaien en verdwijnen. Maar die gedachte kwam niet bij hem op. Je komt niet elke dag een Piersons poppenspeler tegen. Hun ras was al langer uit de verkende ruimte verdwenen dan Louis Wu geleefd had.

Louis vroeg: ‘Kan ik iets voor u doen?’

‘Dat kunt u,’ zei de vreemdeling …

… met een stem die tieners in vuur en vlam kon zetten. Als Louis zich bij die stem een vrouw had moeten voorstellen dan zou dat Cleopatra, Helena van Troje, Marilyn Monroe en Lorelei Huntz tegelijk zijn geweest.

‘Drigg!’ Die verwensing kwam hem nu meer dan ooit gepast voor. ‘D’r is geen gerechtigheid.’ Dat zo’n stem aan een tweehoofdige buitenaardse van onbestemd ras moest toebehoren!

‘Wees niet bevreesd,’ zei de vreemdeling. ‘Weet dat u kunt ontsnappen als het nodig mocht zijn.’

‘We hadden op school afbeeldingen van wezens als u. Jullie zijn al een hele tijd weg … dat dachten we tenminste.’

‘Toen mijn volk uit de verkende ruimte wegvluchtte, was ik daar niet bij,’ antwoordde de poppenspeler. ‘Ik ben in de verkende ruimte gebleven, omdat mijn volk mij hier nodig had.’

‘Waar hebt u zich dan schuilgehouden? En waar op Aarde zijn we eigenlijk?’

‘Daar behoeft u zich het hoofd niet over te breken. U bent Louis Wu MMGREWPLH?’

‘Dat wist u dus? Moest u mij speciaal hebben?’

‘Ja. Het is ons mogelijk gebleken het netwerk van transfercabines op deze wereld te manipuleren.’

Dat kon inderdaad, besefte Louis. Het zou een fortuin aan steekpenningen kosten, maar het kon. Maar … ‘Waarom?’

‘Daar is wel enige uitleg mee gemoeid …’

‘Laat u me er niet uit?’

De poppenspeler dacht na. ‘Dat zal wel moeten. Maar u dient goed te begrijpen dat ik mezelf heel goed kan beschermen. Mijn wapens zouden u zeker beletten mij aan te vallen.’

Louis Wu snoof verachtelijk. ‘Waarom zou ik?’

De poppenspeler gaf geen antwoord.

‘Nu weet ik het weer! Jullie zijn lafaards. Jullie hele ethiek is op lafheid gebaseerd.’

‘Een niet erg accurate beschrijving, maar we zullen het er voorlopig maar bij laten.’

Nou ja, het kon erger, vergoelijkte Louis. Ieder intelligent ras had zo zijn eigenaardigheden. De poppenspeler zou gemakkelijker in de omgang zijn dan de Trinocs, die op het gebied van rassenverschillen bepaald paranoïde waren, of de Kzinti met hun vlijmscherp afgestelde moordenaarsinstinct, of de roerloze Grogs met hun nogal onthutsende vervangingsmiddel voor handen.

De aanblik van de poppenspeler had een hele zolder vol stoffige herinneringen naar beneden gebracht. En tussen de gegevens over poppenspelers en hun handelsrijk, hun relatie met de mens en hun plotselinge, schokkende verdwijning, lagen de herinneringen aan de smaak van de eerste tabaksigaret die Louis had gerookt, het gevoel van schrijfmachinetoetsen onder onhandige, ongeoefende vingers, lange woordenlijsten in het Interwerelds die hij uit zijn hoofd moest leren, de klank, de smaak van het Engels, de onzekerheden en verlegenheden van de jeugd. Hij had voor een college geschiedenis de poppenspelers bestudeerd en hen daarna honderdtachtig jaar lang vergeten. Ongelooflijk, dat een mensenbrein nog zoveel kon vasthouden!

‘Ik blijf wel in de cabine,’ zei hij tegen de poppenspeler, ‘als u zich daar prettiger bij voelt.’

‘Nee. We moeten kennis maken.’

Spieren trokken en spanden zich onder de roomkleurige huid toen de poppenspeler zijn moed bij elkaar raapte. Toen ging met een klik de deur van de transfercabine open. Louis Wu stapte de kamer binnen.

De poppenspeler deed een paar stappen achteruit.

Louis liet zich in een stoel zakken, meer voor de gemoedsrust van de poppenspeler dan voor zijn eigen gemak. Zittend zou hij er minder gevaarlijk uitzien. Het was een standaardontwerp, een automatisch aanpassende massagestoel, uitsluitend voor mensen bestemd. Louis merkte dat er een flauwe geur hing, die hem zowel aan een kruidenrekje als aan een scheikundedoos deed denken, maar niet onaangenaam.

De vreemdeling steunde op zijn gevouwen achterste been. ‘U vraagt zich af waarom ik u hierheen heb gehaald. Daar zit een uitgebreide uitleg aan vast. Wat weet u van mijn ras af?’

‘Het is erg lang geleden dat ik dat op school heb gehad. U bezat vroeger een groot commercieel imperium, niet? En wat wij de “verkende ruimte” noemen, was daar maar een onderdeel van. We weten dat de Trinocs vroeger dingen van u kochten, en de Trinocs hebben wij zelf pas twintig jaar geleden ontmoet.’

‘Ja, met de Trinocs hebben we zaken gedaan. Voornamelijk door middel van robots, als ik me goed herinner.’

‘En u had een imperium dat duizenden jaren oud was, op zijn minst, en tientallen lichtjaren groot. En toen bent u weggegaan. Allemaal. U hebt het allemaal zo laten liggen. Waarom toch?’

‘Is het mogelijk dat de oorzaak vergeten is? We zijn gevlucht voor de explosie in het hart van de melkweg!’

‘Ja, daar weet ik van.’ Vaag herinnerde Louis zich zelfs dat die kettingreactie van nova’s in de melkweg door buitenaardsen was ontdekt. ‘Maar waarom vlucht u daar nu al voor? Die zonnen in het hart zijn al tienduizend jaar geleden nova’s geworden. Dat licht komt hier de eerste twintigduizend jaar voorlopig niet.’

‘Mensen,’ zei de poppenspeler, ‘zouden ze niet los moeten laten lopen. Jullie doen jezelf nog eens wat aan. Zien jullie het gevaar dan niet? De straling die voor de lichtgolf uitgaat, zal deze hele streek van de melkweg onbewoonbaar maken!’

‘Twintigduizend jaar is lang.’

‘Massale vernietiging over twintigduizend jaar blijft vernietiging. Mijn volk is in de richting van de Maghellaense wolken gevlucht. Maar enkelen van ons zijn gebleven, voor het geval de migratie van de poppenspelers in gevaar zou komen. En dat is nu gebeurd.’

‘O ja? Wat voor gevaar?’

‘Het staat me nog niet vrij die vraag te beantwoorden. Maar u mag dit even bekijken.’ De poppenspeler reikte naar iets dat op tafel lag.

En Louis, die zich al had afgevraagd waar de poppenspeler zijn handen had, zag dat hij het met zijn monden deed.

En dat waren beste handen ook, besefte hij, toen de poppenspeler behoedzaam zijn nek uitstak om Louis een holo-afdruk te overhandigen. De soepele rekbare lippen staken een heel stuk voorbij de tanden uit. Ze waren zo droog als mensenvingers en aan de rand zaten kleine vingerbobbeltjes. Achter de vierkante plantenetertanden ving Louis even een glimp op van een flitsend gevorkt tongetje.

Hij pakte de holo-afdruk aan en keek erin.

Eerst zei het hem niet veel, maar hij bleef kijken, in de hoop dat het beeld hem duidelijk zou worden. Hij zag een klein, schelwit schijfje dat een zon zou kunnen zijn, van het GO- of het K8- of K9-type, waar een smalle band afgesneden leek te zijn, een rechte zwarte snede. Maar het felschijnende voorwerp kon geen zon zijn, want tegen een achtergrond van ruimtezwart zag hij, gedeeltelijk erachter geschoven, een reepje hemelsblauw. Dat strookje blauw was volkomen recht, scherp afgebakend, solide, kunstmatig, en breder dan de verlichte schijf.

‘Het lijkt wel een ster met een hoepeltje erom,’ zei Louis. Wat is het?’

‘U mag hem houden om hem te bestuderen, als u wilt. Ik mag u nu onthullen waarom u hierheen bent gevoerd. Ik ben van plan een expeditie samen te stellen van vier personen, waaronder ikzelf, en waaronder u.’

‘En wat gaan we onderzoeken?’

Dat mag ik helaas nog niet vertellen.’

‘Ja, kom nou even. Ik zou wel gek zijn als ik daarin trapte.’

‘Gefeliciteerd met uw tweehonderdste verjaardag,’ zei de poppenspeler.

‘Dank u wel,’ zei Louis verbaasd.

‘Waarom bent u van uw eigen feestje weggelopen?’

‘Daar hebt u niets mee te maken.’

‘O, jawel. Doe me een plezier, Louis Wu. Waarom bent u van uw eigen verjaarsfeest weggegaan?’

‘Ik was tot de slotsom gekomen dat vierentwintig uren niet genoeg waren voor een tweehonderdste verjaardag. En daarom ben ik voor de zon uitgegaan en naar het westen getrokken, voor de middernachtslijn uit. Als buitenaardse begrijpt u dat natuurlijk niet zo …’

‘U was dus erg verheugd, alles ging naar wens?’

‘Nou nee, niet helemaal …’

Nee, verheugd niet, herinnerde Louis zich. Integendeel. Hoewel het feest juist erg goed liep.

Hij was die ochtend om een minuut na middernacht begonnen. Waarom niet? Zijn vrienden woonden over alle tijdzones verspreid. Er was geen enkele reden om ook maar een minuut van deze dag te verspillen. Overal in huis stonden slaaptoestellen om kort, maar heel diep, te kunnen slapen. Voor mensen die er een hekel aan hadden om ook maar iets te missen waren er wakkerop middelen, waarvan sommige interessante nevenverschijnselen opwekten en andere weer niet.

Er waren gasten die Louis in geen honderd jaar had gezien, en mensen die hij elke dag tegenkwam. Sommige mensen waren jaren geleden Louis Wu’s doodsvijanden geweest. Er waren vrouwen die hij volslagen vergeten was, zodat hij zich herhaaldelijk verbaasde over de veranderingen die zijn smaak had ondergaan.

Zoals al te voorspellen was geweest, waren te veel uren van zijn verjaardag heengegaan met voorstellen. O, de lijst van namen die hij van tevoren uit zijn hoofd had moeten leren! Te veel oude vrienden waren vreemden geworden.

En een paar minuten voor middernacht was Louis Wu in een transfercabine gestapt, had een nummer gedraaid en was verdwenen.

‘Ik verveelde me dood,’ zei Louis Wu. ‘ “Hoe was je laatste vakantie, Louis?” “Hoe kun je, altijd zo alleen!” “Wat goed van jou om de Trinocse ambassadeur uit te nodigen, Louis!” “Tijd niet gezien, hè, Louis?” “Zeg, Louis, weet jij waarom ze drie Jinksianen nodig hebben om een wolkenkrabber te schilderen?” ’

‘Waarom?’

‘Waarom wat?’

Waarom drie Jinksianen?’

‘O, dat. Nou, je hebt er één nodig om de verfspuit vast te houden terwijl de twee andere de wolkenkrabber op en neer schudden. Die ken ik al van de kleuterschool. Al die ouwe rommel van een heel leven, al die oudbakken moppen, allemaal in dat enorme huis, ik kon er niet meer tegen.’

‘U bent een rusteloos mens, Louis Wu. Dat groot verlof van u; u bent toch met die gewoonte begonnen, niet?’

‘Ik weet niet meer hoe het begonnen is. Het sloeg nogal snel aan. De meesten van mijn kennissen doen het tegenwoordig.’

‘Niet zo vaak als u. Om de veertig jaar wordt het gezelschap van andere mensen u te veel. Dan verlaat u de menselijke werelden en trekt u naar de grenzen van de verkende ruimte. Achter die grenzen zwerft u rond, alleen, in uw enkelschip, tot de behoefte aan gezelschap zich weer laat gelden. Van uw laatste groot verlof, uw vierde, bent u twintig jaar geleden teruggekeerd.

U bent rusteloos, Louis Wu. Op elk van de werelden binnen de menselijke invloedssfeer in de ruimte hebt u lang genoeg gewoond om als ingezetene bekend te staan. Vanavond bent u weggelopen van uw eigen verjaarspartij. Bent u alweer rusteloos aan het worden?’

‘Dat zijn mijn zaken, nietwaar?’

‘Ja, ja. En werving is mijn zaak. U zou een goeie keus zijn als lid van onze expeditie. U neemt risico’s, maar die berekent u wel eerst. U bent er niet bang voor met uzelf alleen te zijn. U bent voorzichtig en slim genoeg om na tweehonderd jaar nog te leven. En omdat u de medische behoeften van uw lichaam niet hebt verwaarloosd, heeft het de conditie van een man van twintig. En ten slotte, het allerbelangrijkste: u schijnt echt op het gezelschap van buitenaardsen gesteld te zijn.’

Natuurlijk!’ Louis kende wel een paar xenofoben, maar hij vond het sukkels. Het leven werd wel erg saai als je alleen maar tegen mensen mocht praten.

‘Maar u zou liever niet blindelings ergens op ingaan. Louis Wu, is het niet voldoende te weten dat ik, een poppenspeler, meega? Wat zou u in vredesnaam te vrezen hebben waar ik niet eerder voor bevreesd zou zijn? De verstandige behoedzaamheid van mijn volk is spreekwoordelijk.’

‘Dat is waar,’ zei Louis. Hij was eerlijk gezegd al verkocht. Het was een samengaan van rusteloosheid en nieuwsgierigheid en een voorliefde voor buitenaardse volkeren. Waar de poppenspeler ging, zou Louis Wu ook gaan. Maar hij wilde meer weten.

Hij had bovendien een machtspositie. Een buitenaardse zou, als hij het voor het zeggen had, niet in zo’n hotelkamer gaan wonen. Deze zo alledaags uitziende kamer, dit in de ogen van een Aards mens zo geruststellende, normale vertrek, moest speciaal voor het werven van een expeditielid zijn ingericht.

‘U wilt dus niet vertellen wat u van plan bent te onderzoeken,’ zei Louis. ‘Kunt u me wel zeggen waar het is?’

‘Tweehonderd lichtjaren van hier in de richting van de Kleine Wolk van Maghellaen.’

‘Maar zelfs met de hyperversnelling kost het ons twee jaar voor we er zijn.’

‘Nee. Wij bezitten een schip dat aanmerkelijk sneller kan reizen dan een conventioneel ruimteschip. Het legt in vijf-vierde van een minuut een lichtjaar af.’

Louis deed zijn mond open, maar geluid kwam er niet uit. Eén en een kwart minuut?

‘Dat zou u toch niet moeten verbazen, Louis Wu. Hoe hadden we anders een mens naar het hart van de melkweg kunnen sturen om achter de kettingreactie van de nova’s te komen? Het bestaan van een dergelijk schip had u kunnen deduceren. Als mijn opdracht met succes wordt bekroond, ben ik van plan het schip aan mijn bemanning over te doen, inclusief de blauwdrukken om meer van dergelijke schepen te bouwen.

Het schip zal dus uw honorarium zijn, uw salaris, hoe u het noemen wilt. U kunt zijn prestaties in de ruimte bestuderen wanneer we de migratie van de poppenspelers inhalen. Dan zult u horen wat wij ons voorstellen te onderzoeken.’

De uittocht van de poppenspelers inhalen … ‘Ik ben je man,’ zei Louis Wu. Wat een kans om een compleet intelligent ras te zien migreren! Gigantische schepen met miljoenen poppenspelers aan boord, complete ecologieën…

‘Prima.’ De poppenspeler stond op. ‘De bemanning zal uit vier leden bestaan. Wij gaan nu het derde uitzoeken.’ En daarop draafde hij de transfercabine binnen.

Louis stopte de geheimzinnige holo in zijn zak en volgde hem. In de cabine probeerde hij het nummer op de kiesschijf te lezen; dan had hij geweten waar hij was geweest. Maar de poppenspeler draaide te vlug en weg waren ze.

Louis Wu kwam achter de poppenspeler aan naar buiten in het schemerig verlichte, weelderige interieur van een restaurant. Hij herkende het aan de inrichting in zwart en goud, en aan de kostbare, ruimte vergende indeling in hoefijzervormige compartimenten. Het was Krushenko, in New York.

Ongelovig gefluister volgde de poppenspeler op de voet. Een menselijke ober, even onverstoorbaar als een robot, bracht hen naar een tafeltje. Een van de stoelen was weggehaald en vervangen door een groot vierkant kussen, dat de poppenspeler tussen zijn heup en zijn achterhoef legde voor hij ging zitten.

‘U werd dus verwacht,’ concludeerde Louis.

‘Ja, ik had telefonisch gereserveerd. Krushenko is het gewend om buitenaardse gasten te bedienen.’

Nu merkte Louis pas de andere buitenaardse gasten op. Aan het tafeltje naast het hunne zaten vier Kzinti en aan de andere kant van de eetzaal een Kdatlyno. Niet eens zo gek, zo vlak bij het gebouw van de Verenigde Naties. Louis draaide een tequila sour en pakte hem aan toen hij werd afgeleverd. ‘Dat was een goed idee,’ zei hij. ‘Ik ben half uitgehongerd.’

‘We zijn hier niet gekomen om te eten. We zijn hier om ons derde lid aan te werven.’

‘Zo? In een restaurant?’

De poppenspeler verhief zijn stem als om antwoord te geven, maar wat hij zei beantwoordde de vraag niet. Hij zei: ‘Hebt u mijn Kzin Kchula-Rrit wel eens gezien? Zo’n lief huisdier.’

De tequila dreigde Louis in het verkeerde keelgat te schieten. Aan het tafeltje achter de poppenspeler zaten vier klompen oranje bont, vier Kzinti, en toen de poppenspeler was uitgesproken draaiden ze zich allemaal tegelijk om en ontblootten hun naaldscherpe tanden. Het leek een glimlach, maar bij Kzinti is die starre grijns bepaald geen lach.

Het -Rrit achtervoegsel wordt gebruikt voot leden van de familie van de Patriarch van Kzin. Louis sloeg de rest van zijn tequila achterover en besloot dat het er niets toe deed. Het zou toch al wel als een dodelijke belediging zijn opgevat, en ze konden je maar één keer opvreten.

De dichtstbijzijnde Kzin stond op.

Een volle oranje pels met zwarte strepen bij de ogen bedekte een lichaam dat deed denken aan een heel dikke huiskat, maar dan wel tweeëneenhalve meter lang. Er zat echter geen vet onder maar spieren, soepele krachtige spieren, die op vreemde wijze rond een al even vreemd skelet zaten gespannen. Aan handen, die op zwarte leren handschoenen leken, gleden geslepen en gepoetste klauwen uit hun huidplooien te voorschijn.

Een kwart ton intelligente carnivoor boog zich over de poppenspeler heen en zei: ‘Zeg eens, waarom denk jij dat je ongestraft de Patriarch van Kzin zou kunnen beledigen?’

De poppenspeler antwoordde onmiddellijk en zonder dat zijn stem een ziertje beefde: ‘Ik was het die op een wereld die rond Beta Lyrae cirkelt een Kzin genaamd Chuft-Kapitein in de buik heb getrapt met mijn achterhoef zodat drie strengen van zijn endoskelet braken. Ik heb een dappere Kzin nodig.’

‘Ga door,’ zei de Kzin met de zwarte ogen. Ondanks de beperkingen die hem door de structuur van zijn mond werden opgelegd, was zijn Interwerelds uitstekend. Maar zijn stem liet niets blijken van de razernij die hij moest voelen. Als hij het van de emoties had moeten hebben die de poppenspeler en de Kzin ten toonspreidden, dan had Louis kunnen denken dat hij getuige was van een oud en afgezaagd ritueel.

Maar het vlees dat de Kzinti was voorgezet was bloederig rauw en dampend; het was vlak voor het opdienen met een hittestraal op lichaamstemperatuur gebracht. En alle Kzinti zaten te grijnzen. ‘Deze mens en ik,’ zei de poppenspeler, ‘gaan een onderzoek instellen op een plek die de stoutste dromen van een Kzin te boven gaat. We hebben een Kzin nodig bij onze expeditie. Zou een Kzin durven volgen waar een poppenspeler voorgaat?’

‘Er is gezegd dat poppenspelers planteneters zijn en dat ze de strijd schuwen en niet zoeken.’

‘U kunt zelf oordelen. Als u het overleeft, zal uw beloning bestaan uit de tekeningen voor een nieuw en heel waardevol type ruimteschip, plus een exemplaar van dat schip. U zou het als beloning voor het lopen van groot gevaar kunnen beschouwen.’

De poppenspeler liet geen kans voorbijgaan om de Kzinti te beledigen, dacht Louis. Je dééd zo iets niet, een Kzin risicovergoeding aanbieden. Een Kzin merkt het gevaar niet eens.

Maar het enige dat de Kzin zei was: ‘Ik neem het aan.’ De andere drie Kzinti grauwden tegen hem.

De eerste Kzin grauwde terug.

Een Kzin in zijn eentje klonk als een kattengevecht. Vier Kzinti in een verhitte woordenwisseling klonk als een complete katten-oorlog met atonische wapens. Automatisch gingen in het restaurant de sonische geluiddempers aan, en het gegrauw klonk nu zwakker, maar het ging wel door.

Louis bestelde nog een borrel. Naar wat hij van de Kzinti-geschiedenis wist, beschikten die vier over een opmerkelijke zelfbeheersing. De poppenspeler was nota bene nog in leven!

Het meningsverschil was opgelost, en de vier Kzinti wendden zich om. De Kzin met de zwarte oogstrepen zei: ‘Hoe heet je?’

‘Ik draag de menselijke naam van Nessus,’ zei de poppenspeler. ‘Mijn werkelijke naam is:…’ Een ogenblik lang stroomde er orkestmuziek uit de opmerkelijke kelen van de poppenspeler.

‘Goed dan, Nessus. Je moet goed begrijpen dat wij vieren het Kzinti-gezantschap op Aarde vertegenwoordigen. Dat is Harch, dat is Ftansen hij met de gele strepen heet Hroth. Als leerling en als Kzin van onaanzienlijke ouders draag ik geen naam. Ik word genoemd naar mijn beroep: Spreker-tot-Dieren.’

Louis was verontwaardigd.

‘Ons probleem is dat we hier nodig zijn. Er zijn delicate onderhandelingen … maar dat gaat je niets aan. Er is besloten dat ik als enige kan worden vervangen. Als jouw nieuwe schip de moeite inderdaad waard blijkt te zijn, dan doe ik mee. Anders zal ik mijn dapperheid op een andere manier moeten bewijzen.’

Dat schikt me,’ zei de poppenspeler en stond op.

Louis bleef zitten. Hij vroeg: ‘Hoe luidt de Kzinti-vorm van uw titel?’

‘In de Heldentaal:…’ De Kzin gaf een in toon stijgende grauw. ‘Waarom noemde u dat zoëven dan niet? Was het een opzettelijke belediging?’

‘Ja,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Ik was kwaad.’

Gewend als hij was aan zijn eigen normen van tact, had Louis verwacht dat de Kzin zou liegen. Dan zou Louis hebben gedaan of hij hem geloofde en dan zou de Kzin in het vervolg beleefder zijn geweest. … nu was het te laat om zich eruit te redden. Louis aarzelde een fractie van een seconde en zei toen: ‘En hoe is het gebruik?’

‘We vechten zonder wapens, zodra je de uitdaging hebt uitgesproken. Tenzij een van ons zijn excuses aanbiedt.’

Louis stond op. Het was zelfmoord, maar hij wist drigg goed wat de etiquette eiste. ‘Ik daag je uit,’ zei hij. ‘Tand tegen tand, klauw tegen nagel, want we kunnen niet in vrede hetzelfde universum bewonen.’

Zonder zijn hoofd op te heffen sprak nu de Kzin die Hroth werd genoemd: ‘Ik moet je uit naam van mijn kameraad Spreker-tot-Dieren verontschuldigingen aanbieden.’

‘Huh?’ zei Louis.

‘Daaruit bestaat mijn functie,’ zei de Kzin met de gele strepen. ‘Het ligt in de aard der Kzinti om voortdurend in situaties te belanden waarin we dienen te vechten of excuus te vragen. We weten wat er gebeurt als we vechten. Vandaag de dag is ons volk minder dan een achtste van wat het was toen de Kzin voor het eerste met de mens in aanraking kwam. Onze koloniewerelden zijn nu van u, onze slaven zijn vrijgelaten en krijgen les in menselijke technologie en menselijke opvattingen. Wanneer wij moeten kiezen tussen vechten of verontschuldigingen maken, dan is het mijn taak verontschuldigingen aan te bieden.’

Louis ging weer zitten. Het zag ernaar uit dat hij zou blijven leven. ‘Ik zou voor geen goud uw baan willen hebben,’ zei hij. ‘Dat is wel duidelijk, als je bereid bent ongewapend tegen een Kzin te vechten. Maar de Patriarch vindt mij voor niets anders geschikt. Mijn intelligentiepeil is laag, mijn gezondheid is zwak en mijn coördinatie is ontzettend slecht. Hoe kan ik anders mijn naam behouden?’

Louis nam een slokje van zijn tequila en wou dat ze over iets anders gingen praten. De nederige Kzin bracht hem in verlegenheid. ‘Laten we gaan eten,’ zei de Kzin die Spreker-tot-Dieren heette. ‘Tenzij onze opdracht haast heeft, Nessus?’

‘In het geheel niet. Onze bemanning is nog niet volledig. Mijn collega’s zullen me waarschuwen wanneer ze een vierde geschikt bemanningslid hebben gevonden. Laten we vooral wat eten.’ Spreker-tot-Dieren maakte nog een opmerking voor hij naar zijn tafeltje terugging. ‘Louis Wu, ik vond je uitdaging veel te uitvoerig. Als je een Kzin uitdaagt, is een eenvoudige woedende krijs voldoende. Je krijst en dan spring je.’

‘Je krijst en dan spring je,’ zei Louis. ‘O, wat fijn!’

… en zijn zootje ongeregeld

Louis Wu kende mensen die hun ogen dichtdeden als ze gebruik maakten van een transfercabine. De plotselinge verandering van het uitzicht maakte hen duizelig. Louis vond dat onzin, maar och, hij had nog véél gekkere vrienden.

Hij had zijn ogen wijd open toen hij het nummer draaide. De kijkende buitenaardsen verdwenen en iemand riep: ‘Hallo, zeg hij is terug!’

Er vormde zich een kluitje rond de deur. Louis kreeg hem met moeite open. ‘Finagle hale jullie! Is er dan nog niemand naar huis gegaan?’ Hij breidde zijn armen uit om hen te omvatten en duwde hen toen als een bulldozer achteruit. ‘Maak die deur vrij, stomme harken! Er komen nog meer gasten aan!’

‘Goed zo!’ schreeuwde een stem in zijn oor. Onbekende handen grepen de zijne en sloten zijn vingers rond een drinkbol. Louis drukte de zeven, acht gasten die hij met zijn armen omvatten kon tegen zich aan en lachte om zijn ontvangst.

Louis Wu. Uit de verte leek hij een oosterling, met zijn bleke gelige huid en zijn golvende witte staart. Zijn kostbare blauwe gewaad hing losjes om hem heen, zodat het leek alsof hij er last van zou hebben als hij liep, maar dat was niet zo.

Van dichtbij was het allemaal namaak. Zijn huid was niet bleek maar chroomgeel, de huidkleur van Fu Manchu uit een stripverhaal. Zij vlecht was te dik en hij was niet wit van ouderdom, maar schoon, zuiver wit, met een nauw merkbaar vleugje blauw, de kleur van het licht van een dwergster. Zoals bij alle vlaklanders waren de kleuren van Louis Wu de verfstoffen van de Kosmetica.

Een vlaklander, ja. Je zag het direct. Zijn gelaatstrekken waren niet blank, en evenmin mongoloïde of negroïde, hoewel ze sporen van alle drie de rassen vertoonden. Het was een gelijkmatig mengsel, waarmee eeuwen gemoeid waren geweest. Bij een zwaartekracht van 9,98 meter per seconde was zijn houding ongedwongen. Hij greep een drinkbol en glimlachte zijn gasten toe.

En toevallig glimlachte hij in een paar zilverspiegelende ogen, twee centimeter van de zijne. Ene Teela Brown was toevallig neus aan neus en borst aan borst met hem komen te staan. Haar huid was blauw met een netwerk van zilverdraden, haar kapsel vormde uitwaaierende vreugdevlammen en haar ogen waren convexe spiegeltjes. Ze was twintig. Louis had eerder op de avond al met haar gepraat. Ze had weinig diepgang, ze zat vol clichés en liep met alles weg, maar ze was erg knap.

‘Ik móést het je gewoonweg vragen,’ zei ze ademloos. ‘Hoe heb je die Trinoc hier weten te krijgen?’

‘Vertel me nou niet dat die er nog is.’

‘O nee. Zijn lucht begon op te raken en hij moest naar huis.’ Dat was een smoesje,’ vertelde Louis haar. ‘Zo’n luchtmaker van de Trinocs gaat weken mee. Maar als je het echt weten wilt, deze Trinoc is eens een paar weken mijn gast en gevangene tegelijk geweest. Zijn schip en zijn bemanning waren verongelukt aan de rand van de verkende ruimte, alleen hij leefde nog en ik moest hem naar Margrave overbrengen, waar ze een leefmilieubox voor hem konden maken.’

Haar ogen verrieden verrukte verbazing. Louis vond het vreemd maar ook leuk dat haar ogen zich op dezelfde hoogte bevonden als de zijne. Teela Browns fragiele schoonheid deed haar kleiner lijken dan ze was. Haar ogen keken naar iets, over Louis’ schouder, en sperden zich toen nog wijder open. Louis grinnikte terwijl zij zich omdraaide.

Nessus de poppenspeler kwam de transfercabine uit.

Louis had hieraan gedacht toen ze bij Krushenko weggingen. Hij had geprobeerd Nessus zover te krijgen dat hij hem iets over hun bestemming zou onthullen. Maar de poppenspeler was bang voor afluisterstralen.

‘Kom dan naar mijn huis,’ had Louis voorgesteld.

‘Maar je gasten …’

‘Niet in mijn kantoor. En dat is absoluut veilig tegen afluisteren. En bedenk eens wat een succes je zult zijn op het feest! Als ze niet allemaal al naar huis zijn gegaan, natuurlijk.’

Het was een succes dat Louis’ stoutste dromen overtrof. Het rappetap van de hoeven van de poppenspeler was plotseling het enige geluid in het vertrek. Achter hem flitste Spreker-tot-Dieren te voorschijn. De Kzin bekeek de zee van mensengezichten die de cabine omstuwde. En ontblootte langzaam zijn tanden.

Iemand goot de helft van zijn drankje in een bloempot. Het klassieke gebaar. Op een van de takken van de palm begon een orchideewezentje van Gummidgy boos te kwetteren. De mensen schoven bij de transfercabine vandaan. Hij hoorde opmerkingen als: ‘Nee, je bent niet gek. Ik zie hen ook.’

‘Nuchterpillen? Laat eens kijken, in mijn kilttasje.’

‘Wat een feesten geeft die kerel.’

‘Goeie ouwe Louis!’ en ‘Hóé zei je dat dat heette?’

Ze wisten niet wat ze van Nessus moesten denken. De meesten deden of de poppenspeler niet bestond, ze durfden niets over hem te zeggen uit angst een figuur te slaan. Op Spreker-tot-Dieren reageerden ze nog vreemder. De Kzin, eens de gevaarlijkste vijand der mensheid, werd nu met eerbiedig ontzag bekeken, als een soort held.

‘Volg mij,’ zei Louis tegen de poppenspeler. Als hij geluk had zou de Kzin wel achter hen beiden aan komen. ‘Neem me niet kwalijk,’ brulde hij en baande zich een weg door de menigte. En op de verschillende opgewonden en verbaasde vragen gaf hij slechts een geheimzinnig glimlachje ten antwoord.

Eenmaal veilig in zijn kantoor sloot Louis de deur af en schakelde de afluisterbeveiliging in. ‘Goed. Wie wil er wat drinken?’

‘Als je wat whisky warm kan maken, dan kan ik het drinken,’ zei de Kzin. ‘Als je het niet warm kan maken dan kan ik het nog wel drinken.’

‘Nessus?’

‘Groentesap. Alles is goed. Heb je misschien warm worteltjessap?’

‘Jakkes,’ zei Louis, maar hij gaf de opdracht door aan de bar die een paar bollen warm wortelsap afleverde.

Terwijl Nessus zich op zijn gebogen achterbeen zette, liet de Kzin zich met een plof op een opblaaspoef vallen. Het ding had eigenlijk onder dat gewicht behoren te knappen als een te zwaar belast ballonnetje. De op een na oudste vijand van de mens zag er gek en wat belachelijk uit, zoals hij op die te kleine poef zat te wiebelen.

De oorlogen tussen de mensen en de Kzinti waren talrijk en ver schrikkelijk geweest. Als de Kzinti de eerste hadden kunnen winnen, dan zou de mens tot in eeuwigheid van dagen slaaf en slachtdier zijn geweest. Maar de Kzinti hadden grote verliezen geleden in de oorlogen daarna. Ze hadden de neiging om aan te vallen voor ze er klaar voor waren. Ze hadden nauwelijks benul van geduld oefenen en helemaal niet van genade, of van iets anders dan totale oorlog. Elke oorlog had hen een aanzienlijk deel van hun bevolking gekost, plus een aantal Kzinti-werelden die als herstelbetaling werden geconfisqueerd.

Tweehonderdvijftig jaar lang hadden de Kzinti de ruimte die aan de mens toebehoorde niet meer aangevallen. Ze hadden niets om mee aan te vallen. Tweehonderdvijftig jaar lang hadden de mensen de Kzinti al niet aangevallen en de Kzinti konden dat maar niet begrijpen. Van mensen raakten ze altijd verschrikkelijk in de war.

Het waren echte rauwdauwen, en Nessus, een overtuigd lafaard, had vier volwassen Kzinti tegelijk beledigd in een openbare eetgelegenheid!

‘Zeg me dat nou nog eens,’ zei Louis Wu, ‘over die spreekwoordelijke voorzichtigheid van poppenspelers, want ik ben het even kwijt.’

‘Misschien ben ik niet helemaal oprecht geweest, Louis. Mijn volk vindt dat ik krankzinnig ben.’

‘O, dat is fantastisch.’ Louis zoog aan de drinkbol die de onbekende gever hem in de hand had gedrukt. Het was wodka met drabbelbessesap en geschaafd ijs.

De Kzin zwiepte rusteloos met zijn staart. ‘Waarom zouden we met iemand op reis gaan die zelf zegt dat hij gek is? Je moet wel goed gek zijn om met een Kzin op reis te willen.’

‘Jullie maken je veel te vlug bang om niets,’ zei Nessus met zijn zachte, verleidelijke, ondraaglijk sensuele stem. ‘De mensen hebben nog nooit een poppenspeler ontmoet die volgens de opvattingen van zijn volk niet gek was. Geen niet-poppenspeler heeft ooit onze wereld aanschouwd en geen enkele poppenspeler die bij zijn gezonde verstand is, zou zich ooit aan het niet voor honderd procent betrouwbare leefsysteem van een ruimteschip toevertrouwen, of aan de onbekende en mogelijk dodelijke gevaren van een vreemde planeet.’

‘Een krankzinnige poppenspeler, een levensgrote Kzin en ikzelf. De vierde kan dan maar beter een psychiater zijn.’

‘Nee, Louis, geen van onze kandidaten is psychiater.’

‘Nou, waarom niet?’

‘Ik heb niemand zo maar in het wilde weg uitgekozen.’ De poppenspeler dronk met zijn ene mond uit de drinkbol en praatte met zijn andere. ‘Ten eerste, ikzelf. Onze voorgenomen reis heeft als opzet mijn ras voordeel te brengen, daarom dienen wij een vertegenwoordiger te zenden. Een dergelijk iemand zou gek genoeg moeten zijn om een onbekende wereld aan te durven, maar ook weer normaal genoeg om zijn verstand te kunnen gebruiken teneinde het leven te behouden. Toevallig bevind ik me net op de grens daarvan.

We hebben een goede reden om een Kzin mee te nemen. Spreker-tot-Dieren, wat ik je nu vertel is geheim. We hebben jouw ras zeer langdurig gadegeslagen. We kenden jullie al voor jullie de mensen aanvielen.’

‘Goed dat jullie je toen niet hebben laten zien,’ gromde de Kzin. ‘Ongetwijfeld. Eerst kwamen we tot de conclusie dat het Kzinti-ras nutteloos en gevaarlijk was. Er werd een aantal onderzoeken opgezet om te bepalen of je ras veilig kon worden geëlimineerd.’

‘Ik zal je nekken in de knoop leggen.’

‘Je zult geen gewelddadigheden begaan.’

De Kzin stond op.

‘Hij heeft gelijk,’ zei Louis. ‘Ga zitten, Spreker. Je wint er niets bij als je een poppenspeler vermoordt.’

De Kzin ging zitten. En weer knapte de poef niet.

‘Het project werd afgelast,’ zei Nessus. ‘We merkten dat de oorlogen met de mensen de Kzinti-expansiedrift voldoende besnoeiden en jullie minder gevaarlijk maakten. We bleven jullie gadeslaan.

Over een periode van een aantal eeuwen vielen jullie de mensenwerelden zes keer aan. Zes keer werden jullie verslagen en in elke oorlog verloren jullie ongeveer twee derde van het mannelijk deel van jullie bevolking. Moet ik nog iets zeggen over de mate van intelligentie die hier ten toon werd gespreid? Nee? Hoe dan ook, jullie liepen geen enkele keer het gevaar daadwerkelijk te worden uitgeroeid. De niet-intelligente vrouwtjes merkten bijna niets van de oorlog en de volgende generatie kon de open plaatsen weer opvullen. Maar alles bij elkaar wisten jullie toch een imperium te verliezen dat jullie in duizenden jaren hadden opgebouwd.

Het werd ons duidelijk dat de Kzinti bezig waren razendsnel te evolueren.’

‘Evolueren?’

Nessus grauwde een woord in de Heldentaal en Louis schrok zich een ongeluk. Hij had niet gedacht dat de keel van de poppenspeler zo iets zou kunnen voortbrengen.

‘Ja,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Dat dacht ik al, maar ik begrijp niet goed hoe dat op deze situatie slaat.’

‘Evolutie is afhankelijk van het overleven van de meest geschikten, en enkele honderden jaren lang zijn de meest geschikten van jouw ras juist diegenen geweest die verstandig of verdraagzaam genoeg waren om een oorlog met de mensen te vermijden. En de resultaten blijken al duidelijk. Al bijna tweehonderd Kzinti-jaren heerst er vrede tussen mens en Kzin.’

‘Maar het zou toch geen zin hebben! We zouden geen oorlog meer kunnen winnen!’

‘Daar hebben je voorouders zich nooit iets van aangetrokken.’ Spreker-tot-Dieren nam een grote slok van zijn warme whisky. Zijn onbehaarde roze rattestaart zwiepte opgewonden heen en weer.

‘De Kzinti zijn gedecimeerd,’ zei de poppenspeler. ‘Al je soortgenoten die vandaag de dag nog in leven zijn, zijn afstammelingen van de Kzinti die in hun oorlogen met de mens de dood wisten te ontlopen. Een aantal onder ons speculeert erop dat de Kzinti op dit ogenblik de empathie of de intelligentie of de zelfbeheersing hebben die voor langdurige en intensieve contacten met andere rassen nodig is.’

‘En dus waag je je leven door met een Kzin op reis te gaan?’

‘Ja,’ zei Nessus en hij rilde over zijn hele lichaam. ‘Mijn motivatie is sterk. Men heeft laten doorschemeren dat ik, als ik mijn moed kan aantonen door mijn soortgenoten een waardevolle dienst te bewijzen, mij zal mogen voortplanten.’

Nauwelijks een toezegging waar je vast van op aan kunt,’ zei Louis.

‘En er is nog een reden dat er een Kzin meegaat. We krijgen te maken met onbekende omstandigheden waarin onbekende gevaren kunnen schuilen. Wie beschermt mij daartegen? Wie is daarvoor beter toegerust dan een Kzin?’

‘Om een poppenspeler te beschermen?’

Klinkt dat dan krankzinnig?’

‘Inderdaad,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Het spreekt ook mijn gevoel voor humor aan. En deze hier, deze Louis Wu?’

‘Wij hebben vaak samengewerkt met mensen, tot ons wederzijdse voordeel. We nemen dus op zijn minst één mens mee. Louis Gridley Wu is gekozen omdat wel bewezen mag worden geacht dat hij iemand is die altijd op zijn pootjes terechtkomt, iemand die het er op zijn nonchalante, roekeloze manier altijd wel weer levend vanaf weet te brengen.’

‘Nonchalant en roekeloos is hij, ja, dat zeker. Hij heeft me uitgedaagd voor een duel.’

‘Zou je de uitdaging hebben aangenomen als Hroth er niet was geweest? Zou je hem iets hebben misdaan?’

‘Om daarna meteen naar huis te worden gestuurd, in ongenade, omdat je een ingrijpend conflict tussen twee rassen had veroorzaakt? Maar daar gaat het niet om,’ hield de Kzin vol. ‘Of wel?’

‘Misschien wel. Louis leeft nog. En jij bent je er nu van bewust dat je hem niet kunt domineren door middel van angst. Geloof jij in resultaten?’

Louis deed er discreet het zwijgen toe. Als de poppenspeler hem het bezit van een koelbloedige intelligentie wilde toeschrijven, vond Louis Wu dat best.

‘Je hebt het tot nu toe steeds gehad over je eigen motieven,’ zei Spreker. ‘Breng nu de mijne eens ter sprake. Wat kan ik ermee winnen door aan die reis van jou mee te doen?’

En ze kwamen ter zake.

Voor de poppenspelers was de quantum it hyperaandrijving een kostbaar bezit, waar ze weinig aan hadden. Een schip dat ermee was uitgerust legde een lichtjaar af in één en een kwart minuut, terwijl conventionele vaartuigen voor dezelfde afstand drie dagen nodig hadden. Maar conventionele vaartuigen hadden ruimte voor vracht.

‘We hebben de motor ingebouwd in de grootste romp die door onze handelsmaatschappij wordt gebouwd, een Vier. Toen onze technici en wetenschapsmensen klaar waren met hun werk,, bleek het grootste deel van de beschikbare ruimte in beslag genomen te worden door apparatuur voor de hyperaandrijving. Tijdens onze tocht zullen we niet veel bewegingsvrijheid hebben.’

‘Een experimenteel ruimteschip,’ zei de Kzin. ‘Hoe grondig is het getest?’

‘Het heeft één tocht gemaakt naar het hart van de melkweg, en terug.’

Maar dat was dan ook het enige geweest! De poppenspelers konden er zelf geen proeven mee nemen en ze konden ook geen andere rassen vinden om het voor ze te doen; ze zaten midden in een migratie. Het schip kon vrijwel geen vracht of lading vervoeren, al had het dan een diameter van meer dan anderhalve kilometer. En verder kon het geen snelheid minderen zonder terug te vallen in de normale ruimte.

Wij hebben het niet nodig,’ zei Nessus. ‘Maar jullie wel. We zijn van plan om het schip aan onze bemanning te geven, plus blauwdrukken om er meer te bouwen. Jullie zullen vast wel verbeteringen op het oorspronkelijke ontwerp kunnen bedenken.’

‘Dat levert me een naam op,’ zei de Kzin. ‘Een naam. Ik moet dat schip in actie zien.’

‘Tijdens de tocht naar onze bestemming.’

‘De Patriarch zou me een naam geven voor zo’n schip. Ik weet het zeker. Wat voor naam zou ik kiezen? Misschien wel —’ En de Kzin gaf een steeds hoger klinkende grauw.

De poppenspeler antwoordde in dezelfde taal.

Louis schoof geërgerd heen en weer. Hij kon de Heldentaal niet volgen. Eerst overwoog hij om er vandoor te gaan, maar toen kreeg hij een beter idee. Hij haalde de holo die hij van de poppenspeler had gekregen uit zijn zak en gooide hem naar de andere kant van het vertrek, in het oranje bont van de schoot van de Kzin.

Spreker-tot-Dieren raapte hem voorzichtig met zijn zachte zwarte vingers op. ‘Het schijnt een ster met een ring eromheen te zijn. Wat is het?’

‘Het heeft te maken met onze bestemming,’ zei de poppenspeler. ‘Meer kan ik jullie niet vertellen, in ieder geval niet nu.’

Wat cryptisch. En wanneer gaan we op weg?’

‘Over een paar dagen, schat ik. Mijn mensen zijn op dit ogenblik op zoek naar een geschikt vierde lid voor de expeditie.’

‘En dus wachten we tot ze dat hebben gevonden. Louis, zullen we teruggaan naar je gasten?’

Louis stond op en rekte zich uit. ‘Best, laten we ze maar een kick gaan geven. Spreker, wacht even, ik heb een suggestie. Je moet dit niet zien als een trap tegen je gevoel van eigenwaarde. ’t Is maar een idee …’

Het feest was veranderd: de massa was in kleinere groepjes uiteengevallen: 3-D kijkers, mensen die bridge en poker speelden, vrijende paren en groepen, en slachtoffers van de verveling. Op het gazon, in het wazige licht van de vroege ochtend, bevond zich een bonte verzameling van verveelde mensen en xenofielen. Bij die groep stonden Nessus en Spreker-tot-Dieren, en ook Louis Wu, Teela Brown, en een overwerkte automatische bar.

Het gazon was typisch Engels: inzaaien en walsen, inzaaien en walsen, vijfhonderd jaar lang. Aan het eind van die vijfhonderd jaar was de aandelenmarkt ingestort en daarna had Louis Wu wel geld gehad, en een eerbiedwaardige adellijke familie niet. Het gras was groen en het glansde, geen namaak dus; niemand had er ooit genetische experimentjes mee uitgehaald, op zoek naar dubieuze veredelingen. Onder aan de zacht golvende groene helling was een tennisbaan, waar minuscule figuurtjes heen en weer renden en op en neer sprongen en energiek met hun kingsize vliegenmeppers zwaaiden.

‘Lichaamsbeweging is iets geweldigs,’ zei Louis Wu. ‘Ik zou er de hele dag naar kunnen zitten kijken.’

Teela’s lach verbaasde hem. Vluchtig dacht hij aan de miljoenen grappen die zij nooit had gehoord, aan de heel, heel oude die niemand meer vertelde. Van de miljoenen grappen die Louis Wu uit zijn hoofd kende, was waarschijnlijk negenennegentig procent uit de tijd. Verleden en heden laten zich slecht vermengen.

‘Je lijkt op een meisje dat ik vroeger heb gekend,’ zei hij. ‘Ooit gehoord van Paula Cherenkov?’

‘Tekent ze cartoons? Geboren in Boston?’

‘Ja. Woont tegenwoordig op Tisgelukt.’

‘Mijn betovergrootmoeder. We zijn een keer bij haar op bezoek geweest.’

‘Ze bezorgde me een zwaar geval van harteboeienis, lang geleden. Jij zou haar tweelingzusje kunnen zijn.’

Teela grinnikte en de trilling van haar lach zette zich op aangename wijze voort langs Louis’ ruggegraat. ‘Ik beloof dat ik je geen harteboeienis zal bezorgen als je me vertelt wat het is.’

Louis dacht na over wat ze zei. Het was een kalme, vredige ochtend. Als hij nu in slaap viel zou hij pas twaalf uur later weer wakker worden. Hij voelde zich licht in zijn hoofd: vermoeidheids verschijnselen. Teela’s schoot was een genoeglijk plekje voor zijn hoofd. Zijn gasten waren voor de helft vrouwen, en in de jaren die achter hem lagen waren er heel wat zijn vrouw of maîtresse geweest. In de eerste fase van zijn feest had hij zijn verjaardag privé gevierd met drie vrouwen, die heel belangrijk waren geweest voor hem en omgekeerd.

Drie? Vier? Nee, drie. En nu leek hij wel immuun voor harteboeienis. Tweehonderd jaar hadden te veel littekens op zijn persoonlijkheid achtergelaten. En nu liet hij zijn hoofd nadenkend rusten in de schoot van een vreemde vrouw, die er precies zo uitzag als Paula Cherenkov.

‘Ik werd verliefd op haar,’ zei hij. ‘We kenden elkaar al jaren. We waren zelfs samen uitgeweest. En toen, op een avond, raakten we aan de praat en barn. Ik was verliefd. Ik dacht dat zij ook van mij hield.

Die nacht gingen we niet naar bed — niet samen, bedoel ik. Ik vroeg haar ten huwelijk. Ze weigerde. Ze was bezig aan een carrière. Ze had geen tijd om te trouwen, zei ze. Maar we spraken af dat we een week naar het Nationaal Park Amazone zouden gaan, als een soort pseudo-huwelijksreis. De week daarop was het niets dan hoogtepunten en dieptepunten. Ik had de kaartjes al gekocht en het hotel gereserveerd. Ben jij ooit zo voor iemand gevallen dat je tegen jezelf zei dat je hem niet waard was?’

‘Nee.’

‘Ik was jong. Ik heb mezelf twee dagen lang lopen overtuigen dat ik Paula Cherenkov waard was. ’t Is me gelukt ook. En toen belde ze op en zei alles af. Ik herinner me niet eens meer waarom. Ze had een heel goede reden.

Ik heb haar die week een paar keer mee uit eten genomen. Er gebeurde niets. Ik probeerde haar niet onder druk te zetten. ’t Is best mogelijk dat ze nooit een vermoeden heeft gehad van de druk die op mij rustte. Mijn gevoelens ging op en neer als een jojo. Toen haalde ze een streep door al mijn plannen. Ze mocht me heel graag. We hadden het altijd zo leuk samen. We moesten maar altijd goede vrienden blijven.

Ik was haar type niet. Ik dacht dat we verliefd op elkaar waren.

Misschien dacht zij dat ook wel, een week lang. Ze was niet wreed of zo. Ze wist gewoon niet wat er met mij aan de hand was.’

‘Maar wat was de harteboeienis nou?’

Louis keek omhoog naar Teela Brown. Ze keek met een gezicht waarop niets te lezen viel terug, en hij besefte dat ze geen woord had begrepen van wat hij had gezegd.

Louis had te maken gehad met niet-menselijke wezens. Instinctief of door lange ervaring had hij leren aanvoelen wanneer een gedachtengang zo ver van een andere afstond dat deze niet meer te bevatten of te communiceren was. Dit was een soortgelijke fundamentele kloof.

Wat een monsterlijk grote afstand tussen Louis Wu en een meisje van twintig! Zou hij nu echt zo oud zijn? En als het antwoord op die vraag ja was, was Louis Wu dan nog wel menselijk?

Teela keek hem met uitdrukkingloze ogen aan en wachtte tot hij het haar zou vertellen.

‘Drigg!’ vloekte Louis en krabbelde overeind. Modderspetters gleden langzaam langs zijn blauwe mantel naar beneden en vielen op de grond.

Nessus de poppenspeler was bezig aan een betoog over ethiek. Hij viel zichzelf in de rede (letterlijk, door met twee monden tegelijk te spreken, tot groot plezier van zijra bewonderaars) om Louis’ vraag te beantwoorden. Nee, hij had nog niets gehoord van zijn ondergeschikten.

Spreker-tot-Dieren, voorzien van een zelfde menselijke entourage, lag als een indrukwekkende oranje heuvel in het gras. Twee vrouwen krabbelden in het bont achter zijn oren. De eigenaardige Kzinti-oren, die zich als roze Chinese parasolletjes konden uitspreiden of zich plat tegen de schedel ineen konden vouwen, waren wijd opengeplooid en Louis kon de tatoeage zien die erop was aangebracht.

‘Nou?’ riep Louis. Was dat geen schitterend idee van mij?’

‘Inderdaad,’ gromde de Kzin, zonder zich te verroeren.

Louis grinnikte binnensmonds. Een Kzin is een angstaanjagend beest, nietwaar? Maar wie kan er bang zijn voor een Kzin die zich achter zijn oren laat krabben? Het stelde Louis’ gasten op hun gemak en de Kzin eveneens. Alles wat boven een veldmuis staat, vindt het lekker om achter z’n oren te worden gekrabd.

‘Ze doen het bij toerbeurt,’ bromde de Kzin slaperig. ‘Een mannelijk mens komt op het vrouwelijke mens dat mij zit te krabben toegelopen en merkt op dat hij hoge prijs zou stellen op een soortgelijke behandeling. De twee gaan samen weg, en een nieuw vrouwelijk wezen neemt de taak van het eerste over. Wat moet het interessant zijn om deel uit te maken van een ras waar beide seksen intelligent zijn.’

‘Af en toe maakt dat de dingen geweldig ingewikkeld.’

‘O ja?’

Het meisje naast de linkerschouder van de Kzin — haar huid een diep ruimtezwart, versierd met sterren en sterrenevels, en haar haar de koude witte stroom van een kometestaart — keek op van haar werk. ‘Teela, doe jij het nu maar een poosje,’ zei ze vrolijk. ‘Ik heb honger.’

Gehoorzaam knielde Teela naast de grote oranje kop neer. ‘Teela Brown, dit is Spreker-tot-Dieren,’ zei Louis. ‘Ik wens jullie alle twee —’

Van dicht naast hen klonk een valse stoot muziek.

‘ — heel veel geluk. Wat was dat? O, Nessus. Wat —?’

De muziek was afkomstig geweest van de twee merkwaardige koppen van de poppenspeler. Nu wrong Nessus zich ruw tussen Louis en het meisje in. ‘U bent Teela Jandrova Brown, identnummer IKLUGGTYN?’

Het meisje was verrast, maar niet bang. ‘Zo heet ik, ja. Mijn identnummer herinner ik me niet. Waar gaat het om?’

‘We kammen al bijna een week de Aarde af om u te vinden. En nu tref ik u aan op een feest waar ik slechts toevalligerwijs aanwezig ben! Ik zal een hartig woordje moeten wisselen met mijn ondergeschikten.’

‘O nee, zeg!’ zei Louis zacht.

Teela stond op, een beetje met zichzelf verlegen. ‘Ik verberg me niet — niet voor u en niet voor een ander, eh, buitenaards wezen. Waar gaat het om?’

Wacht eens even!’ Louis Wu ging tussen het meisje en Nessus staan. ‘Nessus, Teela Brown is geen ontdekkingsreiziger, dat zie je zo. Neem een ander.’

‘Maar Louis —’

‘Een ogenblik.’ De Kzin ging rechtop zitten. ‘Louis, laat die planteneter z’n eigen bemanning samenstellen.’

‘Maar kijk nou eens naar haar!’

‘Kijk nou eens naar jezelf, Louis. Net twee meter lang, en tenger, zelfs voor een mens. Ben jij een ontdekkingsreiziger? En wat dacht je van Nessus?’

‘Wat de drigg is er aan de hand?’ wilde Teela weten.

Dringend zei Nessus: ‘Louis, laten we nu allemaal naar jouw kantoor gaan, daar kunnen we rustiger praten dan hier. Teela Brown, we moeten je een voorstel doen. Je bent op geen enkele wijze verplicht het te aanvaarden, je hoeft niet eens te luisteren, maar misschien vind je wat wij je voor te stellen hebben wel interessant.’

De discussie ging in Louis’ kantoor verder. ‘Ze beantwoordt aan mijn eisen,’ hield Nessus vol. ‘We moeten haar als potentiële deelneemster beschouwen.’

‘Ze kan toch niet de enige zijn op de hele Aarde?’

‘Nee, Louis. Bepaald niet. Maar we hebben de anderen niet te pakken weten te krijgen. Niet één.’

‘Maar waaraan zou ik moeten deelnemen?’

De poppenspeler begon het haar uit te leggen. Algauw bleek dat Teela Brown niet geïnteresseerd was in de ruimte, zelfs nog nooit op de maan was geweest en bepaald niet van zins was om voorbij de grenzen van de verkende ruimte te gaan. De tweede quantum hyperaandrijving wekte haar hebzucht niet op. Toen ze er in het nauw gedreven en verward begon uit te zien, greep Louis opnieuw in.

‘Nessus, wat zijn die eisen waaraan Teela zo mooi beantwoordt eigenlijk?’

‘Mijn ondergeschikten zijn al een poosje op zoek naar nakomelingen van de Geboorterecht Loterijen.’

‘Ik houd ermee op. Jij bent getikt.’

‘Nee, Louis. Mijn orders zijn afkomstig van de Achterste zelf, van degene die ons allen leidt. Zijn gezonde verstand staat niet ter discussie. Mag ik een en ander uitleggen?’

Voor de mensheid was geboortenbeperking al lange tijd geen probleem meer. Tegenwoordig werd een minuscuul kristal aangebracht onder de huid van de onderarm van de patiënte. Het duurde een jaar voor dat kristal was opgelost, en dat hele jaar kon de vrouw niet zwanger raken. In de eeuwen daarvoor had men gebruik gemaakt van minder subtiele methoden.

Rond het midden van de eenentwintigste eeuw had de bevolking van de Aarde de achttien miljard bereikt. Daarna was ze niet verder meer gegroeid. Een onderafdeling van de Verenigde Naties stelde de Wetten op de Geboortenbeperking op en zorgde ervoor dat ze ook werden nageleefd. Meer dan vijf eeuwen lang waren die wetten al hetzelfde gebleven: twee kinderen per echtpaar, mits officieel goedgekeurd. De autoriteiten besloten wie hoeveel keer vader of moeder mocht worden, konden sommigen belonen met extra kinderen, verboden anderen überhaupt om kinderen te krijgen, alles op basis van wenselijke of niet-wenselijke genen. ‘Ongelooflijk,’ zei de Kzin. ‘Waarom? Drigg, alles begon behoorlijk vol te raken, met achttien miljard mensen klemgezet in een primitieve technologie.’

‘Als het Patriarchaat de Kzinti zo’n wet zou proberen op te leggen, dan zouden we het uitroeien vanwege de brutaliteit ervan.’ Maar mensen waren geen Kzinti. Vijfhonderd jaar lang waren de wetten ongewijzigd gebleven. Toen, tweehonderd jaar geleden, hadden geruchten de kop opgestoken. Binnen het officiële lichaam dat zorgdroeg voor de wetten zouden chicanes aan de gang zijn. Het uiteindelijke resultaat van het schandaal waren drastische veranderingen in de wetten op de geboortenbeperking geweest.

Elk mens, man of vrouw, ongeacht zijn of haar genen, had nu recht op een kind. En daarboven kon hij of zij automatisch Geboorterecht Twee en Drie krijgen: voor een hoog IQ, of voor aantoonbare psychische vermogens, zoals Plateau-ogen of een absoluut richtinggevoel, of voor genen die bijdroegen tot een verwachte lange levensduur, zoals telepathie of een natuurlijk lang leven of een volmaakt gebit.

Je kon een geboorterecht kopen voor een miljoen sterren per stuk. Waarom niet? Het stond vast dat de kunst van het geld verdienen tot dezelfde categorie behoorde als telepathie of een natuurlijk lang leven. En het betekende weer zoveel pogingen tot omkoping minder.

Je kon ook vechten voor Geboorterechten in de arena, als je tenminste je Geboorterecht Een nog niet had verbruikt. De winnaar won Twee en Drie, de verliezer verloor zijn Een en zijn leven. Het een compenseerde het ander.

‘Ik heb dit soort gevechten gezien,’ zei Spreker. ‘Als deel van jullie amusementsshows. Ik dacht dat ze vochten voor het genoegen dat ze eraan beleefden.’

‘Nee, het is ernst,’ zei Louis. Teela giechelde.

‘En de Loterijen?’

‘Er is een wanverhouding,’ zei Nessus. ‘Zelfs met de middelen die ervoor zorgen dat mensen niet ouder worden, sterven er op Aarde toch elk jaar meer mensen dan er worden geboren …’ En dus telden de autoriteiten elk jaar de sterfgevallen en de naar andere werelden vertrokkenen op, trokken daar het aantal op Aarde geborenen en naar de Aarde verhuisden af en maakten het aantal Geboorterechten dat dan overbleef inzet van de Nieuwjaarsloterij.

Iedereen mocht meedoen. Als je geluk had, kon je tien of twintig kinderen krijgen — als dat geluk was. Zelfs misdadigers die hun straf uitdienden, mochten niet van de loterij worden uitgezonderd. ‘Zelf heb ik vier kinderen,’ zei Louis Wu. ‘Eén via de loterij. Je had drie van de vier ontmoet als je twaalf uur vroeger was gekomen.’

‘Het klinkt allemaal heel eigenaardig en heel gecompliceerd. Als de bevolking van Kzin te talrijk wordt dan —’

‘Vallen we de dichtstbijzijnde menselijke wereld aan?’

‘Zeker niet, Louis. Dan vechten we tegen elkaar. Hoe minder ruimte er is voor ieder Kzin-individu, hoe groter de kans dat een Kzin aanstoot neemt aan een andere Kzin. Ons bevolkingsprobleem lost zichzelf op. We zijn nooit met jullie tweemaal acht tot de tiende macht Kzinti op één enkele planeet geweest!’

‘Ik geloof dat ik het begin te begrijpen,’ zei Teela Brown. ‘Mijn ouders waren alle twee winnaars van de Loterij.’ Ze slaakte een wat nerveus lachje. ‘Anders zou ik nooit zijn geboren. En nu we het er toch over hebben, mijn grootvader was —’

‘Vijf generaties lang zijn al je voorouders al mensen die de Loterij hebben gewonnen en juist daarom nakomelingen op de wereld hebben kunnen zetten.’

‘Is het werkelijk! Dat heb ik nooit geweten!’

‘De cijfers liggen heel duidelijk,’ verzekerde Nessus.

‘Maar de vraag “Nou en?” blijft onbeantwoord,’ zei Louis Wu. ‘Zij-die-heersen in de vloot van de poppenspelers hebben de stelling ontwikkeld dat de voortplanting van de bewoners van de Aarde gericht is op het vergroten van de geluksfactor.’

‘Huh!’

Teela Brown boog zich naar voren in haar stoel, een en al nieuwsgierigheid. Ze had vast en zeker nog nooit een krankzinnige poppenspeler gezien.

‘Denk eens aan de loterijen, Louis. Denk eens aan evolutie. Zevenhonderd jaar lang werd jullie voortplanting geregeld door een paar simpele getallen: twee geboorterechten per persoon, twee kinderen per paar. Hier en daar won er iemand misschien een derde geboorterecht of werd hem zijn eerste geweigerd, om een goede reden: diabetische genen of zo iets. Maar het grootste deel van de mensheid had twee kinderen.

En toen kwam er een andere wet. De afgelopen tweehonderd jaar is tussen de tien en de dertien procent van elke generatie hier geboren dank zij het feit dat een van zijn ouders een winnend lot in de Loterij had. Wat bepaalt wie in leven blijft en zich voortplant? Op Aarde is dat geluk.

En Teela Brown is de dochter van zes generaties van gokkers die allemaal wonnen …’

Teela Brown

Teela zat een beetje hulpeloos te giechelen.

‘Kom nou toch,’ zei Louis Wu. ‘Je kunt geluk niet fokken op dezelfde manier als je ruige wenkbrauwen probeert te krijgen.’

‘Toch proberen jullie telepathie op die manier te krijgen.’

‘Dat is niet hetzelfde. Telepathie is geen psychisch vermogen. De werking van de rechter pariëtale hersenkwab is bekend. Alleen dóét die hersenkwab bij de meeste mensen gewoon niks.’

‘Vroeger dacht men dat telepathie een van de psi-vermogens was. En nu zeg je dat geluk dat niet is.’

‘Geluk is geluk.’ Het gesprek had amusant kunnen zijn, net zo amusant als Teela het vond, maar Louis zag wat zij niet zag. De poppenspeler meende wat hij zei. ‘Statistisch gezien kom je altijd op een gemiddelde uit, met af en toe misschien een uitschieter naar links of rechts. Het zit je tegen en hop, je doet niet meer mee. Kijk maar naar de dinosaurussen. Als de dobbelstenen voor jou gunstig vallen, dan —’

‘Men denkt dat sommige mensen invloed kunnen uitoefenen op hoe een dobbelsteen valt.’

‘Best, dan heb ik een ongelukkige metafoor gekozen. Waar het om gaat is —’

‘Ja,’ gromde de Kzin. Hij kon een stem opzetten om muren mee omver te trillen als hij dat wilde. ‘Waar het om gaat is dat we accepteren wie door Nessus als vierde wordt uitgekozen. Het schip is van jou, Nessus. Wie is het vierde bemanningslid?’

‘Hier in dit vertrek!’

‘Wacht eens even, drigg nog aan toe!’ Teela stond op. Het zilveren netwerk flitste als echt metaal over haar blauwe huid en haar haar wapperde als een vlam in de luchtstroom van de airconditioning. Deze hele toestand is belachelijk. Ik ga nergens heen. Waarom zou ik?’

‘Zoek iemand anders uit, Nessus. Er moeten miljoenen mensen zijn die aan die voorwaarden van je voldoen. Waarom doe je nu zo moeilijk over deze ene?’

‘Het zijn er geen miljoenen, Louis. We beschikken over een paar duizend namen en telefoonnummers of privé-transfercabinenummers van de meesten. Voor allen geldt hetzelfde als wat voor Teela Brown geldt: vijf generaties voorouders die zijn geboren dank zij een winnend lot in de Loterij.’

‘En?’

Nessus begon heen en weer te lopen. ‘Een groot aantal van die paar duizend valt af omdat het duidelijk pechvogels zijn. En van wat er overblijft schijnt niemand er ooit te zijn. Als we opbellen, zijn ze er niet. Als we nog eens bellen, krijgen we van de computer een slechte verbinding. Als we vragen naar iemand van het gezin Brandt, begint elke telefoon in Zuid-Amerika te bellen. Er zijn klachten gekomen. Het is allemaal heel frustrerend.’ Tiktiktik. Tiktiktik.

‘Je hebt me niet eens verteld waar de reis heen gaat,’ zei Teela. ‘Ik kan onze bestemming nu niet noemen, Teela. Maar je mag wel —’

‘Bij de rode klauwen van Finagle! Weiger je ons dat zelfs te vertellen?’

‘Je mag wel de holo bekijken die Louis Wu bij zich heeft. Dat is het enige dat ik je op dit ogenblik aan informatie mag bieden.’ Louis reikte haar de holo aan, met zijn baby-blauwe streep tegen een achtergrond van zwart, met ervoor een vlammend witte schijf. Ze nam er de tijd voor om het te bekijken, en alleen Louis zag haar gezicht rood worden van het bloed dat er in woede naar toe vloeide.

Toen ze antwoord gaf, spuwde ze de woorden een voor een uit, als waren het druivepitten. ‘Dit is het belachelijkste idee dat ik ooit heb gehoord. Je verwacht dat Louis en ik zo maar het verkende deel van de ruimte uitrazen, in gezelschap van een Kzin en een poppenspeler, en het enige dat we weten over waar we naar toe gaan is een stukje blauw lint en een lichtplekje! Dat is belachelijk!’

‘Ik mag er dus van uitgaan dat je weigert je bij onze expeditie aan te sluiten?’

De wenkbrauwen van het meisje gingen omhoog.

‘Ik moet een rechtstreeks antwoord hebben. Misschien vinden mijn medewerkers binnenkort wel een andere kandidaat.’

‘Ja,’ zei Teela Brown. ‘Ja, ik weiger.’

‘Bedenk wel dat je volgens de op Aarde heersende wetten niemand iets mag vertellen van wat je hier hebt gehoord. Je krijgt van ons het honorarium van een adviseur.’

‘Wie zou ik iets moeten vertellen?’ Teela lachte dramatisch. ‘Wie zou me geloven? Louis, ben je echt van plan om mee te doen met deze belachelijke —’

‘Ja.’ Louis dacht al aan andere dingen. Een tactvolle manier om haar het vertrek uit te krijgen. ‘Maar niet nu meteen. Het feest loopt nog steeds. Wil je niet iets voor me doen? Ja? Draai dan de musicmaster van tape vier naar tape vijf. En zeg tegen iedereen die ernaar vraagt dat ik zo meteen weer bij ze ben.’

Toen de deur achter haar was dichtgevallen, zei Louis: ‘Doe me een genoegen. Doe jezelf in één moeite door óók een genoegen. Laat mij beoordelen of een mens geschikt is voor een wilde tocht naar het onbekende.’

‘Je weet aan welke voorwaarden het vierde bemanningslid primair dient te voldoen,’ zei Nessus. ‘We hebben nog geen twee kandidaten uit wie we kunnen kiezen.’

‘Je hebt er tienduizenden.’

‘Zo ligt het niet. Een groot aantal diskwalificeert zichzelf, en anderen zijn niet te vinden. Als je me nu eens vertelde op welke punten Teela Brown niet aan jouw eisen beantwoordt?’

‘Ze is te jong.’

‘Alle bruikbare kandidaten zijn van Teela Browns generatie. Een andere mogelijkheid is er niet.’

‘Voortplanting om geluk! Nee, laat maar, ik ga er niet met je over in debat. Ik ken mensen die nog wel gekkere ideeën hebben. Er zijn er nog een paar op het feest … Maar je hebt zelf gezien dat ze geen xenofiel is.’

‘Maar ook geen xenofoob. Ze is niet bang voor mij en ook niet voor Spreker.’

‘Ze heeft de spirit niet. Ze is niet, ze is niet —’

‘Ze is niet rusteloos,’ zei Nessus. ‘Inderdaad. Ze is gelukkig waar ze is. Dat is inderdaad een risico. Er is niets dat ze wil hebben. Maar hoe weten we dat zeker zonder het haar te vragen?’

‘Oké, zoek zelf je eigen kandidaten maar uit.’ En Louis beende zijn kantoor uit.

Achter hem klonk de zoete alt van de poppenspeler. ‘Louis! Spreker! Het sein! Ze hebben een kandidaat gevonden!’

‘Geen twijfel aan,’ zei Louis vol weerzin. Aan de andere kant stond een woedende Teela Brown oog in oog met een tweede poppenspeler.

Louis werd langzaam wakker. Hij herinnerde zich dat hij een slaaphelm had opgezet en hem op een uur stroom had ingesteld. Dat was dus waarschijnlijk een uur geleden geweest. Nadat het ding zich had uitgeschakeld, was hij waarschijnlijk wakker geworden van het ongemakkelijke gevoel op zijn hoofd …

Het ding zat niet op zijn hoofd.

Met een ruk ging hij recht overeind zitten.

‘Ik heb ’m van je hoofd gehaald,’ zei Teela Brown. ‘Je had slaap nodig.’

‘Lieve god. Hoe laat is het?’

‘Even na zeventien.’

‘Ik ben een slechte gastheer geweest. Hoe gaat het met het feest?’

‘Nog ongeveer twintig mensen over. Maak je geen zorgen, ik heb ze verteld wat ik had gedaan en ze vonden het allemaal een goed idee.’

‘Oké.’ Louis liet zich van het bed rollen. ‘Bedankt. Zullen we teruggaan naar de overgeblevenen?’

‘Ik wil graag eerst even met je praten.’

Hij ging weer zitten. Het wazige gevoel van de slaap trok langzaam weg. ‘Waarover?’

‘Ga je echt meedoen aan die idiote tocht?’

‘Echt.’

‘Ik begrijp niet waarom.’

‘Ik ben tien keer zo oud als jij. Ik hoef niet te werken voor mijn brood. Ik heb het geduld niet om aan wetenschap te doen. Ik heb ooit wat geschreven, maar het bleek zwaar werk te zijn en dat was wel het laatste dat ik had verwacht. Wat is er dan nog over? Ik speel veel.’

Ze schudde het hoofd en vlammen trilden langs de muren. ‘Het ziet er niet naar uit dat er veel zal worden gespeeld bij die onderneming.’

Louis haalde zijn schouders op. ‘De verveling is mijn ergste vijand. Een hoop van mijn vrienden is eraan doodgegaan, maar mij krijgt ie niet te pakken. Wanneer ik me begin te vervelen, ga ik ergens mijn leven riskeren.’

‘Maar zou je niet op zijn minst moeten weten wat dat riskeren in dit geval inhoudt?’

‘Ik krijg er behoorlijk wat voor.’

‘Je hebt het geld niet nodig.’

‘De mensheid heeft nodig wat de poppenspelers hebben. Hoor nou eens, Teela, je hebt toch gehoord wat Nessus vertelde over dat tweede quantum hyperaandrijving schip? Het is het enige schip in de verkende ruimte dat sneller gaat dan een lichtjaar in drie dagen. Het gaat zo ongeveer vierhonderd keer zo snel!’

‘Wie vindt het nou nodig om zo snel te gaan?’

Louis was er niet voor in de stemming om een verhaal af te gaan steken over de ontploffing in de kern van de melkweg. ‘Laten we teruggaan naar het feest.’

‘Nee, wacht!’

‘Oké.’

Haar handen waren groot, met lange, slanke vingers. Ze gloeiden in de weerschijn van het licht toen ze ze nerveus door haar vlammende haar liet glijden. ‘Drigg, ik doe alles verkeerd. Louis, ben je op dit ogenblik op iemand verliefd?’

Dat verraste hem. ‘Ik geloof het niet.’

‘Zie ik er echt uit als Paula Cherenkov?’

In het halfduister van de slaapkamer zag ze eruit als de brandende giraffe in het schilderij van Dali. Haar haar gloeide, een stroom oranje en gele vlammen, waarvan de kleur langzaam vergleed naar beige-bruin. In dat licht was de rest van Teela een schaduw, af en toe beroerd door het flakkerende licht van haar haar. Maar Louis’ geheugen vulde de onzichtbare details aan: de volmaakte lange benen, de kegelvormige borsten, de fijngevormde schoonheid van haar gezichtje. Hij had haar vier dagen geleden voor het eerst gezien, aan de arm van Tedron Doheny, een lange, magere wraklander, die voor het feest naar de Aarde was gekomen.

‘Ik dacht dat je Paula zelf was,’ zei hij nu. ‘Ze woont op Tisgelukt en daar heb ik ook Ted Doheny ontmoet. Toen ik jullie samen zag, dacht ik dat Ted en Paula met hetzelfde schip waren gekomen. Van dichtbij zag ik wel verschillen. Jij hebt mooiere benen, maar Paula loopt weer gracieuzer. Paula’s gezicht was kouder, denk ik. Maar misschien speelt mijn geheugen me daar wel parten.’

Buiten hoorden ze vlagen computermuziek, wild en zuiver, vreemd onvolledig zonder de lichtpatronen die erbij hoorden. Teela bewoog zich rusteloos en de schaduwen van vuur en licht op de muur roerden zich ook.

‘Wat wil jij? Bedenk wel,’ zei Louis, ‘dat de poppenspelers duizenden kandidaten hebben. De volgende dag, de volgende minuut zouden ze hun vierde bemanningslid al te pakken kunnen hebben. En dan gaan we er vandoor.’

‘Dat is best,’ zei Teela.

‘Blijf je hier bij mij tot ze ’m hebben?’

Ze knikte met haar vlammende hoofd.

De poppenspeler kwam twee dagen later.

Louis en Teela zaten op het gazon te genieten van de zon. Ze waren bezig aan een heel ernstig spelletje magisch schaak. Louis had haar net een loper aangewezen. Nu had hij er weer spijt van. Teela’s spel was een mengeling van intellect en intuïtie; hij kon nooit van tevoren zeggen wat voor zet ze nu weer zou gaan doen. En ze was een felle ook.

Ze kauwde zachtjes op haar onderlip en dacht na over haar volgende zet toen de servo naar hen toe kwam glijden en galmde. Louis keek op het monitorscherm en zag twee eenogige pythons naar hem kijken. ‘Stuur ’m maar hierheen,’ zei hij vlot.

Teela stond abrupt en zonder enige gratie op. ‘Jullie tweeën hebben misschien wel geheimen.’

‘Misschien wel. Wat bedoel je eigenlijk?’

‘Ik heb nog wat dingen te lezen.’ Haar wijsvinger priemde naar hem. ‘En van dat bord blijf je af!’

Bij de deur kwam ze de poppenspeler tegen en ze wuifde even naar hem. Nessus sprong twee meter opzij. ‘Neemt u mij niet kwalijk,’ zei zijn zoetgevooisde alt. ‘U liet me schrikken.’

Teela’s wenkbrauw ging even omhoog en ze liep naar binnen. De poppenspeler bleef naast Louis staan en vouwde zijn benen onder zijn lichaam. Een hoofd staarde strak naar Louis. het andere draaide nerveus in het rond, speurde overal om zich heen. ‘Zou die vrouw ons kunnen bespioneren?’

Louis keek hem verbaasd aan. ‘Tuurlijk. Je weet toch dat je niks kunt doen aan een spionnestraal, niet in de openlucht tenminste. Nou en?’

‘Alles of iedereen zou ons in de gaten kunnen houden. Louis, laten we naar jouw kantoor gaan.’

‘D’r is geen gerechtigheid.’ Louis was volmaakt tevreden op het gazon. ‘Wil je nou alsjeblieft es ophouden met dat ronddraaien van dat hoofd van je? Je doet alsof je doodsbenauwd bent.’

‘Ik ben bang, al weet ik dat mijn dood weinig aan de loop der dingen zou veranderen. Hoeveel meteorieten komen per jaar op Aarde neer?’

‘Ik zou het niet kunnen zeggen.’

‘We zijn hier gevaarlijk dicht bij de asteroïdengordel. Maar het maakt allemaal niets uit, want we hebben geen vierde lid voor onze bemanning kunnen vinden.’

‘Jammer,’ zei Louis. Hij wist niet goed wat hij met het gedrag van de poppenspeler aan moest. Als Nessus nu een mens was geweest … Maar dat was hij niet. ‘Jullie hebben het toch zeker niet opgegeven?’

‘Nee, maar onze mislukkingen zijn wel hoogst ergerlijk geweest. De afgelopen vier dagen hebben wij geprobeerd een zekere Norman Haywood KJMMCWTAD op te sporen. Het zou een volmaakte keus zijn geweest.’

‘En?’

‘Hij geniet een uitstekende gezondheid en lichamelijke conditie. Zijn leeftijd: vierentwintig éénderde Aardse jaren. Zijn voorouders zijn zes generaties lang al geboren dank zij Loterijkaartjes. En wat nog wel het gunstigste is: hij is dol op reizen en geeft blijk van de rusteloosheid die we nodig hebben.

We hebben uiteraard getracht hem persoonlijk te pakken te krijgen, niet indirect via berichten of boodschappen. Drie dagen lang heeft mijn agent hem achternagezeten door de transfercabines, steeds een sprong achter hem aan, terwijl Norman Haywood ging skiën in Suisse, ging surfen in Ceylon, ging winkelen in New York en feestjes bezocht in de Rocky Mountains en de Himalaja. Gisteravond haalde hij hem haastig in, net toen hij aan boord ging van een passagiersruimteschip dat op het punt stond te vertrekken naar Jinx. Het schip was vertrokken voor mijn agent zijn ingeboren angst voor jullie in elkaar geflanste schepen wist te overwinnen.’

‘Ja, dat soort dagen heb ik ook wel eens meegemaakt. Zou je hem geen hypergolf-boodschap kunnen sturen?’

‘Louis, deze reis moet geheim blijven.’

‘Jaja,’ zei Louis en keek naar een pythonkop die ronddraaide, steeds maar ronddraaide, op zoek naar onzichtbare vijanden. ‘We zullen succes hebben,’ zei Nessus. Duizenden potentiële bemanningsleden kunnen zich niet tot in het oneindige voor ons verbergen. Nee toch? Ze weten niet eens dat we naar ze op zoek zijn!’

‘Je vindt wel iemand. Kan niet anders.’

‘Ik bid dat het niet gebeurt! Louis, hoe kan ik nu doen wat we van plan zijn? Hoe kan ik met drie wezens van andere rassen op weg gaan, in een experimenteel schip, ontworpen voor één piloot? Dat zou waanzin zijn!’

‘Nessus, wat zit je nou eigenlijk dwars? De hele onderneming was jouw idee!’

‘Nee, dat was ze niet. Mijn orders zijn afkomstig van zij-die-leiden, tweehonderd lichtjaren hier vandaan.’

‘Iets heeft je doodsbenauwd gemaakt. Ik wil weten wat. Wat heb je ontdekt? Weet je al wat dit voor een onderneming gaat worden, waarom het allemaal draait? Wat is er veranderd na de dag dat je bereid was om vier Kzinti in een openbaar restaurant te beledigen? Hee, kalm aan, kalm aan!’

De poppenspeler had zijn hoofden en nekken tussen zijn voorbenen gestoken en zich tot een bal opgerold.

‘Vooruit,’ zei Louis. ‘Hou op met dat gedoe.’ Hij liet zijn handen zacht langs de achterkant van de nekken glijden — langs wat daarvan nog te zien was. De poppenspeler rilde. Zijn huid was zacht, net chamoisleer, en voelde prettig aan.

‘Kom op, laat je maar weer zien. Er is hier niets te vrezen. Ik bescherm mijn gasten.’

Gesmoord klonk het gejammer van de poppenspeler van onder zijn buik. ‘Gek was ik. Gek! Heb ik echt vier Kzinti beledigd?’

‘Hou nou op. Hier ben je veilig. Dat is beter.’ Een plat hoofd kwam uit de warme schaduw kijken. ‘Zo, zie je wel? Niets om bang voor te zijn.’

‘Vier Kzinti? Geen drie?’

‘Sorry. Verkeerd geteld. Het waren er drie.’

‘Vergeef me, Louis.’ De poppenspeler stak zijn andere hoofd tot het oog onder zijn buik uit. ‘Mijn manische fase is ten einde. Nu ben ik bezig aan het depressieve stadium.’

‘Kun je er niet iets aan doen?’ Louis dacht over wat er zou kunnen gebeuren als Nessus op een cruciaal tijdstip de verkeerde fase van zijn cyclus zou verwerken.

‘Ik kan wachten tot er een eind aan komt. Ik kan me zo goed en zo kwaad als het gaat beschermen. Ik kan proberen ervoor te zorgen dat het niet van invloed is op mijn oordeel.’

‘Arme Nessus. Weet je zeker dat je niets nieuws te weten bent gekomen?’

‘Weet ik al niet zoveel dat het iedereen die goed bij z’n verstand is de stuipen op het lijf zou jagen?’ Een beetje beverig stond de poppenspeler op. Waarom ben ik Teela Brown tegen het lijf gelopen? Ik had gedacht dat ze zou zijn vertrokken.’

‘Ik heb haar gevraagd om hier te blijven tot we je vierde man hebben gevonden.’

Waarom?’

Daar had Louis ook al eens over nagedacht.

Het had maar weinig te maken met Paula Cherenkov. Louis was te veel veranderd sinds die affaire en hij was er niet de man naar om een vrouw te dwingen zich te conformeren aan het beeld dat hij van een andere vrouw had.

Slaapplaten waren bedoeld voor twee personen, niet een. Maar er waren op het feest ook andere meisjes geweest … niet zo mooi als Teela. Was het mogelijk dat de wijze oude Louis Wu nog steeds kon worden betoverd door schoonheid alleen?

Maar uit die vlakke zilveren ogen keek iets meer naar buiten dan schoonheid alleen. Iets heel complex.

‘Om te kunnen copuleren,’ zei Louis Wu. Hij had zich bedacht dat hij zat te praten met een buitenaards wezen dat niets zou begrijpen van dit soort complexe zaken. Hij zag dat de poppenspeler nog steeds stond te huiveren en voegde eraan toe: ‘Laten we maar naar mijn kantoor gaan. Het ligt onder die heuvel daar. Geen meteoren.’

Na het vertrek van de poppenspeler ging Louis op zoek naar Teela. Hij vond haar in de bibliotheek, voor een leesscherm, waar ze de plaatjes voorbij liet schuiven met een snelheid die zelfs voor een snellezer nog hoog was.

‘Hoi,’ zei ze, zette een plaatje vast en draaide zich om. ‘Hoe gaat het met onze tweehoofdige vriend?’

Doodsbang. En ik ben bekaf van het psychiater spelen voor een Piersons poppenspeler.’

Teela keek wat vrolijker. ‘Vertel eens wat meer over het seksleven van een poppenspeler.’

‘Het enige dat ik weet is dat hij zich niet mag voortplanten. Hij piekert erover. Ik denk dat je er wel van uit kunt gaan dat hij zich zou mogen voortplanten als er geen wet tegen was. Verder heeft hij er met geen woord over gerept. Sorry.’

‘Waar hebben jullie dan over gepraat?’

Louis maakte een gebaar met zijn hand. ‘Driehonderd jaar vol trauma’s. Zo lang bevindt Nessus zich al in de menselijke ruimte. Hij herinnert zich de planeet van de poppenspelers nauwelijks nog. Ik kreeg de indruk dat hij al driehonderd jaar bang is.’ Louis liet zich in een massagestoel vallen. De inspanning van het steeds maar weer moeten meevoelen, meedenken met de poppenspeler had hem geestelijk uitgeput, zijn verbeeldingskracht opgebruikt. ‘En jij? Wat lees je daar?’

‘De ontploffing van het Hart.’ Teela gebaarde naar het leesscherm. Er waren sterren op te zien, sterren in groepen en zwermen en met hele massa’s tegelijk. Zoveel sterren dat je geen stukje zwart meer zag. Het kon misschien een zeer dicht met sterren bezaaide sterrengroep zijn, maar dat was het niet: telescopen konden niet zo ver komen en gewone ruimteschepen ook niet.

Het was de kern van het melkwegstelsel, vijfduizend lichtjaren in diameter, een opeengebalde massa sterren in de as van de draaikolk van de melkweg. Eén man was ooit zo ver gekomen, tweehonderd jaar geleden, in een experimenteel schip dat de poppenspelers hadden gebouwd. Op het plaatje waren rode en blauwe en groene sterren te zien, allemaal over elkaar heen, de rode sterren het grootst en het helderst. Midden in het beeld bevond zich een brok vlammend wit, in de vorm van een opgezwollen komma. Er binnenin bevonden zich lijnen en stukken schaduw, maar de schaduw binnen het wit was feller dan wat voor ster ook erbuiten. ‘Daarom heb je het schip van de poppenspelers nodig,’ zei Teela. ‘Precies.’

‘Hoe is dat gebeurd?’

‘De sterren bevinden zich te dicht bij elkaar,’ zei Louis. ‘Gemiddeld een half lichtjaar van elkaar vandaan in het hart van elk melkwegstelsel. Helemaal middenin zitten ze nog dichter op elkaar. In het hart zijn ze zo dicht bij elkaar dat ze elkaar kunnen verhitten. En als ze heter zijn, dan branden ze ook sneller op. Ze worden sneller oud.

Alle sterren in de kern moeten tienduizend jaar geleden net dat beetje meer kans hebben gehad om nova te worden.

Toen gebeurde dat, met één ster. Die werd nova, en het resultaat was een hoop hitte en een explosie van gammastralen. De paar sterren eromheen werden weer wat heter, en ik heb begrepen dat gammastralen ook zorgen voor een toename van de stellaire activiteit, dus twee sterren in de buurt werden ook nova’s. En de gecombineerde hitte van die drie bracht weer een stel andere tot ontploffing. Het was een kettingreactie die algauw daarna niet meer te stoppen was. Dat witte stuk daar is niets dan supernova’s. De wiskundige toelichting staat een eindje verder op de band, als je je daarvoor interesseert.’

‘Nee, dank je,’ zei ze; een antwoord dat hij wel had verwacht. ‘Het is nu allemaal wel voorbij, hè?’

‘Jazeker. Dat is oud licht waar je nu naar kijkt, al heeft het dit deel van de melkweg nog niet bereikt. De kettingreactie moet al tienduizend jaar geleden zijn afgelopen.’

‘Waar doet iedereen dan zo opgewonden over?’

‘Straling. Snelle deeltjes, allerlei soorten.’ De massagestoel maakte hem al wat minder gespannen; hij liet zich wat dieper in de vormeloze massa zakken om de blokgolfpatronen nog meer gelegenheid te geven zijn spieren te kneden. ‘Bekijk het eens op deze manier. De verkende ruimte is een kleine bol sterren, drieëndertigduizend lichtjaren van de kern van dit melkwegstelsel vandaan. De nova’s zijn meer dan tienduizend jaar geleden begonnen te exploderen. Dat wil zeggen dat het golffront van die gecombineerde explosie over ongeveer twintigduizend jaar hier is. Begrepen?’

‘Ja, natuurlijk.’

‘En meteen na het golffront komt de subnucleaire straling van een miljoen nova’s.’

‘… O.’

‘Over twintigduizend jaar moeten we elke wereld evacueren waar je ooit van hebt gehoord, en waarschijnlijk nog wel een heel stel meer ook.’

‘Twintigduizend jaar is een hele tijd. Als we er nu mee begonnen dan konden we het klaarspelen met de schepen die we nu hebben.

Zonder problemen.’

‘Je denkt niet na. Met een snelheid van één lichtjaar per drie dagen kost het een schip ongeveer zeshonderd jaar om bij de Wolk van Magelhaen te komen.’

‘Ze zouden kunnen stoppen om meer voedsel en lucht aan te maken — eens per jaar of zo.’

Louis schoot in de lach. ‘Probeer maar eens iemand zo ver te krijgen dat hij dat doet. Weet je wat ik denk? Als het licht van de explosie van het Hart door de stofwolken tussen hier en de kern van de melkweg begint te schijnen, dan, en niet eerder, wordt iedereen in het door de mens verkende deel van de ruimte opeens doodsbang. Dan hebben ze een eeuw over om te verdwijnen. De poppenspelers hebben het goed aangepakt. Ze stuurden een mannetje naar de Kern, als publiciteitsstunt, omdat ze geld wilden hebben voor research. Hij stuurde foto’s terug van het soort van die plaat daar. Nog voor hij landde, waren de poppenspelers al verdwenen: er was er niet één meer over. Zo gaan wij het niet aanpakken. We wachten, en we wachten, en als we uiteindelijk besluiten de zaak aan te pakken moeten we biljoenen intelligente wezens naar een ander melkwegstelsel brengen. We hebben de grootste, de snelste schepen nodig die we kunnen bouwen, en we hebben er zoveel mogelijk nodig. We hebben de aandrijving van de poppenspelers nu nodig, zodat we ’m nu kunnen gaan verbeteren. De —’

‘Oké. Ik ga mee.’

Louis, midden in zijn belerende verhaal onderbroken, zei: ‘Huh?’

‘Ik ga met jullie mee,’ zei Teela Brown.

‘Je bent mesjokke.’

‘Nou zeg, jij gaat toch ook?’

Louis klemde zijn kaken op elkaar om de uitbarsting binnen te houden. Toen hij ze weer opendeed, was zijn antwoord kalmer dan de situatie rechtvaardigde. ‘Ja, ik ga mee. Maar ik heb daar zo mijn redenen voor. Redenen die jij niet hebt. En verder ben ik beter in het in leven blijven dan jij omdat ik er meer ervaring in heb.’

‘Maar ik heb meer geluk.’

Louis snoof.

‘En mijn redenen om te gaan zijn dan misschien niet even goed als die van jou, maar ze zijn goed genoeg!’ Haar stem was hoog en scherp van woede.

‘Dat zijn ze voor de drigg nog aan toe niet.’

Teela tikte tegen het scherm. Een gezwollen komma novalicht gloeide onder haar nagel. ‘Is dat dan geen goede reden?’

‘De aandrijving van de poppenspelers krijgen we toch wel, of je nu meegaat of niet. Je hebt gehoord wat Nessus zei. Er zijn er duizenden van jouw soort.’

‘En ik ben er één van!’

‘Nou best, je bent er één van!’ stoof Louis op.

Waarom doe je zo drigg beschermend? Heb ik soms om je bescherming gevraagd?’

‘Mijn excuses. Ik weet niet waarom ik je een idee probeerde op te dringen. Je bent een tot zelfstandig handelen bevoegde volwassene.’

‘Dank je. Ik ben van plan om met deze onderneming mee te gaan.’ Teela was ijzig formeel geworden.

De ellende was dat ze inderdáád een tot zelfstandig handelen bevoegde volwassene was. Ze was niet tot iets te dwingen; en verder zou elke poging om haar iets te gelasten een inbreuk zijn op de goede manieren en (en dat was belangrijker) niets uithalen.

Maar ze was misschien om te praten …

Denk hier nou eens over na,’ zei Louis Wu. ‘Nessus heeft zijn uiterste best gedaan om ervoor te zorgen dat het doel van deze tocht geheim blijft. Waarom? Wat heeft hij te verbergen?’

‘Dat is toch zijn eigen zaak? Misschien is er iets dat de moeite van het stelen waard is, waar we ook heengaan.’

‘Nou en? Ons doel is tweehonderd lichtjaren hier vandaan. Wij zijn de enigen die er kunnen komen.’

‘Het schip zelf dan.’

Wat er ook vreemd was aan Teela Brown, dom was ze niet. Louis had daar zelf niet eens aan gedacht. Denk dan eens na over de bemanning,’ zei hij. ‘Twee mensen, een poppenspeler en een Kzin. Geen van vieren beroeps-ontdekkingsreizigers.’.

‘Je bedoelt die vreemde bemanning? Dat is Nessus’ probleem.’

‘Volgens mij is het ons probleem. Nessus krijgt z’n orders rechtstreeks van hen-die-leiden — van het hoofdkwartier van de poppenspelers. Ik geloof dat hij er net een paar uur geleden achter is gekomen wat die orders inhielden. En nu is hij doodsbenauwd. Die … priesters in de kunst van het overleven zijn met vier spelletjes tegelijk bezig, en dan tel ik nog niet eens mee wat we eigenlijk gaan onderzoeken.’

Hij zag dat hij Teela’s interesse opgewekt had en vervolgde zijn betoog. ‘In de eerste plaats Nessus. Als hij gek genoeg is om te landen op een onbekende wereld, kan hij dan misschien ook genoeg bij zijn verstand zijn om dat te overleven? Zij-die-leiden moeten het weten. Als ze de Wolk van Magelhaen hebben bereikt, moeten ze een nieuw handelsimperium opzetten. De ruggegraat van hun handel wordt gevormd door de krankzinnige poppenspelers.

Ten tweede onze katachtige vriend. Als ambassadeur bij een ander ras moet hij een van de meest ontwikkelde, minst agressieve Kzinti zijn die er bestaan. Bezit hij die eigenschappen in voldoende mate om samen te kunnen leven met de andere drie leden van het gezelschap? Of maakt hij ons af, om meer lebensraum en vers vlees te krijgen?

In de derde plaats jij en je vermeende geluk, het meest warhoofdige researchproject waar ik ooit van heb gehoord. En ten vierde nog ik, een vermoedelijk typische ontdekkingsreiziger. Misschien ben ik wel de maat waarnaar anderen worden afgemeten. Maar weet je wat ik denk? Ik denk dat het de poppenspelers geen fluit kan schelen naar wat voor planeet wij met z’n vieren worden gestuurd. Waarom ook, als ze de hele melkweg achter zich gaan laten? Ze onderwerpen ons kleine team aan een proefneming waaraan we waarschijnlijk zullen bezwijken. Maar voor we de dood vinden, kunnen de poppenspelers een heleboel te weten komen over hoe we interreageren. En toch ga ik, puur voor de lol. Maar jij, hoe kom jij op het idee om mee te gaan?’

‘De ontploffing in de Kern.’

‘Altruïsme is een groot goed, maar je kunt je onmogelijk zorgen maken om iets dat pas over twintigduizend jaar staat te gebeuren. Nee, dat is het niet.’

‘Verdomme, als jij een held kunt zijn dan kan ik het ook.’ En wat Nessus betreft, heb je ongelijk. Hij zou niet meedoen aan een zelfmoordonderneming. En — en waarom zouden de poppenbazen iets over ons of over de Kzinti te weten willen komen? Waarom zouden ze met ons een proef willen uithalen? Ze gaan weg uit dit melkwegstelsel. Ze hebben nooit meer wat met ons te maken.’ Nee, Teela was niet dom. Maar — ‘Je hebt het mis. De poppenspelers hebben heel goede redenen om alles over ons aan de weet te willen komen.’

Teela’s blik daagde hem uit om dat te bewijzen.

‘We weten niet veel over de migratie van de poppenbazen. We weten wel dat iedere poppenbaas die gezond van lijf en goed bij z’n verstand is op weg is naar een plek ver buiten de melkweg. En we weten ook dat de migratie plaatsvindt met een snelheid die net iets lager ligt dan die van het licht. De poppenspelers zijn bang van de hyperruimte. Dat betekent dat ze de Kleine Wolk van Magelhaen bereiken over ongeveer vijfentachtigduizend jaar. En wat verwachten ze daar te vinden als ze arriveren?’

Hij grijnsde naar haar en gaf vervolgens het antwoord. ‘Ons natuurlijk. In ieder geval mensen en Kzinti. Waarschijnlijk ook Kdatlyno en Pierin en Dolfijnen. Ze weten dat wij tot de laatste minuut zullen wachten en er dan als gekken vandoor zullen gaan en ze weten ook dat wij gebruik zullen maken van aandrijvingen die sneller zijn dan het licht. Als de poppenspelers bij de Wolken van Magelhaen arriveren, krijgen ze met ons te doen — of met datgene wat ons te gronde richt, en door hun inzicht in ons kunnen ze een goede gooi doen naar hoe de moordenaar in elkaar zit. O, ze hebben reden genoeg om ons te bestuderen.’

‘Mij best.’

je nog steeds mee?’

Teela knikte.

Waarom?’

‘Dat houd ik voor me.’ Teela keek doodkalm. En wat kon Louis daaraan doen? Als ze jonger was geweest dan negentien zou hij een van haar ouders hebben geroepen. Maar met twintig ging men er van uit dat je volwassen was. Je moest toch ergens een grens trekken.

En dus hoefde Teela niet te doen wat ze deed. Plotseling nam ze zijn. handen in de hare en zei, smekend, glimlachend: ‘Neem me met je mee, Louis. Ik ben een talisman, echt, ik breng geluk. Als Nessus niet de goede keus deed, zou je misschien wel alleen moeten slapen. Daar zou je de pest aan hebben, dat weet ik.’

Ze had hem klemgezet. Hij kon haar niet uit Nessus’ schip houden, niet als ze rechtstreeks naar de poppenspeler toe kon gaan. ‘Goed dan,’ zei hij. ‘We zullen hem opbellen.’

En hij zou er inderdaad de pest aan hebben alleen te slapen.

Spreker-tot-dieren

‘Ik wil meedoen aan de expeditie,’ zei Teela in het foonscherm. De poppenspeler gilde, een lang aangehouden kreet in Emineur. ‘Pardon?’

‘Neem me niet kwalijk,’ zei de poppenspeler. ‘Meld u om 08.00 in Outback Field, Australië. Uw persoonlijke bagage mag niet zwaarder zijn dan vijfentwintig kilo Aards gewicht. Louis, voor jou geldt hetzelfde. Ahh —’ De poppenbaas hief zijn hoofden op en gilde.

‘Ben je ziek?’ informeerde Louis bezorgd.

‘Nee. Ik voorzie mijn eigen dood, Louis. Ik zou bijna wensen dat je minder welbespraakt was geweest. Vaarwel. We zien elkaar weer op Outback Field.’

Het scherm werd donker.

‘Zie je nou wel?’ kraaide Teela triomfantelijk. ‘Zie je nou wat ervan komt als je zo goed kunt praten?’

‘Ik en m’n zilveren tong. Nou ja, ik heb gepraat als een redenaar uit de Griekse oudheid. Geef mij er niet de schuld van als je een afschuwelijke dood sterft.’

Die nacht, in vrije val, in het duister, hoorde Louis haar zeggen: ‘Ik hou van je. Ik ga met je mee omdat ik van je houd.’

‘Hou ook van jou,’ zei hij slaperig beleefd. Toen drong pas goed tot hem door wat ze had gezegd, en hij zei: ‘Hield je dat voor je?’

‘Mm hmm.’

‘Je gaat tweehonderd lichtjaren ver met me mee omdat je de gedachte me te moeten laten gaan onverdraaglijk vindt?’

‘Jup.’

‘Slaapkamer half-licht,’ zei Louis. Zwak blauw licht vulde het vertrek.

Ze dreven een kleine halve meter van elkaar tussen de slaapplaten. Voor ze de ruimte ingingen hadden ze de kunstmatige huidkleur verwijderd en de haarkosmetica die vlaklanders gewoonlijk gebruiken. Het haar van Louis’ vlecht was nu sluik en zwart; zijn hoofdhuid was grijs van de haarstoppels. Zijn huidkleur zat tussen geel en bruin in, zijn ogen stonden niet merkbaar schuin; al met al een behoorlijke verandering van uiterlijk.

Teela had een even dramatische wijziging ondergaan. Haar haar was nu donker en golvend en ze had het achter haar hoofd bijeengebonden. Haar huid was bleek zoals van mensen die in het hoge noorden wonen. Haar ovale gezicht werd beheersd door grote bruine ogen en een kleine, ernstige mond; haar neus viel bijna niet op. In het slaapveld dreef ze als olie op water, volkomen ontspannen.

‘Maar je bent zelfs nog nooit op de Maan geweest!’

Ze knikte.

‘En ik ben niet de beste minnaar ter wereld. Dat heb je me zelf verteld.’

Weer knikte ze. Teela Brown kende geen terughoudendheid. Twee dagen en nachten lang had ze al niet gelogen, of de waarheid geweld aangedaan of zelfs maar een vraag ontweken. Louis had het zo doorgehad als ze het wel had gedaan. Ze had hem verteld over haar eerste twee liefdes: de eerste man had na een halfjaar geen belangstelling meer voor haar en de tweede, een neef, kreeg de kans om naar Kijknouwes te emigreren. Louis had haar maar weinig van zijn eigen wederwaardigheden verteld en ze scheen zijn terughoudendheid te accepteren. Maar zelf was ze volkomen open. En ze stelde de raarste vragen.

Waarom mij dan?’ vroeg hij.

‘Ik weet het niet,’ bekende ze. ‘Zou het het charisma kunnen zijn? Je bent een held, weet je.’

Hij was de enige mens die als eerste een buitenaards ras had ontmoet en nu nog in leven was. Zou hij zich ooit los weten te maken van die episode met de Trinocs?

Hij deed nog één poging. ‘Hoor nou eens ik ken de beste minnaar ter wereld. Vriend van me. Het is z’n hobby. Hij schrijft er boeken over. Hij heeft doctoraten in fysiologie en psychologie. De afgelopen honderddertig jaar is hij steeds —’

Teela hield haar handen voor haar oren. ‘Hou op,’ zei ze. ‘Hou op.’

‘Ik wil gewoon niet dat je ergens de dood vindt. Je bent er te jong voor.’

Op haar gezicht had ze de verbaasde blik, die verbaasde blik, de blik die aanduidde dat hij gewone Interwereldse woorden had samengevoegd tot een onzin zin. Harteboeienis? Ergens de dood vinden? Louis zuchtte binnensmonds. ‘Slaapkamerkernen samenvoegen,’ zei hij, en er gebeurde iets met het slaapveld. De twee stukken waar het evenwicht stabiel was, de anamoliën die ervoor zorgden dat Louis en Teela niet uit het veld vielen, schoven naar elkaar toe en versmolten. Louis en Teela volgden, gleden ‘omlaag’ tot ze tegen elkaar botsten en de armen om elkaar sloegen.

‘Ik had echt slaap, Louis. Maar het geeft niet …’

Denk maar eens goed na over privacy voor je je laat afdrijven naar dromenland. Ruimteschepen zijn doorgaans nogal kleinbehuisd en volgepropt.’

‘Bedoel je dat we niet met elkaar naar bed zouden kunnen gaan? Drigg, Louis, het kan me niet schelen of ze kijken. Het zijn buitenaardse wezens.’

‘Het kan mij wél schelen.’

Weer die verbaasde blik. ‘Als het nou geen buitenaardse wezens waren. Zou je er dan nog bezwaar tegen hebben?’

‘Ja, behalve als we ze erg goed kenden. Ben ik nu ouderwets?’

‘Een beetje.’

‘Weet je nog, die vriend over wie ik het net had? De beste minnaar ter wereld? Nou, die had een collega en die heeft me wat dingen geleerd die hij weer aan haar had geleerd. Hier heb je zwaartekracht voor nodig,’ voegde hij eraan toe. ‘Slaapkamerveld uit,’ en hun lichaamsgewicht keerde terug.

‘Je probeert het gesprek een andere kant op te sturen,’ zei Teela. ‘Ja. Ik geef het op.’

‘Best, maar onthoud één ding. Eén ding. Die poppenspeler, die vriend van je, had best eens vier rassen mee kunnen willen nemen in plaats van drie. Je zou heel goed nu een Trinoc in je armen hebben kunnen houden in plaats van mij.’

‘Wat een afschuwelijke gedachte. Zo, we doen dit in drie stadia. We beginnen met de dwarse positie …’

‘Wat is een dwarse positie?’

‘Dat zal ik je laten zien …’

Tegen de ochtend was Louis heel blij dat ze samen zouden gaan. Toen zijn twijfels terugkeerden was het te laat. Het was al een hele tijd te laat geweest.

De Buitenstaanders handelden in informatie. Ze betaalden een hoge prijs en verkochten tegen een hoge prijs, maar wat ze een keer kochten, verkochten ze keer op keer, want de hele draaikolk van de melkweg was het gebied waar ze handel dreven. In de menselijke invloedssfeer was hun krediet bij de banken nagenoeg onbeperkt.

Ze waren waarschijnlijk geëvolueerd op een koude, lichte maan van een gasreus, een wereld die heel veel leek op Nereïde, Neptunus’ grootste maan. Nu leefden ze in de open ruimten tussen de sterren, in schepen ter grootte van een stad die onderling zeer ingrijpende technologische verschillen vertoonden en voor hun aandrijving van allerlei methoden gebruik maakten, van fotonzeilen tot systemen die binnen de menselijke wetenschap onmogelijk waren. Als er binnen een planetair systeem potentiële klanten waren, en als er binnen het stelsel een geschikte wereld was, dan huurden de Buitenstaanders ruimte voor handelscentra, plaatsen waar ze zich konden ontspannen en wat uit konden rusten, voorraad depots.Vijfhonderd jaar geleden hadden ze Nereïde gehuurd. ‘En dat moet hun voornaamste handelsplaats zijn,’ zei Louis Wu. ‘Daarbeneden.’ Hij wees met een hand, terwijl hij met de andere het besturingsmechanisme van het transportschip vasthield.

Nereïde was een ijzig koude, rotsige vlakte in het heldere licht van de sterren. De zon was een dikke witte stip die evenveel licht gaf als op Aarde een volle maan en dat licht viel op een wirwar van lage muren. Er stcnden halfronde gebouwen en een stel schepen met stuwveldaandrijving voor het verkeer van de maan naar schepen in een baan eromheen; maar meer dan de helft van de vlakte was bedekt met die lage muren.

Spreker-tot-Dieren, zijn enorme gestalte vlak achter Louis, zei: ‘Ik zou wel eens willen weten waar dat doolhof voor dient? Verdediging?’

‘Zonnegebieden,’ zei Louis. ‘Buitenstaanders leven op thermo-elektriciteit. Ze liggen met hun hoofd in het zonlicht en met hun staart in de schaduw, en het verschil in temperatuur tussen die twee veroorzaakt een elektrische stroom. De muren moeten zorgen voor meer schaduwgrenslijnen.’

Nessus was gedurende de tien uur lange vlucht wat rustiger geworden. Hij draafde rond in het leefgedeelte van het schip, inspecteerde nu eens dit, dan weer dat, stak een hoofd en een oog in alle hoeken en leverde over zijn schouder commentaar en antwoorden op vragen. Zijn drukpak, een op de vreemdste plaatsen uitbollende ballon met een extra dikke bescherming over, de uitstulping waaronder zich zijn hersenen bevonden, zag er licht en comfortabel uit; de apparatuur voor regeneratie van lucht en voedsel was onwaarschijnlijk klein.

Hij had ze even een rare ervaring bezorgd, vlak voor het vertrek. Opeens had er muziek geklonken in het vertrek, complex en fraai, rijk aan tonen in mineur, bijna de droeve roep van een van seks dolgeworden computer. Nessus floot. Met zijn twee monden, rijk aan zenuwen en spieren die nu eenmaal nodig waren bij monden die tegelijk als handen dienst moesten doen, was de poppenbaas een wandelend orkest.

Hij had erop gestaan dat Louis vloog en hij had zoveel vertrouwen in Louis’ vaardigheden als piloot dat hij zich niet had vastgegespt. Louis vermoedde dat er speciale geheime apparaten waren die waakten over de veiligheid van de passagiers in dit door de poppenspelers gebouwde schip.

Spreker was aan boord gekomen met een bagagekist van tien kilo. Toen die openging, bleek er weinig méér in te zitten dan een opvouwbare micro-oven voor het verhitten van vlees. Dat en een bout vlees van het een of ander, rauw, zo te zien eerder van een van de Kzinti-werelden afkomstig dan uit de invloedssfeer van de Aarde. Om de een of andere reden had Louis verwacht dat het drukpak van de Kzin eruit zou zien als de logge wapenrusting van een middeleeuwse ridder. Maar dat was niet het geval. Het was een uit vele segmenten opgebouwde ballon, transparant, met een monsterachtig zware rugzak en een vissekom-helm, vol esoterisch uitziende tongschakelaars. Al zaten er geen onmiddellijk herkenbare wapens in, toch had de rugzak eruitgezien als een militair uitrustingsstuk en Nessus had erop gestaan dat hij het opborg in het bagageruim.

De Kzin had het grootste deel van de reis slapend doorgebracht. Ze stonden allemaal over Louis’ schouder te kijken.

‘Ik zet ons wel vlak bij het schip van de Buitenstaanders neer,’ zei Louis.

‘Nee. Ga meer naar het oosten. We gebruiken een geïsoleerd gebied voor de Grote Gok.’

‘Waarom? Zouden de Buitenstaanders jullie bespioneren?’

‘Nee. De Grote Gok maakt gebruik van een fusie-aandrijving inplaats van een stuwstraalmotor. De hitte van vertrekken en landen zou de Buitenstaanders in hun rust storen.’

Waarom Grote Gok?’

‘Die naam heeft het schip gekregen van Beowulf Schaeffer, het enige intelligente wezen dat ooit met dit schip heeft gevlogen. Hij heeft de enige holo’s van de explosie van het Hart genomen die er zijn. Is Grote Gok geen term die wordt gebruikt bij weddenschappen en gokken?’

‘Misschien verwachtte hij dat hij wel niet terug zou komen. Maar ik kan je nu maar beter vertellen dat ik nooit iets heb gevlogen dat een fusie-aandrijving had. Mijn schip gebruikt reactieloze stuwstraalmotoren, net als dit hier.’

‘Je zult het moeten leren,’ zei Nessus.

‘Wacht,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Ik heb wel ervaring met door fusie aangedreven ruimteschepen. Daarom zal ik de Grote Gok besturen.’

‘Onmogelijk. De bank waarop de piloot ligt is ontworpen voor het lichaam van een mens. De bedieningspanelen zijn ingedeeld op een manier die is overgenomen van menselijke ruimtevaartuigen.’

De Kzin maakte woedende geluiden diep in zijn keel.

‘Daar, Louis. Voor ons.’

De Grote Gok was een doorzichtige bel met een diameter van meer dan driehonderd meter. Toen Louis het kleinere vaartuig om de gigant heen liet draaien kon hij geen kubieke centimeter vinden die niet was volgestouwd met de groen-met-bronzen machinerie van de hyperruimte ultra-aandrijving. De romp was een nr. 4 van Algemene Produkten, gemakkelijk herkenbaar voor iemand die bekend was met ruimteschepen, zo groot dat hij normaal alleen werd gebruikt voor het vervoer van hele prefab-kolonies. Maar het schip zag er niet uit als een ruimtevaartuig. Het was de reusachtige tegenhanger van een primitief soort satelliet, gebouwd door een ras dat er door zijn beperkte middelen en beperkte technologie toe werd gedwongen alle ruimte te benutten, tot de allerlaatste kubieke centimeter toe.

‘En waar zitten wij?’ vroeg Louis. ‘Er bovenop?’

‘De cabine bevindt zich eronder, Louis. Land onder de kromming van de romp.’

Louis zette zijn schip neer op donker ijs en liet het toen voorzichtig naar voren glijden, tot onder de gebogen buik van de Grote Gok.

In het woongedeelte brandden lichten; ze blonken door de romp van de Grote Gok heen. Louis zag twee minuscule vertrekken, het onderste net groot genoeg voor een bank, een massa-indicator en een hoefijzervormige batterij instrumenten, het bovenste niet groter. Hij voelde hoe de Kzin achter hem kwam staan.

‘Interessant,’ zei de Kzin. ‘Ik neem aan dat het de bedoeling is dat Louis in het onderste deel zit en wij in het bovenste.’

‘Ja. Het installeren van drie vliegbanken in een dergelijk kleine ruimte stelde ons voor aanzienlijke problemen. Elke bank is voorzien van een stasisveld, dit om een maximum aan veiligheid te garanderen. Omdat de reis in stasis zal plaatsvinden maakt het weinig uit dat er geen ruimte is om ons te vertreden.’

De Kzin snoof en Louis voelde dat hij achter hem vandaan ging. Hij liet het schip een paar laatste centimeters zakken en draaide toen een serie schakelaars uit.

‘Ik heb wat te zeggen,’ zei hij. ‘Teela en ik krijgen samen dezelfde beloning die Spreker alleen krijgt.’

‘Wil je extra worden betaald? Ik ben bereid je suggesties in overweging te nemen.’

‘Ik wil iets dat jij niet meer nodig hebt,’ zei Louis. ‘Iets dat je ras heeft achtergelaten.’ Hij had een goed ogenblik uitgezocht om te gaan marchanderen. Hij verwachtte niet dat hij er iets mee zou bereiken, maar het was te proberen. ‘Ik wil weten waar zich de planeet van de poppenspelers bevindt.’

Nessus’ hoofden draaiden naar buiten, draaiden zich toen een halve slag om en staarden elkaar aan. Een ogenblik lang keek Nessus zo zichzelf aan, toen vroeg hij: ‘Waarom?’

‘Waar de planeet van de poppenbazen zich bevond is ooit het kostbaarste geheim binnen de bekende ruimte geweest,’ zei Louis. ‘Jouw ras zou er een fortuin aan steekpenningen voor over hebben gehad om het geheim te houden. Dat maakte het zo kostbaar. Gelukzoekers speurden elke G en K ster af die ze konden vinden, op zoek naar de wereld van de poppenspelers. Zelfs nu zouden Teela en ik de informatie voor veel geld kunnen verkopen aan een nieuwsservice.’

‘Maar als die wereld zich buiten de bekende ruimte bevindt?’

‘Ah-h-h,’ zei Louis. ‘Dat vroeg mijn geschiedenisleraar zich altijd af. Het zou nog steeds geld waard zijn om het te weten.’

‘Voor we naar onze uiteindelijke bestemming vertrekken,’ zei de poppenspeler, zijn woorden met zorg kiezend, ‘weet je de coördinaten van de poppenspelerswereld. Ik denk dat je de informatie eerder verbazingwekkend dan nuttig zult vinden.’ En weer keek de poppenspeler even in zijn eigen ogen.

Hij nam weer zijn normale houding aan. ‘Ik wil je aandacht vestigen op vier kegelvormige uitsteeksels —’

‘Jah.’ Louis had ze al gezien: vier open kegels, die naar beneden en naar buiten wezen, om de dubbele cabine heen. ‘Zijn dat de fusiemotoren?’

‘Ja. Je zult ontdekken dat het schip qua gedrag veel lijkt op een vaartuig met reactieloze stuwstraalaandrijving, alleen is er geen kunstmatige zwaartekracht. Onze ontwerpers moesten woekeren met de ruimte. Wat de werking van de quantum it hyperaandrijving betreft, is er één ding waarvoor ik je moet waarschuwen —’

‘Ik heb een wisselzwaard,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Ik verzoek u dringend om kalm te blijven.’

Het duurde een ogenblik voor de woorden doordrongen. Toen draaide Louis zich om, langzaam, zonder plotselinge bewegingen. De Kzin stond tegen een gebogen wand. In een gekromde vuist hield hij iets dat eruitzag als een groot uitgevallen handvat van een springtouw. Drie meter van het handvat vandaan, ter hoogte van de ogen van de Kzin, bevond zich een kleine, gloeiend rode bal. De manier waarop Spreker het wapen vasthield, verried dat hij wist hoe het werkte. De draad die de bal met het handvat verbond, was te dun om zichtbaar te zijn, maar Louis twijfelde er niet aan of hij was er. De draad, beschermd en star gemaakt door een stasisveld van het Slavendrijver type, was in staat om door de meeste metalen heen te snijden, ook door Louis’ vliegbank als hij zich daarachter verkoos te verschansen. En de Kzin was op een plek gaan staan waar hij de hele hut kon bestrijken. Aan de voeten van de Kzin zag Louis de onbekende homp vlees. Die was opengescheurd, en natuurlijk was hij van binnen hol geweest.

‘Ik had liever een minder genadeloos wapen gehad,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Een verdover zou ideaal zijn geweest, maar ik wist er geen op tijd te pakken te krijgen. Louis, laat de bedieningsorganen los en plaats je handen op de rugleuning van je vliegbank.’

Louis gehoorzaamde. Hij had nog overwogen om iets te doen met de zwaartekracht in de hut, maar de Kzin zou hem in tweeën hebben gesneden als hij het had geprobeerd.

‘Als jullie nu allemaal rustig blijven, zal ik vertellen wat er nu gebeurt.’

‘Vertel ons eerst eens waarom,’ zei Louis. Hij was aan het bekijken wat voor kans hij had om iets te doen. De rode bal was een indicator: Spreker kon zien waar zijn onzichtbaar dunne draad eindigde. Maar als Louis dat eind van het wapen nu eens vast kon pakken en er ook nog eens voor wist te zorgen dat hij daar zijn vingers niet bij kwijtraakte —

Nee. De bal was te klein.

‘Mijn motief zou toch voor de hand moeten liggen,’ zei Spreker. De zwarte tekening om zijn ogen leek nu wel op het masker van een bandiet op een cartoon. De Kzin was niet gespannen en niet ontspannen. En hij stond op een plek waar hij bijna niet kon worden aangevallen.

‘Ik ben van plan om mijn wereld, en mijn wereld alleen, de Grote Gok te geven. Met de Grote Gok als model bouwen we meer van dit soort schepen. Hiermee zouden we een onweerstaanbare superioriteit hebben in de eerstvolgende oorlog tussen de mens en de Kzin, vooropgesteld dat de mens het ontwerp van de Grote Gok niet bezit. Tevreden?’

Louis liet zijn stem sarcastisch klinken. ‘Zou het ook zo kunnen zijn dat je bang bent voor waar we met de Grote Gok heengaan?’

‘Nee.’ De belediging gleed gewoon langs de Kzin heen. Hoe zou een Kzin ook sarcasme herkennen. ‘Jullie kleden je nu allemaal uit, zodat ik zeker weet dat niemand gewapend is. Als dat is gebeurd, zal ik de poppenspeler verzoeken zijn drukpak aan te trekken. Wij tweeën zullen aan boord gaan van de Grote Gok. Louis en Teela blijven achter, maar ik neem jullie kleren en bagage en drukpakken mee. Ik zal dit schip ook onklaar maken. De Buitenstaanders zullen zich ongetwijfeld afvragen waarom jullie niet naar de Aarde terugkeren en jullie lang voordat je zonder lucht, voedsel en water komt te zitten komen helpen. Begrijpen jullie dit allemaal?’

Louis Wu, ontspannen en gereed om gebruik te maken van de eerste de beste vergissing of nalatigheid van de Kzin … Louis Wu keek vanuit zijn ooghoeken naar Teela Brown en zag iets afschuwelijks. Teela spande haar spieren om de Kzin te bespringen.

Spreker zou haar in tweeën snijden.

Louis zou als eerste iets moeten doen.

‘Bega geen dwaasheid, Louis. Kom langzaam overeind en ga tegen de wand staan. Jij bent de eerste dieieieie …’

Sprekers laatste woord liep uit in een half-mauwend geluid. Louis maakte zijn sprong niet af. Hij werd hier geconfronteerd met iets dat hij niet begreep.

Spreker-tot-Dieren wierp zijn grote oranje hoofd naar achteren en mauwde schel — een bijna supersonisch hoog geluid. Hij breidde zijn armen uit alsof hij het heelal wilde omvatten. Het draad lemmet van zijn wisselzwaard sneed door een watertank heen zonder merkbaar snelheid te minderen, en aan alle vier de kanten van de tank begon er water uit te druipen. Spreker merkte het niet. Zijn ogen zagen niet, zijn oren hoorden niet.

‘Neem hem zijn wapen af,’ zei Nessus.

Louis gehoorzaamde. Hij liep voorzichtig op de Kzin af, klaar om weg te duiken als het wisselzwaard zijn kant op zou zwaaien. De Kzin wuifde er een beetje mee heen en weer, alsof hij stond te dirigeren. Louis trok het handvat uit de vuist van de Kzin. Spreker verzette zich niet. Hij raakte de juiste knop aan en de rode bal gleed naar het handvat terug tot hij ertegenaan klikte.

‘Houd het bij je,’ zei Nessus. Hij klemde zijn kaken om Sprekers arm en leidde de Kzin naar een vliegbank. De Kzin verzette zich nog steeds niet. Hij maakte geen geluiden meer, maar staarde de oneindigheid in. Op zijn grote behaarde gezicht lag slechts een uitdrukking van grenzeloze rust.

Spreker-tot-Dieren, volkomen ontspannen, staarde de oneindigheid in en spon.

‘Let op,’ zei Nessus. Voorzichtig liep hij weg van de vliegbank van de Kzin. Hij hield zijn platte hoofden hoog en star; ze waren eigenlijk meer op de Kzin gericht dan dat ze naar hem wezen. Zijn ogen lieten Spreker geen ogenblik los.

Plotseling kwamen de ogen van de Kzin weer in focus. Ze gleden naar Louis, naar Teela, naar Nessus. Spreker-tot-Dieren maakte klaaglijke grauwgeluidjes, ging rechtop zitten en begon in het Interwerelds.

‘Dat was heel, heel prettig. Ik wil —’

Hij hield op en begon opnieuw. ‘Wat je ook deed,’ zei hij tegen de poppenspeler, ‘doe het niet nog een keer.’

‘Ik hield je voor een intelligent, ontwikkeld wezen,’ zei Nessus. ‘Mijn oordeel was juist. Alleen een ontwikkeld, intelligent wezen zou bang zijn voor een tasp.’

‘Aha,’ zei Teela.

‘rasp?’ zei Louis.

Tegen Spreker-tot-Dieren zei de poppenspeler: ‘Je begrijpt toch wel dat ik de tasp iedere keer zal gebruiken dat je me ertoe dwingt. Ik maak er gebruik van als je me uit mijn gewone doen brengt. Als je te vaak probeert geweld te gebruiken of als je me te vaak doet schrikken, word je algauw afhankelijk van de tasp. Daar de tasp chirurgisch in mij is ingeplant, zou je me moeten vermoorden om erbij te komen. En zelfs dan zou je nog op eerloze wijze zijn gebonden door de tasp zelf.’

‘Bijzonder slim bedacht,’ zei Spreker. ‘Briljant en onorthodox van tactiek. Ik zal je verder niet lastig vallen.’

Drigg nog aan toe! Wil iemand me nou eindelijk eens vertellen wat een tasp is?’

Louis’ onwetendheid scheen iedereen te verbazen. Teela beantwoordde zijn vraag. ‘Het prikkelt het genotscentrum van de hersenen.’

‘Op een afstand?’ Louis had niet geweten dat dat zelfs in theorie mogelijk was.

‘Jawel. Het doet precies hetzelfde als wat een zwakke stroomstoot doet bij een elektro-verslaafde, maar je hoeft geen draad in contact te brengen met de hersenen. Meestal is een tasp zo klein dat je ’m met een hand kunt richten.’

‘Ben jij ooit geraakt door een tasp? Heb ik niks mee te maken, natuurlijk.’

Teela grijnsde ten teken dat zijn respect voor privacy haar lachlust opwekte. ‘Ja, ik weet wat voor soort gevoel het is. Een ogenblik is het — nee, het valt niet goed te beschrijven. Maar je gebruikt geen tasp op jezelf. Je gebruikt hem op iemand die het niet verwacht. Dat is nu juist het leuke. De politie vat in de parken aan de lopende band taspers in de kraag.’

‘Die tasps van jullie,’ zei Nessus, ‘geven een stroomstoot van minder dan een seconde. De mijne om en nabij tien seconden.’

Het effect op Spreker-tot-Dieren moest formidabel zijn geweest.

Maar Louis zag andere implicaties. ‘Hee zeg, dat is prachtig. Dat is heel mooi! Alleen een poppenspeler zou kunnen rondlopen met een wapen dat de vijand goed doet.’

‘Alleen een intelligent, ontwikkeld wezen, om Nessus’ woorden te gebruiken,’ zei Spreker-tot-Dieren, ‘een wezen dat ook nog trots kende, zou bang zijn voor te veel genot. Ik wil niet riskeren dat de tasp nog eens tegen mij wordt gebruikt. Te veel schokken en ik zou de nederige slaaf worden van de poppenspeler. Ik, een Kzin, slaaf van een herbivoor!’

‘Laten we aan boord gaan van de Grote Gok,’ zei Nessus met een groots gebaar. ‘We hebben al genoeg tijd verspild aan trivialiteiten.’

Louis was als eerste aan boord van de Grote Gok.

Hij was niet verrast toen hij voelde hoe zijn voeten een dansje probeerden te maken op de rotsbodem van Nereïde. Louis wist hoe hij zich bij lage zwaartekracht moest gedragen. Maar in zijn achterhoofd verwachtte hij, dom genoeg, dat de zwaartekracht zou veranderen als hij de luchtsluis van de Grote Gok binnenging. Hij spande zijn spieren voor de verandering, struikelde en viel bijna toen die verandering uitbleef.

‘Ik weet zeker dat ze toen kunstmatige zwaartekracht hadden,’ mopperde hij tegen zichzelf toen hij de stuurcabine inliep. ‘… O.’

De cabine was primitief. Overal waren harde rechte hoeken waaraan je heel goed je knieën en ellebogen kon stoten. Alles was groter dan strikt genomen nodig was. Meters zaten op de meest ongelukkige plaatsen …

Maar de cabine was niet alleen primitief, hij was ook klein. Kunstmatige zwaartekracht had bestaan toen de Grote Gok werd gebouwd, maar zelfs in een schip met een diameter van meer dan anderhalve kilometer was geen ruimte geweest om de machines te plaatsen. Er was maar net genoeg plaats voor de piloot.

Instrumentenbord en massa-indicator, een keukenschuif, een vliegbank en een plek erachter waar je je in kon wringen als je diep in elkaar dook voor het lage plafond. Dat deed hij en hij schoof het wisselzwaard van de Kzin een meter uit.

Spreker-tot-Dieren kwam binnen, stil, vertraagd bijna. Hij klauterde zonder nog langzamer te gaan langs Louis heen, naar het hoger gelegen vertrek.

Dat was een ontspanningsvertrek voor de ene piloot van het schip geweest. Oefenmachines en een leesscherm waren verwijderd en drie nieuwe vliegbanken waren aangebracht: Spreker klom in één ervan.

Nu volgde Louis hem de ladder op, een hand op de sporten, in de andere het wisselzwaard, niet al te opzichtig, maar wel zichtbaar. Hij klapte het deksel van de bank neer en draaide een schakelaar om.

De vliegbank werd een ei met een oppervlak dat een spiegel was. Binnen het ei zou er geen tijd voorbijgaan tot Louis het stasisveld weer afzette. Als het schip een antimaterie asteroïde zou rammen, dan zou zelfs de Algemene Produkten romp uiteenvallen tot een wolk ionen, maar de vliegbank van de Kzin zou nog steeds een spiegel gelijk zijn.

Louis ontspande zich. Het leek allemaal veel op een rituele dans, maar het had wel degelijk een doel. De Kzin had een goede reden om het schip te stelen. Daar was door de tasp geen verandering in gebracht. Er moest Spreker geen kans worden gegeven toe te slaan.

Louis klom terug naar de stuurcabine. Hij draaide een wipschakelaar om, waarmee hij vanuit het schip kon spreken met de andere twee die daarbuiten in hun ruimtepakken stonden te wachten. ‘Kom er maar in.’

Iets meer dan honderd uur later had Louis het zonnestelsel achter zich gelaten.

Rozet

Er zijn bepaalde eigenaardigheden binnen de mathematica van de hyperruimte. Elke massa die in de Einsteiniaanse ruimte van voldoende grootte is, wordt door zijn eigenaardigheid omringd. Erbuiten kunnen schepen vliegen met een snelheid die groter is dan die van het licht. Er binnen verdwijnen ze als ze dat proberen. De Grote Gok was nu ongeveer acht lichturen van Sol verwijderd, en buiten de zone waarbinnen hyperreizen niet mogelijk was.

Louis Wu was in vrije val.

Zijn ballen voelden gespannen aan, zijn middenrif protesteerde, zijn maag trok samen. Dat zou wel voorbijgaan. En een paradoxale drang om te vliegen …

Louis had talloze malen in vrije val gevlogen, in de enorme, transparante bel van het Uitgaande Hotel dat om de maan van de Aarde draaide. Hier zou hij iets van vitaal belang kapotslaan als hij zijn armen eens flink uitsloeg.

Louis had al een voorgevoel van zijn onmiddellijke toekomst. Hét sleutelwoord voor hem voor de expeditie zou zijn: ongemak. De hemel diep in de ruimte zag er niet veel anders uit dan de nachtelijke hemel op de maan. In het zonnestelsel voegen de planeten weinig toe aan wat je met het blote oog kunt zien. Eén opmerkelijk heldere ster vlamde in het zuiden van de melkweg en die ster was Sol.

Louis bediende een stel vliegwielmanettes; de Grote Gok draaide rond en de sterren gleden onder zijn voeten langs. Zevenentwintig, driehonderdtwaalf, duizend rond — Nessus had hem deze coördinaten opgegeven vlak voordat Louis de vliegbank had dichtgeklapt. Dat was het punt waar de migratie van de poppenbazen zich bevond. En nu besefte Louis dat dat niet in de richting was van een van de beide Wolken van Magelhaen. De poppenspeler had hem iets voorgelogen.

Maar, dacht Louis, het was wel ongeveer tweehonderd lichtjaren hier vandaan. En het was een punt op de as van het melkwegstelsel. Misschien hadden de poppenspelers wel besloten om via de kortst mogelijke route het melkwegstelsel te verlaten, om vervolgens boven de draaikolk van de armen verder te reizen richting Kleine Wolk. Op die manier zouden ze interstellair puin vermijden: zonnen, stofwolken, opeenhopingen van waterstof …

Het maakte niet wezenlijk veel uit. Louis’ handen zweefden even boven het instrumentenpaneel, als was hij een pianist die op het punt stond met een concert te beginnen.

En kwamen neer.

De Grote Gok verdween.

Louis vermeed het om naar de transparante vloer te kijken. Hij was al opgehouden met zich af te vragen waarom al die transparante vlakken niet van een soort afscherming waren voorzien. Het zien van de Blinde Vlek had normale mannen gek gemaakt, maar er waren er ook die er tegen konden. De man die de Grote Gok lang geleden had bestuurd moest zo iemand zijn geweest.

In plaats van naar beneden te kijken keek hij naar de massaindicator: een doorzichtige bol boven het instrumentenpaneel, met een aantal blauwe lijntjes die in het midden bij elkaar kwamen. Deze was extra groot, ondanks de beperkte ruimte in de cabine. Louis liet zich achteroverzakken en keek naar de lijntjes.

Hij kon ze zien veranderen. Als hij naar een lijntje keek, kon hij het langzaam langs de bolling van de indicator zien schuiven. Het was ongebruikelijk, om de stuipen van te krijgen. Als een schip zich met de normale hyperaandrijvingssnelheid voortbewoog, bleven de lijntjes uren achtereen constant.

Louis vloog met zijn linkerhand naar de paniekknop.

De keukenschuif aan de rechterkant serveerde vreemdsmakende koffie en later een maaltijd die in zijn handen uit elkaar viel in aparte stroken vlees en kaas en brood en een soort blad. Het was wel duidelijk dat de autokeuken al honderden jaren geleden opnieuw geprogrammeerd had moeten worden. Radicale lijnen in de massa-indicatie werden groot, schoten omhoog als de secondewijzer op een horloge en verdwenen weer. Een vage blauwe streep onder aan de bol werd lang, en toen nog langer … Louis haalde de paniekschakelaar over.

Een rode reus die hij nog nooit had gezien vlamde onder hem. ‘Te snel!’ grauwde Louis. ‘Te drigg snel!’ In elk gewoon schip hoc fde je maar eens in de zes uur je massa-indicator te controleren. Op de Grote Gok durfde je nauwelijks een seconde je ogen dicht te doen!

Louis liet zijn ogen naar de helderrode schijf glijden en bezag de sterren erachter.

‘Drigg. Ik ben de bekende ruimte al uit!’

Hij liet het schip draaien om de sterren te kunnen zien. Een onbekende hemel stroomde onder hem langs. ‘Allemaal van mij, van mij!’ schaterde Louis en wreef zich in zijn handen. Als hij zo geïsoleerd was als nu, voorzag Louis in zijn eigen vermaak. De rode ster gleed weer in beeld en Louis liet hem nog een draai van negentig graden maken. Hij had zijn schip te dicht bij de ster laten komen, nu zou hij eromheen moeten.

Hij was toen anderhalf uur op weg.

Hij was drie uur op weg toen hij weer uit de hyperruimte kwam. Dat de sterren onbekend waren, bezorgde hem geen problemen. De sterren waren op het grootste deel van de Aarde niet te zien dank zij de verlichting van de steden, en Louis was een geboren en getogen vlaklander die op zijn zesentwintigste pas zijn eerste ster had gezien. Hij keek naar zijn instrumenten om er zeker van te zijn dat hij zich in een deel van de ruimte bevond waar geen obstakels waren, klapte toen panelen dicht over de instrumenten, en toen, eindelijk, rekte hij zich uit.

‘Poeh. M’n ogen lijken wel gekookte uien.’

Hij maakte het veiligheidsweb om zijn lichaam los, zodat hij kwam te zweven, en boog zijn linkerhand heen en weer. Drie uur lang had hij gevlogen, met die hand om de schakelaar voor hyperaandrijving. Van zijn elleboog tot de toppen van zijn vingers waren alle spieren verkrampt.

Onder aan het plafond bevonden zich beugels voor isometrische oefening. Louis ging aan het werk. Het ellendige gevoel verdween, maar hij was nog steeds moe.

Mmmm. Teela wakker maken? Het zou fijn zijn om nu met haar te praten. Hee, dat was een fraai idee. De eerstvolgende keer dat ik zo iets bij de hand heb, neem ik gewoon een vrouw mee, in stasis. Zo krijg je het beste van twee werelden. Maar hij voelde zich als iets dat uit een overstroomde begraafplaats komt drijven en hij zag er ook naar uit. Maar ach.

Hij had haar niet aan boord van de Grote Gok moeten laten gaan.

Niet waar het hemzelf betrof! Hij was overgelukkig dat ze bij hem was gebleven, die twee dagen. Het was net het verhaal van Louis Wu en Paula Cherenkov geweest, alleen herschreven, nu met een happy end. Misschien wel beter.

Maar er was iets oppervlakkigs aan Teela. Het was niet alleen haar leeftijd. Louis z’n vrienden kwamen uit allerlei leeftijdsgroepen en een stel van de jongsten waren werkelijk heel diepzinnig. Het was wel zeker dat zij het meeste leden. Alsof pijn lijden deel uitmaakte van het leerproces. Wat waarschijnlijk het geval was. Nee, Teela had een gebrek aan empathie, had, minder dan anderen, het vermogen om de pijn van een ander te voelen … Maar ze kon wel het genot van een ander voelen en op genot reageren en genot scheppen. Ze was een verrukkelijke minnares: zo mooi dat het bijna pijn deed, bijna nieuw in het spel, sensueel als een kat, en zo zonder remmingen dat het hens telkens weer verraste.

Maar niets hiervan was genoeg om haar het brevet ‘kundig ontdekkingsreizigster’ te geven.

Teela’s leven was gelukkig geweest, en saai. Twee keer was ze verliefd geworden en twee keer was zij de eerste geweest die genoeg had gekregen van de verhouding. Ze was nog nooit in een situatie geweest waarin ze onder zware druk had gestaan, ze was nog nooit hard geraakt. Als dat gebeurde, als Teela voor haar eerste echte noodsituatie zou komen te staan, dan zou ze waarschijnlijk in paniek raken.

‘Maar ik heb haar uitgekozen als partner,’ zei Louis tegen zichzelf. Die vervloekte Nessus!’ Als Teela ooit in een stresssituatie had verkeerd dan had Nessus haar waarschijnlijk afgewezen omdat ze een keer geen geluk zou hebben gehad!

Het was fout geweest om haar mee te nemen. Ze betekende extra risico’s. Hij zou een te groot deel van zijn tijd besteden aan haar bescherming, terwijl hij die tijd eigenlijk nodig zou hebben om zichzelf te beschermen.

Wat voor soort stresssituaties zouden ze kunnen tegenkomen? De poppenbazen waren goede zakenlui. Ze betaalden nooit te veel. En de Grote Gok was een ongehoord grote beloning. Louis kreeg het huiveringwekkende vermoeden dat ze hem zouden verdienen ook.

‘Elke dag heeft genoeg aan zijn eigen kwaad en problemen,’ zei Louis tegen zichzelf. En hij liep terug naar zijn vliegbank en bleef een uur onder de slaaphelm liggen. Toen hij wakker werd, draaide hij het schip weer goed en liet zich terugvallen, de Blinde Vlek in.

Vijfeneenhalf uur van Sol vandaan kwam hij de hyperruimte weer uit.

De coördinaten van de poppenbaas wezen een klein rechthoekig stukje van de hemel aan, gezien vanaf Sol, plus een radicale afstandsindicatie over hoe ver van Sol dat vierkantje zich bevond. Daar was hij nu, maar de coördinaten omsloten een stuk ruimte in de vorm van een kubus, en elke ribbe was een half lichtjaar lang. Ergens binnen die kubus, daar mocht hij tenminste wel van uitgaan, bevond zich een vloot schepen. Eveneens binnen die kubus, tenzij de instrumenten hem een loer hadden gedraaid, bevonden zich Louis Wu en de Grote Gok.

Ergens ver achter hem was een belletje sterren met een diameter van zeventig lichtjaren. De verkende ruimte was klein en ver weg.

Het had geen zin om naar de vloot op zoek te gaan. Louis wist niet eens waar hij naar uit moest kijken. Hij ging naar boven om Nessus wakker te maken.

Nessus had zich met zijn tanden verankerd aan een oefenbeugel en tuurde over Louis’ schouder. ‘Ik heb een aantal sterren nodig voor een plaatsbepaling. Die groenwitte reus centreren en dan op het scoopscherm …’

Het was vol in de stuurcabine. Louis zat over het instrumenten-paneel gebogen en beschermde knoppen tegen de zorgeloze hoeven van de poppenspeler.

‘Spectro-analyse … ja. Nu die blauw-met-gele dubbelster op twee uur…’

‘Ik heb mijn referentiepunten. Draaien naar 348, 72.’

‘Naar wat ben ik eigenlijk op zoek, Nessus? Een groep fusie-vlammen. Nee, jullie gebruiken natuurlijk een stuwaandrijving.’

‘Je moet de scoop gebruiken. Als je het ziet, herken je het wel als je doel.’

Op het scoopscherm was een zwerm anonieme sterren te zien. Louis draaide de vergroting omhoog tot … ‘Vijf stippen in een regelmatige vijfhoek. Ja?’

‘Dat is onze bestemming.’

‘Goed. Laat me even de afstand nagaan. — Drigg! Dat klopt niet, Nessus. Ze zijn te ver weg.’

Geen commentaar.

‘Nou, het kunnen in ieder geval geen schepen zijn, zelfs als de afstandmeter niet werkt. De vloot van de poppenspelers moet zich voortbewegen met een snelheid die net iets minder is dan die van het licht. We zouden de beweging zien.’

Vijf doffe sterren in een regelmatige vijfhoek. Ze waren een vijfde lichtjaar ver en met het blote oog volkomen onzichtbaar. Met deze vergroting zouden het planeten moeten zijn, kleiner kon niet. In het scoopscherm was er één iets minder blauw, iets doffer dan de andere vier.

Een Kemplerer rozet. Wat eigenaardig.

‘Idioot,’ mompelde Louis. ‘Uniek. Niemand heeft ooit een Kemplerer rozet gevonden …’ De rest van wat hij wilde zeggen liet hij onuitgesproken.

Wat zou hier tussen de sterren die voorwerpen daar kunnen verlichten.

‘O nee, dat lukt je niet,’ zei Louis Wu. ‘Het lukt je nooit om mij dat te laten geloven. Voor wat voor een idioot houd je me eigenlijk?’

‘Wat wil je niet geloven?’

‘Je weet drigg goed wat ik niet wil geloven!’

‘Wat je maar wilt. Dat is ons doel, Louis. Als je ons binnen het juiste bereik brengt, wordt er een schip naar ons toe gestuurd dat zich aan onze snelheid aan zal passen.’

Het rendezvous-schip was een nr. 3 romp, een cilinder met afgeronde uiteinden en een afgeplatte buik, geverfd in een afschuwelijke kleur roze en zonder ramen.

De machines moesten reactieloos zijn; Louis zag geen openingen. Het waren waarschijnlijk stuwmotoren van hetzelfde type als de mens gebruikte of iets geavanceerder.

Op bevel van Nessus had Louis het gemanoeuvreer aan het andere schip overgelaten. De Grote Gok had er, met zijn fusie-aandrijving, maanden voor nodig gehad om zijn snelheid aan te passen aan die van de ‘vloot’ van de poppenspelers. Het schip dat naar hen toe was gestuurd, klaarde hetzelfde karwei in minder dan een uur en werd van het ene ogenblik op het andere zichtbaar naast de Grote Gok, terwijl de toegangsslurf al als een glazen slang naar de luchtsluis van de Grote Gok gleed.

Het van boord gaan zou een probleem worden. Er was niet genoeg ruimte om de hele bemanning tegelijk uit stasis te halen. En, wat belangrijker was, it zou Sprekers laatste kans zijn om het schip in handen te krijgen.

Denk je dat hij mijn tasp zal gehoorzamen, Louis?’

‘Nee, ik denk dat hij nog één poging zal doen om het schip te kapen. Ik zal je vertellen wat we beter kunnen doen …’

Ze verbraken de verbindingen tussen het controlepaneel van de Grote Gok en de fusiemotoren. Dat was niet iets dat de Kzin niet kon herstellen als hij over wat tijd beschikte en een vleugje mechanische intuïtie bezat van het soort dat elke instrumentmaker heeft. Maar genoeg tijd zou hij niet krijgen …

Louis keek hoe de poppenspeler door de slurf ging. Nessus had het drukpak van Spreker bij zich. Hij had ook zijn ogen stijf dicht, en dat vond Louis jammer want het uitzicht was magnifiek. ‘Vrije val,’ zei Teela, toen hij haar vliegbank openklapte. ‘Ik voel me niet zo lekker. Je kunt me maar beter vasthouden, Louis. Wat gebeurt er? Zijn we gearriveerd?’

Louis vertelde haar een paar dingen terwijl hij haar naar de luchtsluis voerde. Ze luisterde, maar Louis vermoedde dat ze. zich concentreerde op haar protesterende maag. De uitdrukking op haar gezicht verried dat ze zich allesbehalve goed voelde. ‘Op het andere schip is er wel zwaartekracht,’ zei hij.

Haar ogen zagen de kleine rozet toen hij wees. Het was nu iets dat kon worden gezien, een vijfhoek bestaande uit vijf witte sterren. Ze keek hen aan, haar ogen vol verraste vragen. De beweging zorgde ervoor dat ze een paar slagen in het rond tolde en Louis zag de uitdrukking op haar gezicht veranderen vlak voor ze de slurf inschoot.

Kemplerer rozetten waren tot daaraan toe. Maar vrijeval misselijkheid was héél iets anders. Louis keek toe hoe ze kleiner werd tegen een achtergrond van onbekende sterren.

Toen het deksel van de bank openging, zei Louis: ‘Maak geen onverwachte bewegingen. Ik ben gewapend.’

De uitdrukking op het oranje gezicht van de Kzin veranderde niet. ‘Zijn we er?’

‘Jah. Ik heb de fusie-aandrijving losgekoppeld. Je zou ’m nooit op tijd weer kunnen herstellen. En twee rode lasers staan op ons gericht.’

‘Als ik nou eens zou ontsnappen door hyper-aandrijving. Nee, dom van me. We moeten in de buurt van een massa zijn die daar te groot voor is.’

‘Er staat je een schok te wachten. Het zijn er vijf.’

‘Vijf? Werkelijk? Maar je hebt gelogen over de lasers, Louis. Schaam je.’

In ieder geval klom de Kzin kalm genoeg van zijn vliegbank. Louis volgde hem, zijn wisselzwaard gereed voor gebruik. In de luchtsluis bleef de Kzin opeens staan, geboeid door het schouwspel van een steeds groter wordende vijfhoek van sterren.

Hij kon geen beter ogenblik hebben uitgekozen.

De Grote Gok was op zijn hyper-aandrijving de ‘vloot’ van de poppenbazen genaderd en was een half lichtuur er voorbij gestopt, op een afstand dus die iets minder was dan de gemiddelde afstand tussen de Aarde en Jupiter. Maar de ‘vloot’ had een enorme snelheid, iets minder dan die van zijn eigen licht, zodat het licht dat de Grcte Gok bereikte van veel verder weg kwam. Toen de Grote Gok stopte, was de rozet te klein geweest om met het blote oog te kunnen zien; toen Teela de luchtsluis verliet was hij net zichtbaar. Nu was hij groot, indrukwekkend groot, en werd razendsnel groter.

Vijf lichtblauwe cirkels in een vijfkant breidden zich uit over de hemel, werden groter, breidden zich uit …

Eén flitsend ogenblik waren er vijf werelden om de Grote Gok heen. Toen waren ze verdwenen, niet langzaam vervagend, maar weg, omdat hun licht vergleed naar rood en vandaar de onzichtbaarheid in. En Spreker-tot-Dieren had het wisselzwaard in zijn handen.

‘Finagle’s ogen!’ ontplofte Louis. ‘Ben je dan helemaal niet nieuwsgierig?’

De Kzin dacht na. ‘Ik ben wel nieuwsgierig, maar mijn trots is veel sterker.’ Hij liet de rode bal tot aan het handvat terugschuiven en overhandigde toen het wisselzwaard aan Louis. ‘Een bedreiging is een uitdaging. Zullen we gaan?’

Het schip van de poppenspelers was een robot. Toen ze eenmaal de luchtsluis door waren, bleek het leefgedeelte te bestaan uit één groot vertrek. Vier vliegbanken, onderling al evenzeer verschillend als de personen voor wie ze waren bedoeld, lagen in een kring om een rechthoekige bak die zo te zien kon zorgen voor iets te eten en te drinken.

Er waren geen ramen.

Zwaartekracht was er wel, tot Louis’ grote opluchting. Maar het was niet helemaal de zwaartekracht van de Aarde en de lucht was ook iets anders. De druk was een tikje te hoog. En hij rook dingen. Geen onplezierige dingen, maar gewoon, vreemde dingen. Ozon, verbindingen van waterstof en koolstof, poppenspelers — tientallen poppenspelers — en andere geurtjes waarvan hij de herkomst wel nooit zou weten te achterhalen.

Er waren geen hoeken. De gebogen wand vloeide over in vloer en plafond; de vliegbanken en de rechthoekige bak in het midden zagen er allemaal uit alsof ze half gesmolten waren. In de wereld van de poppenbazen zou er niets hards of scherps zijn, niets waaraan je je huid kon openhalen of wat je een blauwe plek kon bezorgen.

Nessus lag languit op zijn bank. Hij leek wel geen botten te bezitten, zo lachwekkend, idioot comfortabel lag hij erbij.

‘Hij wil niets zeggen,’ lachte Teela.

‘Natuurlijk niet,’ zei de poppenspeler. ‘Ik zou alleen maar opnieuw hebben moeten beginnen als jullie kwamen. Jullie vragen je natuurlijk af hoe —’

‘Vliegende werelden,’ interrumpeerde de Kzin.

‘En Kemplerer rozetten,’ zei Louis. Een bijna onhoorbaar gezoem vertelde hem dat het schip zich in beweging had gezet. Hij en Spreker borgen hun bagage weg en gingen bij de anderen op de vliegbanken liggen. Teela overhandigde Louis een knijpbol met een rode, naar fruit smakende drank erin.

‘Hoeveel tijd hebben we?’ vroeg hij aan Nessus.

‘Een uur, dan landen we en krijg je de nodige informatie over onze uiteindelijke bestemming.’

‘Dat zou lang genoeg moeten zijn. Best, vertel het maar. Waarom vliegende werelden? Op de een of andere manier lijkt het me niet zo’n veilig idee om met werelden te gaan knikkeren alsof het kaatseballen zijn.’

‘O, maar dat is het wel degelijk, Louis.’ De poppenspeler was diep serieus. ‘Veel veiliger dan dit vaartuig, bijvoorbeeld, en dit vaartuig is heel veilig vergeleken met de meeste ruimteschepen die door de mens zijn ontworpen. En we hebben al een heleboel ervaring bij het transporteren van werelden.’

‘Ervaring! Hoe zijn jullie daaraan gekomen?’

‘Om dat uit te leggen zal ik het moeten hebben over warmte … en over geboortenbeperking. Zal je dan niet verlegen of boos worden?’

Ze maakten ontkennende gebaren. Louis was zo beleefd om niet te lachen; Teela lachte wel.

‘Je moet weten dat geboortenbeperking heel moeilijk is voor ons. We beschikken maar over twee methoden om ervoor te zorgen dat er geen nakomelingschap komt. De eerste bestaat uit een ingrijpende operatie. De tweede is volledige seksuele onthouding.’

Teela was geschokt. ‘Maar dat is afschuwelijk!’

‘Het is een handicap. Begrijp me niet verkeerd. De operatie is geen alternatief voor onthouding; het dient om ervoor te zorgen dat de betrokkene zich ook inderdaad onthoudt van seksueel contact. Tegenwoordig is het mogelijk om de toestand van voor de operatie te herstellen; vroeger was dat niet het geval. Slechts een kleine groep poppenspelers is bereid om zich aan deze operatie te onderwerpen.’

Louis floot. ‘Dat geloof ik graag. Dus jullie geboortenbeperking is helemaal afhankelijk van wilskracht.’

‘Ja. Onthouding heeft een aantal onprettige bijverschijnselen, daarin verschillen wij niet van andere rassen. Het gevolg is steeds overbevolking geweest. Een half miljoen jaar geleden waren er een half biljoen poppenspelers, gerekend naar de menselijke wijze van tellen. Voor een Kzin komt dat neer op —’

‘Mijn wiskunde is goed,’ zei de Kzin. ‘Maar deze problemen schijnen los te staan van het ongebruikelijke soort ruimteschip dat jullie gebruiken.’ Hij had geen kritiek, leverde alleen commentaar. Uit de rechthoekige bak in het midden had Spreker een kruik met twee handvatten gehaald die duidelijk van Kzinti-origine was en waar meer dan anderhalve liter in kon.

‘Toch niet, Spreker. Een half biljoen beschaafde wezens produceren behoorlijk wat warmte, juist dank zij die beschaving.’

‘Waren jullie zo lang geleden al beschaafd?’

‘Zeker wel. Welke barbaarse cultuur zou bestand zijn tegen een zo grote bevolking? We waren toen al geruime tijd door voor landbouw geschikt land heen en hadden ons gedwongen gezien twee werelden van ons zonnestelsel te terraformeren teneinde er voedsel op te kunnen verbouwen. Om dat te doen moesten we ze dichter bij onze zon brengen. Begrijp je?’

‘En toen deden jullie je eerste ervaring op met het verplaatsen van werelden. Natuurlijk hebben jullie gebruik gemaakt van robotschepen.’

‘Natuurlijk … Daarna vormde voedsel geen probleem meer. Ook ruimte om te wonen en te werken was geen probleem. We bouwden hoog, ook toen al, en we zijn gesteld op elkaars gezelschap.’

‘Kudde-instinct, natuurlijk. Ruikt daarom dit schip naar een kudde poppenspelers?’

‘Ja, Louis. Het is voor ons heel rustgevend om ons eigen soort te ruiken. In de tijd waar ik het nu over heb, was ons enige probleem warmte.’

‘Warmte?’

‘Warmte is een waardeloos bijprodukt van elke beschaving.’ Dat begrijp ik niet,’ zei de Kzin.

Louis, die het als vlaklander helemaal begreep, liet de verklaring van een en ander aan de poppenbaas over. (De Aarde was veel dichter bevolkt dan Kzin.)

‘Een voorbeeld. Je wilt toch ’s nachts wel een lichtbron, niet, Spreker? Zonder lichtbron moet je slapen, of je nu betere dingen te doen hebt of niet.’

Dat ligt voor de hand.’

‘Ga er nu eens vanuit dat het een perfecte lichtbron is, dus een die alleen straling afgeeft in de spectrums die door een Kzin kunnen worden gezien. Toch wordt alle licht dat niet ontsnapt door het raam, door muren en meubilair geabsorbeerd. Het wordt verstrooide warmte.

Nog een voorbeeld. De Aarde brengt te weinig natuurlijk zoet water voort voor de achttien miljard bewoners. Zout water moet door fusie worden gedestilleerd. Een bijprodukt van dat proces is warmte. Maar onze veel dichter bevolkte wereld zou binnen een dag sterven zonder de destilleer-inrichtingen.

Een derde voorbeeld. Vervoer waarbij veranderingen in snelheid plaatsvinden brengt altijd warmte voort. Ruimteschepen met graan, afkomstig van onze landbouwwerelden, produceren warmte als ze de atmosfeer binnenkomen en verspreiden die in de lucht.

Bij het vertrek brengen ze nog eens warmte voort.’

‘Maar koelsystemen —’

‘De meeste soorten pompen alleen maar warmte rond en brengen daarbij zelf nog eens warmte voort.’

‘U-u-uh. Ik begin het te begrijpen. Hoe meer poppenspelers er zijn, hoe meer warmte er komt.’

‘Begrijp je dan ook dat de warmte van onze beschaving onze wereld onbewoonbaar dreigde te maken?’

Smog, dacht Louis Wu. Verbrandingsmotoren. Kernbommen en fusieraketten in de atmosfeer. Industrieel afval in de meren en oceanen. We hebben ons vaak genoeg half vermoord met ons eigen afval. Zou de Aarde nu soms sterven in haar eigen afvalhitte als de Verenigde Naties er niet geweest waren met hun maatregelen. ‘Ongelooflijk,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Waarom gingen jullie niet weg?’

‘Wie zou zijn leven toevertrouwen aan de veelzijdige dood van het heelal. Alleen iemand als ik? Moeten we dan werelden koloniseren met poppenspelers die binnen hun samenleving als krankzinnig worden beschouwd?’

‘Stuur dan schepen met een lading bevroren, bevruchte ova. Laat de schepen besturen door krankzinnigen.’

‘Praten over seks geeft me een onprettig gevoel. Onze biologie is niet op dit soort methoden berekend, maar we zouden ongetwijfeld wel een dergelijk soort techniek kunnen ontwikkelen … maar waarom? Onze bevolking zou nog steeds even groot zijn en onze wereld zou nog steeds sterven in zijn surplus aan warmte.’ Teela onderbrak het gesprek met een irrelevante opmerking. ‘Ik wilde dat we naar buiten konden kijken.’

De poppenspeler was verrast. ‘Weet je dat zeker? Krijg je dan geen last van de angst dat je zult vallen?’

‘Op een schip van de poppenspelers?’

‘Eh — ja. Hoe dan ook, het gevaar wordt er door ons kijken niet groter op. Goed dan.’ Nessus zei iets in zijn eigen muzikale taal en het schip verdween.

Ze konden zichzelf en elkaar zien; ze konden vier vliegbanken zien die in het niets stonden en de rechthoekige bak in het midden. Al het andere was zwarte ruimte. Maar vijf werelden gloeiden in witte pracht achter Teela’s donkere haar.

Ze waren alle vijf even groot: zo’n twee keer de diameter van de volle Maan. Ze vormden samen een pentagram. Om vier van de vijf draaiden series kleine, felle lichtbronnen: kunstmatige zonnen die om de werelden heendraaien en geelwit licht afgaven. Deze vier waren allemaal even helder en zagen er ook hetzelfde uit: mistig-blauwe bollen, de contouren van de continenten op deze afstand niet te zien. Maar de vijfde …

Om de vijfde wereld draaiden geen kunstmatige zonnen. Die gloeide van zijn eigen licht, gloeide in stukken in de vorm van continenten en met de kleuren van het licht van de zon. Tussen die stukken was het zwart, een zwart dat paste bij het zwart van de ruimte eromheen, en dit zwart was ook vol sterren. Het zwart van de ruimte scheen continenten van zonlicht aan alle kanten te omvatten.

‘Ik heb nog nooit zo iets moois gezien,’ zei Teela met tranen in haar stem. En Louis, die heel veel dingen had gezien, was geneigd het met haar eens te zijn.

‘Ongelooflijk,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Ik durfde het bijna niet te geloven. Jullie hebben je werelden meegenomen.’

‘Poppenspelers stellen geen vertrouwen in ruimteschepen,’ zei Louis afwezig. Even streek er een kille gedachte langs hem heen: hij had dit kunnen missen, de poppenspeler had iemand anders in zijn plaats kunnen kiezen. Hij had kunnen sterven zonder de rozet van de poppenspelerswerelden te zien …

‘Maar hoe?’

‘Ik had al uitgelegd,’ zei Nessus, ‘dat onze beschaving stervende was aan zijn eigen surplus warmte. Totale omzetting van energie had ons verlost van alle afvalprodukten van de beschaving, alleen van dit niet. We hadden geen keus: onze wereld moest verder van zijn zon vandaan worden gebracht.’

Was dat niet gevaarlijk?’

‘Heel gevaarlijk. Dat jaar waren er veel krankzinnigen, daarom is het ook beroemd geworden in onze geschiedenis. Maar we hadden een reactieloze, inertieloze aandrijving gekocht van de Buitenstaanders. Jullie mogen raden hoeveel ze ervoor vroegen. We betalen ze nog steeds af. We hadden twee landbouwwerelden verplaatst, we hadden ook geëxperimenteerd met andere, onbruikbare werelden van ons stelsel, dat laatste met behulp van de aandrijving van de Buitenstaanders.

Hoe dan ook, we hebben onze wereld verplaatst.

Duizenden jaren later waren er een biljoen poppenspelers. Er was natuurlijk nu weinig zonlicht en daarom moesten we overdag onze steden verlichten, wat resulteerde in meer warmte. Onze zon begon vreemd te doen en we kwamen tot de conclusie dat een zon eerder een risicofactor was dan iets waar je wat aan had. We verplaatsten onze wereld naar een positie op een tiende lichtjaar van de zon en gebruikten deze alleen nog maar als anker. We hadden de landbouwwerelden nodig en het zou gevaarlijk zijn geweest om onze wereld zo maar op goed geluk door de ruimte te laten dwalen. Anders zouden we helemaal geen zon nodig hebben gehad.’

‘Zo,’ zei Louis. Daarom heeft dus niemand ooit de wereld van de poppenspelers gevonden.’

‘Dat was gedeeltelijk de reden.’

‘We hebben elke gele dwerg in de bekende ruimte onderzocht en een stel daarbuiten ook nog. Wacht eens even, Nessus. Iemand zou toch de landbouwplaneten hebben gevonden? En nog wel in een Kemplerer rozet.’

‘Louis, ze waren aan het zoeken bij de verkeerde zonnen.’

‘Wat? Jij komt duidelijk van een gele dwerg.’

‘We zijn geëvolueerd onder een gele dwerg die wel wat lijkt op Procyon. Misschien weet je dat over vijfhonderdduizend jaar Procyon uit zal dijen tot het een rode reus wordt.’

‘Finagle’s zware hand! Is jullie zon een rode reus geworden?’

‘Ja. Kort nadat we klaar waren met het verplaatsen van onze wereld begon onze zon aan zijn expansie. Jouw voorouders waren toen nog bezig elkaar de hersens in te slaan met antilopebotten. Toen jullie je begonnen af te vragen waar onze wereld was, zochten jullie de verkeerde omloopbanen om de verkeerde zonnen af. We hadden geschikte werelden uit naburige planetenstelsels gehaald en beschikten toen over vier landbouwwerelden die we in een Kemplerer rozet hadden geplaatst. We moesten ze allemaal tegelijk verplaatsen toen onze zon begon te expanderen, en ze moesten ook worden voorzien van extra ultraviolet om de verschuiving naar rood te compenseren. Je zult nu wel begrijpen dat toen het ogenblik aanbrak om dit melkwegstelsel te verlaten, nu tweehonderd jaar geleden, we daar goed op waren voorbereid. Wij hadden een ruime ervaring in het verplaatsen van werelden.’ De rozet van werelden was al een poosje steeds groter geworden. Nu gloeide de wereld van de poppenspelers onder hun voeten, gleed omhoog, verder omhoog, om hen te omvatten. Verspreide sterren in de zwarte zeeën waren groter geworden en bleken nu honderden kleine eilandjes. De continenten brandden als zonnevuur.

Lang geleden had Louis Wu aan de rand van de peilloze leegte van Kijknouwes gestaan. Op die wereld eindigt de Lange Val Rivier in de grootste waterval binnen de bekende ruimte. Louis Wu had het water met zijn ogen gevolgd tot ze niet meer door de nevel in de leegte heen konden dringen. Het lege wit van de afgrond scheen zijn geest te hebben beroerd en Louis Wu had, half gehypnotiseerd, gezworen om eeuwig te blijven leven. Hoe kon hij anders alles zien wat er te zien was?

Nu bevestigde hij nog eens die beslissing. En de wereld van de poppenspelers schoot naar hem omhoog.

‘Ik ben diep onder de indruk,’ zei Spreker-tot-Dieren. Zijn naakte, roze staart zwiepte geagiteerd heen en weer, al verrieden zijn wollige gezicht en diepe stem geen emotie. ‘Jullie gebrek aan moed heeft je onze verachting waardig gemaakt, Nessus, maar onze minachting heeft ons verblind. Jullie zijn werkelijk gevaarlijk. Als je bang genoeg voor ons was geweest dan zou je een eind hebben gemaakt aan ons ras. Jullie macht is ontzettend groot; we hadden jullie niet tegen kunnen houden.’

‘Een Kzin kan toch zeker niet bang zijn voor een herbivoor?’ Nessus’ woorden hadden niet spottend geklonken, maar Spreker reageerde woedend. ‘Welk intelligent wezen zou niet bang zijn voor zoveel macht?’

‘Je brengt me in ongerustheid. Vrees is de broeder van haat. Je zou verwachten dat een Kzin aanvalt wat hij vreest.’

Het gesprek begon wat gespannen te worden. Met de Grote Gok miljoenen kilometers achter hen en de bekende ruimte honderden lichtjaren ver waren ze allemaal volledig overgeleverd aan de poppenspelers, en als die reden kregen om bang voor ze te zijn — Ander onderwerp, snel! Louis deed zijn mond open —

‘Hee,’ zei Teela. ‘Jullie hebben het steeds maar over Kemplerer rozetten. Wat is een Kemplerer rozet?’

En Spreker en Nessus begonnen tegelijk antwoord te geven, terwijl Louis zich afvroeg waarom hij Teela ooit oppervlakkig had gevonden.

Kerstlint

‘Je hebt me er mooi in laten tuinen,’ zei Louis Wu. ‘Nu weet ik waar ik de wereld van de poppenspelers kan vinden. Heel mooi, Nessus. Je hebt je aan je belofte gehouden.’

‘Ik had je wel gezegd dat je het eerder verbazingwekkend dan erg nuttig zou vinden.’

‘Een goede grap,’ zei de Kzin. ‘Je gevoel voor humor verbaast me, Nessus.’

Onder hen: een klein, aalvormig eiland, omgeven door een zwarte zee. Het eiland schoot omhoog als een vuurhagedis en Louis dacht dat hij lange slanke gebouwen kon zien. Het was wel duidelijk dat buitenaardse wezens niet konden worden toegelaten op het vasteland.

‘Wij maken geen grappen,’ zei Nessus. ‘Mijn ras heeft geen gevoel voor humor.’

‘Vreemd. Ik zou zo denken dat humor een aspect van intelligentie was.

‘Nee. Humor heeft te maken met een onderbroken verdedigingsmechanisme.’

‘Maar toch —’

‘Spreker, geen intelligent wezen onderbreekt ooit een verdedigingsmechanisme.’

Toen het schip lager kwam viel het licht in zijn samenstellende delen uiteen: zonpanelen langs de straten, ramen in gebouwen, lichtbronnen in parkachtige gebieden. Op het laatste ogenblik zag Louis heel even gebouwen, smal en dun als het lemmet van een rapier, kilometers hoog. Toen flitste de stad omhoog om ze te verzwelgen en ze waren geland.

Geland in een parklandschap vol kleurige buitenaardse planten. Even bleven ze zitten.Toen verscheen een blauw licht, dat ze volgden door een park dat te recht toe recht aan, te symmetrisch was, tot ze bij een koepel kwamen die gloeide als een enorme halfbegraven parel. Daar deelde het blauwe licht zich in tweeën. ‘Ik moet jullie hier verlaten,’ zei Nessus. En Louis zag dat de pop penspeler doodsbang was.

‘Ik ga een confrontatie aan met zij-die-leiden.’ Hij sprak zacht en dringend. ‘Spreker, geef me snel antwoord. Als ik niet terugkom, ga je dan naar me op zoek om me te vermoorden voor de belediging die ik je in Krushenko’s Restaurant heb aangedaan?’

‘Bestaat er dan gevaar dat je niet terugkomt?’

‘In zekere mate. Zij-die-leiden vinden wat ik ze zeggen moet misschien onprettig. Ik vraag het je nog eens: zou je naar mij op zoek gaan?’

‘Hier, op een mij vreemde wereld, te midden van wezens met een zo ontzagwekkende macht en zo weinig vertrouwen in de vreedzame bedoelingen van een Kzin?’ Eén keer zwiepte de staart van de Kzin nadrukkelijk heen en weer. ‘Nee. Maar ik zou ook niet doorgaan met de expeditie.’

‘Dat is voldoende.’ Nessus draafde weg, klikklakkend met zijn hoefjes in driekwartsmaat, achter het gidslicht aan. Hij beefde zichtbaar.

Waar is hij nu bang voor?’ zei Teela klaaglijk. ‘Hij heeft alles gedaan wat hij van ze moest doen. Waarom zouden ze dan boos op hem zijn?’

‘Ik denk dat hij iets van plan is,’ zei Louis. ‘Iets stiekems. Maar wat?’

Het blauwe licht zweefde verder. Ze liepen het achterna, een kleurig glanzende halve bol in …

Nu was de bol verdwenen. Twee mensen en een Kzin half zaten, half lagen op drie vliegbanken en keken een tamme jungle van kleurrijke vreemde planten in, waardoorheen een poppenspeler op ze toe kwam lopen. Een poppenspeler die ze niet kenden. Of de bol zelf was van binnen onzichtbaar óf jungle-met-poppenspeler was een projectie.

De lucht rook naar een massa poppenbazen. Het ruimteschip had er al naar geroken. Met een biljoen poppenbazen bij elkaar zou de hele planeet er wel tot in alle eeuwigheid naar ruiken.

De onbekende poppenspeler werkte zich door een laatste sluier van neerhangende rode planten heen en bleef toen staan, vlak voor waar ze de rand van de halve bol vermoedden. De manen van het wezen waren zilverkleurig, terwijl die van Nessus bruin waren, en keurig gekapt en tot gecompliceerde krulletjes in elkaar gedraaid; maar zijn stem was de vibrerende alt van Nessus.

‘Ik moet u mijn excuses aanbieden dat ik niet hier ben om u te begroeten. U mag mij aanspreken als Chiron.’

Een projectie dus. Louis en Teela mompelden beleefd iets. Spre-ker-tot-Dieren ontblootte zijn tanden.

Diegene die u Nessus noemt weet alles al wat u nu zult horen. Zijn aanwezigheid was elders vereist. Hij sprak echter over uw reacties toen u vernam van onze technische vaardigheden.’

Louis keek even lelijk. De poppenspeler vervolgde: ‘Dit is wellicht fortuinlijk. U begrijpt dat ongetwijfeld beter als u hoort hoe wij reageerden op een nog ambitieuzer stuk technisch vernuft.’

De helft van de koepel werd zwart.

Vervelend genoeg was het juist de helft tegenover de geprojecteerde poppenspeler. Louis vond een schakelaar waarmee hij zijn bank kon laten draaien, maar hij bedacht dat je twee los van elkaar draaiende hoofden met onafhankelijk van elkaar werkende ogen nodig gehad zou hebben om de twee helften tegelijkertijd in het oog te houden. Op de donker gemaakte helft was een met sterren bezaaide ruimte te zien die de achtergrond was voor een kleine, schitterende schijf.

Een schijf met een ring eromheen. Wat ze zagen was een vergroting van de holo in Louis Wu’s zak.

De lichtbron was klein en schitterde felwit; bijna zoals je Sol zag vanuit de omgeving van Jupiter. De ring had een ontzaglijke diameter, groot genoeg om de helft van de donkere kant van de koepel te bestrijken, maar hij was wel smal: niet veel breder dan de as van de lichtbron lang was. De kant die naar de camera was gewend was zwart en, waar hij door het licht liep, scherp afgetekend. De andere kant was een lichtblauw lint door de ruimte. Louis raakte dan misschien wel gewend aan wonderen, hij was nog niet zo blasé dat hij idioot klinkende gissingen ging doen. In plaats daarvan zei hij: ‘Het ziet eruit als een ster met een ring eromheen. Wat is het?’

Chirons antwoord kwam niet als een verrassing.

‘Het is een ster met een ring eromheen,’ zei de poppenspeler. ‘Een ring van een vaste materie. Een niet natuurlijk iets.’

Teela klapte in haar handen en begon te giechelen. Na een paar tellen wist ze het gegrinnik te smoren en heel plechtig te kijken,

maar haar ogen schitterden. Louis begreep het helemaal. Hij voelde even iets van hetzelfde plezier. De zon met ring was zijn/ haar eigen stuk speelgoed: iets nieuws in een al te geciviliseerd heelal.

‘U weet nu,’ zei Chiron, ‘dat we de afgelopen tweehonderdvier jaren, naar uw Aardse telling, langs de as van het melkwegstelsel naar het noorden zijn getrokken. In Kzin-jaren —’

‘Tweehonderdzeventien.’

‘Ja. Al die tijd hebben wij natuurlijk steeds de ruimte voor ons in het oog gehouden om te zien of er gevaar dreigde, of we op iets onverwachts dreigden te stuiten. We wisten al dat ster Ec1752 een ring had, een ring die bestond uit een ongebruikelijk dichte, smalle band van donkere materie. We gingen er vanuit dat de ring bestond uit stof of rots, al was hij verrassend regelmatig van vorm.

Negentien dagen geleden ongeveer kwam onze vloot van werelden op een punt waarop de ring de ster zelf verduisterde. We zagen toen dat de ring scherp begrensd was. Nader onderzoek toonde aan dat de ring niet bestaat uit gas of stof, zelfs niet uit asteroidale rots, maar uit een strook vaste materie met een zeer hoge spankracht. We waren natuurlijk doodsbenauwd.’

Waaruit hebt u die spankracht kunnen afleiden?’ vroeg Spreker. ‘Spectro-analyse en frequentieverschuivingen gaven ons een relatief verschil in snelheden. De ring draait duidelijk om zijn zon heen met een snelheid van twaalfhonderddertig kilometer per seconde, wat snel genoeg is om de zuiging van de zwaartekracht van de zon te weerstaan en bovendien te zorgen voor een middelpuntzoekende versnelling van 9,94 meter per seconde. Bedenk eens hoe groot de spankracht van dit bouwsel moet zijn geweest om ervoor te zorgen dat het niet desintegreerde onder zo’n kracht!’

‘Zwaartekracht,’ zei Louis.

‘Blijkbaar.’

‘Zwaartekracht. Een tikje minder dan op Aarde. Er woont daar iemand, aan de binnenkant van die ring. Hoei,’ zei Louis, want nu begon het pas goed tot hem door te dringen, en de haartjes langs zijn ruggegraat gingen recht overeind staan. Hij hoorde het zwiepende geluid waarmee de staart van de Kzin heen en weer sloeg. Het was niet de eerste keer dat de mens op wezens was gestuit die machtiger waren dan hij. Tot op heden had de mens geluk gehad…

Opeens stond hij op en liep naar de wand van de koepel. Dat ging niet. De ring en de ster weken, tot hij een glad oppervlak beroerde. Maar hij zag wel iets dat hij daarvoor niet had gezien. De ring was geblokt. Langs de blauwe rug waren er op regelmatige afstanden regelmatig gevormde rechthoeken.

‘Kunt u ons een beter beeld geven?’

‘We kunnen het groter maken,’ zei de alt. De K9 ster schoot naar voren en dook toen vlammend naar rechts, het beeld uit, zodat Louis neerkeek op het door de zon verlichte binnenste van de ring. Het beeld was vaag, maar hij kon gokken: die lichtere, witte stukken konden wel eens wolkenvelden zijn, de donkerblauwe stukken zouden land kunnen zijn en die lichterblauwe zee.

Maar de stukken waar geen zonlicht was, waren heel goed te zien. De ring scheen uit rechthoeken te bestaan: een lange streep gloeiend lichtblauw, dan een kortere streep diep marineblauw, weer gevolgd door een lange streep lichtblauw. Streep-punt-streep.

‘Die schaduwen worden door iets veroorzaakt,’ zei hij. ‘Iets dat in een baan tussen zon en ring draait?’

‘Inderdaad, ja. Twintig rechthoekige voorwerpen in een Kemplerer rozet, veel dichter bij de zon. We weten niet waarvoor ze dienen.’

‘Dat is niet zo vreemd. Het is te lang geleden dat jullie een zon hebben gehad. Die ronddraaiende rechthoeken moeten zorgen voor een scheiding tussen dag en nacht. Anders zou het altijd midden op de dag zijn op de ring.’

‘U zult nu wel begrijpen waarom we uw hulp hebben ingeroepen. Uw inzichten, anders dan de onze dank zij uw andere achtergrond, moesten wel waardevol zijn.’

‘Uh huh. Hoe groot is de ring? Hebt u hem diepgaand bestudeerd? Hebt u robotverkenners gestuurd?’

‘We hebben de ring zo goed mogelijk bestudeerd, zonder snelheid te verminderen en zonder op een andere manier de aandacht te trekken. Natuurlijk hebben we geen gebruik gemaakt van robot-verkenners. Die zouden op afstand moeten worden bestuurd door hypergolven en anderen, de bewoners van de Ring bijvoorbeeld, zouden kunnen nagaan dat ze van ons afkomstig waren.’

‘Een hypergolf-signaal is niet te traceren. Theoretisch onmogelijk.’

Misschien hebben diegenen die de ring hebben gebouwd wel andere theorieën ontwikkeld.’

‘Mmm.’

‘Maar we hebben de ring wel met andere instrumenten bestudeerd,’ ging Chiron verder en terwijl hij dat zei, veranderde het panorama op de wand van de koepel in iets met alleen zwart en wit en grijstinten. Contouren verschoven en trilden. ‘We hebben foto’s en holo’s genomen in alle elektromagnetische frequenties. Als dat u interesseert —’

‘Veel details zijn er niet op te zien.’

‘Nee. Het licht wordt te veel afgebogen door zwaartekrachtvelden en zonnewind en tussen ons en de ring liggende gas en stofwolken. Onze telescopen kunnen geen nadere details ontdekken.’

‘Dus jullie zijn eigenlijk niet zoveel te weten gekomen.’

‘Ik zou zo zeggen dat we een heleboel te weten zijn gekomen. Er is iets dat ons voor raadsels stelt. Blijkbaar houdt de ring bijna veertig procent tegen van de neutrino’s die hem treffen.’

Teela keek alleen maar verward, maar Spreker maakte een verrast geluid en Louis floot, heel zacht.

Dat elimineerde alles.

Gewone materie, zelfs de ontzettend gecomprimeerde materie in de kern van een ster, hield bijna geen neutrino’s tegen. Een neutrino had een kans van 50 procent om door een loodlaag van een paar lichtjaren dik te komen.

Een voorwerp dat zich in een Slavendrijver-stasisveld bevond, reflecteerde alle neutrino’s. Een romp van de Algemene Produkten Unie ook.

Maar niemand kende een materiaal dat veertig procent tegenhield en de rest doorliet.

‘Iets nieuws dus,’ zei Louis. ‘Chiron, hoe groot is die ring? Hoe massief?’

‘De massa van de ring is tweemaal tien tot de dertigste macht in grammen, de straal is één punt tweeënvijftig maal tien tot de achtste macht in kilometers, de afstand van rand tot rand bedraagt één punt vijftig maal tien tot de zesde macht in kilometers.’ Louis voelde zich niet zo erg thuis met al die machten van tien. Hij probeerde het zich in een plaatje voor te stellen. Een breed kerstlint, zoals ze gebruiken om cadeautjes in te pakken, de twee uiteinden aan elkaar bevestigd zodat je een cirkel kreeg. De zon in het midden. De ring had een straal van honderdvijfendertig miljoen kilometer — de totale lengte was dus zo rond de negen-honderd miljoen kilometer — maar hij was maar anderhalf miljoen kilometer breed. De massa was iets groter dan die van de planeet Jupiter …

‘Op de een of andere manier lijkt me dat niet massief genoeg,’ zei hij. ‘Iets dat zo groot is zou evenveel moeten wegen als een behoorlijke zon.’

De Kzin was het met hem eens. ‘Je krijgt het lachwekkende idee dat miljarden wezens proberen te leven op een constructie die niet dikker is dan boekfilm.’

‘Uw intuïtie geeft u een onjuiste gedachte in,’ zei de poppenbaas met de zilveren krullen. Denk eens aan de dimensies. Als de ring bijvoorbeeld een strook rompmetaal was, dan zou hij ongeveer vijftien meter dik zijn.’

Vijftien meter? Dat was moeilijk te geloven.

Maar Teela’s blik was naar het plafond gegleden en haar lippen hadden geruisloos maar snel bewogen. ‘Hij heeft gelijk,’ zei ze. ‘Wiskundig klopt het. Maar waar dient hij voor, die ring? Waarom zou iemand ooit zo’n ding bouwen?’

‘Ruimte.’

‘Ruimte?’

‘Ruimte om te leven. Daar gaat het hier om. Meer dan vijftien-honderd biljoen vierkante kilometer land, dat is drie miljoen keer de totale oppervlakte van de Aarde. Alsof je drie miljoen werelden platrolt en aan elkaar vastmaakt tot je een gigantische strook hebt. Drie miljoen werelden binnen luchtwagenbereik. Daarmee zou je elk bevolkingsprobleem kunnen oplossen!

En wat een problemen moeten ze hebben gehad! Je begint niet zo maar voor je lol aan zo’n onderneming!’

‘Een vraag,’ zei de Kzin. ‘Chiron, zijn naburige sterren onderzocht op andere, gelijksoortige ringen?’

‘Ja, we —’

‘En jullie hebben er geen gevonden. Dat dacht ik wel. Als het ras dat de ring heeft gebouwd een sneller-dan-licht ruimtevaart had gekend, dan zouden ze planeten van andere sterren hebben gekoloniseerd. Dan zouden ze de ring niet nodig hebben gehad. Daarom is er maar één ring.’

‘Ja.’

‘Dat stelt me gerust. In minstens één opzicht zijn wij de meerderen van de ringmakers.’ De Kzin kwam abrupt overeind. ‘Moeten we de voor bewoning geschikte binnenzijde van de ring onderzoeken?’

‘Een werkelijke landing zou misschien al te ambitieus zijn.’ Nonsens. We moeten gaan kijken naar het voertuig dat u voor ons hebt klaarstaan. Is de apparatuur die voor het landen wordt gebruikt onder genoeg verschillende omstandigheden te gebruiken? Wanneer kunnen we vertrekken?’

Chiron floot, een schallende dissonant, om blijk te geven van zijn verbazing. ‘U moet krankzinnig zijn. Denk toch eens goed na over de macht van de wezens die deze ring hebben gebouwd! Ze doen mijn eigen beschaving een samenleving van wilden lijken!’

‘Of van lafaards.’

‘Goed dan. U mag een onderzoek instellen naar uw ruimteschip als diegene die u Nessus noemt terugkeert. In de tijd die aan zijn terugkeer voorafgaat, zult u meer gegevens over de ring krijgen.’

‘U stelt mijn geduld wel op de proef,’ zei Spreker. Maar hij ging weer zitten.

Jij leugenaar, dacht Louis. Je doet alsof, maar je doet het goed en ik ben trots op je. Hij voelde een vreemd gevoel in zijn maag toen hij terugliep naar zijn vliegbank. Een lichtblauw streepje strekte zich uit langs de sterren, de mens was op superieure wezens gestuit — opnieuw.

De Kzinti waren de eersten geweest.

Toen de mens nog fusiemotoren gebruikte om de ruimte tussen de sterren te overbruggen, gebruikte de Kzin al de graviteitspolarisator om zijn interstellaire oorlogsschepen voort te stuwen. Het maakte zijn schepen sneller en wendbaarder dan die van de mens. Het verzet van de mens tegen de vloot van de Kzinti zou weinig meer dan symbolisch zijn geweest als er niet de Kzinti Les was geweest: Een reactiemotor is een wapen waarvan de vernietigende kracht recht evenredig is met zijn doelmatigheid als aandrijving. Op hun eerste veroveringstocht de menselijke ruimte in hadden de Kzinti een afschuwelijke ontdekking gedaan. De mensen kenden al eeuwenlang vrede, zo lang dat ze bijna helemaal waren vergeten wat oorlog betekende. Maar de interstellaire schepen van de mens maakten gebruik van een foton-aandrijving, met een fusie-motor als krachtbron, en ze werden gelanceerd door een combinatie van fotonzeil en op asteroïden gemonteerde laserkanonnen. En dus bleven de Kzinti-telepaten berichten dat de menselijke werelden helemaal niet over wapens beschikten … terwijl enorme lasers dood en verderf zaaiden onder de schepen van de Kzinti en kleinere, beweeglijke kanonnen heen en weer schoten, in en uit de lichtdruk van hun eigen stralen …

De oorlog, gerekt door deze onverwachte tegenstand van de mens en door het feit dat geen van beide partijen sneller dan het licht kon reizen, had tientallen jaren geduurd in plaats van maar een paar jaar. Maar de Kzinti zouden uiteindelijk wel hebben gewonnen.

Alleen was toen een schip van de Buitenstaanders, puur bij toeval, langs de kleine menselijke kolonie op Tisgelukt gekomen. Ze hadden de burgemeester daar het geheim van de hyperaandrijving verkocht, op krediet. Op Tisgelukt waren ze niet op de hoogte van de oorlog tegen de Kzinti, maar dat was vlug genoeg veranderd toen ze een paar sneller-dan-licht schepen hadden gebouwd. Tegen hyperaandrijving hadden de Kzinti geen schijn van kans. Later waren de poppenspelers gekomen, hadden handelsposten opgezet in de menselijke ruimte …

De mens had heel veel geluk gehad. Drie keer was hij op een ras gestuit dat technologisch verder was dan hij. De Kzinti zouden hem hebben vernietigd als de Buitenstaanders hem hun hyperaandrijving niet hadden verkocht. Ook de Buitenstaanders waren superieur, maar ze hadden geen behoefte aan iets dat de mens ze kon geven, alleen aan informatie en bases waar ze zich konden bevoorraden, en die konden ze kopen. En bovendien waren de Buitenstaanders, fragiele wezens met een metabolisme dat was gebaseerd op helium ii, te kwetsbaar voor warmte en zwaartekracht om goede soldaten te zijn. En de poppenspelers, onvoorstelbaar machtig, waren te laf.

Welk ras had de Ringwereld gemaakt? En … was het een ras van soldaten?

Maanden later besefte Louis dat Sprekers leugen voor hem het punt markeerde waarop hij besloot met de onderneming door te gaan. Hij had toen kunnen besluiten het niet te doen, terug te gaan — om Teela, natuurlijk. De Ringwereld was zo al angstaanjagend genoeg, als abstract idee, als een verzameling cijfers. Maar de gedachte er in een ruimteschip heen te gaan, erop te landen … Maar Louis had de angst van de Kzin gezien toen hij werd geconfronteerd met de vliegende werelden van de poppenspelers. Sprekers leugen was een indrukwekkende daad van moed. Kon hij nu doen wat alleen een lafaard zou doen?

Hij ging zitten en draaide zich om naar de gloeiende projectie en toen zijn ogen langs Teela gleden, schold hij haar zwijgend uit voor idioot. Haar gezicht glansde van verrukking, van verwonderde interesse. Ze was even ongeduldig om aan de onderneming te beginnen als de Kzin pretendeerde te zijn. Was ze dan te stom om bang te zijn?

De binnenkant van de ring had een atmosfeer. Spectro-analyse wees uit dat de lucht dezelfde dikte had als die van de Aarde, en ongeveer dezelfde samenstelling; mens, Kzin en poppenspeler konden hem goed inademen. Wat ervoor zorgde dat de lucht niet weg woei was iets waarnaar ze alleen maar konden raden. Voor een ondubbelzinnig antwoord op die vraag zouden ze ter plekke moeten gaan kijken.

In het stelsel van de K9 zon was er alleen maar de ring. Verder niets, geen planeten, geen asteroïden, geen kometen.

‘Ze hebben alles opgeruimd,’ zei Louis. ‘Ze wilden niet dat iets de ring zou raken.’

‘Natuurlijk,’ zei de poppenspeler met de zilveren krullen. ‘Als iets de ring raakte zou dat met een snelheid gebeuren van minimaal twaalfhonderddertig kilometer per seconde, de omloopsnelheid van de ring zelf. Hoe sterk de materie waarvan de ring is gemaakt ook is, steeds zou het gevaar bestaan dat een voorwerp de buitenkant ervan miste, langs de zon schoot en de onbeschermde, bewoonde binnenkant van de ring trof.’

De zon zelf was een gele dwerg, een tikje minder heet dan Sol, en ook wat kleiner. ‘Als we op de ring zijn zullen we warmtepakken nodig hebben,’ zei de Kzin. Hij laat ze wel merken dat hij van plan is te landen, dacht Louis.

‘Nee,’ zei Chiron. ‘De temperatuur van de binnenzijde is heel draaglijk — voor alle drie de rassen.’

‘Hoe kunt u dat weten?’

‘De frequentie van de infrarode stralen van de buitenkant —’

‘U ziet me voor gek aan.’

‘Zeer zeker niet. Wij bestuderen de ring al sinds we hem hebben ontdekt, terwijl u nog maar een paar achtsten van minuten bezig bent. De infrarood-frequentie wijst op een gemiddelde temperatuur van 290 graden Absoluut, die natuurlijk geldt voor zowel binnen als buitenkant. Voor u zal dit een tien graden warmer zijn dan optimaal, Spreker-tot-Dieren. Voor u, Louis en Teela, is dat optimaal.

Laat u niet misleiden of bang maken door onze aandacht voor details,’ zei Chiron er achteraan. ‘Wij zouden geen toestemming voor een landing geven tenzij de bouwers van de Ring zelf daarop zouden staan. We stellen er alleen prijs op dat u voorbereid bent op alle mogelijke gebeurtenissen.’

‘Hebt u geen details over hoe het oppervlak in elkaar zit?’

‘Tot mijn spijt niet. Het oplossend vermogen van onze instrumenten is daarvoor niet groot genoeg.’

‘We kunnen wel wat dingen raden,’ zei Teela. ‘De dag-nacht cyclus van dertig uur, bijvoorbeeld. De wereld waar ze eerst hebben gewoond moet zo snel hebben gedraaid. Denkt u dat dit hun eigen stelsel is?’

‘Daar gaan we van uit,’ zei Chiron, ‘want klaarblijkelijk beschikten ze niet over hyperaandrijving. Maar het is niet onvoorstelbaar dat ze hun wereld naar een ander stelsel hebben getransporteerd, met gebruikmaking van onze eigen technieken.’

‘Dat hebben ze waarschijnlijk ook,’ bromde de Kzin. ‘Ik denk niet dat ze hun eigen stelsel hebben vernietigd bij het bouwen van hun ring. Wat ik vermoed, is dat we hun eigen stelsel hier ergens in de buurt zullen vinden, zonder werelden, net als dit hier. Ze hebben natuurlijk eerst alle werelden van hun eigen stelsel geterraformeerd en daarna gekoloniseerd, voor ze overgingen op dit nog wanhopiger redmiddel.’

Wanhopig?’ zei Teela.

‘En toen ze klaar waren met het bouwen van hun ring om de zon, waren ze natuurlijk gedwongen om al hun werelden naar dit stelsel te transporteren om de bevolking ervan op de ring over te zetten.’

‘Misschien wel niet,’ zei Louis. ‘Misschien hebben ze wel grote langzamer-dan-licht schepen gebruikt, dat kan als hun eigen stelsel niet al te ver van de ring vandaan lag.’

‘Waarom wanhopig?’

Ze keken haar aan.

‘Ik zou zo hebben gedacht dat ze de ring hadden gebouwd voor… voor …’ Teela begon te stotteren. ‘Omdat ze het wilden.’

‘Voor de lol? Omdat het zo mooi was? Finagles vuist! Teela denk eens aan de apparatuur, de energie, de materialen die hard nodig waren voor andere dingen en die ze toch bij de bouw moesten inzetten. Bedenk wel dat ze een ontzettend bevolkingsprobleem gehad moeten hebben. Toen ze de ring nodig hadden om er iedereen op onder te brengen konden ze het zich waarschijnlijk niet meer permitteren om ’m te bouwen. En ze bouwden ’m toch, omdat ze ’m nodig hadden.’

‘mmm,’ zei Teela, en keek alsof ze het niet helemaal begreep. ‘Nessus keert terug,’ zei Chiron. Zonder verder nog iets te zeggen draaide de poppenspeler zich om en draafde weg, het park in.

Stapschijven

‘Dat was niet beleefd,’ zei Teela.

‘Chiron wil niet oog in oog komen te staan met Nessus. Dat heb ik je toch verteld? Ze denken dat Nessus krankzinnig is.’

‘Ze zijn allemaal krankzinnig.’

‘Nou, dat vinden zij niet, maar dat wil nog niet zeggen dat je geen gelijk hebt. Wil je nog steeds gaan?’

Teela’s antwoord was dezelfde niet begrijpende blik waarmee ze hem had aangekeken toen hij had geprobeerd uit te leggen wat er tussen hem en Paula Cherenkov was geweest. ‘Je wilt dus nog steeds,’ zei hij droevig.

‘Tuurlijk. Wie niet? Waar zijn de poppenspelers bang voor?’

‘Dat begrijp ik wel,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘De poppenspelers zijn lafaards. Maar ik begrijp niet waarom ze erop staan om meer te weten te komen dan ze nu al weten. Louis, ze zijn al voorbij de Ring, want ze gaan met bijna de lichtsnelheid. De wezens die de Ring hebben gebouwd hadden geen schepen die sneller gingen dan het licht, dat is wel zeker. Derhalve kunnen ze geen gevaar zijn voor de poppenspelers, nu niet en niet in de toekomst. Ik begrijp niet wat voor rol wij in deze affaire spelen.’

‘Dat kon ook niet anders.’

‘Moet ik dat als een belediging opvatten?’

‘Nee, natuurlijk niet. Alleen stuiten we steeds weer op problemen die met bevolking en bevolkingsdichtheid te maken hebben. Hoe zou jij die ook kunnen begrijpen?’

‘Juist. Wil je dan zo vriendelijk zijn om een en ander uit te leggen?’

Louis had ingespannen naar de tamme jungle zitten kijken of hij al iets van Nessus zag. ‘Nessus zou je dit waarschijnlijk beter kunnen vertellen. ox, stel je een biljoen poppenbazen voor op deze wereld. Kun je dat?’

‘Ik kan ze stuk voor stuk ruiken. Het idee op zich geeft me al de kriebels.’

‘Stel ze nu eens voor op de Ringwereld. Beter, hè?’

‘Uuh. Ja. Met meer dan acht tot de zevende macht meer ruimte … Maar dan begrijp ik het nog steeds niet. Dacht jij soms dat de poppenspelers van plan zijn om de Ring te veroveren? Maar hoe zouden ze later op de Ring overstappen? Ze vertrouwen geen enkel ruimtevaartuig.’

‘Dat weet ik niet. En ze voeren ook geen oorlog. Maar daar gaat het niet om. Waar het om gaat is of de Ringwereld een veilige woonplaats biedt.’

‘Mmm.’

‘Begrijp je het nu? Misschien denken ze er wel over om hun eigen Ringwerelden te gaan bouwen. Misschien verwachten ze wel dat ze een lege vinden, daarginds, in de wolken van Magelhaen. zo’n onredelijke hoop, overigens. Maar dat maakt niets uit. Ze moeten weten of het veilig is voor ze iets doen.’

‘Daar komt Nessus.’ Teela stond op en liep naar de onzichtbare wand. ‘Het lijkt wel of hij dronken is. Worden poppenspelers wel eens dronken?’

Nessus draafde niet. Hij kwam voorzichtig aangetrippeld, liep om een een meter twintig lange chromaatgele veer heen met een behoedzaamheid die bepaald overdreven aandeed, terwijl zijn platte hoofden naar links en naar rechts schoten. Hij was bijna bij de koepel toen iets dat op een grote zwarte vlinder leek op zijn romp ging zitten. Nessus gilde als een vrouw, en sprong naar voren alsof hij over een hoge omheining wilde. Hij kwam rollend neer. Toen hij ophield met rollen bleef hij als een bal liggen, zijn rug gebogen, zijn benen krom, en zijn hoofden en nekken tussen zijn voorbenen.

Louis rende al naar hem toe. ‘Depressieve fase,’ schreeuwde hij over zijn schouder. Met wat geluk en dank zij zijn geheugen vond hij de ingang van de koepel terug, en schoot het park in.

Alle bloemen roken naar poppenspelers. (Als al het leven op de wereld van de poppenspelers dezelfde chemische basis had, hoe kon Nessus zich dan voeden met warm wortelsap?) Louis rende langs een naar rechts zigzaggende stoffige oranje heg, die zo zorgvuldig was bijgehouden dat hij wel gemanicuurd leek, en kwam toen bij de poppenspeler.

Hij knielde naast hem neer. ‘Ik ben het, Louis,’ zei hij. ‘Je bent veilig.’ Voorzichtig stak hij zijn hand in de verwarde manen boven de schedel van de poppenbaas en krabde zachtjes. De poppenspeler bewoog even krampachtig toen hij de aanraking voelde, werd toen weer slap.

Dit was een kwaaie. Het was niet nodig om de poppenspeler met de wereld te confronteren, nog niet. ‘Was dat ding gevaarlijk?’ vroeg Louis. Dat op jou ging zitten?’

Dat? Nee.’ De alt klonk gesmoord, maar prachtig zuiver, en zonder inflexie. ‘Het was alleen maar een … een bloemsnuiver.’

‘Hoe is het gegaan met zij-die-leiden?’

Nessus verkrampte even. ‘Ik heb gewonnen.’

‘Mooi zo. Wat heb je gewonnen?’

‘Het recht om mij voort te planten, en twee partners.’

‘Ben je daarom zo bang?’ Niet eens zo onwaarschijnlijk, dacht Louis. Misschien was Nessus wel het equivalent van het mannetje van de zwarte weduwe, door de liefde ten dode opgeschreven. Of een nerveuze maagd … van elk van beide seksen. Hoewel, beide? Hoeveel hadden de poppenspelers er ook weer.

De poppenspeler zei: ‘Ik had kunnen falen, Louis. Ik heb ze rechtstreeks geconfronteerd. Ik heb ze overbluft.’

‘Ga verder.’ Louis merkte dat Teela en Spreker-tot-Dieren zich bij hen hadden gevoegd. Hij krabde verder in Nessus’ manen. Nessus had zich niet verroerd.

De gesmoorde, inflexieloze altstem zei: ‘Zij-die-leiden boden me het wettelijke recht aan om mijn soort voort te planten als ik de reis die we moeten maken overleef. Maar dat was niet genoeg. Om nakomelingschap te krijgen, moet ik partners hebben. Wie is uit eigen vrije wil bereid om te paren met een maniak met een wilde bos manen?

Ik moest wel bluffen. Zoek een partner voor me, zei ik, of ik trek mij terug uit de hele onderneming. Als ik me terugtrek dan doet de Kzin hetzelfde, zei ik. Ze waren woedend.’

Dat wil ik best geloven. Je moet toen in de manische fase zijn geweest.’

‘Ik zorgde dat ik erin kwam. Ik bedreigde ze met de ondergang van hun plannen, en ze capituleerden. Een onzelfzuchtige vrijwilliger, zei ik, moet erin toestemmen om met mij te paren als ik terugkeer van de ring.’

‘Prachtig. Mooi gezegd. En kreeg je je vrijwilligers?’

‘Eén van onze seksen is … eigendom. Nonsentient; stupide. Ik had maar één vrijwilliger nodig. Zij-die-leiden —’

Teela interrumpeerde. Waarom zeg je niet gewoon leiders?’

‘Ik had mijn best gedaan om het begrip in jullie terminologie weer te geven’ zei de poppenspeler. ‘Een wat preciezere vertaling zou zijn: zij-die-leiden-vanuit-de-achterhoede. Eén van hen wordt tot voorzitter gekozen, of tot woordvoerder of … de juiste vertaling voor zijn titel is hij-die-het-verst-in-de-achterhoede-is. En juist deze functionaris heeft mij aanvaard als zijn paringspartner. Hij zei dat hij niemand anders kon vragen om zijn zelfrespect op te offeren.’

Louis floot. ‘Dat is me nog es wat. Vooruit maar, doe maar benauwd, je hebt ’t verdiend. Je kunt maar beter nu bang zijn, nu het allemaal achter de rug is.’

Nessus bewoog zich even, en werd wat minder gespannen.

Dat voornaamwoord,’ zei Louis. ‘Daar zit ik mee in m’n maag. Of ik moet aan jou denken als een zij, of hij-die-het-verst-in-deachterhoede-is is een zij.’

‘Dat is niet erg kies van je, Louis. Je praat niet over seks met iemand van een andere planeet.’ Een hoofd kwam van tussen Nessus’ benen te voorschijn en keek Louis Wu afkeurend aan. ‘Jij en Teela zouden toch niet in mijn aanwezigheid paren?’

‘Geloof het of niet, we hebben het er wel eens over gehad, en Teela zei —’

‘Ik ben beledigd,’ zei de poppenspeler.

‘Waarom?’ vroeg Teela. Het hoofd dook schielijk weer weg. ‘O, kom daar nou uit! Ik zal je niks doen.’

‘Echt waar?’

‘Echt waar. Eerlijk. Ik vind je een schatje.’

De poppenspeler nam nu helemaal weer zijn normale houding aan. ‘Hoorde ik het goed dat je me een schatje noemde?’

‘Jawel.’ Ze keek naar de indrukwekkende oranje massa spierbundels die Spreker-tot-Dieren heette en zei edelmoedig: ‘En jij bent ook een schatje.’

‘Ik wil niet onvriendelijk zijn,’ zei de Kzin. ‘Maar zeg dat niet meer. Nooit meer.’

Teela keek of ze het niet helemaal begreep.

Daar stond een stoffige oranje heg, drie meter hoog en kaarsrecht,

voorzien van kobaltblauwe tentakels die slap neer hingen. Aan de tentakels te zien was de heg ooit vleesetend geweest. De heg was de rand van het park, en Nessus ging zijn groepje voor op weg daarheen.

Louis verwachtte ergens een opening in de heg, en was er niet op voorbereid toen Nessus er recht op toe liep. De heg week uiteen voor de poppenspeler en sloot zich weer achter hem.

Ze liepen achter hem aan.

Waar ze vandaan kwamen was de hemel hemelsblauw geweest, maar toen de heg zich achter hen had gesloten was de hemel zwart en wit. Tegen het zwart van de eeuwige nachthemel dreven wolken, die wit schitterden in het licht dat van onderen op hen scheen. Het licht van kilometers stad. Want daar bevonden ze zich nu in, en hij rees torenhoog op rondom hen.

Op het eerste gezicht was het enige verschil met de steden op Aarde het formaat. De gebouwen waren zwaarder, omvangrijker, uniformer; en ze waren hoger, ontzagwekkend hoog, zodat de hemel uit niets dan verlichte ramen en verlichte balkons bestond. Het zenit boven hen was niet meer dan een serie rechte, dunne, zwarte streepjes. Hier waren de rechte hoeken die ontbraken in het meubilair van de poppenspelers; hier, aan de gebouwen, waar een rechte hoek veel te groot was om een zorgeloze knie een blauwe plek te bezorgen.

Maar waarom had de stad zich niet even torenhoog boven het park afgetekend? Op Aarde waren er maar weinig gebouwen die boven de anderhalve kilometer uit kwamen. Hier was dat zo ongeveer het minimum. Louis sloeg er een slag naar: licht afbuigende velden om de randen van het park heen? Maar hij kwam er niet toe om het te vragen. Dit was nog wel het kleinste wonder van de stad van de poppenspelers.

‘Ons vaartuig bevindt zich aan de andere kant van het eiland,’ zei Nessus. ‘We kunnen er in een minuut of minder zijn als we gebruik maken van de stapschijven. Ik zal jullie laten zien hoe het gaat.’

‘Ben je nu weer in orde?’

‘Ja, Teela. Zoals Louis zegt: het ergste is achter de rug.’ De poppenspeler klikklakte lichtjes voor hen uit. ‘Hij-die-het-verst-in-de-achterhoede-is wordt mijn partner. Ik hoef alleen maar terug te komen van de Ringwereld.’

Het pad was zacht. Op het oog leek het van beton, doorspikkeld met stukken lichtgevend materiaal, maar het voelde aan als vochtige, sponsachtige grond. Ze liepen langs een hele serie gebouwen en kwamen toen op een kruispunt uit. ‘We moeten hierheen,’ zei Nessus, en wees met een van zijn hoofden. ‘Ga niet op de eerste schijf staan. Volg mij.’

In het midden van de open plek bevond zich een groot blauw rechthoekig gedeelte. Vier schijven lagen eromheen, een aan elke kant van de rechthoek. ‘Je mag wel op de rechthoek gaan staan,’ zei Nessus, ‘maar niet op de verkeerde schijven. Volg mij maar.’ Hij liep om de dichtstbijzijnde schijf heen, liep over de blauwe rechthoek, klikklakte de schijf er tegenover op, en verdween. Eén ogenblik lang stonden ze allemaal verbluft te kijken. Toen gilde Teela als een duivel en rende naar de schijf. En verdween. Spreker-tot-Dieren grauwde en sprong. Een tijger zou niet zo’n zelfde precies berekende sprong hebben kunnen maken. Toen stond Louis alleen.

‘Bij de Neveldemonen,’ zei hij verbaasd, ‘ze hebben open transfèrcabines hier.’

En hij liep naar voren.

Hij stond op een vierkant vlak, midden op het volgende kruispunt, tussen Nessus en Spreker in. ‘Je paringspartner is vooruit gerend,’ zei Nessus. ‘Ik hoop dat ze op ons wacht.’

De poppenspeler liep het vlak af naar een schijf, drie stappen verder. En verdween.

‘Wat een instelling!’ zei Louis bewonderend. Hij was alleen, want de Kzin was al achter Nessus aan. ‘Je hoeft alleen maar te lopen. Dat is alles. Drie stappen, en je bent een kruispunt verder. Het lijkt wel tovenarij. En je kunt net zo ver als je zelf wilt!’ Hij deed een paar stappen naar voren.

Hij had zevenmijlslaarzen aan. Hij draafde lichtjes op zijn tenen, en elke drie stappen verschoot de omgeving. De ronde aanduidingen op de hoeken van gebouwen moesten adrescodes zijn, zodat je zag wanneer je op je bestemming was. Dan liep je om de schijven heen naar waar je moest zijn.

Langs de straten zag hij winkels, die hij graag eens was binnen gegaan om te kijken wat er te zien was. Of waren het helemaal geen winkels, maar iets anders? Maar de anderen waren hem wel een paar ‘haltes’ voor. Louis kon ze zichtbaar-onzichtbaar zien worden aan het eind van dit canyon van gebouwen. Hij ging wat sneller draven.

Aan het eind van een stap stonden Nessus en Spreker voor hem, en versperden hem de weg.

‘Ik was bang dat je te ver zou doorschieten,’ zei Nessus. En hij ging de anderen voor naar links.

‘Wacht —’ Maar de Kzin was ook al verdwenen. Waar was Teela verdomme?

Ze moest al vooruit zijn gegaan. Louis sloeg linksaf en liep verder.

Met zevenmijlslaarzen. De stad schoot als een droom langs hem heen. Louis rende voort met in zijn hoofd visioenen van dansende suikerpruimen. Vrijpaden door de steden heen, de schijven in een andere kleur, tien kruispunten van elkaar. Lange afstandsschijven, honderdvijftig kilometer van elkaar, elke schijf middenin het centrum van een stad, en de aankomstvlakken zo groot als een heel kruispunt. Paden om oceanen over te steken: één stap, en je was op een eiland! Eilanden als stapschijf!

Open transfercabines. De poppenbazen waren technologisch heel, heel ver. De schijf was maar een meter breed, en je hoefde er niet helemaal op te staan om hem te laten werken. Eén voet erop en je stapte het volgende aankomstvlak alweer af. Dat was even drigg beter dan roltrottoirs!

Onder het rennen vormde Louis’ geest zich een beeld van een spookpoppenbaas, honderden kilometers lang, die voorzichtig een keten eilanden afliep, en oplette waar hij zijn voeten neerzette, hij mocht eens naast een eiland stappen en een natte voet halen. Nu werd de spookpoppenspeler groter, en zijn stapschijven werden werelden … de poppenspelers waren technologisch heel, heel ver.

Aan de oever van een rustige zwarte zee stapte hij van de laatste schijf af. Voorbij de rand van de wereld rezen vier grote volle manen in een rechte lijn boven elkaar naar de sterren. Halverwege de horizon zag hij een kleiner eiland, felverlicht. Nessus en Spreker stonden hem op te wachten.

‘Waar is Teela?’

‘Ik weet het niet,’ zei Nessus.

‘Neveldemonen! Nessus, hoe komen we te weten waar ze is?’

‘Zij moet ons vinden. Je hoeft je geen zorgen te maken, Louis.’

‘Ze is de weg kwijt op een vreemde wereld! Er kan haar van alles overkomen!’

‘Niet op deze wereld, Louis. Geen wereld is zo veilig als die van ons. Als Teela bij de rand van het eiland komt, merkt ze dat de stapschijven naar de andere eilanden voor haar niet werken. Dan volgt ze de stapschijven het strand langs tot ze er een vindt die wel werkt.’

‘Waar denk je dat we het over hebben? We zijn geen computer kwijt! Teela is een meisje van twintig!’

Teela stapte naast hem uit het niets. ‘Hoi. Ik was even de weg kwijt. Waarom al die opwinding?’

Spreker-tot-Dieren keek hem grijnzend aan, zijn messcherpe tanden spottend bloot. Louis vermeed Teela’s onzekere vragende ogen, en voelde zijn wangen rood worden. Maar Nessus zei alleen maar: ‘Volg me.’

Ze volgden de poppenspeler tot waar er weer een rij stapschijven langs het strand lag. Even later zagen ze een vuilbruin pentagram. Ze gingen er op staan …

En stonden op kale rots, een rotseiland ter grootte van een privé-ruimtehaven, fel verlicht door zonnebuizen. Midden op het eiland stonden één hoog gebouw, en één ruimteschip.

‘Dat daar is ons schip,’ zei Nessus.

Teela en Spreker gaven blijk van hun teleurstelling, want de oren van de Kzin verdwenen in hun huidplooien, terwijl Teela verlangend terugkeek naar het eiland waar ze net vandaan waren gekomen, naar een muur van licht, gevormd door kilometershoge gebouwen, die schouder aan schouder stonden afgetekend tegen de interstellaire nacht. Maar Louis keek, en hij voelde hoe een gevoel van opluchting door zijn wat al te gespannen spieren gleed. Hij had nu wel genoeg gehad van wonderen. De stapschijven, de geweldige, overweldigende stad, de vier werelden die daar als gele pompoenen boven de horizon hingen … dat was allemaal heel indrukwekkend, angstaanjagend bijna Maar het schip was dat niet. Het was een romp No. 2 van Algemene Produkten, ingepast in een driehoekige vleugel, die was volgestouwd met stuw en fusiemotoren. Dat waren allemaal apparaten die hij kende, die niemand hem hoefde uit te leggen.

De Kzin toonde aan dat hij het bij het verkeerde eind had. ‘Dit lijkt toch een eigenaardig ontwerp, Nessus, gezien vanuit het standpunt van een van jullie ontwerpers. Zou je je niet veiliger voelen als het schip zich helemaal binnen jullie romp bevond?’

‘Nee. Dit schip is het resultaat van een belangrijk vernieuwde fabrikagemethode. Kom mee, dan laat ik het je zien.’ En Nessus draafde naar het schip.

De opmerking van de Kzin raakte de spijker precies op de kop. Algemene Produkten, de handelsmaatschappij van de poppenbazen, had heel wat verschillende dingen verkocht in de bekende ruimte, maar had vooral aan de ruimteromp veel verdiend. Er waren vier types: de kleinste was een bol ter grootte van een basketbal, de grootste had een diameter van rond de driehonderd meter. De No. 3, een cilinder met ronde uiteinden en een afgevlakte onderkant, was een type dat heel goed geschikt was voor passagiersvervoer; het had gewoonlijk een bemanning die uit een aantal personen bestond. Een schip van dit type had hen een paar uur geleden op de wereld van de poppenspelers afgezet. Het No. 2 type was een cilinder met een wespetaille, smal, en aan weerszijden uitlopend in een naaldscherpe punt. Meestal was er maar plaats voor één man, de piloot.

De romp van Algemene Produkten liet alle zichtbare licht door. Hij was onkwetsbaar voor alle vormen van elektromagnetische energie, en voor materie in elk vorm. De reputatie van de maatschappij stond achter die garantie, en die garantie was al honderden jaren van kracht, voor miljoenen schepen. Een romp van Algemene Produkten was het laatste woord waar het veiligheid betrof.

Het ruimteschip voor hen was gebaseerd op een romp No. 2. Maar … voorzover Louis kon zien bevonden zich alleen het woongedeelte en de hyperaandrijving binnen de romp. Alles wat hij verder zag — twee platte stuweenheden, naar beneden gericht, twee kleine fusiemotoren, naar voren gericht, grotere fusiemotoren op de schuine kanten van de vleugel, en twee enorme kegels op de vleugelpunten — kegels waar onderzoekapparatuur en een zend en ontvanginrichting in moest zitten, want ergens anders kon hij dat niet ontdekken — dat alles zat aan die grote deltavleugel vast!

De helft van het schip zat aan de vleugel, en was zo blootgesteld aan alle gevaren waar een poppenbaas zich druk om kon maken. Waarom hadden ze geen No. 3 gebruikt, en alles binnenin gestopt?

De poppenspeler was ze voorgegaan, onder de deltavleugel door naar de spits toelopende achterzijde van de romp. ‘Ons doel was de romp op zo weinig mogelijk plaatsen te doorbreken. Zie je dat?’

Door de glasachtige romp zag Louis een buis ter dikte van zijn dij door de romp gaan, naar wat op de vleugel zat bevestigd. Het zag er nogal gecompliceerd uit, tot Louis opeens doorkreeg dat de buis in zijn geheel terug kon schuiven in de romp. En toen zag hij ook de motor die daarvoor zorgde, en de metalen deur die vervolgens de opening zou afsluiten.

‘Een gewoon schip,’ zei de poppenspeler, ‘moet een groot aantal kleinere en grotere openingen in zijn romp hebben: voor sensors die gevoelig zijn voor onzichtbaar licht, voor reactiemotoren als het die gebruikt, voor openingen die naar de brandstoftanks gaan. Hier hebben we maar twee openingen, de buis en de luchtsluis. Door de ene komen passagiers naar binnen, door de andere informatie.

Onze ontwerpers hebben de binnenkant van de romp met een transparante geleider laten bekleden. Als de luchtsluis wordt gesloten en de opening voor de apparatuur buiten op de vleugel eveneens, dan vormt het binnenste van de romp een ononderbroken geleidend oppervlak.’

‘Stasisveld,’ raadde Louis.

‘Precies. Als er gevaar dreigt dan komt het hele woongedeelte enige seconden lang in een stasisveld van het Slavendrijverstype. In stasis staat de tijd stil, daarom kan de passagiers ook niets overkomen. We zijn niet zo dom dat we op de romp alleen vertrouwen. Lasers die gebruik maken van zichtbaar licht kunnen een romp doorboren en de mensen erin doden, terwijl de romp onbeschadigd blijft. Anti-materie kan een romp van Algemene Produkten volkomen desintegreren.’

‘Dat wist ik niet.’

‘We maken het ook niet in paginagrote advertenties bekend.’ Louis liep terug onder de deltavleugel, waar Spreker-tot-Dieren de motoren stond te bekijken. Waarom zoveel motoren?’

De Kzin snoof. ‘Je kunt de Kzinti Les toch nog niet zijn vergeten? Jij, een mens?’

‘O.’ Het lag voor de hand dat elke poppenspeler die de geschiedenis van de Kzinti of van de mensheid had bestudeerd de Kzinti Les zou kennen. Een reactieloze aandrijving is een wapen waarvan de vernietigende kracht recht evenredig is met zijn bruikbaarheid als aandrijving. De stuwmotoren waren voor vreedzaam gebruik, de fusie-aandrijving kon ook als wapen worden ingezet.

‘Nu weet ik hoe jij aan je vaardigheid met schepen met fusie-aandrijving komt.’

‘Ik ben uiteraard opgeleid voor een oorlog, als die zou komen, Louis.’

‘Voor het geval er weer een oorlog tussen mens en Kzin komt.’

‘Moet ik mijn bekwaamheden als krijgsman demonstreren, Louis?’

‘Dat zul je,’ interrumpeerde Nessus. ‘Onze ontwerpers willen dit schip laten besturen door een Kzin. Wil je de stuurorganen bekijken, Spreker?’

‘Zo meteen. Ik heb ook gegevens nodig over wat het schip presteert, hoe het zich op de testvluchten heeft gedragen, enzovoort. Is het een hyperaandrijving van het gebruikelijke type?’

‘Ja. Er hebben geen testvluchten plaatsgevonden.’

Typisch, dacht Louis, toen ze naar de luchtsluis liepen. Ze zetten het ding gewoon in elkaar en lieten het toen gewoon hier staan tot wij er waren. Ze moesten wel. Er was geen poppenspeler die bereid was voor testpiloot te spelen.

Waar was Teela?

Hij stond net op het punt haar te roepen toen ze opdook op de vijfhoekige aankomstplaat. Ze had weer gespeeld met de stap-schijven, en het schip geen blik waardig gekeurd. Ze volgde de anderen aan boord, nog steeds verlangend achterom kijkend naar de stad van de poppenspelers voorbij het zwarte water.

Louis stond haar op te wachten bij de binnendeur van de luchtsluis, klaar om haar ervan langs te geven voor haar zorgeloosheid. Je zou toch denken dat ze na een keer te zijn verdwaald wat voorzichtiger te werk had leren gaan!

De deur gleed open. Teela straalde van plezier. ‘O, Louis, ik ben zo blij dat ik ben meegegaan! Die stad daar — het is er zo leuk!’ Ze pakte zijn handen vast en klemde de hare eromheen, haar gezicht een en al lach. Haar glimlach was als het licht van de zon. Hij wist het niet op te brengen. ‘Ja, het was leuk,’ zei hij, en kuste haar, hard. Hij liep naar de stuurcabine met zijn arm om Teela’s slanke middel, terwijl zijn duim langs de rand van haar heup gleed.

Hij was er nu zeker van. Teela Brown was nog nooit in haar leven gekwetst geweest, had nooit geleerd voorzichtig te zijn, begreep niets van angst. De eerste keer dat ze pijn leed zou als een afschuwelijke verrassing komen. Misschien zou ze er wel volkomen aan te gronde gaan.

Als haar iets zou overkomen, dan zou het over Louis Wu’s lijk zijn.

Gekken staan niet onder bescherming van de goden. Ze krijgen hun beschaving van capabeler gekken.

Een Algemene Produkten romp No. 2 is zeven meter breed en honderd meter lang. De uiteinden lopen spits toe.

Het grootste gedeelte van het ruimteschip bevond zich buiten de romp, op de smalle, wanstaltig grote vleugel. Het woongedeelte was groot genoeg voor drie woonslaapkamers, een lange smalle salon; een stuurcabine en een serie kleine kasten, plus keuken, autodocs, terugwinapparatuur, batterijen en dergelijke. Het instrumentenpaneel zat in elkaar op een manier die in Kzinti-schepen gebruikelijk was, en was voorzien van Kzinti-bijschriften. Louis dacht dat hij in een noodgeval het schip wel zou kunnen besturen, maar er zou wel een urgent noodgeval voor nodig zijn geweest om het hem te laten proberen.

In de kasten zat een veelzeggende massa materieel dat te gebruiken was als ze op onderzoek uit zouden gaan op de Ringwereld zelf. Er was niets dat Louis meteen had kunnen aanwijzen als wapen. Maar er waren dingen die konden worden gebruikt als wapen. Er waren ook vier vliegcyclettes, vier vlieguitrustingen (vlieggordel plus katalytische stuwstraalmotor), voedseltesters, flesjes met middelen ter aanvulling van het voedsel dat ze binnen zouden krijgen, meditassen, luchtsensors en filters. Iemand was er drigg zeker van dat ze met dat schip ergens zouden landen. Nou, en waarom niet? Een ras dat zo machtig was als de Ringwereldbewoners, en dat niet buiten hun stelsel kon komen, zou hen kunnen uitnodigen om te landen. Misschien verwachtten de poppenspelers dat wel.

Er was niets aan boord waar Nessus niet op kon wijzen en zeggen: ‘Dat is geen wapen. We hebben het daar-en-daarvoor meegenomen.’

Er waren vertegenwoordigers van drie rassen aan boord; van vier, als je man en vrouw als twee verschillende rassen zag, en dat zou een Kzin of een poppenspeler best eens zo kunnen zien. Dan zouden de Ringwerelders, aangenomen dat ze er waren, in één blik zien dat vele soorten intelligent leven op vriendschappelijke wijze naast elkaar en met elkaar konden leven.

Maar er waren maar al te veel dingen hier — de flitslichtlasers, de duelleerverdovers — die als wapen te gebruiken waren.

Ze vertrokken op hun reactieloze stuwmotoren om schade aan het eiland te vermijden. Een half uur later waren ze de zwakke graviteitsput van de rozet van de vijf poppenspelerswerelden uit. Op dat ogenblik kwam bij Louis de gedachte op dat ze, afgezien van het geprojecteerde beeld van de poppenspeler Chiron, er verder niet één gezien hadden, op de hele wereld niet.

Nadat ze de hyperaandrijving hadden ingeschakeld, besteedde Louis anderhalf uur aan een grondige inspectie van alles wat er in de kasten zat. Liever veilig dan later verrast, zei hij tegen zichzelf. Maar het wapentuig en de andere spullen lieten een bittere nasmaak achter, een voorgevoel van wat er komen ging.

Te veel wapens, en er was er niet een dat niet voor iets anders te gebruiken was. Flitslichtlasers. Fusie-reactiemotoren. Toen ze op de eerste dag dat ze in hyperaandrijving zaten een kleine doopplechtigheid hielden, stelde Louis de naam Vuile Leugenaar voor. Om redenen die alleen hunzelf bekend waren stemden Teela en Spreker met zijn voorstel in. Om redenen die alleen hemzelf bekend waren, had Nessus geen bezwaar.

Een week lang waren ze in hypervlucht, en daarbij legden ze iets meer dan twee lichtjaren af. Toen ze zich terug lieten vallen in de Einsteiniaanse ruimte bevonden ze zich binnen het stelsel van de K9 ster met haar ring, en Louis Wu had nog steeds dat voorgevoel.

Iemand was er drigg zeker van dat ze zouden landen op de Ringwereld.

Ringwereld

De werelden van de poppenbazen hadden zich met bijna de snelheid van het licht langs de as van het melkwegstelsel noordwaarts bewogen. Spreker was in de hyperruimte naar het melkweg ten zuiden van de K9 ster gedraaid, met het resultaat dat, toen de Leugenaar uit de Blinde Vlek viel, hij al met hoge snelheid het stelsel van de Ringwereld indook.

De K9 ster was een vlammende witte stip. Louis had bij terugkeer van andere sterren Sol wel eens zo gezien, van de rand van het zonnestelsel. Maar deze ster had een net zichtbare halo om zich heen. Later zou Louis zich dit herinneren, zijn eerste blik op de Ringwereld. Van de rand van het stelsel af, was de Ringwereld al iets dat met het blote oog te zien was.

Spreker liet de grote fusiemotoren op vol vermogen werken. Hij liet de vlakke stuwstraalschijven wegdraaien van de vleugel, zodat ze haaks op de as van het schip kwamen te staan, en voegde hun remkracht bij die van de raketten. De Leugenaar schoot achterstevoren het zonnestelsel in, vlammend als twee zonnen tegelijk, terwijl er door Sprekers manoeuvres met tweehonderd gee tegelijk werd geremd.

Teela wist dat niet, omdat Louis het haar niet had verteld. Hij wilde haar geen angst aanjagen. Als de zwaartekracht binnen de romp maar één ogenblik wegviel, dan zouden ze allemaal worden verpletterd als insekten onder een schoenzool.

Maar de zwaartekrachtgenerator werkte perfect, en onopvallend. In heel het leefgedeelte voelden ze alleen maar de lichte zwaartekracht die de wereld van de poppenspelers kende, en hoorden ze het gestage, gedempte trillen van de fusiemotoren. Want het zware gedreun van de aandrijving wrong zich naar binnen door de enige opening die daarvoor beschikbaar was: een buis ter dikte van een menselijke dij, en als het eenmaal binnen was, hoorde je het ook overal.

Zelfs in hyperaandrijving vloog Spreker het liefst in een transparant schip. Hij gaf de voorkeur aan een breed gezichtsveld, en de Blinde Vlek scheen hem geestelijk niets te doen. Het schip was nog steeds doorzichtig, alleen de privé hutten niet, en het resultaat was een beeld waaraan je wel even moest wennen.

De salon en de stuurcabine, wand en vloer en plafond (allemaal via ronde hoeken in elkaar overlopend) waren niet zozeer transparant als wel onzichtbaar. In deze ogenschijnlijke leegte waren er brokken vaste materie: Spreker in de stuurbank, het hoefijzervormige paneel met gele en oranje wijzerplaten om hem heen, de neonrand langs de drempels, de vliegbanken naast elkaar om de tafel in de salon, de vier ondoorzichtige hutten in het achterstuk, en natuurlijk de vlakke driehoek van de vleugel. Er voorbij, er omheen waren de sterren. Het heelal leek heel dichtbij … en wat statisch; want de ster met de ring eromheen bevond zich lijnrecht achter het achterstuk, en ze konden hem groter zien worden. De lucht rook naar ozon en naar poppenspelers.

Nessus, die doodsbang had moeten zijn met het gerommel van tweehonderd gee in zijn oren maakte een heel ontspannen indruk zoals hij daar met de anderen om de salontafel zat.

‘Ze hebben vast geen hypergolf,’ zei hij. ‘De wiskunde van het stelsel is daar afdoende garantie voor. Hypergolf is een generalisatie van hyperaandrijvingswiskunde, en ze kunnen geen hyper-aandrijving hebben.’

‘Maar ze zouden toch toevallig hypergolf hebben kunnen ontdekken?’

‘Nee, Teela. We kunnen de hypergolfband wel afzoeken, want er is verder toch niets te doen terwijl we afremmen, maar —’

‘Drigg! Nog langer wachten!’ Abrupt stond Teela op en ze liep, half rende de salon uit.

Louis beantwoordde de vragende blik van de poppenspeler met een boos schouderophalen.

Teela was in een stemming om op te schieten. Ze had zich doodverveeld tijdens de week die ze in hyperaandrijving hadden doorgebracht, en het vooruitzicht van nog eens anderhalve dag afremmen, nog eens anderhalve dag nietsdoen, deed haar bijna tegen het plafond vliegen. Maar wat verwachtte ze van Louis? Kon hij iets veranderen aan de wetten van de natuur?

‘We moeten wachten,’ zei Spreker instemmend. Hij was in de stuurcabine, en misschien had hij de emotionele ondertoon van Teela’s woorden niet opgemerkt. ‘De hypergolffrequenties bevatten geen signalen. Ik ben bereid ervoor in te staan dat de ontwerpers van de Ringwereld geen poging doen om met ons te spreken via enigerlei aan ons bekende vorm van hypergolf.’

Allemaal hadden ze het tegenwoordig over contact, over communicatie. Tot ze bij de ontwerpers, de bewindvoerders van de Ringwereld konden komen, had hun aanwezigheid binnen dit bewoonde stelsel veel weg van bandieterij. Tot op heden had niets erop gewezen dat hun aanwezigheid was ontdekt.

‘Mijn ontvangers staan open,’ zei Spreker. ‘Als ze trachten te communiceren via elektromagnetische frequenties dan merken we dat.’

‘Niet als ze het op de voor de hand liggende manier doen,’ zei Louis geprikkeld.

‘Dat is waar. Vele rassen hebben de koude waterstoflijn gebruikt om te zoeken naar andere intelligente wezens die op een andere planeet om een andere zon draaiden.’

‘Zoals de kdatlyno. Die hebben jullie gevonden. Heel slim van ze.’

‘En wij hebben ze tot slaaf gemaakt. Heel slim van ons.’

De interstellaire radio wordt overspoeld met het lawaai van de sterren. Maar de eenentwintig centimeterband is heerlijk stil, want hij is leeggeveegd door eindeloze kubieke lichtjaren kille interstellaire waterstof. Dit was de lijn waarvan ieder ras gebruik zou maken om met een ander ras te communiceren. Jammer genoeg maakte de nova-hete waterstof die door de Leugenaar werd geloosd die band nutteloos.

‘Bedenk goed,’ zei Nessus, ‘dat de baan-in-vrije-val die je voor ons hebt uitgezet, de Ring niet mag kruisen.’

‘Je hebt dat nu al zo vaak gezegd, Nessus. Ik heb een heel goed geheugen.’

‘We moeten geen gevaar lijken voor de bewoners van de ring. Ik vertrouw erop dat je dat niet vergeet.’

‘Je bent een poppenspeler. Jij vertrouwt niets.’

‘Hou op, jullie,’ zei Louis vermoeid. Het gekibbel was een extra ergernis, die hij niet kon gebruiken. Hij liep naar zijn hut om te gaan slapen.

Uren gingen voorbij. De Leugenaar viel naar de omringde ster, gestaag snelheid minderend, voorafgegaan door twee messcherpe punten nova-licht en nova-hitte.

Spreker kon geen spoor van samenhangend licht vinden dat op de Leugenaar was gericht. Of de Ringwerelders hadden de Leugenaar nog niet opgemerkt, of ze hadden geen komiasers. Tijdens de week die ze in de hyperruimte hadden doorgebracht, had Spreker vele vrije uren bij de mensen gezeten. Louis en Teela waren de hut van de Kzin prettig gaan vinden: de iets hogere zwaartekracht en de holo’s van oranjegele jungle en een oud fort van de Kzin, de penetrante en steeds weer andere geuren van een wereld die niet de hunne was. Hun eigen hut was zonder veel fantasie ingericht, met stadsgezichten en agrarische zeeën, half bedekt met genetisch gekweekt zeewier. De Kzin vond hun hut leuker dan zij zelf.

Ze hadden zelfs geprobeerd samen te eten in de hut van de Kzin, maar Spreker at als een halfverhongerde wolf, en hij klaagde dat het mensenvoedsel naar verbrand afval rook, en dat was dat. Nu zaten Teela en Spreker zachtjes met elkaar te praten aan een kant van de salontafel. Louis luisterde naar de stilte en het verre gestamp van de fusiemotoren.

Hij was gewend aan de gedachte dat zijn leven afhankelijk was van het zwaartekrachtsysteem van een hut of een romp. Zijn eigen jacht kon dertig gee halen. Maar zijn eigen jacht maakte gebruik van stuwstraalmotoren, en die maakten geen geluid.

‘Nessus,’ zei hij over het gedreun van brandende zonnen heen. ‘Ja, Louis.’

‘Wat weet jij over de Blinde Vlek dat wij niet weten?’

‘Ik begrijp je vraag niet.’

‘De hyperruimte jaagt je doodsangsten aan. Dit — dit achterstevoren door de ruimte jagen met een pijl vuur voor je uit — niet. Jouw ras heeft de Grote Gok gebouwd; ze moeten iets weten over de hyperruimte dat wij niet weten.’

‘Misschien is dat zo. Misschien weten we wel iets, ja.’

‘Wat? Tenzij het een van je kostbare geheimen is.’

Spreker en Teela luisterden nu ook. Sprekers ogen, die in opgevouwen staat konden verdwijnen in plooien in zijn vacht, waren nu uitgespreid als doorzichtige roze parasolletjes.

‘We weten dat niets aan ons onsterfelijk is,’ zei Nessus. ‘Ik wil geen woordvoerder zijn van jouw ras. Daartoe heb ik het recht niet. Mijn ras heeft niets dat onsterfelijk is. Onze wetenschappelijke onderzoekers hebben dit aangetoond. Wij zijn bang voor de dood, want we weten dat hij permanent is.’

‘En?’

‘Schepen verdwijnen in de Blinde Vlek. Er is geen poppenspeler die te dicht bij een planetair lichaam van enige grootte zou gaan als zijn hyperaandrijving was ingeschakeld. Toch verdwenen ze, in de tijd dat er nog piloten zaten in onze schepen. Ik vertrouw de poppenspelers die de Leugenaar hebben gebouwd. En daarom vertrouw ik ook de zwaartekracht binnen deze salon. Die laat ons niet in de steek. Maar zelfs ontwerpers en bouwers van dit soort ruimteschepen zijn bang voor de Blinde Vlek.’

Op dit gesprek volgde een scheepsnacht, waarin Louis slecht sliep, en spectaculaire dromen had, en een scheepsdag, waarin Teela en Louis elkaars gezelschap nauwelijks konden verdragen. Ze was niet bang. Louis vermoedde dat hij haar nooit bang zou zien. Ze verveelde zich alleen maar dood.

Die avond, binnen een half uur, kwam de geringde ster tevoorschijn, achter het viertal woonslaaphutten vandaan. De ster was klein en wit, een tikje minder intens dan Sol, en zij rustte in een smalle potloodstreep van hemelsblauw.

Ze stonden over Sprekers schouders mee te kijken toen hij het skoopscherm aanzette. Hij vond de hemelsblauwe streep die de binnenzijde van de Ring aangaf en raakte de vergrotingsknop aan…

Eén vraag werd bijna meteen beantwoord.

‘Er is iets bij de rand,’ zei Louis.

‘Houd de skoop gericht op de rand,’ beval Nessus.

De rand van de Ring werd snel groter op het scherm. Het was een wand die naar binnen, naar de ster, toe boog. Ze konden de zwarte, aan de ruimte blootgestelde buitenkant zien, een donker silhouet tegen het zonverlichte blauwe landscharp. Een lage muur aan de rand, maar alleen verhoudingsgewijs laag.

‘Als de Ring anderhalf miljoen kilometer breed is,’ schatte Louis, ‘dan moet de randmuur minstens anderhalf duizend kilometer hoog zijn. Nou weten we ’t. Dat houdt de lucht binnen.’

‘Kan dat werkelijk effectief zijn?’

‘Dat zou wel effectief moeten zijn, ja. De draaiing van de Ring zorgt voor ongeveer een gee. In de loop van de tientallen eeuwen zou er wel wat lucht over de rand kunnen ontsnappen, maar dat zouden ze wel kunnen vervangen. Om de Ring te kunnen bouwen moeten ze goedkope transmutatie hebben gehad — zeg een paar tienden van een ster per kiloton — om het over een stuk of tien andere onmogelijkheden maar niet eens te hebben.’

‘Ik vraag me af hoe het er van de binnenkant uitziet.’

Spreker hoorde dat, raakte een regelaar aan, en het uitzicht vergleed. De mate van vergroting was nog niet voldoende om ze details te laten zien. Lichtblauw en nog lichter wit gleden langs het skoopscherm, en de vage rechte lijn van een nieuwe blauwe schaduw…

De andere rand gleed het beeld in. Daar was de rand van de Ring wat naar buiten gedraaid.

Nessus, die in de deuropening stond met zijn hoofden boven Sprekers schouders, beval: ‘Geef ons de grootst mogelijke vergroting.’ Het beeld gleed uiteen.

‘Bergen,’ zei Teela. ‘Wat mooi.’ Want de rand van de Ring was onregelmatig, had de vorm van rotsen die eeuwenlang zijn blootgesteld aan de elementen, en had dezelfde kleur als de Maan. ‘Bergen van vijftienhonderd kilometer hoog.’

‘Ik kan het beeld niet nog dichterbij halen. Om meer details te krijgen zullen we dichterbij moeten komen.’

‘Laten we eerst proberen contact met hen op te nemen,’ zei de poppenspeler. ‘Liggen we stil?’

Spreker raadpleegde het brein van het schip. ‘We naderen de zon met een snelheid van rond de vijfenveertig kilometer per seconde. Is dat langzaam genoeg?’

‘Ja. Begin te zenden.’

Er viel geen laserlicht op de Leugenaar.

Het was minder gemakkelijk om na te gaan of ze ook door elektromagnetische straling werden getroffen. Radio, infrarood, ultraviolet, röntgen, het hele spectrum moest worden onderzocht, van de kamertemperatuurwarmte die werd uitgestraald door de donkere zijde van de Ringwereld, tot en met Iichtquanta die genoeg energie in zich droegen om uiteen te vallen in materie-antimaterie paren. De eenentwintig-centimeterband was leeg, en ook de voor de hand liggende veelvouden daarvan, die misschien gekozen hadden kunnen zijn omdat de waterstof-absorptieband inderdaad zo voor de hand liggend was. Daarna ging Spreker-tot-Dieren op goed geluk te werk.

De grote kegels vol communicatie-apparatuur op de vleugel van de Leugenaar waren naar buiten geklapt. De Leugenaar zond nu radioboodschappen uit op de waterstof-absorptieband en andere frequenties, baadde achtereenvolgende delen van het oppervlak van de Ring in laserlicht van tien verschillende golflengten, en seinde een bericht in Interwereld-Morse met korte en wat langere stoten van de fusiemotoren.

‘Onze autopiloot zal uiteindelijk in staat zijn om elk bericht dat ze terugsturen te vertalen,’ zei Nessus. ‘We moeten er van uitgaan dat hun computers op de grond op zijn minst evenveel kunnen presteren.’

Spreker reageerde giftig. ‘Kunnen die gelobotomiseerde computers van jullie ook volmaakt stilzwijgen vertalen?’

‘Concentreer je signalen op de rand. Als ze ruimtehavens hebben dan moeten die aan de rand zijn. Ergens anders een ruimtevaartuig aan de grond zetten zou afschuwelijk gevaarlijk zijn.’ Spreker-tot-Dieren grauwde iets afschuwelijk beledigends in de Heldentaal, dat een afdoend einde maakte aan het gesprek, maar Nessus bleef staan waar hij nu al uren had gestaan: achter de Kzin, zijn hoofden oplettend over diens schouders kijkend.

De Ringwereld wachtte voorbij de Leugenaar, een geblokt blauw lint dat door de hemel slierde.

Je hebt me proberen te vertellen wat een Dyson-bol was,’ zei Teela.

‘En jij zei dat ik me maar moest gaan vlooien.’ Louis had een beschrijving van de Dyson-bol gevonden in de bibliotheek van het schip, was helemaal opgewonden geraakt door het idee, en was toen zo dom geweest om Teela te storen bij haar spelletje patience om haar erover te vertellen.

‘Vertel het me nou maar,’ bedelde ze.

‘Ga je maar vlooien.’

Ze wachtte.

‘Jij wint,’ zei Louis. Het afgelopen uur had hij somber naar de Ring staan staren, even verveeld als zij.

‘Ik probeerde je te vertellen dat de Ringwereld een compromis is, een technisch compromis tussen een Dyson-bol en een normale planeet.

Dyson was een van de oude natuurfilosofen, voor de Gordel, voor het atoomtijdperk bijna. Hij wees erop dat een beschaving wordt beperkt in zijn mogelijkheden door de energie waarover hij kan beschikken. De manier waarop het menselijk ras alle energie binnen zijn bereik ten nutte kan maken, is door een holle bol om de zon heen te maken, en zo elke zonnestraal op te vangen.

Als je nou even ophoudt met giechelen zie je het idee wel dat er achter zit. De Aarde vangt maar ongeveer een miljardste deel van de totale straling van de zon op. Als we al die energie zouden kunnen gebruiken…

Nee, het was toen geen krankzinnig idee. Er was zelfs geen theoretische basis voor sneller-dan-licht reizen. We hebben, dat weet je vast wel, de hyperaandrijving zelf niet uitgevonden. En we hadden het ook nooit per ongeluk ontdekt, omdat we er nooit aan hadden gedacht om onze experimenten buiten de invloedssfeer te doen waarbinnen een hyperaandrijving niet werkt.

Als een schip van de Buitenstaanders nu eens niet toevallig een stuwscheprobot van de Verenigde Naties was tegengekomen? Als de Vruchtbaarheidswetten nu eens niet hadden gewerkt? Als er nou es een biljoen mensen waren geweest, die allemaal op elkaars schouders hadden moeten staan, en de stuwscheprobots het snelste middel van transport waren gebleven, hoe lang hadden we het dan uitgehouden met onze kernfusie? Binnen een eeuw hadden we alle waterstof in de oceanen van de Aarde opgebruikt.

Maar bij een Dyson-bol gaat het niet alleen om het verzamelen van zonlicht en zonne-energie.

Zeg dat je een bol maakt met een straal van één astronomische eenheid. Je moet toch van het zonnestelsel af, dus je gebruikt de planeten bij de bouw. Dat geeft je een bol van, zeg, chroomstaal, ter dikte van een paar meter. Nu zet je over het hele oppervlak van de bol zwaartekrachtgenerators. Dan heb je een oppervlakte die een miljard keer zo groot is als die van de Aarde. Er zouden wel biljoenen mensen op kunnen rondlopen zonder elkaar ooit te zien.’

Eindelijk wist Teela er een zin tussen te krijgen. ‘Je gebruikt de zwaartekrachtgenerators dus voor het vasthouden van alles?’

‘Ja, tegen de binnenkant. Die bedekken we met grond …’

‘En als een van die generators het nu eens begeeft?’

‘Altijd wat te vitten, jij. Nou … dan worden een miljoen mensen naar de zon getrokken. En alle lucht gaat ze achterna. Een tornado die groot genoeg is om de hele Aarde te verslinden. En geen schijn van kans om een reparatieploeg erbij te laten komen, niet door een storm van die kracht heen.’

‘Ik moet er niets van hebben,’ zei Teela vastbesloten.

‘Laten we niet te haastig zijn met oordelen. Er kunnen heel goed technieken zijn om een zwaartekrachtgenerator zo te maken dat hij niet kan weigeren.’

Dat bedoel ik niet. Je zou de sterren niet kunnen zien.’

Daar had Louis niet aan gedacht. Daarom gaat het nu niet. Waar het wel om gaat is dat elk intelligent, geïndustrialiseerd ras uiteindelijk een Dyson-bol nodig zal hebben. Technologische beschavingen vertonen de neiging om met het voortgaan der jaren steeds meer vermogen te gebruiken. De Ring is een compromis tussen een normale planeet en een Dyson-bol. Met de ring krijg je maar een fractie van de beschikbare ruimte, en je vangt er maar een fractie van het beschikbare zonlicht mee op, maar je kunt de sterren zien, en je hoeft je geen zorgen te maken over zwaartekrachtgenerators.’

Uit de stuurcabine kwam het geluid van Spreker-tot-Dieren die iets ingewikkelds grauwde, een geluid met genoeg kracht erachter om de hele ruimte te doortrekken van zijn woede. Teela giechelde.

‘Als de poppenspelers dezelfde gedachtengang hebben gevolgd als Dyson,’ ging Louis verder, ‘dan kunnen ze best eens verwachten om in de Wolken van Magelhaen hele series Dyson-bollen aan te treffen, mannetje aan mannetje.’

‘En daarom hebben ze ons erbij gehaald.’

‘Ik zou niet graag geld zetten op wat een poppenspeler denkt. Maar als ik moest, dan zou ik daarop gokken, ja.’

‘Geen wonder dat je al je tijd in de bibliotheek hebt doorgebracht.’

‘Om razend van te worden!’ gilde de Kzin. ‘Een grove belediging! Ze negeren ons opzettelijk! Ze keren ons willens en wetens de rug toe om een aanval uit te lokken!’

‘Dat is niet waarschijnlijk,’ zei Nessus. ‘Als je geen radiosignalen op kunt vangen dan maken ze geen gebruik van radio. Zelfs als ze radiolasers gebruikten zouden we daar wat sporen van moeten vinden. Er is altijd een deel van het signaal dat de atmosfeer in lekt.’

‘Ze gebruiken geen lasers, geen radio, geen hypertransmissie. Waarmee communiceren ze dan? Telepathie? Geschreven berichten? Grote spiegels?’

‘Papegaaien,’ suggereerde Louis. Hij liep naar de andere twee toe. ‘Gigantische papegaaien, speciaal gefokt op grote longen. Ze zijn te groot om te vliegen. Wat ze doen is bovenop heuvels zitten en naar elkaar krijsen.’

Spreker draaide zich om om Louis aan te kunnen kijken. ‘Vier uur lang probeer ik nu al verbinding te krijgen met de Ringwereld. Vier uur lang word ik al genegeerd door de bewoners. Hun verachting is absoluut geweest. Geen woord hebben ze me waardig geacht. Mijn spieren trillen omdat ik ze al te lang niet heb gebruikt, mijn vacht is dof en vol klitten, mijn ogen weigeren verdere dienst, mijn sthondat-vervloekte kamertje is te klein, mijn microgolfverhitter verhit al het vlees tot dezelfde temperatuur, en het is de verkeerde temperatuur, en ik kan hem niet repareren. Als jouw hulp en suggesties er niet waren, Louis, dan zou ik gaan wanhopen.’

‘Zou hun beschaving ten onder gegaan zijn?’ zei Nessus nadenkend. ‘Dat zou nogal dom van ze zijn, alles bij elkaar genomen.’

‘Misschien zijn ze wel dood,’ zei Spreker fel. ‘Dat zou ook nogal dom van ze zijn. Niet reageren op onze berichten is nogal dom geweest. Laten we landen en erachter zien te komen.’

Nessus floot van paniek. ‘Landen op een wereld die misschien de dood heeft veroorzaakt van zijn bewoners? Ben je gek geworden?’

‘Hoe kunnen we er anders achter komen?’

‘Natuurlijk!’ Teela deed een duit in het zakje. ‘We zijn niet helemaal hierheen gereisd om alleen maar in kringetjes rond te vliegen!’

‘Ik verbied het. Spreker, ga verder met je pogingen om contact op te nemen met de ringwereld.’

‘Ik heb mijn pogingen daartoe beëindigd.’

‘Herhaal ze dan.’

Dat weiger ik.’

Louis Wu, vrijwillig diplomaat, mengde zich in het gesprek. ‘Kalm aan, oranje vriend van me. Nessus, hij heeft gelijk. De Ringwerelders hebben ons niets te zeggen. Anders zouden we nu wel wat hebben gehoord.’

‘Maar kunnen we verder nog iets doen dan gewoon doorgaan met proberen?’

‘We kunnen gewoon doorgaan met onze dagelijkse bezigheden. De Ringwerelders de tijd geven om tot een besluit over ons te komen.’

Met enige tegenzin stemde de poppenspeler toe.

Ze gleden verder naar de Ringwereld.

Spreker had een koers uitgezet waarmee de Leugenaar langs de buitenzijde van de Ringwereld zou schieten — een concessie aan Nessus, die bang was dat de Ringwerelders het als een bedreiging op zouden vatten als de koers van het schip de ring zelf zou snijden. Hij zei ook dat de fusie-aandrijving leek op een wapen, en daarom maakte het schip alleen gebruik van zijn stuwmotoren.

Ten slotte hingen ze dan boven de opstaande rand van de ring. Spreker remde op de stuwmotoren, bracht het schip in een baan om de zon, en toen liet hij het schip naar de rand zakken.

De rand van de Ringwereld groeide, werd van een vage streep, waarachter wat sterren schuilgingen, een zwarte muur. Een muur die vijftienhonderd kilometer hoog was, en waaraan geen details te zien waren, al zouden ze, als ze er waren, ook niet te zien zijn, want de muur, achthonderd kilometer onder hen, en een kwart van de hemel bedekkend, tolde rond met de razende snelheid van 1230 kilometer per seconde.

… en er kwam iets op hen af.

Het was een richel, die als een abstract iets aan de onderkant van de muur groeide. Eerst verscheen de richel, dan, erop gemonteerd, een rij rechtopstaande ringen. Ze kwamen recht op de Leugenaar af, recht op Louis Wu’s ogen af. Louis kneep zijn ogen dicht en sloeg zijn handen om zijn hoofd heen om het te beschermen. Hij hoorde iemand kermen van angst.

Dat ogenblik had hij dood moeten zijn. Toen hij het niet was, deed hij zijn ogen weer open. De ringen onder hem gleden in een gestage stroom voorbij, en hij besefte dat ze niet meer dan tachtig kilometer in diameter waren. Ze hadden heel wat groter moeten zijn om de Leugenaar te raken.

Nessus had zich in een bal gerold. Teela, haar handen plat tegen de transparante romp gedrukt, staarde gretig naar buiten. Spreker zat onbevreesd en oplettend achter zijn instrumentenpaneel. Misschien kon hij beter afstanden schatten dan Louis.

Of misschien had hij maar gedaan alsof. Dat angstige geluid had van hem afkomstig kunnen zijn.

Nessus kwam uit zijn opgerolde houding tevoorschijn. Hij keek naar de ringen, die nu kleiner waren, convergeerden. ‘Spreker, je moet de Leugenaar dezelfde snelheid geven als de Ring. Houd ons in positie door de stuwmotoren één gee te laten geven. We moeten dit eens goed bekijken.’

Spreker deed wat hem werd gevraagd. De Leugenaar hing boven de ogenschijnlijk stilstaande rand, op zijn plaats gehouden door .922 gee van de stuwmotoren, terwijl de bemanning keek naar de ruimtehaven.

De ruimtehaven was een smalle richel, z6 smal dat het een streep zonder dimensies was tot Spreker het schip wat naar binnen liet glijden. Toen bleek de richel breed te zijn, zo breed dat een tweetal enorme ruimteschepen er bij in het niet verzonk. Het waren cilinders met een afgeplatte neus, allebei van hetzelfde type. Dit soort schepen hadden ze nog nooit gezien, maar het was wel duidelijk dat het fusie-stuwschepvaartuigen waren, die moesten zorgen voor hun eigen brandstof door interstellaire waterstof op te vangen in elektromagnetische velden. Een ervan was opengemaakt om er onderdelen uit te halen, zodat het binnenste was blootgesteld aan het vacuüm en aan de blikken van vreemde ogen.

Die ogen zagen nu ramen langs de bovenkant van het nog intacte schip, zodat het mogelijk was de grootte van het vaartuig te schatten. In het strooilicht van de sterren leken de blikkerende ramen op poedersuiker over een taart. Duizenden ramen. Dat schip daar was groot.

Het was ook onverlicht. De hele ruimtehaven was in duister gehuld. Misschien hadden de wezens die het gebruikten wel geen licht in de ‘zichtbare’ frequenties nodig. Maar Louis Wu vond dat de ruimtehaven er verlaten uitzag.

‘Ik begrijp die ringen niet,’ zei Teela.

‘Elektromagnetisch kanon,’ zei Louis afwezig. ‘Om die schepen daar te lanceren.’

‘Nee,’ zei Nessus.

‘Nee?’

‘Het kanon moet zijn bedoeld om de schepen te laten landen. Je kunt zelfs bij benadering de methode nagaan die ze daarvoor hebben gebruikt. Het schip moet in een baan evenwijdig aan de rand van de ring gaan. Het probeert niet dezelfde snelheid te krijgen als de ring, maar blijft in een baan op een kleine veertig kilometer van de onderzijde van de ringwand. Tijdens de draaiing van de ring scheppen de wikkels van het elektromagnetische kanon het schip op, en mee, en voeren de snelheid ervan op tot die even groot is als die van de ring zelf. Mijn complimenten voor de ontwerpers van de ring. Het schip hoeft nooit zo dichtbij te komen dat er een gevaarlijke situatie kan ontstaan.’

‘Je zou de ring ook voor lanceringen kunnen gebruiken.’

‘Nee. Kijk maar naar die installatie links …’

‘Drigg nog aan toe,’ zei Louis Wu.

De ‘installatie’ was weinig meer dan een klapluik, groot genoeg voor een van de stuwschepen.

Dat kon heel goed, ja. De snelheid van de ring, 1230 kilometer per seconde, was de snelheid van een stuwschepvaartuig. De lanceerinrichting van de ring was alleen maar bedoeld om het schip de leegte in te laten tuimelen. De piloot zou onmiddellijk kunnen accelereren op stuwschep-fusievermogen.

‘De ruimtehaven schijnt verlaten te zijn,’ zei Spreker.

‘Wordt er daar beneden vermogen gebruikt?’

‘Mijn instrumenten vangen niets op. Er zijn geen abnormale hete plekken, geen elektromagnetische activiteiten op grote schaal. Wat de sensors betreft die de lineaire versneller in en buiten werking stellen: misschien gebruiken die wel minder vermogen dan mijn instrumenten kunnen registreren.’

‘Wat stel je voor?’

‘De installatie kan nog steeds bruikbaar zijn. We kunnen dit uitzoeken door naar de monding van de lineaire versneller te gaan en dezelfde manoeuvres te verrichten die een landend schip zou verrichten.’

Nessus rolde zich in een bal op.

Dat zou niet werken,’ zei Louis. ‘Er zou best eens een sleutelsignaal kunnen bestaan om het ding te laten werken, en dat kennen wij niet. Misschien reageert het alleen maar op een metalen romp. Als we met de snelheid van de Ringwereld door het kanon probeerden te gaan zouden we een van de wikkels raken en alles vernielen.’

‘Ik heb onder soortgelijke omstandigheden schepen bestuurd, tijdens gesimuleerde oorlogsmanoeuvres.’

‘Hoe lang geleden?’

‘Misschien wel te lang. Laat maar. Wat stel je voor?’

‘De onderkant,’ zei Louis. De poppenspeler kwam meteen uit zijn opgerolde houding tevoorschijn.

Ze hingen onder de vloer van de Ringwereld, hun snelheid gelijk aan die van de Ring, en bewogen zich er met een snelheid van 9.94 meter per seconde vandaan.

‘Zoeklichten,’ zei Nessus.

Het bereik van de zoeklichten was achthonderd kilometer; maar als het licht ervan de onderzijde van de ring al raakte, dan was er niets van te zien. De zoeklichten waren bedoeld voor landingen.

‘Vertrouw je je ontwerpen nog steeds, Nessus?’

‘Ze zouden deze mogelijkheid hebben moeten voorzien.’

‘Ik heb er wel rekening mee gehouden,’ zei de Kzin. ‘Ik kan de Ringwereld verlichten als ik de fusiemotoren mag gebruiken.’

‘Doe dat maar.’

Spreker gebruikte ze alle vier: de twee die naar voren wezen, en de grotere die naar achteren waren gericht. Maar bij het naar voren wijzende tweetal, bedoeld voor noodremmen en misschien ook als wapens, zette hij het vermogen helemaal open. Waterstof stroomde te snel door de buis en kwam halfverbrand weer tevoorschijn. De temperatuur van de fusiebuis zakte, tot de uitgestoten waterstof, meestal heter dan de kern van een nova, zo koel was als het oppervlak van een gele dwerg. Licht priemde in twee speren naar buiten en trof de zwarte onderkant van de Ringwereld. Wat ze het eerst zagen was dat die onderkant niet vlak was. Er zaten holle en bolle plekken in, hij puilde uit en boog weer naar binnen.

‘Ik dacht dat hij effen zou zijn,’ zei Teela. ‘Glad.’

‘Gestructureerd,’ zei Louis. ‘Daar wil ik wat om verwedden. Als we een uitbolling zien dan zit er een zee aan de door de zon verlichte kant. En als we een put zien dan zit er aan de andere kant een berg.’

Maar de onregelmatigheden waren maar minuscuul, bijna onzichtbaar, tot Spreker het schip dichterbij de ring bracht. De Vuile Leugenaar schoof langzaam naar de rand van de Ringwereld toe, achthonderd kilometer van de onderkant vandaan. Gestructureerde bolle plekken, en gestructureerde holle plekken, de een na de ander gleden ze voorbij in een onregelmatig patroon, dat op de een of andere manier wel prettig aandeed …

Vele eeuwen lang hadden excursiesloepen op dezelfde manier boven het oppervlak van de maan van de Aarde gegleden. Het resultaat hier leek veel op de indruk die men daarvan kreeg: luchtloze gaten en pieken, messcherp contrast tussen zwart en wit, op de donkere kant van de maan verlicht door de sterke zoeklichten waarvan al die sloepen waren voorzien. En toch was dit anders. Hoe hoog je ook boven het oppervlak van de maan was, je kon altijd de horizon zien, scherpgetand afstekend tegen de zwarte ruimte, en zacht gebogen.

Er waren geen scherpe tanden in de horizon van de Ringwereld, en er was ook geen kromming. Het was een rechte lijn, een streep van een meetkundige, onvoorstelbaar ver weg; maar net te zien als zwart-tegen-zwart. Hoe kon Spreker ertegen, vroeg Louis zich af. Uur na uur aan het bedieningspaneel, de I eugenaar langs en onder de buik van dit … dit ding.

Louis rilde. Hij begon langzaam de grootte, de afmetingen van de Ringwereld te leren kennen. Het was niet prettig, zoals elk leerproces niet prettig was.

Hij maakte zijn blik los van die angstaanjagende horizon, keek weer naar het verlichte stuk onder/boven hen.

‘Alle zeeën schijnen ongeveer even groot te zijn,’ zei Nessus.

‘Ik heb een paar vijvers gezien,’ bracht Teela in het midden. ‘En … kijk, daar heb je een rivier. Het moet een rivier zijn. Maar ik heb niet één echt grote oceaan gezien.’

Zeeën waren er genoeg, zag Louis — als hij het bij het rechte eind had, en die vlakke bobbels inderdaad waren waar hij ze voor aanzag. Al waren ze dan niet allemaal even groot, ze schenen gelijkelijk over de ring te zijn verdeeld, zodat er geen streek zonder water was. En … ‘Vlak. Alle zeeën hebben een vlakke bodem.’

‘Ja,’ zei Nessus.

‘Dat is het bewijs. Alle zeeën zijn ondiep. De Ringwerelders zijn geen zeebewoners. Ze gebruiken alleen de bovenste laag van een oceaan. Net als wij.’

‘Maar allemaal zijn ze heel grillig, onregelmatig van vorm,’ zei Teela. ‘En de oevers lijken wel slordig afgewerkt. Weet jij wat dat betekent?’

‘Baaien. Zoveel baaien als je maar wilt.’

‘Al leven je Ringwerelders op het land, ze zijn niet bang voor boten,’ zei Nessus. ‘Anders zouden ze die baaien niet nodig hebben. Louis, hun ideeënwereld zal die van de mens wel benaderen. Kzinti hebben een hekel aan water, en mijn ras is bang voor verdrinking.’

Je kunt een heleboel over een wereld te weten komen door naar de onderkant ervan te kijken, dacht Louis. Op een dag zou hij nog wel eens een monografie over dat onderwerp schrijven … ‘Het moet fijn zijn om je wereld precies de vorm te kunnen geven die je wilt,’ zei Teela.

‘Vind je jouw wereld maar niks, speelmakkertje?’

‘Je weet best wat ik bedoel.’

‘Macht?’ Louis hield van verrassingen, en macht liet hem koud. Hij was niet creatief, hij maakte geen dingen; hij vond ze liever. Hij zag iets voor hen. Een verder uitstekende bolling, en aan het eind een vin, zwart in het licht van de ver opengedraaide aandrijving, vele honderdduizenden vierkante kilometers groot.

Als de andere bollingen zeeën waren dan was dit een oceaan, de koning van alle oceanen. Hij gleed eindeloos onder hen door, en de onderkant was niet vlak. Het zag eruit als een topografische kaart van de Stille Oceaan: dalen en heuvelruggen, ondiepten en diepe stukken, en bergen, die hoog genoeg waren om eilanden te kunnen zijn.

‘Ze wilden hun zeeflora en fauna niet kwijt,’ raadde Teela. ‘Ze hadden één diepe oceaan nodig. De vin moet ervoor zorgen dat de diepere gedeelten koel blijven. Een warmte-afgever.’

Een oceaan die niet diep genoeg was om de Aarde te verzwelgen, maar meer dan breed genoeg.

‘Zo is het wel genoeg,’ zei de Kzin opeens. ‘Nu moeten we de binnenkant zien.’

‘Eerst moeten we een aantal metingen verrichten. Is de ring wel precies rond? Een kleine afwijking zou al ten gevolg hebben dat de lucht ontsnapte, de ruimte in.’

‘We weten dat er lucht is, Nessus. Als we weten waar er aan de binnenzijde water is, en hoeveel, kunnen we vaststellen hoe groot de afwijking is. Als er een afwijking is.’

Nessus gaf toe. ‘Goed dan. Zodra we bij de andere kant zijn.’ Er waren ook meteoor-wormgaatjes. Niet veel, maar ze waren er wel. Louis vermaakte zich even met de gedachte dat de Ringwerelders hun stelsel toch niet van alle losse steen en puin hadden weten te ontdoen. Maar nee, die moesten van buiten zijn gekomen, van tussen de sterren. In het fusielicht gleed een kegelvormige krater voorbij, en Louis zag even licht schitteren, onderin het gat. Iets glanzends, iets dat licht weerkaatste.

Hij moest een glimp hebben opgevangen van de bodem van de ring. De bodem van de ring, gemaakt van een materiaal dat dicht genoeg was om veertig procent van de neutrino’s die het troffen tegen te houden, en waarschijnlijk heel star. Naar boven/binnen/ zonwaarts van die bodem: aarde en zeeën en steden, en daarboven lucht. Onder/naar buiten/heelalwaarts van de bodem een sponsachtige materie, zoals schuimplastic of iets van dien aard, om de zwaarste klap op te vangen als de ring door een meteoriet werd getroffen. De meeste meteorieten zouden in het dikke schuimmateriaal verdampen, maar een paar zouden er wel doorheen komen en dan kegelvormige gaten met een glanzende onderkant achterlaten …

Een heel eind verder, bijna voorbij de oneindig zwakke buiging van de Ringwereld, zag Louis een putje. Dat moet een grote zijn geweest, dacht hij. Groot genoeg om in het licht van de sterren zichtbaar te zijn, en dan nog van zo’n grote afstand.

Hij vestigde de aandacht van de anderen er maar niet op. Zijn ogen en zijn geest waren nog niet gewend aan de afmetingen van de Ringwereld.

De schaduwvlakken

De K9 zon kwam vlammend boven de rechte zwarte rand van de ring uit. Het licht was onaangenaam fel, tot Spreker een polarisator aanraakte, en toen kon Louis naar de ronde schijf kijken, en zag een stuk schaduw door de ronde boog snijden. Schaduwvlak.

‘We moeten voorzichtig zijn,’ waarschuwde Nessus. ‘Als we weer onze snelheid aanpassen aan die van de ring en hoven de binnenzijde blijven hangen, dan zullen we zeker worden aangevallen.’ Het brommerige antwoord van Spreker was maar met moeite verstaanbaar. De Kzin moest last krijgen van vermoeidheid, na zoveel uren achter zijn hoefijzer. ‘Met welk wapen zouden we moeten worden aangevallen? We hebben aangetoond dat de ontwerpers van de Ringwereld niet eens een werkend radiostation hebben.’

‘We kunnen niet eens raden naar de wijze waarop ze met elkaar communiceren. Telepathie misschien, of resonante trillingen in de vloer van de ring, of elektrische impulsen in metalen draden. En dat geldt ook voor de wapens waarover ze beschikken: we weten het gewoon niet. Door boven het bewoonde deel van de ring te gaan hangen zouden we een ernstige bedreiging vormen. Ze zouden gebruik maken van de wapens waarover ze beschikten.’

Louis knikte instemmend. Het lag niet in zijn aard om al te voorzichtig te zijn, en de Ringwereld intrigeerde hem zeer, maar de poppenspeler had gelijk.

Als de Leugenaar boven het oppervlak van de Ringwereld hing, zou het schip een potentiële meteoor zijn. Een grote. Zo’n massa met dezelfde snelheid als de ring zou een krankzinnig gevaarlijk iets zijn: één zuchtje atmosfeer, en het schip zou met een snelheid van honderden kilometers per seconde naar beneden komen denderen. Als het schip sneller ging dan de ring, en met behulp van de stuwmotoren een gebogen koers aanhield, dan zou het een minder grote, maar zekerder bedreiging vormen, want als de motoren weigerden zou de ‘centrifugale kracht’ het schip naar buiten/beneden slingeren, op bewoond land af. De Ringwerelders zouden ongetwijfeld niet licht denken over meteoren. Niet als één enkel gat in de vloer van de ring alle lucht van de Ringwereld weg zou zuigen, de sterren tegemoet.

Spreker draaide zich om van het stuurpaneel, en staarde recht in de ogen in de platte hoofden van de poppenspeler. ‘Wat zijn dan je orders?’

‘Eerst moet je snelheid verminderen tot we stilhangen boven de Ringwereld.’

‘En dan?’

‘Dan moet je onmiddellijk koerszetten in de richting van de zon. We kunnen het bewoonbare gedeelte van de ring tot op zekere hoogte bestuderen terwijl het onder ons wegglijdt. Ons hoofddoel zal het bestuderen van de schaduwvlakken zijn.’

‘Een dergelijke voorzichtigheid is onnodig en vernederend. We hebben niet de minste belangstelling voor de schaduwvlakken.’ Drigg! Dacht Louis. Zou hij nu, moe en met een lege maag, nog vredestichter moeten spelen voor die twee ook? Het was al veel te lang geleden dat ze hadden gegeten of geslapen. Als Louis moe was, dan moest de Kzin wel uitgeput zijn, en verlangen naar een vechtpartij.

‘We hebben wel degelijk belangstelling voor de schaduwvlakken,’ zei Nessus. ‘Ze vangen meer zonlicht op dan de ring zelf. Het zouden ideale thermo-elektrische generatoren kunnen zijn om de Ringwereld van energie te voorzien.’

De Kzin grauwde iets giftigs in de Heldentaal. Zijn antwoord in Interwerelds leek lachwekkend mild. ‘Je bent onredelijk. We hebben toch werkelijk geen belangstelling voor hoe de Ringwereld aan zijn energie komt. Laten we landen, een bewoner zoeken, en het hem vragen.’

‘Ik weiger de gedachte van een landing in overweging te nemen.’

‘Twijfel je aan mijn vaardigheid met de besturing?’

Twijfel je aan de zinnigheid van mijn beslissingen als leider van de onderneming?’

‘Nu je het daar toch over hebt …’

‘Ik heb nog steeds de tasp, Spreker. Van wat ik zeg hangt af wat er gebeurt met de Grote Gok en de Quantum ti hyperaandrijving, en ik ben nog steeds Hij-die-het-verst-in-de-achterhoede-is aan boord van dit schip. Je dient te bedenken …’

‘Stop,’ zei Louis.

Ze keken hem aan.

‘Jullie geruzie is prematuur,’ zei Louis. ‘Waarom richten we onze telescopen niet op de schaduwvlakken? Dan kun je mekaar ook met meer feiten te lijf. Dat maakt het kijven veel leuker.’ Nessus keek zichzelf aan, oog in oog. De Kzin trok zijn nagels in. ‘Om het eens wat pragmatischer te stellen,’ zei Louis, ‘we zijn allemaal uitgeteld. Moe. Hongerig. Wie wil een potje knokken met een lege maag? Ik ga een uurtje onder een slaaphelm liggen. Ik raad jullie aan hetzelfde te doen.’

Teela was geshockeerd. ‘Wil je dan niet kijken? We zien de binnenkant van de ring!’

‘Kijk jij maar. Straks mag je me vertellen wat er is gebeurd.’ En hij verdween naar zijn hut.

Toen hij wakker werd was hij halfduizelig, en scheel van de honger. De honger trok hem tussen de slaapplaten uit, en hield hem toen lang genoeg binnen om een maaltijd te draaien. Met het eten in zijn hand liep hij de salon in.

‘Wat is er gaande?’

Nogal koeltjes stak Teela haar hoofd boven een leesscherm uit. ‘Je hebt alles gemist. Schepen van de Slavendrijvers. Demonen, ruimtedraken, kannibalistische sterrezaden, en ze gingen ons allemaal tegelijk te lijf. Spreker heeft ze met zijn blote handen van ons vandaan moeten houden. Je had het vast prachtig gevonden.’

‘Nessus?’

Het antwoord van de poppenspeler kwam uit de stuurcabine. ‘Spreker en ik hebben afgesproken om verder te gaan naar de schaduwvlakken. Spreker slaapt nu. Zo meteen zijn we in de open ruimte.’

‘Iets gebeurd?’

‘Ja, we zijn heel wat dingen te weten gekomen. Ik zal het je laten zien.’ De poppenbaas deed dingen met de skoopscherminstellers. Ergens moest hij de symbolen van de Kzinti hebben bestudeerd. Het panorama op het skoopscherm leek wel op de Aarde, van grote hoogte gezien. Bergen, meren, dalen, grote kale stukken, die misschien wel woestijnen waren.

‘Woestijn?’

‘Daar lijkt het wel op, Louis. Spreker heeft temperatuur en vochtigheidsspectra genomen. Er komen steeds meer aanwijzingen dat de beschaving van de Ringwereld te gronde is gegaan, in ieder geval plaatselijk. Waarom zouden er anders woestijnen zijn?’ We hebben nog een diepe zoute oceaan gevonden, aan de andere kant van de ring, even groot als die we aan deze kant hebben gezien. Spectra bevestigden dat hij zout was. De ontwerpers vonden het blijkbaar nodig om voor een evenwicht tussen zulke enorme massa’s water te zorgen.’

Louis nam een hap van zijn eten.

Die raad van je was heel goed,’ merkte Nessus op. ‘Misschien ben jij wel onze meest bedreven diplomaat, ondanks de training die Spreker en ik hebben gehad. Nadat we de skoop op de schaduwvlakken hadden gericht, stemde Spreker toe in een nader onderzoek.’

‘O? Waarom?’

‘We hebben iets eigenaardigs ontdekt. De snelheid van de schaduwvlakken is behoorlijk hoger dan voor het handhaven van een baan nodig is.’

Louis hield op met kauwen.

‘Dat is niet onmogelijk,’ voegde de poppenspeler eraan toe. ‘Misschien hebben ze een constante elliptische baan. Ze hoeven niet steeds dezelfde afstand tot de zon te hebben.’

Louis kauwde en slikte wat hij kon om te kunnen praten. Dat is idioot. De dagen zouden niet allemaal even lang zijn!’

‘We dachten eerst dat het kon zijn om zomer en winter van elkaar te onderscheiden, door de nachten korter en dan langer te maken,’ zei Teela. ‘Maar dat gaat ook niet op.’

‘Nee, natuurlijk niet. De omlooptijd van de schaduwvlakken is minder dan een maand. Wie heeft er wat aan een jaar dat drie weken lang is?’

‘Je ziet waar het probleem ligt,’ zei Nessus. ‘De afwijking was te klein om te kunnen worden opgemerkt door mijn collega’s in ons eigen stelsel. Door wat wordt het veroorzaakt? Neemt de zwaartekracht disproportioneel toe naarmate de afstand tot de zon kleiner wordt, zodat de omloopsnelheid hoger dient te zijn? Hoe dan ook, het is de moeite waard om een nader onderzoek in te gaan stellen naar de schaduwvlakken.’

Het voorbijgaan van de tijd werd gemarkeerd door het door de zon schuiven van de scherp afgetekende zwarte rand van een schaduwvlak.

Wat later kwam de Kzin uit zijn hut, wisselde een paar woorden met de mensen in de salon, en nam de plaats van Nessus in de stuurcabine in.

Kort daarop kwam hij weer tevoorschijn. Er was geen geluid dat op moeilijkheden wees, maar Louis zag opeens dat de poppenspeler achteruit deinsde voor de moordlust in de blik van de Kzin. Er was weinig voor nodig om Spreker Nessus te laten vermoorden. ‘Oké,’ zei hij berustend. ‘Wat is er nu weer aan de hand?’

‘Deze bladeter,’ begon de Kzin, en stikte bijna in zijn woede. Hij begon opnieuw. ‘Onze schizofrene leider-vanuit-de-achterhoede heeft ons nadat ik ben gaan slapen in een minimum-brandstof-baan gelaten. Met deze snelheid kost het ons vier maanden om de gordel van schaduwvlakken te bereiken.’ En Spreker begon te vloeken in de Heldentaal.

‘Je hebt ons zelf in die baan gebracht,’ zei de poppenspeler kalmpjes.

De stem van de Kzin steeg in volume. ‘Mijn plan was om de Ringwereld langzaam te verlaten, zodat we geruime tijd naar de binnenkant zouden kunnen kijken. Daarna zouden we snelheid vermeerderen, rechtstreeks naar de schaduwvlakken toe, zodat we er binnen enkele uren in plaats van maanden zouden zijn!’

‘Je hoeft niet zo te bulderen, Spreker. Als we snelheid vermeerderen richting schaduwvlakken dan snijdt onze baan die van de Ringwereld. Dat wil ik vermijden.’

‘Hij kan toch een koers uitzetten naar de zon?’ zei Teela. Alle drie draaiden ze zich naar haar om.

‘Als de Ringwerelders bang zijn dat we ze zullen raken,’ legde Teela geduldig uit, ‘dan projecteren ze nu waarschijnlijk al onze koers. Als die geprojecteerde koers ons in hun zon laat belanden, dan zijn we niet gevaarlijk. Gesnapt?’

‘Dat zou moeten lukken,’ zei Spreker.

De poppenspeler rilde. ‘Jij bent de piloot. Doe maar wat je wilt. maar vergeet niet …’

‘Ik ben van zins door de zon te vliegen. Op het juiste ogenblik zal ik de koers zo wijzigen dat we in een gunstige positie ten opzichte van de schaduwvlakken komen.’ En de Kzin liep stampend terug naar de stuurcabine. Het is niet gemakkelijk voor een Kzin om stampend te lopen.

Na verloop van tijd draaide het schip tot het een koers had die evenwijdig was aan die van de ring. Het was maar nauwelijks te merken dat er iets gebeurde; de Kzin deed wat Nessus hem had gelast en maakte alleen gebruik van zijn stuwmotoren. Spreker bracht de omloopsnelheid terug tot nul, zodat het schip naar de zon viel, en toen draaide hij de Leugenaar met de neus naar de zon en begon snelheid te meerderen.

De Ringwereld was een brede blauwe streep met ribbels erop en vlokken felwitte wolken erboven. Hij schoof nu zichtbaar naar achteren. Spreker had haast.

Louis draaide twee bollen mokka op de kiesschijf en overhandigde er een aan Teela.

Hij kon de woede van de Kzin wel begrijpen. De Ringwereld joeg hem de stuipen op het lijf. Hij was ervan overtuigd dat hij zou moeten landen … en wilde wanhopig graag dat dat ook zo gauw mogelijk gebeurde, voor hem de moed in de schoenen zonk.

Wat later kwam Spreker teruggelopen, de salon in. ‘Over veertien uur zijn we bij de baan van de schaduwvlakken. Nessus, wij krijgers van de Patriarchie leren van kindsbeen af om geduldig te zijn, maar jullie bladeters hebben het geduld van een lijk.’

‘We bewegen,’ zei Louis, en kwam half overeind. Want de neus van het schip draaide weg van de zon.

Nessus gilde en maakte een sprong van de ene kant van de salon naar de andere. Hij was in de lucht toen de Leugenaar van binnen even fel werd verlicht als een flitslampje. Het schip schokte…

De tijd stond stil.

Het schip schokte, ondanks de kunstmatige zwaartekracht. Louis greep naar de rugleuning van een stoel en kreeg die te pakken; Teela viel met ongelooflijke precisie in haar eigen vliegbank; de poppenspeler was opgerold in een bal toen hij een wand raakte. Alles gebeurde in een fel violet licht. De duisternis duurde maar een ogenblik, en maakte toen plaats voor gloeiend licht in de kleur van een UV-buis.

Het kwam van buiten, van overal om de romp heen.

Spreker moest het richten van de Leugenaar hebben afgerond, en het schip aan de autopiloot hebben overgelaten. En toen, dacht Louis, moest de autopiloot Sprekers koers hebben bekeken, tot de slotsom zijn gekomen dat de zon een meteoriet was die groot genoeg was om gevaarlijk te zijn, en stappen hebben genomen om het onheil af te wenden.

De zwaartekracht was weer normaal. Louis krabbelde overeind van de vloer. Hij had geen schrammetje opgelopen. Teela zo te zien ook niet. Ze stond naast de wand en tuurde door het violette licht naar de achtersteven.

‘De helft van mijn instrumentenpaneel is dood,’ deelde Spreker mee.

‘De helft van je instrumenten ook,’ zei Teela. ‘De vleugel is verdwenen.’

‘Pardon?’

‘De vleugel is verdwenen.’

En dat was hij inderdaad. En met de vleugel was ook alles weg wat eraan vastgezeten had: stuwers, fusiemotoren, de kegels met communicatieapparatuur, het landingsgestel. De romp was ontdaan van alle uitrustingsstukken: wat er nog van de Leugenaar over was, waren de dingen die binnenin de romp van Algemene Produkten hadden gezeten.

‘We zijn beschoten,’ zei Spreker. ‘We worden nog steeds beschoten, waarschijnlijk door röntgenlasers. Dit schip bevindt zich nu in staat van oorlog, en dus neem ik het commando over.’

Nessus bracht daar niets tegenin. Hij lag nog steeds opgerold als een bal. Louis knielde naast hem neer en betastte hem met zijn handen.

‘Finagle weet dat ik geen arts ben voor buitenaardse wezens. Ik kan geen verwondingen ontdekken.’

‘Hij is alleen maar bang, en probeert zich in zijn eigen buik te verstoppen. Jij en Teela moeten hem vastgespen en verder alleen laten.’

Louis was niet verbaasd toen hij merkte dat hij Sprekers bevelen zonder protest opvolgde. Hij was behoorlijk van de kook. Een ogenblik geleden was dit een ruimteschip geweest. Nu was het weinig meer dan een glazen naald die naar de zon viel.

Ze tilden de poppenspeler op zijn vliegbank, en gespten het veiligheidsweb vast.

‘We staan tegenover een beschaving die niet vreedzaam is,’ zei de Kzin. ‘Een röntgenlaser is een oorlogswapen. Als we onze onkwetsbare romp niet hadden gehad, dan zouden we nu dood zijn.’

‘Het Slavendrijver-stasisveld moet ook hebben gewerkt. We kunnen niet bij benadering vaststellen hoe lang we in stasis zijn geweest.’

‘Een paar seconden,’ verbeterde Teela hem. ‘Dat violette licht moet de fluorescerende metaalnevel van onze vleugel zijn.’

‘Oplichtend dank zij de laser. Inderdaad. De nevel wordt al dunner, geloof ik.’ En dat was waar: de gloed werd minder intens. ‘Het is vervelend dat onze automatische apparatuur zo door dik en dun op verdediging is ingesteld,’ zei de Kzin. ‘Een poppenspeler weet uiteraard niets af van aanvalswapens. Ik had niets anders verwacht. Zelfs onze fusiemotoren zaten op de vleugel. En de vijand vuurt nog steeds op ons. Maar ze zullen leren wat het betekent om een Kzin aan te vallen.’

‘Ga je ze hun vet geven?’

Spreker kende geen sarcasme. Inderdaad.’

‘Met wat?’ ontplofte Louis. ‘Weet je wat ze ons hebben gelaten? Een hyperaandrijving en een woonbel, dat hebben ze ons gelaten! We hebben zelfs geen hoogtejets meer over. Je hebt waanideeën over grandeur als je denkt dat we in dit ding een oorlog kunnen uitvechten!’

‘Dat denkt de vijand, ja! Maar hij beseft niet …’

‘Welke vijand?’

dat door een Kzin uit te dagen …’

‘Automatische apparatuur, druiloor dat je bent! Een echte vijand zou zijn beginnen te schieten zodra we binnen bereik van zijn wapens waren!’

‘Ik heb me ook verwonderd over hun ongebruikelijke strategie.’

‘Automatische apparatuur! Röntgenlasers om meteoren te vernietigen. Geprogrammeerd om alles te vernietigen dat de ring zou kunnen raken. Meteen toen onze geprojecteerde vrijevalbaan de ring onderschepte … wham! Lasers.’

Dat … is mogelijk.’ De Kzin begon niet meer werkende stukken van het controlepaneel af te sluiten met kleppen. ‘Maar ik hoop dat je ongelijk hebt.’

‘Tuurlijk. Het zou helpen als je iemand had die je de schuld kon geven, niet?’

‘Het zou helpen als onze koers de ring niet zou raken.’ De Kzin had de helft van het paneel nu afgesloten, en bleef ermee doorgaan onder het praten. ‘Onze snelheid is hoog. Daarmee komen we buiten dit stelsel, buiten de invloedssfeer van de ster, tot waar we op onze hyperaandrijving kunnen terugkeren naar de vloot van’’ de poppenspelers. Maar eerst moeten we zorgen dat we de ring missen.’

Zo ver vooruit had Louis niet gedacht. ‘Je moest zo nodig alles snel doen, hè?’ zei hij bitter.

‘In ieder geval raken we de zon niet. De automaten kunnen niet eerder hebben gevuurd dan toen onze geprojecteerde koers ons om de zon heen zou voeren.’

‘De lasers werken nog steeds,’ berichtte Teela. ‘Ik kan sterren zien door de gloed, maar die gloed is er nog steeds. Dat betekent dat we nog steeds op weg zijn naar de ring. Ja toch?’

‘Als de lasers automatisch zijn wel.’

‘Sterven we als de Leugenaar de ring raakt?’

‘Dat moet je aan Nessus vragen; zijn ras heeft dit schip tenslotte gebouwd. Probeer es of je hem zover kunt krijgen dat hij uit die opgerolde toestand komt.’

De Kzin snoof minachtend. Hij had nu het grootste gedeelte van het controlepaneel afgesloten. Alleen een paar pathetische lampjes waren nog verlicht en gaven aan dat een deel van de Leugenaar verder leefde.

Teela Brown boog zich over de poppenspeler die nog steeds in een bal opgerold lag achter de dunne draden van zijn veiligheidsweb. In tegenstelling tot wat Louis had verwacht, had ze zelfs geen schijntje paniek vertoond sinds de laseraanval was begonnen. Nu liet ze haar handen langs de onderkant van de nekken van de poppenspeler glijden, en krabde zachtjes, zoals ze Louis een keer had zien doen.

‘Je bent dom en laf,’ zei ze tegen de bange poppenspeler. Haar stem klonk bestraffend. ‘Kom op, laat je hoofden eens zien. Kom op, kijk me aan. Zo maak je toch niets van de opwinding mee …’ Maar twaalf uur later was Nessus nog steeds katatonisch.

Het schaduwvlak was zwarter dan zwart, had de tint zwart die met veel kosten en moeite wordt bereikt bij experimenten op midde’bare scholen. Een hoek ervan hapte een scherpe hoek uit de blauwe gebroken lijn van de Ringwereld. Als je die hoek als oriëntatiepunt nam, kon je je in gedachten de rest ervan er wel bij voorstellen: een smalle rechthoek, ruimtezwart, maar verdacht arm aan sterren. Het schaduwvlak had al een behoorlijk stuk van de hemel weggehapt, en het werd nog steeds groter. Louis had een dikke bril op van een materiaal dat zwart werd als het werd blootgesteld aan te veel verticaal invallend licht. Polarisatie van de romp was niet langer voldoende. Spreker, die in de cabine zat te besturen wat er nog te besturen viel, had er ook een op. Ze hadden twee afzonderlijke glazen gevonden, elk met een kort riempje, en die over Nessus’ ogen weten te wringen. Louis’ bebrilde ogen zagen de zon, zestien miljoen kilometer van hen vandaan, als een vage streep vlammen om een grote, ondoorzichtige zwarte schijf. Alles voelde heet aan. De luchtgenerator was een gierende wind.

Teela deed de deur van haar hut open en haastig weer dicht. Even later kwam ze weer tevoorschijn met een bril op. Ze ging naast Louis bij de salontafel staan.

Het schaduwvlak was een dreigende afwezigheid. Het was of een natte doek over een schoolbord was geveegd en een brede baan van met krijt getekende sterren had weggevaagd.

Het gekrijs van de luchtgenerator maakte een gesprek onmogelijk.

Hoe kon het ding de hitte kwijt? Buiten, waar de zon een schroeiende oven moest zijn? Dat kon niet, zei Louis tegen zichzelf. Het moest de hitte ergens opslaan. Ergens in het luchtcircuit was er een punt dat heter was dan een ster, en elke seconde nog heter werd.

Nog iets om je zorgen over te maken.

De zwarte rechthoek bleef groeien.

Door zijn grootte leek het schaduwvlak zo langzaam dichterbij te komen. Het was even breed als de zon, bijna anderhalf miljoen kilometer, en veel langer: bijna vier miljoen kilometer. Bijna van het ene ogenblik op het andere werd het iets ontzagwekkende. De rand gleed over de zon, en ze waren in het duister.

Het schaduwvlak bedekte de helft van het heelal. De randen waren ondefinieerbaar, zwart-op-zwart, een afschuwelijk gezicht. Een deel van het schip gloeide wit achter het viertal hutten. De luchtgenerator nam de gelegenheid te baat om hitte te lozen.

Louis haalde zijn schouders op en draaide zich om om naar het schaduwvlak te kijken.

Het gegil van de generator hield op. Hun oren bleven suizen. ‘Zo,’ zei Teela, wat onhandig.

Spreker kwam uit de stuurcabine. ‘Jammer dat het skoopscherm nergens meer mee is verbonden. Het zou het antwoord kunnen verschaffen op zoveel vragen.’

‘Welke vragen bijvoorbeeld?’ schreeuwde Louis half.

‘Waarom is de snelheid van de schaduwvlakken groter dan de snelheid die vereist is voor een gewone baan om de zon? Zijn het werkelijk energie-generators voor de technici van de ring? Wat zorgt ervoor dat ze steeds met dezelfde kant naar de zon gekeerd blijven? Alle vragen die de bladeter stelde zouden kunnen worden beantwoord als we de beschikking hadden over een goedwerkend skoopscherm.’

‘Gaan we de zon raken?’

Natuurlijk niet. Dat heb ik je al verteld, Louis. We blijven een half uur achter het schaduwvlak. Dan, een uur later, gaan we tussen het volgende schaduwvlak en de zon door. Als de Leugenaar te heet wordt kunnen we altijd het stasisveld in werking stellen.’

De gonzende stilte sloot zich weer om hen heen. Het schaduwvlak was een egaal zwart veld, zonder grenzen. Het oog van een mens kan geen gegevens onttrekken aan een zuiver zwart iets. Even later kwam de zon weer tevoorschijn. En weer daverde de Leugenaar van het gekrijs van de luchtgenerator.

Louis tuurde de hemel voor hem af tot hij het volgende schaduwvlak zag. Hij keek hoe het steeds dichterbij kwam toen de bliksem opnieuw insloeg.

Het zag eruit als bliksem. Het kwam als een bliksemschicht, zonder waarschuwing. Eén ogenblik was er een afschuwelijk licht, wit met een violette bijkleur. Het schip schokte …

De tijd stond stil.

… schokte, en het licht was weg. Louis stak twee wijsvingers onder zijn bril en wreef over zijn halfverblinde ogen.

‘Wat was dat?’ riep Teela.

Langzaam begon Louis zijn gezichtsvermogen terug te krijgen. Hij zag dat Nessus een van zijn twee bebrilde hoofden had uitgestoken, dat Spreker aan het werk was in een van de kastjes, dat Teela hem aan stond te staren. Nee, ze staarde niet naar hem, maar naar iets achter hem. Hij draaide zich om.

De zon was een brede zwarte schijf, kleiner dan daarvoor, met aan de randen geel-witte vlammen. Hij was behoorlijk wat kleiner geworden tijdens het ogenblik dat ze in stasis hadden doorgebracht. Dat ‘ogenblik’ moest uren hebben geduurd. Het gegil van de luchtgenerator was afgezakt tot een irritant zeurend geluid. Er brandde daar nog iets.

Het was een gebogen draad, zwart, heel smal, afgetekend in violet-wit. Er scheen geen eind aan te komen. Aan de ene kant verdween het in het zwarte vlak waarachter de zon schuilging. Aan de andere kant werd het, voor de Leugenaar uit, kleiner, tot het te klein werd om nog zichtbaar te zijn.

De draad kronkelde als een gewonde worm.

‘We schijnen iets geraakt te hebben,’ zei Nessus kalm. Het was of hij nooit weggeweest was. ‘Spreker, je moet naar buiten gaan om een onderzoek in te stellen.’

We bevinden ons in staat van oorlog. Ik voer het bevel.’

‘Uitstekend. Wat ga je dan nu doen?’

De Kzin had genoeg verstand om te zwijgen. Hij was al bijna klaar met het aantrekken van de veelvoudige ballon en het zware rugpak die hem tot drukpak dienden. Het was duidelijk dat hij van plan was om naar buiten te gaan om eens een kijkje te nemen.

Hij nam er een van de vliegcyclettes voor: een haltervormig apparaat met een stuwmotor als krachtbron, en een stoel ergens in het midden.

Ze keken hoe hij de vliegcyclette langs de kronkelende zwarte draad manoeuvreerde. Die draad was behoorlijk afgekoeld, want de felle rand langs het door de bril teweeggebrachte zwart was eerst van violet-wit wit-wit geworden en toen oranje-wit. Ze keken hoe de donkere gestalte van Spreker weggleed van de vliegcyclette en in de buurt van de hete, kronkelende draad heen en weer bewoog.

Ze konden hem horen ademen. Eén keer hoorden ze een verraste grauw. Maar hij zei geen woord in zijn foon. Een vol half uur bleef hij buiten het schip, terwijl het verhitte ding langzaam zo donker werd dat het bijna niet meer te zien was.

Ten slotte keerde hij dan toch terug naar de Leugenaar. Toen hij de salon binnenstapte had hij hun onverdeelde en eerbiedige aandacht.

‘Het was niet dikker dan draad,’ zei de Kzin. ‘Je ziet wel dat ik hier een halve grijptang heb.’

Hij hield het vernielde stuk gereedschap omhoog, zodat ze het konden zien. De grijptang was glad doormidden gesneden, het snijvlak zo glad dat het glom als een spiegel.

‘Toen ik dichtbij genoeg was om te zien hoe dun de draad was haalde ik ernaar uit met de grijptang. De draad sneed dwars door het staal heen, en ik voelde niet meer dan een heel lichte weerstand.’

‘Een wisselzwaard zou dat ook doen,’ zei Louis.

‘Maar een wisselzwaard is een metalen draad, die in een stasisveld van het Slavendrijverstype is gevat. Het kan niet buigen. Deze … draad bewoog voortdurend, zoals je zag.’

‘Iets nieuws, dan.’ Iets dat kon snijden als een wisselzwaard. Licht, dun, sterk, meer dan de technologie van de mens vermocht te produceren. Iets dat vast bleef bij temperaturen waarbij een natuurlijke substantie plasma zou worden. ‘Iets dat écht nieuw is. Maar wat deed het op onze weg?’

Denk eens na. We gleden net tussen twee schaduwvlakken heen toen we iets onbekends raakten. Vervolgens vonden we een ogenschijnlijk eindeloos stuk draad, met een temperatuur die te vergelijken valt met het binnenste van een hete ster. Het is duidelijk dat we de draad hebben geraakt. Het hield de door de botsing gegenereerde hitte nog enige tijd vast. Ik veronderstel dat de draad tussen de twee opeenvolgende schaduwvlakken was gespannen.’

‘Dat was hij waarschijnlijk ook. Maar waarom?’

Daarover kunnen we alleen maar speculeren. Denk nu eens goed na,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘De makers van de Ringwereld gebruikten de schaduwvlakken om te zorgen voor een verschil tussen dag en nacht. Daartoe moesten de schaduwvlakken het zon-licht tegenhouden. Dat zouden ze niet als ze naar de zon werden getrokken.

De makers van de Ringwereld hebben met hun vreemde draad de rechthoekige vlakken aaneengekoppeld tot een ketting. Ze hebben de ketting een draaisnelheid gegeven die hoger was dan voor een gewone baan nodig is om de draden strak te laten staan. De draden staan strak gespannen, de rechthoeken blijven in de juiste positie: met de brede kant naar zon en Ringwereld.’

Het was een raar idee, als je het je probeerde voor te stellen. Twintig schaduwvlakken in een draaimolen, de randen vastgekoppeld met draden ter lengte van acht miljoen kilometer … ‘We hebben dat draad nodig,’ zei Louis. ‘We kunnen er oneindig veel dingen mee doen.’

‘Ik had geen mogelijkheid om het aan boord te brengen. Of er een stuk van los te snijden, trouwens.’

De poppenspeler mengde zich ertussen. ‘Onze koers is misschien wel veranderd door de botsing. Bestaat er een manier om vast te stellen of we de Ringwereld missen of niet?’

Niemand wist er een te bedenken.

‘Misschien missen we de ring wel. Maar het is ook mogelijk dat de botsing ons te veel momentum gekost heeft. Dan blijven we voor altijd vallen in een elliptische baan,’ klaagde de poppenspeler. ‘Teela, jouw geluk heeft ons lelijk in de steek gelaten.’

Ze haalde haar schouders op. ‘Ik heb nooit gedaan alsof ik een gelukspoppetje was.’

‘Hij-die-het-verst-in-de-achterhoede-is heeft me dat verteld. Als hij op dit ogenblik hier was, dan zou ik iets onvriendelijks te zeggen hebben tegen mijn arrogante verloofde.’

Het eten die avond werd een ritueel. De bemanning van de Leugenaar gebruikte een laatste avondmaal in de salon. Teela Brown was zo mooi dat het pijn deed, gehuld in een vloeiend, zwevend, zwart niet-oranje kledingstuk dat nog geen half ons gewogen kon hebben.

Achter haar schouders werd de Ringwereld langzaam groter. Af en toe draaide Teela zich om om ernaar te kijken. Dat deden ze allemaal. Maar Louis, die maar een slag moest slaan naar wat Nessus en Spreker voelden, zag alleen maar gretigheid in Teela’s ogen. Ze voelde het, net als hij het voelde: ze zouden de Ringwereld niet missen.

Die nacht beminde hij haar met een heftigheid die haar eerst verbaasde, en toen verrukte. ‘Dus dat gebeurt er met je als je bang bent! Dat moet ik onthouden.’

Hij kon haar glimlach niet beantwoorden. ‘Ik denk maar steeds dat dit de laatste keer zou kunnen zijn.’ Met Teela, met elke vrouw, voegde hij er in gedachten aan toe.

‘O, Louis! We bevinden ons in een romp van Algemene Produkten!’

‘Als het stasisveld nu eens niet werkt? Misschien overleeft de romp de inslag wel, maar wij zouden pap zijn.’

‘Hou in Finagle’s naam op met je zorgen te maken!’ Ze liet haar nagels over zijn rug glijden, aan beide kanten tegelijk. Hij trok haar dicht tegen zich aan, zodat ze zijn gezicht niet kon zien … Toen ze diep in slaap was, als een zoete droom tussen de slaapplaten dreef, liet Louis haar alleen. Uitgeput, verzadigd, hing hij in een bad heet water, met een bol koude whisky op de rand.

Nog één keer had hij kunnen genieten.

De Ringwereld, lichtblauw met witte strepen, marineblauw zonder details, werd groter onder hen. Eerst waren alleen maar details te zien van het wolkendek: stormen, parallelle formaties, wollige schapewolkjes, allemaal heel klein. Toen groter. Toen contouren van zeeën … de Ringwereld bestond voor ongeveer de helft uit water …

Nessus lag al op zijn bank, vastgegespt in zijn veiligheidsweb, beschermend om zichzelf heen gerold. Spreker, Teela en Louis Wu gespten zich vast en keken.

‘Je kunt maar beter kijken,’ zei Louis tegen de poppenspeler. ‘Later zou topografie wel eens belangrijk kunnen zijn.’

Nessus gehoorzaamde: een plat hoofd kwam tevoorschijn om het naar hen toe schietende landschap te bekijken.

Oceanen, gebogen bliksemstralen van een rivier, een bergketen. Geen teken van leven onder hen. Als je minder dan vijftienhonderd kilometer hoog was, zag je pas tekenen van beschaving. De Ringwereld raasde onder hen voorbij, griste hun details uit handen, bijna voor kon worden herkend wat ze waren. Maar details zouden onbelangrijk zijn; daarvoor werden ze te snel weer weggerukt. Ze zouden neerkomen in een onbekend, ongezien gebied. Geschatte intrinsieke snelheid van het schip: driehonderd kilometer per seconde. Meer dan genoeg om hen veilig buiten het stelsel te brengen als de Ringwereld er niet tussen was gekomen.

Het land schoot omhoog en naar opzij, met een snelheid van 1230 kilometer per seconde naar opzij. Een salamandervormige zee kwam van opzij op hen af, werd groter, was onder hen, was weg. Plotseling baadde het landschap in een fel violet licht!

De tijd stond stil.

De Ringvloer

Eén ogenblik licht, violetwit, fel als een flitslamp. Honderdvijftig kilometer atmosfeer, in één ogenblik samengeperst tot een sterhete kegel plasma, gaf de Leugenaar een harde klap tegen de neus. Louis knipperde met z’n ogen.

Louis knipperde met z’n ogen, en ze waren geland.

Hij hoorde Teela’s gefrustreerde, klaaglijke: ‘Drigg! We hebben alles gemist!’

En het antwoord van de poppenspeler: ‘Het ooggetuige zijn bij grote gebeurtenissen is altijd gevaarlijk, meestal pijnlijk, en vaak dodelijk. Als je al niet dankbaar bent voor je onbetrouwbare geluk, wees het dan voor het stasisveld.’

Louis hoorde dit alles en negeerde het. Hij voelde zich afschuwelijk duizelig. Zijn ogen probeerden een recht, horizontaal vlak te vinden …

De plotselinge overgang, van een angstaanjagende val naar een stabiele positie op de grond, zou al duizelingwekkend genoeg geweest zijn, maar de positie van de Leugenaar maakte een en ander nog erger. Op vijfendertig graden na stond het schip recht op zijn kop. En omdat de zwaartekracht binnen de romp nog volmaakt werkte, had ze het landschap op als een schuinstaande hoed.

De hemel was een hemel zoals je hem midden op de dag in een van de gematigde zones van de Aarde zou verwachten. Het landschap was verwarrend: glanzend vlak en doorschijnend, met in de verte roodachtig-bruine richels. Ze zouden naar buiten moeten gaan om het goed te zien.

Louis koppelde zijn veiligheidsweb los en kwam overeind.

Zijn evenwicht was maar wankel, want zijn ogen en zijn evenwichtsorgaan waren het oneens over waar nu onder was. Hij deed het kalmpjes aan. Langzaam. Ze hadden geen haast. De noodtoestand was voorbij.

Hij draaide zich om, en Teela stond in de luchtsluis. Ze had geen drukpak aan. De binnendeur gleed net dicht.

‘Teela!’ brulde hij. ‘Teela, gekke leucoto die je bent, kom eruit!’

Te laat. Ze kon hem onmogelijk hebben gehoord door de hermetische afsluiting heen. Louis dook naar de kasten toe.

De luchtsensors op de vleugel van de Leugenaar waren tegelijk met de rest van de meetapparatuur verdampt. Hij zou in een drukpak naar buiten moeten gaan en de sensors van het pak moeten gebruiken om te zien of de lucht van de Ringwereld veilig kon worden ingeademd.

Tenzij Teela in elkaar zakte en stierf voor hij buiten wist te komen. Dan had hij zekerheid.

De buitendeur ging open.

In de luchtsluis werd automatisch de kunstmatige zwaartekracht opgeheven. Teela Brown dook halsoverkop door de open deur, klauwde wanhopig naar een deurpost en wist die net lang genoeg vast te houden om de hoek waarin ze viel te veranderen. Ze kwam op haar billen terecht in plaats van op haar hoofd.

Louis klom in zijn drukpak, ritste de voorkant dicht, zette de helm op en maakte de klemmen vast. Buiten en boven hem was Teela overeind gekrabbeld, en wreef zich over de plek die in aanraking met de grond was gekomen. Ze haalde nog steeds adem, Finagle zij geprezen voor zijn geduld.

Louis ging de sluis in. Het had geen zin om de lucht van zijn pak te controleren. Hij zou zijn pak niet langer dragen dan de meetapparatuur nodig had om hem te vertellen of hij de lucht van de Ringwereld in kon ademen.

Hij herinnerde zich net op tijd de schuine positie van het schip en greep de deurpost beet toen de sluis openging. Toen de kunstmatige zwaartekracht uitviel draaide hij zich om, bleef een ogenblik aan zijn handen hangen, en liet zich toen vallen.

Zijn voeten schoten onder hem vandaan zodra ze de grond raakten. Hij kwam hard neer op zijn stuitbeentje.

De vlakke, grijzige, halfdoorzichtige materie onder het schip was ontzettend glad. Louis probeerde een keer overeind te komen en gaf het toen op. Zittend bestudeerde hij de meters op zijn borst. Zijn helm sprak hem toe met Sprekers sonore bromstem. ‘Louis.’

‘Ja.’

‘Is de lucht geschikt voor ons?’

‘Ja. Maar wel dun. Zeg anderhalve kilometer boven zeeniveau, Aard standaard.’

‘Zullen we naar buiten komen?’

‘Best, maar neem wel een touw mee de sluis in en bind het ergens aan vast. Anders komen we er nooit meer in. Pas op als je de grond raakt; het oppervlak hier is bijna zonder wrijving.’

Teela had geen last van de gladheid. Ze stond wat onhandig met haar armen over elkaar, en wachtte tot Louis zou ophouden met dat overdreven gedoe en zijn helm af zou zetten.

Dat deed hij. ‘Ik heb je iets te zeggen,’ zei hij. En hij hield een niet zachtzinnige toespraak.

Hij vertelde van de onzekere factoren bij spectro-analyse van een atmosfeer die twee lichtjaren van je af is. Hij vertelde over bijna onmerkbare giften, metaalverbindingen, en vreemd stof, organisch afval en katalysators die een verder geschikte atmosfeer kunnen vergiftigen en die alleen maar kunnen worden ontdekt door een luchtmonster te onderzoeken. Hij vertelde over misdadige zorgeloosheid en gruwelijke stommiteit; hij vertelde hoe stupide het was om vrijwillig je diensten als proefkonijn aan te bieden. Hij zei het allemaal voor Nessus en Spreker de luchtsluis uit waren.

Spreker kwam hand over hand naar beneden, landde op zijn voeten en deed een paar stappen, voorzichtig als een kat, in evenwicht als een danseur. Nessus kwam naar beneden door het touw beet te pakken met de monden van zijn twee hoofden. Hij kwam in een driepoot neer.

Als een van hen al merkte dat Teela uit haar gewone doen was, dan lieten ze daar niets van merken. Ze stonden onder de schuine romp van de Leugenaar en keken om zich heen.

Ze bevonden zich in een enorme ondiepe geul. De bodem ervan was half-transparant grijs, en volmaakt vlak en glad, net alsof het een reusachtige glazen tafel was. De begrenzingen, honderd meter links en rechts van het schip, waren zacht glooiende hellingen van zwarte lava. De lava scheen nog te bewegen en te golven voor Louis’ ogen. Hij moest nog steeds heet zijn, concludeerde hij, van de klap waarmee de Leugenaar was geland.

De lage lavawanden strekten zich achter het schip uit, steeds verder en verder, volmaakt recht, tot ze niet meer met het oog te zien waren.

Louis probeerde overeind te komen. Hij was de enige die moeite had met zijn evenwicht. Het lukte hem, maar hij kon zich niet verroeren en moest in wankel evenwicht blijven staan. Spreker-tot-Dieren trok zijn flitslichtlaser en vuurde op een punt naast zijn voeten. Ze keken naar de groene lichtpunt en zwegen. Geen geknetter van vaste materie die opging in rook. Geen spoor van stoom of rook. Toen Spreker de vuurknop losliet, was het licht meteen verdwenen, en de plek waarop hij had gevuurd gloeide niet na; er was zelfs niets aan te zien.

Spreker gaf het antwoord op de vraag die door hun hoofd spookte. ‘We bevinden ons in een voor die is geploegd door onze eigen landing. De materie waarvan de bodem van de ring is gemaakt moet ons uiteindelijk tot staan hebben gebracht. Nessus, wat kun je ons erover vertellen?’

‘Dit is iets dat ik niet ken,’ zei de poppenbaas. ‘Het schijnt geen hitte vast te houden. Maar toch is het geen variant op de romp van Algemene Produkten of het stasisveld van de Slavendrijvers.’

‘We moeten iets aanhebben voor we de wanden gaan beklimmen,’ zei Louis. Het materiaal waarvan de bodem van de ring was gemaakt interesseerde hem niet zo. Niet op dat moment. ‘Jullie moesten maar even hier blijven, allemaal, dan klauter ik wel even naar boven.’

Hij had ten slotte als enige een hitte isolerend drukpak aan.

‘Ik ga mee,’ zei Teela. Moeiteloos liep ze naar hem toe en bood hem haar arm. Hij steunde zwaar op haar, struikelend, maar zonder te vallen, en samen gingen ze op de zwarte lavahelling af. De helling was steil, maar hij kon er goed op lopen. ‘Bedankt,’ zei hij en begon te klimmen. Een ogenblik later besefte hij dat Teela achter hem aan kwam. Hij zei niets. Hoe sneller ze leerde te kijken voor ze sprong, des te langer zou ze blijven leven.

Ze waren een meter of tien gevorderd toen Teela gilde en begon te dansen. Spartelend draaide ze zich om en rende naar beneden. Ze gleed als een schaatser door toen ze bij de ringvloer was. Glijdend, zwierend over het gladde oppervlak draaide ze zich om met haar handen op haar heupen en keek naar boven, verbaasd en bezeerd en boos.

Het had erger kunnen zijn, zei Louis tegen zichzelf. Ze had kunnen uitglijden en vallen en haar blote handen kunnen verbranden — en dan had hij het nog bij het juiste eind gehad. Hij klom verder en onderdrukte gemene steken van schuldbesef.

De lavarand was een kleine vijftien meter hoog. Bovenop werd het schoon wit zand.

Ze waren geland in een woestijn. Toen Louis de onmiddellijke ?; omgeving aftuurde, zag hij geen spoor van vegetatie-groen of van water-blauw. Dat was een geluk. De Leugenaar had net zo goed door een stad kunnen ploegen.

Of door een heel stel steden! De Leugenaar had een aardige voor geploegd …

De voor strekte zich vele kilometers uit door het witte zand. In de verte, voorbij het punt waar deze voor eindigde, begon een nieuwe. Het schip was neergekomen, opgesprongen en weer neergekomen, niet een keer, maar heel vaak. De voor liep verder en verder, versmalde tot niet meer dan een stippellijn, een spoor … Louis liet zijn ogen dat spoor volgen en ontdekte dat hij in de oneindigheid staarde.

De Ringwereld had geen horizon. Er was geen streep waar het land wegboog van de hemel. In plaats daarvan schenen aarde en hemel samen te vloeien in een verte waar details ter grootte van werelddelen niet meer dan stippen zouden zijn geweest, waar alle kleuren zich geleidelijk vermengden met het blauw van de hemel. Dat punt hield zijn blik vast. Toen hij uiteindelijk met zijn ogen knipperde was dat een bewuste handeling om los te komen van die betovering.

Net als de nevel in de leegte van Kijknouwes, die hij tientallen jaren en lichteeuwen geleden had gezien … net als de zuivere blik op de diepten van de ruimte die een mijnwerker van de Gordel in zijn eenmansschip had … zo kon de horizon van de Ringwereld oog en bewustzijn van een man vastklemmen voor hij zich van het gevaar bewust was.

Louis draaide zich om naar de drie anderen in de geul onder hem ‘De wereld is plat!’

Ze keken omhoog.

‘We hebben een behoorlijk spoor getrokken met onze landing. Ik geloof niet dat hier iets of iemand leeft, dus we hebben geluk gehad. Waar we zijn neergekomen is de aarde opengespat, ik zie een heel stel kleine kraters, secundaire meteorieten, achter ons.’ Hij draaide zich om. ‘Aan de andere kant …’ en zweeg.

‘Louis?’

‘Dat is de grootste drigg berg die ik ooit in mijn leven heb gezien.’

‘Louis?’

Hij had te zacht gesproken. ‘Een berg!’ brulde hij. Wacht maar tot je ’m ziet! De ontwerpers van de Ringwereld wilden waarschijnlijk een hele grote berg in hun wereld hebben, één berg die te groot was om er iets mee te doen. Te groot om er koffie op te verbouwen, te groot voor bomen, zelfs te groot om er op te skiën. Het is iets geweldigs!’

Het was iets geweldigs. Een berg, vrijwel kegelvormig, helemaal alleenstaand, dus geen deel uitmakend van een bergketen. Het leek op een vulkaan, een namaak vulkaan, want onder de Ringwereld was geen magma om een vulkaan te vormen. De onderkant ging schuil achter nevel. De hoge hellingen waren duidelijk te zien door wat al dunner wordende lucht moest zijn, en de top glansde als sneeuw: vuile sneeuw, niet helder genoeg om schone sneeuw te kunnen zijn. Misschien permafrost.

De contouren van de top waren kristalhelder. Was het mogelijk dat de berg helemaal boven de atmosfeer uitstak? Een echte berg van die grootte zou ineenstorten onder zijn eigen gewicht, maar deze berg zou niet meer dan een holle kegel ringvloermaterie zijn. ‘Ik begin de ontwerpers van de Ringwereld wel te mogen,’ zei Louis Wu tegen zichzelf. Op een wereld die op maat gemaakt werd, was er geen logische reden voor het bestaan van zo’n berg. Maar toch moest iedere wereld eigenlijk minstens één onbeklimbare berg hebben.

Onder de gebogen lijn van de romp stonden ze hem op te wachten. Hun vragen kwamen allemaal op hetzelfde neer. ‘Heb je een teken van beschaving gezien?’

‘Nee.’

Ze lieten hem alles beschrijven wat hij had gezien. Ze stelden richtingen vast. Draaiwaarts was in de richting van de voor die door hun landing was veroorzaakt. Tegendraaiwaarts was de andere kant op, naar de berg toe. Bakboord en stuurboord waren links en rechts van een man die draaiwaarts keek.

‘Kon je een van de wanden aan de rand van de Ringwereld zien? Aan bakboord of stuurboord?’

‘Nee. Ik begrijp niet waarom niet. Ze hadden er toch moeten zijn.’

‘Jammer,’ zei Nessus.

‘Onmogelijk. Je kunt daar bovenop die lava duizenden kilometers ver kijken.’

‘Niet onmogelijk. Jammer.’

En weer: ‘Kon je niets voorbij de woestijn zien?’

‘Nee. Een heel eind naar bakboord zag ik een beetje blauw. Dat kan een oceaan zijn geweest. Of gewoon de afstand.’

‘Geen gebouwen?’

‘Niets.’

‘Sporen in de lucht? Rechte lijnen die grote wegen hadden kunnen zijn?’

‘Niets.’

‘Heb je iets gezien dat op een beschaving wees?’

‘Als dat zo was dan zou ik het heus wel vertellen. Naar wat ik heb gezien kunnen ze de vorige maand wel met z’n tien biljoenen naar een echte Dyson-bol zijn verhuisd.’

‘Louis, we moeten een beschaving vinden.’

‘Dat weet ik ook wel.’

Het lag maar al te zeer voor de hand dat ze een beschaafde samenleving zouden moeten vinden. Ze moesten weer van de Ringwereld af, en alleen kregen ze dat niet voor elkaar. Echte wilden zouden niet genoeg hulp kunnen bieden, hoe talrijk of hoe vriendschappelijk gezind ze ook waren.

‘Er is één positief punt,’ zei Louis Wu. ‘We hoeven het schip niet te repareren. Als we de Leugenaar gewoon los van de ring weten te krijgen dan slingert de draaiing van de ring hem, en ons erbij, zo uit de graviteitsput van de ster. Tot we op een punt zijn waar we de hyperaandrijving kunnen gebruiken.’

‘Maar eerst moeten we hulp vinden.’

‘Of hulp afdwingen,’ zei Spreker.

‘Maar waarom blijven jullie hier dan allemaal praten?’ barstte Teela uit. Ze had stil staan wachten tot de anderen het probleem zouden uitknobbelen. ‘We moeten hier vandaan, waar of niet? Waarom halen we de vliegcyclettes niet uit het schip? Eerst maar eens zien dat we op weg gaan! Daarna kunnen we altijd nog praten!’

‘Ik aarzel het schip te verlaten,’ zei de poppenspeler.

‘Aarzel! Verwacht je dan hulp? Heeft iemand dan een greintje belangstelling voor ons? Heeft iemand onze radioberichten beantwoord? Louis zegt dat we middenin een woestijn zitten. Hoe lang blijven we hier dan zitten?’

Ze kon niet begrijpen dat Nessus tijd nodig had om zijn moed bijeen te rapen. En, dacht Louis, ze had helemaal geen geduld. ‘Natuurlijk gaan we hier vandaan,’ zei de poppenspeler. ‘Ik gaf alleen blijk van mijn aarzeling. Maar we moeten een besluit nemen over waar we heen gaan. Anders weten we niet wat we mee moeten nemen en wat we achter moeten laten.’

‘We gaan op weg naar de dichtstbijzijnde randmuur!’

‘Ze heeft gelijk,’ zei Louis. ‘Als er ergens een beschaving is, dan is die bij de randmuur. Maar we weten niet waar hij is. Ik had de muur moeten zien, daarboven.’

‘Nee,’ zei de poppenspeler.

‘Drigg nog aan toe, ik ben boven geweest, jij niet! Je kunt er eindeloos ver kijken! Duizenden kilometers, en geen obstakels. Even nadenken.’

‘De Ringwereld is bijna anderhalf miljoen UN kilometer breed.’

‘Ik stond net op het punt dat ook te beseffen. Grootte. Ik struikel er voortdurend over. Ik kan me gewoon niet iets voorstellen dat zo groot is!’

‘Dat komt nog wel,’ verzekerde de poppenspeler.

‘Daar heb ik zo m’n twijfels over. Misschien is mijn brein wel niet groot genoeg om het te bevatten. Ik blijf steeds maar denken aan hoe smal de ring er uit zag in de ruimte. Net blauw lint. Blauw lint,’ herhaalde Louis Wu, en huiverde.

Als elke randmuur vijftienhonderd kilometer hoog was, hoe ver weg zou een muur dan moeten zijn voor Louis Wu er niets meer van kon zien?

Ga er eens vanuit dat Louis Wu door vijftienhonderd kilometer stofbeladen, waterdamp beladen, wat Aarde-achtige lucht kan kijken. Als met vijfenzestig kilometer die lucht overgaat in vacuum …

Dan moest de dichtstbijzijnde randmuur op zijn minst een veertigduizend kilometer weg zijn.

Als je op Aarde die afstand vloog, dan was je weer terug op het punt waar je je vlucht was begonnen. Maar de dichtstbijzijnde randmuur zou wel eens veel verder weg kunnen zijn.

‘We kunnen de Leugenaar niet achter onze vliegcyclettes meeslepen,’ zei Spreker. ‘Als we worden aangevallen zouden we het schip los moeten snijden. We kunnen het beter hier laten, in de buurt van een opvallend punt in het landschap.’

‘Wie zei er iets over het achter ons aan slepen van het schip?’

‘Een goede krijger denkt aan alles. Misschien zullen we het schip uiteindelijk toch wel moeten slepen, als we geen hulp kunnen krijgen bij de rand.’

‘Die krijgen we wel,’ zei Nessus.

‘Hij heeft waarschijnlijk wel gelijk,’ zei Louis. ‘De ruimtehavens bevinden zich vlakbij de rand. Als de hele Ring terugviel naar het stenen tijdperk en de beschaving zich weer begon te verspreiden, dan zou het beginnen met terugkerende stuwschepschepen. Kan niet anders.’

‘Je. speculeert nogal wild,’ zei Spreker.

‘Misschien.’

‘Maar ik ben het met je eens. Ik zou er nog aan toe kunnen voegen dat ook als de Ring al zijn grote geheimen is kwijtgeraakt, we misschien nog machines zouden kunnen vinden in de ruimtehavens. Werkende machines, of machines die kunnen worden gerepareerd.’ Maar welke rand was het dichtstbij?

‘Teela heeft gelijk,’ zei Louis opeens. ‘Laten we aan het werk gaan. ’s Nachts kunnen we verder kijken.’

Urenlang werkten ze keihard. Ze haalden apparatuur tevoorschijn, zochten alles uit, en lieten zware dingen aan een kabel uit het schip zakken. De abrupte wisselingen in zwaartekracht stelden ze voor problemen, maar ze hadden niets bij zich dat erg breekbaar was.

Tussen hoge wanden zwarte lava lag een eindeloze strook ring bodemmaterie, vlak als een gepolijste tafel. Op de voorgrond lag een reusachtige glazen cilinder, op zijn kant. Onder de gebogen flank ervan: een hoop apparaten, en vier vreemde wezens, die er wat verloren uitzagen.

‘En water?’ vroeg Louis. ‘Ik kon geen meren zien. Moeten we ons eigen water met ons meenemen?’

‘Nee.’ Nessus klapte het achterstuk van zijn vliegcyclette open en liet ze de watertank zien, en de koeler-extractor die water uit de lucht zou condenseren.

De vliegcyclettes, die ze het laatst uit het schip hadden gehaald, waren wonderen van compact ontwerp. Afgezien van hun zeer individualistische zadels waren ze allemaal hetzelfde: twee anderhalve meter grote bollen, die met elkaar werden verbonden door de constructie waarop ook het zadel was gemonteerd. De helft van het achterstuk was bagageruimte, en er waren rekken om nog meer dingen mee te kunnen nemen. Vier platte poten rustten nu op de grond, en werden gebruikt voor landingen. In de lucht zouden ze dichtklappen tegen de twee bollen.

De cyclette van de poppenspeler had een vrijwel vlak zadel, een buikbed met drie steunen voor zijn drie benen. Nessus zou onbeweeglijk op zijn buik liggen en het voertuig besturen met zijn twee monden.

De voor Louis en Teela bestemde cyclettes waren voorzien van een comfortabele contourstoel, met een neksteun, en van schuifregelaars om de cyclette te laten dalen of stijgen. Deze zadels, net als die van Nessus en Spreker, rustten op de balk tussen de twee bollen van de halter. Aan weerszijden waren ze voorzien van beensteunen. Het zadel van Spreker was veel groter en breder, en was niet voorzien van een hoofdsteun. Links en rechts van zijn zadel waren er klemmen aangebracht. Voor gereedschap? Wapens?

‘We moeten alles meenemen dat maar enigszins gebruikt zou kunnen worden als wapen,’ zei Spreker, terwijl hij rusteloos tussen de verspreide voorraden beende.

‘We hebben geen wapens meegenomen,’ zei Nessus, ‘want we wilden een vreedzame indruk maken. We zijn volkomen ongewapend.’

‘En wat zijn deze dingen dan’?’ Spreker had al een bescheiden voorraadje lichtgewicht apparaten bijeen gesprokkeld. ‘Allemaal gereedschap,’ zei Nessus, en hij wees ze stuk voor stuk aan. ‘Dat zijn flitslichtlasers met een instelbare straal. ’s Nachts kun je daarmee heel ver kijken, want je kunt de straal tot in het oneindige versmallen door aan de ring te draaien. Je moet zelfs goed oppassen dat je geen gaten brandt in voorwerpen of personen in je directe omgeving, want de straal kan volkomen parallel worden gemaakt, en zeer intensief.

Deze duelleerpistolen zijn bedoeld om onderlinge geschillen mee te beslechten. Ze vuren een stoot van tien seconden af. Je moet oppassen dat je niet aan deze veiligheidsknop komt, want dan …’

‘Want dan geeft ie een stoot van een uur af. Dat is een model uit Jinx, hè?’

‘Ja, Louis. En dit is een gewijzigd stuk graafgereedschap. Misschien heb je wel gehoord van een dergelijk apparaat, dat in een stasiskist van de Slavendrijvers is aangetroffen …’

Hij bedoelde de Slavendrijvers-desintegrator, zei Louis tegen, zichzelf. De desintegrator was inderdaad een stuk graafgereedschap. Op de plek die door de smalle straal werd getroffen, werd de lading van het elektron tijdelijk onderdrukt. En als vaste materie plotseling en met geweld positief werd gemaakt, vertoonde het de neiging zich uiteen te scheuren tot een monatomische stofwolk.

‘Het is onbruikbaar als wapen,’ gromde de Kzin. ‘We hebben het bestudeerd. Het werkt te langzaam om tegen een vijand te worden gebruikt.’

‘Precies. Een onschadelijk stuk speelgoed. Maar dit apparaat Wat de poppenspeler in zijn mond had zag eruit als een dubbel loopsbuks, alleen zag de kolf eruit zoals alle dingen die door de poppenspelers werden gemaakt: kwikzilver dat was bevroren toen het van de ene vorm overging in de andere.

‘Dit apparaat werkt op precies dezelfde wijze als de desintegrator graver, alleen onderdrukt een straal hier ook de positieve lading van het proton. Je moet oppassen niet beide stralen tegelijk te,’ gebruiken, daar de stralen aan elkaar parallel en van elkaar gescheiden zijn.’

‘Ik begrijp ’t,’ zei de Kzin. ‘Als de twee stralen naast elkaar vallen, ontstaat er een elektrische stroom.’

‘Precies.’

Denk je dat deze geïmproviseerde dingen voldoende zullen zijn’? Wie weet wat we allemaal tegenkomen. Daar is geen slag naar te: slaan.’

‘Dat is niet helemaal waar,’ zei Louis Wu. ‘Per slot van rekening is dit geen planeet. Als er een beest was dat de Ringwerelders. niet zo mochten, dan hebben ze dat naar alle waarschijnlijkheid thuisgelaten. Dus tijgers komen we niet tegen; en muskieten ook niet.’

‘En als de Ringwerelders nu eens van tijgers hielden?’ vroeg;! Teela.

Het was een goede vraag, al klonk hij wat gemaakt grappig. Wat wisten ze eigenlijk van de Ringwerelders af? Alleen dat ze afkomstig waren van een waterwereld die een zon van ongeveer het K9 type had. Dat hield in dat ze eruit konden zien als mensen, poppenspelers, Kzinti, grogs, dolfijnen, tand- of baardwalvissen, maar waarschijnlijk was dat allemaal niet.

‘We zullen banger zijn voor de Ringwerelders dan voor hun huisdieren,’ voorspelde Spreker. ‘We moeten alle wapens die we kunnen vinden meenemen. Ik wil jullie verzoeken mij het bevel over de expeditie te geven tot we, zoals hopelijk gebeuren zal, de Ring hebben verlaten.’

‘Ik heb de tasp.’

‘Dat ben ik niet vergeten, Nessus. Misschien zie je de tasp als iets waarmee je een absoluut vetorecht hebt. Ik raad je aan goed na te denken voor je hem gebruikt. Denk na, jullie, alle drie!’ De Kzin stond over hen heen gebogen, een halve ton tanden en klauwen en oranje vacht. ‘We zijn allemaal intelligent, of worden verondersteld dat te zijn. Denk eens goed na in wat voor toestand we ons op dit ogenblik bevinden! We zijn aangevallen. Ons schip is half vernield. We moeten een nog onbekende afstand afleggen, door onbekend terrein. De macht van de Ringwerelders is ooit enorm geweest. Is hij nog steeds enorm, of maken ze gebruik van werktuigen die niet complexer zijn dan een speer die ze van een scherpgeslepen stuk bot hebben gemaakt?

Het is even goed mogelijk dat ze beschikken over transmutatie, totale conversiestralen, alles wat misschien nodig is geweest om dit te bouwen, dit …’ de Kzin keek om zich heen, naar de glasachtige bodem en de wallen zwarte lava, en misschien huiverde hij even, ‘… dit ongelooflijke stuk techniek.’

‘Ik heb de tasp,’ zei Nessus. ‘De expeditie is van mij.’

‘Ben je tevreden met onze successen? Ik wil je niet beledigen, ik heb niet de bedoeling je uit te dagen. Je moet mij aan het hoofd van deze onderneming stellen. Van ons vieren ben ik alleen getraind op oorlogvoering.’

‘Laten we wachten,’ stelde Teela voor. ‘Misschien komen we wel niets tegen waarmee we moeten vechten.’

Akkoord,’ zei Louis. Hij voelde er niets voor om onder leiding van een Kzin te staan.

‘Goed dan. Maar de wapens moeten we meenemen.’

Ze begonnen de cyclettes vol te laden.

Niet alleen de wapens moesten mee; er waren ook andere dingen. Kampeeruitrusting, apparaten om voedsel te testen en te reconstrueren, flesjes met extra voedselingrediënten, lichtgewicht luchtfilters.

Er waren ook communicatieschijven, bedoeld voor om de pols van een mens of een Kzin, of de nek van een poppenspeler. Ze waren vrij groot, en zaten niet erg lekker.

‘Waarom die dingen?’ vroeg Louis. Want de poppenspeler had ze al laten zien hoe het intercomsysteem dat in de vliegcyclettes was gemonteerd, werkte.

‘Ze waren oorspronkelijk bedoeld om contact op te nemen met de autopiloot van de Leugenaar, zodat we het schip konden oproepen als dat nodig was.’

Waar hebben we ze dan nu nog voor nodig?’

‘Om dingen voor ons te vertalen, Louis. Als we intelligente wezens tegenkomen, en dat is heel waarschijnlijk, dan hebben we de autopiloot nodig om wat ze zeggen voor ons te vertalen.’

‘O.’

Ze waren klaar. Er lag nog steeds apparatuur onder de romp van de Leugenaar, maar dat konden ze niet gebruiken: vrijeval uitrustingsstukken die ze alleen in de ruimte gebruikten, de drukpakken, en wat reserveonderdelen voor machines die door het afweermechanisme van de Ringwereld waren verdampt.

Louis was bekaf. Hij klom op zijn vliegcyclette en keek om zich heen of hij iets was vergeten. Hij zag Teela recht omhoog kijken, en zelfs door de nevel van uitputting voor zijn ogen zag hij nog de uitdrukking van hartgrondige afschuw op haar gezicht.

‘D’r is geen gerechtigheid meer,’ vloekte ze. ‘Het is nog steeds midden op de dag!’

‘Geen paniek. Ik …’

‘Louis! We zijn al meer dan zes uur aan het werk, dat weet ik zo zeker als wat! Hoe kan het dan nog steeds midden op de dag zijn?’

‘Maak je daar maar geen zorgen over. De zon gaat hier niet onder, weet je nog wel?’

‘Gaat niet onder?’ Haar hysterie was even vlug weer over als ze was begonnen. ‘O. Ja, natuurlijk gaat hij niet onder.’

‘We zullen eraan moeten wennen. Kijk nog eens naar boven: is dat niet de rand van een schaduwvlak, daar, tegen de zon aan.’ Iets had inderdaad een hap genomen uit de ronde schijf van de zon. Het licht werd zwakker terwijl ze stonden te kijken.

‘We moesten maar vertrekken,’ zei Spreker. ‘Als de duisternis invalt moeten we in de lucht zitten.’

De boog der hemelen

Vier vliegcyclettes stegen in een ruitformatie door het zwakker wordende licht van de dag omhoog. De naakte ringvloer viel onder hen weg.

Nessus had ze laten zien hoe ze gebruik moesten maken van de koppelcircuits. Nu waren de andere drie cyclettes geprogrammeerd om de handelingen te imiteren die Louis met de zijne verrichtte. Louis bestuurde ze alle vier tegelijk. In een contourstoel, net een massagestoel zonder de massageapparatuur, stuurde hij zijn cyclette met pedalen en knuppel.

Vier transparante miniatuurhoofden hingen als hallucinaties boven zijn dashboard. Een mooie sirene met ravenzwart haar, een woeste quasi tijger met ogen die maar al te oplettend waren, en twee gekuitziende eenhoofdige pythons. De intercom werkte volmaakt, het resultaat was vergelijkbaar met delirium tremens.

Toen de vliegcyclettes boven de zwarte lavahelling uit stegen, keek Louis naar de gelaatsuitdrukking van de anderen.

Teela reageerde als eerste. Haar ogen gleden van links naar rechts, en omhoog, en troffen daar grenzeloosheid aan waar ze tot dan steeds grenzen hadden gezien. Ze werden groot en rond, die ogen, en Teela’s gezicht lichtte op alsof de zon door een grijze wolkenmassa brak. ‘O, Louis!’

‘Wat een buitengewoon grote berg,’ zei Spreker.

Nessus zei niets. Zijn hoofden gingen omhoog en omlaag en draaiden nerveus rond.

De duisternis viel snel. Een zwarte schaduw schoot plotseling over de reusachtige berg, en was seconden daarna verdwenen. De zon was alleen nog maar een gouden randje, aangevreten door het duister. En iets nam vorm aan in de donker wordende hemel.

Een enorme boog.

De contouren ervan tekenden zich snel scherper af. Terwijl het land en de hemel donkerder werden, kwam de ware glorie van de Ringwereld tevoorschijn tegen de nacht.

De Ringwereld boog om zichzelf heen in strepen van lichtblauw, doorspikkeld met witte wolken, in smallere strepen bijna-zwart. Aan de onderkant was de boog heel breed, meer naar boven werd hij snel smaller, en bij het hoogste punt was hij niet meer dan een gebroken lijn van gloeiend wit en blauw. Op het hoogste punt zelf werd de boog doorsneden door de elders onzichtbare ringschaduwvlakken.

De vliegcyclettes schoten snel, maar zonder geruis, omhoog. De sonische capsule was een buitengewoon doeltreffende isolatie. Louis hoorde het geluid van de wind erbuiten niet. En daarom was hij des te meer ontsteld toen zijn privé-ruimtebel opeens galmde van een georkestreerde gil in muziek.

Het klonk of er een stoomcaroussel-met-orgel was ontploft.

Het geluid was pijnlijk luid. Louis sloeg zijn handen voor zijn oren. Halfverdoofd besefte hij niet onmiddellijk wat er aan de hand was. Toen haalde hij de intercomschakelaar over, en Nessus’ hoofden verdwenen als een geest bij het aanbreken van de dag. Het gegil (een kerkkoor dat levend verbrandde?) werd veel zwakker, maar hij kon het nog zachtjes uit de tweede hand verder horen jammeren via de intercoms van Spreker en Teela.

‘Waarom deed hij dat nou?’ riep Teela verbaasd.

‘Doodsbang. Het duurt even voor hij hieraan is gewend.’

‘Gewend aan wat?’

‘Ik neem het commando over,’ zei de zware stem van Spreker-tot-Dieren. ‘De herbivoor is niet in staat beslissingen te nemen. ik verklaar deze tocht tot een militaire onderneming, en neem het bevel erover op mij.’

Een ogenblik dacht Louis na over het enige alternatief: zelf claimen wat de Kzin nu claimde. Maar wie wilde er nou met een Kzin gaan vechten? Hoe dan ook, de Kzin zou waarschijnlijk een betere leider zijn.

De vliegcyclettes waren nu achthonderd meter hoog. Hemel en land waren voor het grootste deel zwart, maar op het zwarte land lagen zwartere schaduwen die het landschap geen kleur gaven, maar wel vorm; en de hemel was bespikkeld met sterren en werd volkomen beheerst door die ego verpletterende boog.

Vreemd genoeg zat Louis opeens aan de Divina Commedia van Dante te denken. Dantes universum was een complexe creatie geweest, en de zielen van mensen en engelen had hij een exact uitg.nwogen plaats gegeven, radertjes binnen die enorme structuur.

De Ringwereld was op een heel opvallende manier een artefact, iets dat was gemaakt. Dat kon je niet vergeten, geen ogenblik, want het belangrijkste argument, gigantisch, blauwgeblokt, steeg boven je uit, van voorbij de rand van de oneindigheid.

Geen wonder dat Nessus het niet had kunnen verwerken. Hij was te bang — en te realistisch. Misschien zag hij de schoonheid ervan — misschien ook niet. In ieder geval zag hij wel dat ze vastzaten op iets met een groter oppervlak dan alle werelden van het voormalige handelsrijk van de poppenspelers bijeen.

‘Ik geloof dat ik de randmuren kan zien,’ zei Spreker.

Louis maakte met moeite zijn blik los van de boog in de hemel. Hij keek naar ‘bakboord’ en ‘stuurboord’, en het hart zonk hem in de schoenen.

Aan de linkerkant (ze keken in de richting van het spoor dat door de landing van de Leugenaar was veroorzaakt, dus links was bakboord) was de rand van de muur een net zichtbare streep, blauwzwart op blauwzwart. Louis had er geen idee van hoe hoog hij was. Van de onderkant was geen spoor te bekennen. Alleen de bovenrand was te zien, en toen hij ernaar keek verdween die. Die streep bevond zich ongeveer op de plek waar de horizon had kunnen zijn, zodat hij net zo goed aan de onderkant als aan de bovenkant had kunnen zijn.

Aan de rechter en stuurboordkant was wat hij zag van de andere randmuur vrijwel identiek aan wat hij zo net had gezien: dezelfde hoogte, hetzelfde beeld, dezelfde neiging van de streep om te verdwijnen onder een ingespannen kijken.

Blijkbaar was de Leugenaar heel dichtbij de middellijn van de Ring neergestort. Het leek erop dat de randmuren zich op vrijwel even grote afstand van hen bevonden … en dat betekende dat ze zo’n zevenhonderdvijftigduizend kilometer weg waren.

Louis schraapte zijn keel. ‘Spreker, wat denk jij?’

Ik geloof dat de muur aan bakboord een fractie hoger is.’

‘Oké. Louis boog af naar links. De andere cyclettes volgden, nog steeds aan de zijne gekoppeld.

Louis zette de intercom aan om eens naar Nessus te kijken. De poppenspeler had al zijn drie benen om zijn zadel geklemd, zijn hoofden had hij tussen lichaam en zadel gestoken. Hij vloog blind. ‘Spreker, weet je dat wel zeker?’ vroeg Teela.

‘Natuurlijk,’ zei de Kzin. ‘De muur aan bakboord is hoger.’

Louis glimlachte tegen zichzelf. Hij was nooit getraind om in een oorlog te vechten, maar hij wist wel wat af van oorlog. Hij was op de grond klem komen te zitten bij een revolutie op Wunderland, en had drie maanden als guerrilla gevochten voor hij een schip wist te bereiken.

Hij herinnerde zich nog best dat een van de dingen die een man tot een goed officier maakten het vermogen was om snel beslissingen te kunnen nemen. Als het later ook de juiste beslissingen bleken te zijn: zoveel te beter.

Ze vlogen naar bakboord, zwart land onder hen. De Ring gloeide met een felheid die veel groter was dan maanlicht, maar een maan is niet zo effectief als lichtbron van boven. De meteoorgeul, de scheur die de Leugenaar had veroorzaakt in het oppervlak van de Ringwereld, was een zilveren draad achter hen. Ten slotte verdween hij achter hen in het duister.

De vliegcyclettes begonnen gestaag en zonder lawaai steeds sneller te vliegen. Iets onder de geluidssnelheid kwam er een suizend geluid door de sonische capsule heen. Het bereikte een hoogtepunt toen ze de snelheid van het geluid bereikten, en viel toen abrupt weg. De sonische capsule had een nieuwe vorm aangenomen, en weer was het stil.

Kort daarna kwamen de cyclettes op kruissnelheid en Louis ontspande zich wat in zijn stoel. Hij schatte dat hij meer dan een maand in de stoel door zou brengen, dus hij kon er nu maar beter vast aan wennen.

De faciliteiten die waren bedoeld voor zijn stofwisseling waren eenvoudig, comfortabel en gemakkelijk te gebruiken. Maar niet erg goed voor je gevoel van eigenwaarde.

Hij probeerde zijn hand in de sonische capsule te duwen. De capsule was een krachtveld, een netwerk van krachten die luchtstromingen om de ruimte die werd ingenomen door de cyclette moesten sturen. Het hoefde zich niet als een glazen wand te gedragen. Toen Louis probeerde er zijn hand in te steken, voelde het aan als een harde wind, een wind die vary elke richting recht naar hem toe woei. Hij bevond zich in een beschermde bel bewegende lucht.

De sonische capsule maakte de indruk ook tegen de meest domme piloten bestand te zijn.

Hij probeerde het uit door een gezichtsdoekje uit een schuif te trekken en het te laten vallen. Het doekje zakte wapperend naar beneden en bleef onder de cyclette op de lucht liggen, wild op en neer gaand. Louis wilde best geloven dat als hij uit zijn stoel viel (wat hem niet mee zou vallen), hij door de sonische capsule zou worden opgevangen en weer op het zadel zou kunnen klimmen. Logisch eigenlijk. Poppenspelers …

De waterbuis zorgde voor gedestilleerd water. De voedselschuif voor platte roodachtig-bruine blokken. Zes keer draaide hij een blok, nam er een hap van en gooide de rest terug in de invoertrechter. En elk blok smaakte anders, maar alle zes waren ze lekker.

In ieder geval zou het eten hem niet gaan vervelen. Niet binnen al te korte tijd, in ieder geval.

Maar als ze geen planten en water konden vinden om in de trechter te stoppen dan zouden er uiteindelijk geen voedselblokken meer uit de schuif komen.

Hij draaide een zevende blok en at dat op.

Het was een onrustbarende gedachte om je rekenschap te geven hoever je wel van alle hulp vandaan was. De. Aarde was tweehonderd lichtjaren hiervandaan, de vloot van de poppenspelers, twee lichtjaren weg, bewoog zich van hen vandaan met bijna de snelheid van het licht, en zelfs de half verdampte Leugenaar was van het begin van deze vlucht af onzichtbaar geweest. Nu was ook de meteoorvoor uit het gezicht verdwenen. Hoe gemakkelijk zou het zijn om het schip helemaal kwijt te raken?

Bijna onmogelijk, zei Louis tegen zichzelf. Aan de tegendraaiwaartse kant was de grootste drigg berg die de mens ooit had gezien. Op de Ringwereld konden er niet veel van dit soort supervulkanen zijn. Om de Leugenaar te vinden hoefde je alleen maar koers te zetten naar de berg, en dan draaiwaarts gaan zoeken naar een rechte streep, een paar duizend kilometer lang.

… Maar de boog van de Ringwereld gloeide boven hen: drie miljoen keer het oppervlak van de Aarde. De Ringwereld was groot genoeg om er grondig op te verdwalen.

Nessus begon zich te roeren. Eerst kwam het ene hoofd te voorschijn van onder het lichaam van de poppenspeler, toen het andere. De poppenbaas beroerde schakelaars met zijn tongen, zei toen: ‘Louis, kunnen we even alleen samen praten?’

De transparante gezichten van Spreker en Teela schenen te slapen.

Louis gooide ze uit het intercomcircuit. ‘Ga je gang.’ Wat is er gebeurd?’

‘Kon je dat niet horen dan?’

‘Mijn oren zitten in mijn hoofden. Ik heb niets opgevangen.’

‘Hoe voel je je nu?’

‘Misschien ga ik wel weer in katatonie. Ik voel me erg verloren, Louis.’

‘Ik ook. Nou, ‘we zijn drieëndertighonderd kilometer verder gekomen in de afgelopen drie uur. We zouden een grotere afstand hebben afgelegd als we hadden beschikt over transfercabines of zelfs stapschijven.’

‘Onze technici zijn niet in staat geweest om te zorgen voor stapschijven.’ De ogen van de poppenspeler staarden elkaar aan, hoofd tegenover hoofd. Nessus bleef maar een ogenblik in die houding, maar Louis had dat gebaar eerder gezien.

Nu definieerde hij het tentatief als de lach van een poppenspeler. Zou een krankzinnige poppenspeler een gevoel voor humor ontwikkelen?

Hij praatte verder. ‘We zijn op weg naar bakboord. Spreker besloot dat die muur het dichtstbij was. Volgens mij waren we dichter bij de waarheid geweest als we erom hadden getost. Maar Spreker is de baas. Hij nam het bevel over toen jij katatonisch raakte.’

‘Dat is vervelend. Sprekers vliegcyclette is buiten bereik van mijn tasp. Ik moet …’

‘Wacht nou es even. Waarom laat je hem het bevel niet voeren?’

‘Maar, maar, maar …’

Denk nou es goed,’ zei Louis dringend. ‘Je kunt zijn beslissingen altijd herroepen met de tasp. Als je hem de leiding niet geeft dan hij het toch elke keer dat jij er je gemak van neemt over.

hebben een onbetwiste leider nodig.’

‘Ik geloof niet dat het kwaad kan,’ zei de poppenspeler. ‘Als ik de expeditie aanvoer doet dat niet belangrijk toe aan onze kansen.’

‘Dat lijkt er meer op. Roep Spreker op en zeg ’m dat hij-het-verst-in-de-achterhoede is.’

Als Louis vuurwerk had verwacht dan werd hij teleurgesteld. Hij zette Sprekers intercom aan om het gesprek te kunnen volgen, maar de Kzin en de poppenspeler wisselden een paar sissende, grauwende zinnen uit in de Heldentaal. Toen zette de Kzin zijn intercom weer af.

‘Ik moet je mijn excuses aanbieden,’ zei Nessus. ‘Mijn stommiteit heeft ons allemaal in het ongeluk gestort.’

‘Maak je geen zorgen,’ zei Louis troostend. ‘Je bent alleen maar aan de depressieve fase bezig.’

‘Ik ben een intelligent wezen, en ik kan feiten onder ogen zien. Ik heb het verschrikkelijk mis gehad waar het Teela Brown betreft.’

‘Dat is zeker waar, maar dat was jouw schuld niet.’

‘Het was wel degelijk mijn schuld, Louis Wu. Ik had moeten beseffen waarom ik zo’n moeite had met het vinden van andere kandidaten voor de bemanning.’

‘Huh?’

‘Ze hadden te veel geluk.’

Louis floot toonloos door zijn tanden. Daar had de poppenspeler even een volkomen nieuwe theorie ontwikkeld. Hij probeerde het denkbeeld uit Nessus zijn hoofd te praten. Toen dat niet lukte droeg hij het vliegen van de vier cyclettes aan hem over. Vlak voor hij in slaap viel besefte hij met enige verbazing hoe stil de cyclette in de lucht hing. De poppenspeler was een voortreffelijke piloot.

Louis werd bij het eerste licht van de zon wakker.

Hij was niet gewend aan slapen met zwaartekracht. En hij had nog nooit van zijn leven een nacht zittend doorgebracht. Toen hij geeuwde en zich probeerde uit te rekken, schenen spieren te kraken en te bezwijken onder de spanning. Kreunend wreef hij zich in zijn plakkerige ogen en keek om zich heen.

De schaduwen zagen er raar uit, en het licht ook. Louis keek op en zag een schijfje van een zon die hoog aan de hemel stond. Stommeling, zei hij tegen zichzelf, terwijl hij wachtte tot het tranen op zou houden. Zijn reflexen waren sneller dan zijn brein. Links van hem was alles duisternis, een duisternis die dieper werd naarmate hij verder weg was. De onzichtbare horizon was van een zwart dat moest zijn geboren uit nacht en chaos, onder een marineblauwe hemel waarin de contouren van de Ringwereld vaag opgloeiden.

Rechts van hem, draaiwaarts, was het volop dag.

De dageraad was anders op de Ringwereld.

De woestijn liep op zijn eind. De grillige grens ervan, abrupt, en duidelijk te zien, boog naar links en rechts weg. Achter de cyclettes was hij ook te zien: wit en felverlicht en kaal. De grote berg nam nog steeds een groot stuk van de hemel in beslag. Voor hen waren rivieren en meren te zien, kleiner wordend naarmate ze verder weg waren, van elkaar gescheiden door stukken groen-bruin.

De cyclettes waren nog steeds in hetzelfde patroon: een grote ruit. Op deze afstand leken het wel zilveren insekten, allemaal hetzelfde. Louis vloog voorop. Zijn geheugen vertelde hem dat Spreker draaiwaarts vloog. Nessus tegendraaiwaarts, en dat Teela achteraan vloog.

Draaiwaarts van de berg hing een langgerekte stofwolk in de lucht. Het had wel wat weg van een grondvoertuig, een jeep bijvoorbeeld, die een woestijn overstak, maar dan groter. Het moest wel groter zijn, al was het maar een draadje op deze afstand …

‘Ben je wakker, Louis?’

‘Morgen, Nessus. Heb jij al die tijd gevlogen?’

‘Een paar uur geleden heb ik dat karwei overgedragen aan Spreker. Je ziet dat we al meer dan tienduizend kilometer hebben afgelegd.’

‘Jah.’ Maar het was niet meer dan een loos getal; een miniem gedeelte van de afstand die ze zouden moeten afleggen. Louis’ gevoel voor afstand was de nek omgedraaid omdat hij zijn hele leven lang al transfercabines gebruikte.

‘Kijk eens achter ons,’ zei hij. ‘Zie je dat stofspoor? Enig idee wat dat zou kunnen zijn?’

Natuurlijk. Het moet de verdampte rots zijn, die zich na onze landing condenseert in de atmosfeer. De hoeveelheid is zo groot dat het nog niet allemaal is teruggezakt.’

‘O. Ik dacht al aan stofstormen … Drigg nog aan toe, moet je kijken hoever we zijn doorgeschoven!’ Want het stofspoor was minstens een paar duizend kilometer lang als het even ver van hen vandaan was als het schip.

Hemel en aarde waren twee vlakken, oneindig breed, op elkaar gedrukt, en zij waren microben die er tussenin voortkropen … ‘De luchtdruk is groter geworden.’

Louis rukte zijn ogen los van het punt waar hemel en ring in elkaar overgingen. ‘Wat zei je daar?’

‘Kijk maar eens op je drukmeter. Toen we landden moeten we op zijn minst drie kilometer hoger zijn geweest dan nu.’

Louis draaide een blok om er zijn ontbijt mee te doen. ‘Is de luchtdruk belangrijk?’

‘We moeten acht slaan op alles zolang we in een onbekende omgeving verkeren. Je kunt nooit weten welk detail later van het grootst mogelijke belang kan zijn. De berg die we als herkenningspunt hebben gekozen is nog steeds enorm groot achter ons. Hij moet nog groter zijn dan we eerst hebben gedacht. En verder: wat denk je van die zilverig glanzende punt voor ons?’

Waar?’

‘Bijna bij de hypothetische horizon, Louis, recht voor je.’

Het leek op het zoeken naar een enkel detail op een kaart die op zijn kant wordt gehouden, maar Louis zag het toch: een felle spiegelblikkering, net groot genoeg om meer te zijn dan gewoon een stip.

‘Zonlicht dat van iets weerkaatst wordt. Wat zou het kunnen zijn… Een glazen stad?’

‘Onwaarschijnlijk.’

Louis schoot in de lach. ‘Je bent al te beleefd. Maar het is wel zo groot als een glazen stad. Of een rij spiegels. Misschien is het wel een grote telescoop van het reflectortype.’

‘Dan is hij waarschijnlijk niet meer in gebruik.’

‘Hoe dat zo?’

‘We weten dat deze beschaving is teruggevallen tot het barbarendom. Waarom zouden ze anders enorme stukken tot woestijn laten worden?’

Vroeger had Louis geloof gehecht aan die stelling. Maar nu … ‘Misschien oversimplificeer je de zaken wel. De Ringwereld is groter dan we hebben kunnen beseffen. Volgens mij is er hier ruimte genoeg voor barbarendom én beschaving, en alles ertussen.’

‘Een beschaving vertoont de neiging zich uit te breiden, dat weet je toch, Louis.’

‘Jah.’

Ze zouden toch wel te weten komen wat dat heldere puntje te betekenen had. Ze vlogen er recht op af.

Een koffiekraantje was er niet.

Louis werkte net de laatste happen van zijn ontbijtblok weg toen hij twee groene lichtjes op zijn dashboard zag. Eerst had hij er geen idee van wat ze betekenden, tot hij zich herinnerde dat hij Teela en Spreker de afgelopen nacht uit de intercom had geschakeld. Hij haalde twee knoppen over en ze waren er weer.

‘Goede morgen,’ zei Spreker. ‘Heb je de dageraad gezien, Louis? Artistiek stimulerend.’

‘Zeker. Morgen, Teela.’

Teela gaf geen antwoord.

Louis keek wat beter. Teela was gefascineerd, betoverd, als iemand die het Nirwana heeft bereikt.

‘Nessus, heb je je tasp gebruikt op Teela?’

‘Nee, Louis. Waarom zou ik?’

‘Hoe lang is ze al zo?’

‘Hoe bedoel je, “zo”?’ zei Spreker. ‘Ze heeft de afgelopen tijd niet met een van ons gepraat, als je dat bedoelt.’

‘Ik bedoel haar gezicht, hoe ze kijkt, driggit!’

Teela’s gezicht op het dashboard staarde naar de oneindigheid, dwars door Louis’ hoofd heen. Ze was op een stille manier heel gelukkig.

‘Ze maakt een ontspannen indruk,’ zei de Kzin, ‘en ik geloof niet dat ze er slecht aan toe is. De fijnere nuances van de menselijke gelaatsuitdrukking …’

‘Laat maar zitten. Zet ons aan de grond, alsjeblieft. Ze heeft Plateau trance.’

‘Dat begrijp ik niet.’

‘Zet ons nou maar gewoon aan de grond.’

Ze vielen van anderhalve kilometer naar beneden, en Louis moest een tijdlang vrije val, met alle draaierige verschijnselen daarvan, doorstaan voor Spreker de stuwers weer aanzette. Hij keek naar Teela’s beeld om te zien hoe ze reageerde, maar hij zag niets. Ze keek sereen, onverstoorbaar. Haar mondhoeken gingen een klein beetje omhoog.

Louis zat wanhopig te piekeren terwijl ze vielen. Hij wist wel iets af van hypnose: hier en daar zo een beetje, dat krijg je wel binnen als je tweehonderd jaar lang 3-D kijkt. Als hij het zich nou maar wist te herinneren …

Groene en bruine tinten losten zich op tot velden en bos en de zilveren draad van een riviertje. Het was een sappig, wild land dat ze onder zich zagen, het soort land dat vlaklanders van het platteland verwachten op een koloniewereld. Een tragische misvatting.

‘Probeer ons in een dal neer te zetten,’ zei Louis. ‘Ik wil haar graag uit het gezicht van de horizon krijgen.’

‘Goed. Ik denk dat het het beste is als jij en Nessus de autopiloot uitzetten en zelf landen, na mij. Ik zal Teela wel voor mijn rekening nemen.’

De ruit van cyclettes viel uiteen en kwam weer samen. Spreker gleed naar bakboord en draaiwaarts, naar het riviertje toe dat Louis al eerder had gezien. De anderen gingen achter hem aan. Ze zakten nog steeds toen ze de rivier overstaken. Spreker vloog naar draaiwaarts om de loop ervan te kunnen volgen. Hij kroop nu vrijwel door de lucht, net boven de boomtoppen. Hij zocht naar een stuk oever dat niet schuilging achter bomen.

‘I)e planten lijken erg op die van de Aarde,’ zei Louis. Nessus en Spreker maakten instemmende geluiden.

Ze draaiden mee met een bocht in de rivier.

De inheemsen bevonden zich middenin een breed stuk van de rivier. Ze waren bezig met een visnet. Toen de rij cyclettes in zicht kwam keken de inheemsen op. Een lang ogenblik was alles wat ze deden het net loslaten, terwijl ze met hun mond open omhoog staarden.

Louis, Spreker en Nessus reageerden allemaal op dezelfde manier. Ze schoten rechtstandig naar boven. De inheemsen werden stippen, de stroom werd weer een kronkelende zilveren draad. Het malse, wilde bos vervaagde tot nuances groen en bruin.

‘Schakel jullie autopiloot in,’ beval Spreker, op onmiskenbare commandotoon. ‘Ik zal ons ergens anders aan de grond zetten.’ Hij moest de toon die hij nu aansloeg geleerd hebben — enkel en alleen om tegen mensen te gebruiken. De taken van een ambassadeur, zei Louis peinzend tegen zichzelf, waren wel veelomvattend. Teela had zo te zien van het hele voorval niets gemerkt.

‘Nou?’ zei Louis.

‘Het waren mensen,’ zei Nessus.

‘Ja, hè? Ik dacht dat het misschien een hallucinatie van mij kon zijn. Hoe komen mensen nou hier?’

Maar die vraag probeerde niemand te beantwoorden.

Vuist-van-God

Ze waren geland in een woest stuk land, omringd door heuvels. De namaak horizon werd gemaskeerd door de heuvels, de gloed van de Boog was in het daglicht onzichtbaar: het had een toneeltje op elke door mensen bewoonde planeet kunnen zijn. Het gras was eigenlijk geen gras, maar het was groen, en het lag als een tapijt over dingen die onder gras hadden moeten schuilgaan. Er was grond, en rotsen en struiken met groene bladeren, en de takken hadden bijna de goede vorm.

De flora, Louis had het al gezegd, leek akelig veel op die van de Aarde. Er waren struiken waar je struiken zou verwachten, lege plekken waar je lege plekken zou verwachten. Volgens instrumenten in de cyclettes waren de planten zelfs op moleculair niveau Aards.

Er was een plant waar je een mooie hegomheining van zou kunnen maken. Hij zag eruit als hout; maar hij groeide in een hoek van vijfenveertig graden omhoog, tot er een kroon bladeren kwam, dan ging hij weer in dezelfde hoek naar beneden, zette zich met een stel wortels in de grond vast, dan weer schuin naar boven … Louis had zo iets al eerder gezien, op Gummidgie, maar deze rij driehoeken was glanzendgroen en bastbruin, de kleuren van het leven op Aarde. Louis noemde het elleboogwortel.

Nessus liep heen en weer in het stuk bos, en verzamelde planten en insekten om ze te onderzoeken in het compacte laboratorium van zijn scooter. Hij had zijn vacuümpak aan: een transparante ballon met drie laarzen, en twee hand/mondschoenen. Niets dat op de Ringwereld leefde kon hem aanvallen zonder die barrière te doorbreken: geen roofdier, geen insekt, geen korreltje stuifmeel, geen spore, geen molecuul van een virus.

Teela Brown zat in het zadel van haar vliegcyclette, haar handen, iets te groot om werkelijk fijngebouwd te zijn, rustten licht op de bedieningsorganen. Haar mondhoeken waren iets omhoog gekruld. Ze zat in de houding waarin ze de acceleratie van de cyclette op kon vangen, ontspannen en toch alert, en de lijnen en vormen van haar lichaam waren even duidelijk te zien of ze een model was dat zat te poseren. Haar groene ogen keken door Louis Wu heen en door een barrière van lage heuvels, en zagen de oneindigheid bij de abstracte horizon van de Ringwereld.

‘Ik begrijp het niet,’ zei Spreker. ‘Wat is er nu eigenlijk met haar aan de hand? Ze slaapt niet, en toch is ze eigenaardig passief.’

‘Zelfhypnose,’ zei Louis Wu. ‘Het gaat vanzelf over.’

‘Ze is dus niet in gevaar?’

‘Niet meer. Ik was bang dat ze van haar cyclette af zou kunnen vallen, of iets idioots zou kunnen doen met haar bedieningsorganen. Op de grond is ze wel veilig.’

‘Maar waarom heeft ze zo weinig belangstelling voor ons?’ Louis probeerde het uit te leggen.

In de Asteroïdengordel van Sol brachten mannen hun halve leven door met het tussen de rotsen door sturen van hun éénmansschepen. Hun positie bepalen ze aan de hand van de sterren. Uren achtereen kan een mijnwerker uit de Gordel naar de sterren kijken: de felle witte bogen zijn de door fusiemotoren aangedreven éénmansschepen, de langzaam schuivende lichten zijn asteroïden in de buurt, en de vaste punten zijn sterren en melkwegstelsels. Een man kan zijn ziel verliezen te midden van de witte sterren. Veel later beseft hij misschien pas dat zijn lichaam de noodzakelijke handelingen heeft verricht, zijn schip heeft bestuurd, terwijl zijn geest door gebieden gleed die hij zich niet meer kan herinneren. De verre blik, noemen ze het. Het is gevaarlijk. Een man z’n ziel komt niet altijd terug naar zijn lichaam.

Op het grote vlakke plateau op Kijknouwes kun je aan de rand van de leegte gaan staan en naar beneden kijken, de oneindigheid in. De berg is maar vijfenzestig kilometer hoog, maar de blik van een mens glijdt langs de bergwand en vindt oneindigheid in de ondoorzichtige nevel die de onderzijde van de berg verhult.

De nevel van de leegte is wit en egaal en uniform. Hij strekt zich in één grote massa uit van de flank van de berg tot de horizon van die wereld. De leegheid kan zijn klauwen uitslaan naar de geest van een mens en die vasthouden, zodat hij verstard en betoverd aan de rand van de eeuwigheid blijft staan, tot iemand hem wegleidt. Ze noemen het Plateautrance.

En als je dan de horizon van de Ringwereld ziet …

‘Maar het is allemaal zelfhypnose,’ zei Louis. Hij keek in de ogen van het meisje. Ze bewoog rusteloos. ‘Ik zou de hypnose waarschijnlijk wel kunnen verbreken, maar waarom zou ik het risico nemen? Laat haar maar slapen.’

‘Ik begrijp het idee “hypnose” niet,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Ik weet wat het is, maar ik begrijp niet hoe het werkt.’

Louis knikte. ‘Dat verbaast me niet erg. Kzinti kunnen nooit goed worden gehypnotiseerd. Poppenspelers ook niet, trouwens,’ voegde hij eraan toe. Want Nessus was opgehouden met het verzamelen van Ringwereld-levensvormen en was stilletjes naar hen toe komen lopen.

‘We kunnen bestuderen wat we niet kunnen begrijpen,’ zei de poppenspeler. ‘We weten dat er iets in een mens is dat geen beslissingen wil nemen. Een deel van hem wil dat iemand anders zegt wat hij doen moet. De ideale persoon voor een hypnotiseur is iemand die hem volledig vertrouwt en zich goed kan concentreren. Zijn overgave aan de hypnotiseur is het begin van de hypnose.’

‘Maar wat is hypnose?’

‘Een door een bepaalde factor teweeggebrachte staat van monomanie.’

‘Maar waarom zou iemand monomanisch worden?’

Op die vraag had Nessus blijkbaar geen antwoord.

‘Omdat hij de hypnotiseur vertrouwt,’ zei Louis.

Spreker schudde zijn grote hoofd en liep weg.

‘Een dergelijk vertrouwen in elkaar is krankzinnig. Ik moet bekennen dat ik hypnose niet begrijp,’ zei Nessus. ‘Jij, Louis?’

‘Niet helemaal, nee.’

‘Dat is een geruststellende gedachte,’ zei de poppenspeler, en een ogenblik lang keek hij in zijn eigen ogen: een paar pythons die elkaar onderzoekend aanstaarden. ‘Ik zou geen vertrouwen kunnen stellen in iemand die nonsens kan begrijpen.’

‘Wat heb je ontdekt over de planten van de Ringwereld?’

‘Ze schijnen erg te lijken op het leven op Aarde, zoals ik al heb verteld. Maar een aantal vormen schijnen gespecialiseerder te zijn dan je zou mogen verwachten.’

‘Verder geëvolueerd, bedoel je?’

‘Misschien. Maar aan de andere kant heeft een gespecialiseerde vorm hier meer ruimte, op de Ringwereld, bedoel ik, zelfs binnen het door zijn specialisatie sterk beperkte aantal plaatsen waar hij kan groeien. Waar het om gaat, is dat de planten en insekten genoeg overeenkomst vertonen met de soorten die we kennen om ons aan te vallen.’

‘En vice versa?’

‘O ja. Een paar soorten kan ik eten, een paar andere zijn geschikt voor jou. Je zult ze wel stuk voor stuk moeten testen eerst op giftigheid en dan op smaak. Maar elke plant die we vinden kan zo worden gebruikt door de keuken van je cyclette.’

‘Dus we hoeven niet te verhongeren.’

Dit ene voordeel weegt nauwelijks op tegen de gevaren die we moeten doorstaan. Als onze technici er nu maar aan hadden gedacht een sterrezaadlokker mee te geven. Als we die hadden gehad dan zou deze hele tocht onnodig zijn geweest.’

‘Een sterrezaadlokker?’

‘Een eenvoudig apparaatje, duizenden jaren geleden al uitgevonden. Het zorgt ervoor dat de zon van het stelsel waarin je je bevindt elektromagnetische signalen uit gaat zenden, en sterrezaden worden daardoor aangetrokken. Met een lokker zouden we een sterrezaad hierheen kunnen krijgen, en dan konden we contact opnemen met een schip van de Buitenstaanders dat er achteraan kwam.’

‘Maar de snelheid van sterrezaden is veel lager dan die van het licht. Het zou jaren kunnen duren!’

‘Denk toch eens na, Louis! Hoe lang we ook zouden moeten wachten, we zouden de veilige beslotenheid van het schip niet hebben hoeven te verlaten!’

‘Vind jij dat werkelijk leven?’ snoof Louis. En hij keek naar Spreker, staarde naar Spreker, hield Sprekers blik vast. Spreker-tot-Dieren, een eindje van hen vandaan op de grond ineengerold, staarde naar hem terug en grijnsde als een Alice in Wonderland Cheshire-Kat. Een lang ogenblik bleven ze zo naar elkaar kijken, toen stond de Kzin ogenschijnlijk ontspannen op, en verdween met een sprong in de struiken.

Louis draaide zich om. Op de een of andere manier wist hij dat er iets belangrijks was gebeurd. Maar wat? En waarom? Hij haalde zijn schouders op, zette de vraag van zich af.

Teela, nog steeds in de stoel van haar cyclette, scheen gespan nen verder te vliegen — haar lichaam in de juiste houding om snelheidsverschillen op te vangen. Louis dacht terug aan de paar keer dat hij was gehypnotiseerd door een therapeut. Het had veel geleken op doen alsof. Omhuld door een rozig besef dat hij geen verantwoordelijkheid meer hoefde te dragen had hij toch geweten dat het allemaal een spelletje was dat hij en de hypnotiseur samen speelden. Hij kon er zich elk ogenblik uit losmaken. Maar om de een of andere reden deed je dat nooit.

Teela’s ogen werden opeens helder. Ze schudde haar hoofd, draaide zich om en zag de andere twee. ‘Louis! Hoe zijn we geland?’

‘Op de gebruikelijke manier.’

‘Help me hier eens af.’ Ze stak haai armen uit als een kind op een muur. Louis sloeg zijn armen om haar middel en tilde haar uit de cyclette. De aanraking met haar lichaam joeg een elektrische prikkeling over zijn rug, en in zijn onderlichaam verspreidde zich een warm gevoel. Hij liet zijn handen waar ze waren. ‘Het laatste dat ik me herinner is dat we anderhalve kilometer hoog waren.’

‘Van nu af aan kijk je niet meer naar de horizon.’

‘Wat is er gebeurd? Ben ik achter het stuur in slaap gevallen?’ Ze lachte, en gooide haar hoofd naar achteren, zodat haar haar een grote zachte zwarte wolk werd. ‘En jij helemaal in paniek! Sorry, Louis. Waar is Spreker?’

Die zit een konijn achterna,’ zei Louis. ‘Hee, waarom gaan we zelf ook niet een eindje om, nu we de gelegenheid hebben?’

‘Een wandeling in het bos?’

‘Goed idee.’ Hij keek haar aan en zag dat ze elkaars gedachten hadden gelezen. Hij haalde een deken tevoorschijn uit het bagagerek van zijn cyclette. ‘Klaar.’

‘Jullie verbazen me,’ zei Nessus. ‘Geen van de ons bekende intelligente rassen copuleert zo vaak als jullie. Vooruit maar. Pas op waar je gaat zitten. Bedenk wel dat hier allerlei onbekende levensvormen huizen.’

‘Wist je,’ zei Louis, ‘dat naakt vroeger hetzelfde betekende als onbeschermd?’

Want hij had het idee dat hij met zijn kleren ook zijn veiligheid aflegde. De Ringwereld had een biosfeer die ongetwijfeld bol stond van insekten en bacteriën en dingen met grote tanden en belust op protoplasmisch vlees.

‘Nee,’ zei Teela. Ze stond naakt op de deken en strekte haar armen uit naar de zon, recht boven hem. ‘Een heerlijk gevoel. Weet je dat ik je nog nooit bij daglicht naakt heb gezien?’

‘Insgelijks. Ik zou er nog aan toe kunnen voegen dat je er zo drigg goed uitziet. Hier, ik zal je iets laten zien.’ Zijn hand ging half omhoog naar zijn onbehaarde borst. ‘Drigg …’

‘Ik zie niets.’

‘Het is weg. Dat is nou het vervelende met methusalixer. Geen souvenirs, geen herinneringen. De littekens verdwijnen, en na een tijdje …’ Hij volgde een lijn dwars over zijn borst, maar onder zijn vinger voelde hij niets ongewoons.

‘Een Gummidgie graaier scheurde een stuk uit me, van mijn schouder tot mijn navel, tien centimeter breed en een goeie centimeter diep. Zijn volgende uithaal had me in tweeën gehakt. Hij besloot om eerst op te eten wat hij al van me had, en ik moet zwaar vergif voor ’m geweest zijn, want hij rolde zich gillend tot een bal in elkaar en stierf.

En nu is er niets meer van te zien. Ik heb nergens op mijn lichaam een litteken.’

‘Arme Louis. Maar op mijn lichaam is ook niets te zien.’

‘Maar jij bent een statistische abnormaliteit, en verder ben je pas twintig.’

‘O.’

‘Mmm. Je bent zacht.’

‘Nog andere herinneringen die je niet meer ziet?’

‘Ik heb wel eens een fout gemaakt met een mijnstraal …’ Hij stuurde haar hand.

Wat later ging hij op zijn rug liggen, en Teela liet zich op hem en hem in haar glijden. Ze keken elkaar een lang, schitterend, ondraaglijk ogenblik aan voor ze begonnen te bewegen.

Een vrouw, gezien door de gloed van een langzaam broeiend orgasme, schijnt te glanzen met de glorie van een engel …

… Iets ter grootte van een konijn schoot tussen de bomen uit, draafde over Louis’ borst en verdween in het struikgewas. Een ogenblik later dook Spreker-tot-Dieren op de open plek op. ‘Neem me niet kwalijk,’ riep de Kzin en rende verder achter zijn prooi aan.

Toen ze weer bij elkaar kwamen, was het haar om Sprekers mond roodbespat. ‘Voor het eerst in mijn leven,’ zei de Kzin, kalm en tevreden, ‘heb ik gejaagd om mij voedsel te verschaffen, zonder andere wapens te gebruiken dan mijn tanden en klauwen.’ Maar hij volgde Nessus’ advies op en nam een breedspectrum allergietablet.

‘Het is tijd dat we het eens over de inheemsen hebben,’ zei Nessus.

Teela keek verbaasd. ‘Inheemsen?’

Louis legde het uit.

‘Maar waarom zijn we er zo snel vandoor gegaan? Hoe konden ze ons nu iets hebben gedaan? Waren het werkelijk ménsen?’ Louis beantwoordde de laatste vraag, omdat die hem ook had dwarsgezeten. ‘Ik zie niet hoe dat mogelijk is. Wat zouden mensen hier doen, zo ver van de bekende ruimte vandaan?’

‘Er is geen twijfel mogelijk,’ interrumpeerde Spreker hun gesprek. ‘Vertrouw je zintuigen nu maar, Louis. Misschien ontdekken we wel dat het een ander ras is dan dat van jou of Teela. Maar het zijn mensen.’

‘Waarom ben je daar zo zeker van?’

‘Ik ruik ze, Louis. De geur drong tot me door toen ik de sonische capsule afzette. Ver van ons vandaan, verspreid over een heel groot oppervlak, bevinden zich mensen. Vertrouw nu maar op mijn neus, Louis.’

Louis geloofde hem. De neus van de Kzin was de neus van een carnivoor die door jagen aan de kost kwam. ‘Parallelle evolutie?’

‘Nonsens,’ zei Nessus.

‘Best.’ Het menselijk lichaam was heel geschikt voor de werktuigbouwer/werktuiggebruiker die de mens was, maar niet echt veel beter dan andere soorten lichaamsbouw. Intelligentie zat in allerlei soorten lichamen.

‘We zijn aan het tijd verspillen,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Het probleem is niet hoe er hier mensen zijn gekomen. Het probleem ligt in het eerste contact met ze. Voor ons zal iedere ontmoeting een “eerste contact” zijn.’

Louis besefte dat hij gelijk had. De cyclettes vlogen sneller dan de inheemsen het nieuws aan elkaar konden doorgeven, op wat voor manier ze dat ook deden. Als ze dat deden. Maar als ze semaforen hadden …

‘We moeten iets weten van hoe mensen zich gedragen als ze zich in deze wilde staat bevinden,’ ging Spreker verder. ‘Louis? Teela?’

‘Ik weet iets af van antropologie,’ zei Louis.

‘Dan ben jij onze woordvoerder als we mensen ontmoeten. Laten we hopen dat onze autopiloot een goede vertaling kan geven. We zullen de eerste mensen die we aantreffen aanspreken.’

Het leek wel of ze nog maar net in de lucht waren toen het bos plaatsmaakte voor een dambord van akkers. Een paar seconden later kreeg Teela de stad in het oog.

Hij leek op de steden die in afgelopen eeuwen op de Aarde hadden gestaan. Er waren een heleboel gebouwen van een paar verdiepingen hoog, aaneengeregen tot een ononderbroken massa. Een paar lange slanke torens staken boven de massa uit, met elkaar verbonden door smalle draaiende banen voor grondwagens, en dat was zeker iets dat niet een kenmerk was geweest van Aardse steden. Die hadden in die tijd gebruik gemaakt van heliports.

‘Misschien is onze speurtocht hier wel ten einde,’ zei Spreker hoopvol.

‘Ik durf met je te wedden dat er niemand meer woont,’ zei Louis. Hij raadde alleen maar, maar hij had het wel bij het rechte eind. Het werd duidelijk toen ze eroverheen vlogen.

In zijn glorietijd moest de stad van een indrukwekkende schoonheid zijn geweest. Eén ding zou de afgunst hebben opgewekt van elke stad in de bekende ruimte. Een groot aantal gebouwen had namelijk niet op de grond gerust, maar gezweefd in de lucht, met de grond en met andere gebouwen verbonden door middel van wagenbanen en lifttorens. Vrij van de last der zwaartekracht, vrij van verticale en horizontale beperkingen; de zwevende droomkastelen hadden allerlei vormen en afmetingen gehad.

Nu vlogen vier vliegcyclettes over de ruïnes. Bij het neerstorten had elk zwevend gebouw gebouwen eronder verpletterd, zodat ze niets zagen dan vergruizelde steen en gebroken glas en beton, verwrongen staal, en kromme wagenbanen en lifttorens die nog steeds ten hemel reikten.

Toen Louis het zag moest hij weer aan de inheemsen denken. Menselijke architecten bouwden geen luchtkastelen, daarvoor hadden ze een veel te indringend besef van veiligheid.

‘Ze moeten allemaal tegelijk naar beneden zijn gestort,’ zei Nessus. ‘Ik zie geen spoor van pogingen om iets te repareren. Ongetwijfeld een storing in de energie die ze in de lucht hield. Spreker, zouden Kzinti zulke dwaze dingen bouwen?’

‘Wij zijn niet zo dol op hoog wonen,’ zei de Kzin. ‘Misschien zouden mensen het wel doen als ze niet zo dol waren op hun leven.’

‘Methusalixer!’ riep Louis opeens. ‘Dat is het antwoord. Ze hadden geen methusalixer.’

‘Ja, dat zou ze minder beducht voor hun veiligheid kunnen maken. Ze zouden minder leven te beschermen hebben,’ speculeerde de poppenspeler. ‘Dat klinkt onheilspellend, nietwaar? Als ze hun eigen leven minder hoog aanslaan, dan zal dat voor het onze ook wel gelden.’

‘Je ziet problemen waar er voorlopig nog geen zijn.’

‘We weten het gauw genoeg. Spreker, zie je dat laatste gebouw, hoog, crèmekleurig, met die gebroken ramen …’

Ze waren er overheen gegleden terwijl de poppenspeler sprak. Louis, wiens beurt het was om de cyclettes te besturen, draaide om om nog eens te kijken.

‘Ja, ik had gelijk. Zie je dat. Spreker? Rook.’

Het gebouw was een op artistieke wijze gebogen en gesculptureerde pilaar van twintig verdiepingen. De ramen waren rijen zwarte ovalen. De meeste ramen van de begane grond waren afgesloten. Door de paar die open stonden stroomde dunne grijze rook met de wind mee.

De toren stond enkeldiep tussen huizen van een of twee verdiepingen. Een rij ervan was platgewalst door een rollende cilinder die uit de hemel moest zijn komen vallen. Maar de voortrollende massa was uiteengevallen tot losse brokken beton voor het die ene toren had bereikt.

De achterkant van de toren was meteen de rand van de stad. Er voorbij zagen ze alleen maar vierkante en rechthoekige stukken akkerland. Mensachtige figuurtjes kwamen de stad inrennen terwijl de cyclettes even bleven hangen en toen langzaam naar de grond zakten.

Gebouwen die er van hoog boven de grond intact hadden uitgezien waren vlak boven de grond duidelijk ruïnes. Niets was onbeschadigd. Het wegvallen van de stroomvoorziening en de rampen die ermee gepaard gingen, moesten generaties geleden al hebben plaatsgevonden. Ze waren gevolgd door vandalisme, regen, de kleine vernielingen die werden aangericht door kleine levensvormen, het metaal was gaan oxideren, en nog iets. Iets dat ervoor had gezorgd dat dorpshopen uit het prehistorische verleden bewaard waren gebleven, zodat later archeologen erin konden rondneuzen.

De bewoners van deze stad hadden haar niet herbouwd na de ramp. Ze waren ook niet weggetrokken. In plaats daarvan waren ze in de ruïnes blijven wonen.

En het afval van hun bestaan had zich om hen heen opgehoopt. Afval. Lege dozen. Stof dat door de wind werd aangevoerd. Oneetbare voedselresten, botten, en dingen die op Aarde ‘wortelloof’ en ‘aardappelschillen’ zouden hebben geheten. Kapot gereedschap. Het accumuleerde zich als de mensen te lui waren of te hard moesten werken om het weg te halen. Het accumuleerde, en de rommel werd zachter en mengde zich dooreen, en de massa zakte ineen onder zijn eigen gewicht en werd nog verder samengeperst door zware voeten, jaar na jaar, generatie na generatie. De oorspronkelijke ingang van de toren was er al onder begraven, zo hoog was de grond nu al geworden. Toen de cyclettes zich neerzetten op samengepakte aarde, drie meter boven wat vroeger een parkeerterrein voor grote grondvoertuigen was geweest, kwamen vijf mensachtige inheemsen plechtig en waardig door een raam op de eerste verdieping schrijden.

Het raam was een dubbel erkerraam, meer dan groot genoeg voor een dergelijke processie. De onderlijst en bovenlijst waren versierd met tussen de dertig en de veertig menselijk uitziende schedels. Louis kon geen duidelijke bedoeling zien achter die manier van schikken.

De vijf liepen naar de cyclettes toe. Toen ze dichtbij waren, aarzelden ze, zichtbaar onzeker over wie nu de leider was van het viertal. Zij zagen er ook menselijk uit, maar niet heel erg menselijk. Het was wel duidelijk dat ze tot een volkomen onbekend ras behoorden.

Ze waren alle vijf minstens vijftien centimeter korter dan Louis Wu. Waar hun huid zichtbaar was, was hij licht, bijna spookachtig wit naast Teela’s noordse roze of Louis’ donkere geelbruin. Hun romp was kort, hun benen waren lang. Ze liepen met hun armen op precies dezelfde manier gevouwen, en hun vingers waren bijzonder lang, en liepen spits toe, zodat ze stuk voor stuk een geboren chirurg zouden zijn geweest in de tijd dat de mens nog aan chirurgie deed.

Hun haar was nog eigenaardiger dan hun handen. Bij alle vijf functionarissen had het dezelfde kleur: asblond. Hun haar en baard waren gekamd, maar niet geknipt of bewerkt, en achter die baard ging op hun ogen na hun hele gezicht schuil.

Natuurlijk zagen ze er allemaal hetzelfde uit.

‘Ze zijn zo harig!’ fluisterde Teela.

‘Blijf zitten op jullie cyclettes,’ beval Spreker zacht. ‘Wacht tot ze bij ons zijn. Ga er dan af. We hebben toch allemaal onze cornmunicatorschijven bij ons?’

Louis had de zijne aan de binnenkant van zijn linkerpols. De schijven stonden in verbinding met de autopiloot van de Leugenaar. Ze zouden op deze afstand nog goed moeten werken, en de autopiloot zou elke nieuwe taal moeten kunnen vertalen.

Maar ze konden de drigg dingen op geen enkele manier uitproberen, alleen door ze in de praktijk te gebruiken. En al die schedels …

Andere inheemsen stroomden nu ook het ex-parkeerterrein op. De meesten bleven staan toen ze de confrontatie die zo meteen zou plaatsvinden zagen, zodat zich een menigte vormde, een soort halve cirkel, op behoorlijke afstand van waar het gesprek plaats zou vinden. Een normale menigte zou hebben geroezemoesd: speculerend gepraat, en gissingen en onenigheid. Deze menigte was onnatuurlijk stil.

Misschien dwong de aanwezigheid van het publiek de vijf functionarissen wel tot een beslissing. Ze liepen op Louis Wu toe … Ze zagen er in feite niet alle vijf hetzelfde uit. Hun lengte was niet hetzelfde. Allemaal waren ze mager, maar een was er bijna een skelet en een had bijna spieren. Vier waren gekleed in vormeloze, bijna kleurloze bruine gewaden, een vijfde in een gewaad van dezelfde snit — uit een zelfde soort deken misschien? — maar de kleur ervan was verbleekt roze.

De man die Louis aansprak, was de dunste van de vijf. De rug van zijn hand was versierd met een blauwe getatoeëerde vogel. Louis antwoordde.

De getatoeëerde man hield een korte toespraak. Dat was een gelukje, want de autopiloot had gegevens nodig om met vertalen te kunnen beginnen.

Louis gaf weer antwoord.

Weer nam de getatoeëerde man het woord. Zijn vier metgezellen volhardden in hun stilzwijgen. Hetzelfde gold, ongelooflijk genoeg, voor de menigte.

Niet lang daarna kwamen er woorden en stukken van zinnen uit de schijven …

Later bedacht hij dat hij had moeten begrijpen wat het stilzwijgen van de menigte betekende. Het was hun houding die hem misleidde. De grote halve cirkel van de menigte, dan de vier harige mannen in hun mantels, op een rij, en de man met de hand met de tatoeage, die praatte.

‘We noemen de berg Vuist-van-God.’ Hij wees recht naar stuurboord. ‘Waarom? Waarom niet, als u me niet kwalijk neemt, architect.’ Hij moest de grote berg bedoelen, die ze achter zich hadden gelaten, naast het schip, en die nu volkomen onzichtbaar was door de heiige lucht, en de enorme afstand die ze hadden afgelegd. Louis luisterde, en kwam van alles te weten. De autopiloot was een heel geslaagde vertaler. Langzaam vormde zich een beeld, een beeld van een boerendorp te midden van de puinhopen van wat ooit een machtige stad was geweest …

‘Het is waar, Zignamuklikklik is niet meer zo groot als de stad vroeger was. Maar toch zijn onze woningen veel beter dan wat wij voor onszelf zouden kunnen maken. Ook als een dak openstaat naar de hemel, dan toch blijven de lager gelegen delen tijdens een korte regenbui droog. De gebouwen van deze stad zijn gemakkelijk warm te houden. En in tijden van oorlog zijn ze gemakkelijk te verdedigen. en moeilijk plat te branden.

En daarom, architect, gaan wij weliswaar ’s ochtends onze akkers bewerken, maar ’s avonds keren wij terug naar onze woningen aan de rand van Zignamuklikklik. Waarom zouden wij ons inspannen om betere behuizingen te bouwen als de oude ons beter van dienst zijn?’

Twee angstaanjagende buitenwerelders, en twee bijna mensen, zonder baarden en onnatuurlijk lang, alle vier op vleugelloze metalen vogels, en uit hun mond kwam onverstaanbaar geluid, en uit metalen schijven kwamen dingen die ze verstonden … geen wonder dat de inheemsen ze hadden aangezien voor de bouwers van de Ringwereld. Louis deed niets om ze deze gedachte uit hun hoofd te praten. Uitleggen waar ze vandaan kwamen en waarom ze hier waren zou dagen hebben gekost, en ze waren hier om te leren, niet om te onderwijzen.

Deze toren, architect, is onze regeringszetel. We voeren van hieruit het bewind over meer dan duizend mensen. Zouden we een beter paleis kunnen bouwen dan deze toren? We hebben de bovenste verdiepingen afgesloten, zodat de delen die wij gebruiken warm blijven. Een keer hebben we de toren verdedigd door puin van de hoogste verdiepingen te werpen. Ik weet nog wel dat ons ergste probleem onze hoogtevrees was …

Toch verlangen wij naar de terugkeer van de dagen van weleer, toen onze stad duizendmaal duizend mensen bevatte, en gebouwen zweefden in de lucht. Wij hopen dat u zult besluiten die dagen terug te brengen. De ouden zeggen dat in de dagen van verwondering deze wereld zelf was gebogen in de vorm die hij heden ten dage bezit. U wilt zich misschien verwaardigen te zeggen of dit waar is?’

‘Het is waar,’ zei Louis.

‘En komen die dagen ook terug?’

Louis gaf een antwoord dat, hoopte hij, zowel bevestigend als ontkennend kon worden uitgelegd. Hij voelde, of giste, dat de ander teleurgesteld was.

De uitdrukking op het gezicht van de harige man was niet gemakkelijk te lezen. Gebaren zijn een soort code, en de gebaren die deze man maakte waren anders dan die van een beschaving van Aardse origine. Platinakleurig haar in dichte krullen bedekte het gehele gezicht, afgezien van de ogen, die bruin waren, en zacht. Maar in de ogen ligt niet veel uitdrukking, ondanks het populaire bijgeloof.

Zijn stem was zacht en zangerig, bijna of hij verzen aan het reciteren was. De autopiloot vertaalde Louis’ woorden tot een soortgelijk zangerig geluid, al kreeg Louis de vertaling op normale gesprekstoon. Louis kon de andere schijven zachtjes horen fluiten en grauwen in de taal van Nessus en de Heldentaal.

Louis stelde vragen.

‘Neen, architect, we zijn geen bloeddorstig volk. Zelden slechts voeren wij oorlog. De schedels? Ze liggen overal waar je loopt in Zignamuklikklik. Ze hebben daar van de val van de stad af gelegen. Wij gebruiken ze bij wijze van versiering en om hun symbolische betekenis.’ Plechtig hief de man zijn hand op, de rug naar Louis, en liet het vogelsymbool zien.

En de hele menigte schreeuwde: ‘ — —!’

Het woord werd niet vertaald.

Het was de eerste keer dat iemand anders dan de man die steeds had gesproken iets had gezegd.

Louis had iets gemist, en hij wist het. Jammer genoeg was er geen tijd om zich daarover het hoofd te breken.

‘Laat ons een wonder zien,’ zei de woordvoerder. ‘We twijfelen niet aan uw macht. Maar wellicht komt u nimmer meer langs onze stad. Wij willen gaarne een herinnering hebben die wij kunnen doorgeven aan onze kinderen.’

Louis dacht na. Ze hadden al gevlogen als vogels; die truc zou geen tweede keer opgaan. Manna dan, uit de autokeuken? Maar zelfs Aardebewoners reageerden verschillend op hetzelfde voedsel. Het verschil tussen voedsel en afval was grotendeels cultureel bepaald. Sommigen aten sprinkhanen met honing, anderen geroosterde slakken, en wat voor de een kaas was, was voor de ander verrotte melk. Dat kon hij maar beter niet riskeren. De flitslicht laser dan?

Toen Louis zijn hand in de bagagezak van zijn cyclette stak, raakte de eerste rand van een schaduwvlak de rand van de zon. Duisternis zou zijn demonstratie nog indrukwekkender maken.

Met wijdopen diafragma en laag vermogen liet hij het licht eerst op de woordvoerder vallen, toen op de vier mederegeerders, en ten slotte op de gezichten van de menigte. Als ze onder de indruk waren dan wisten ze dat goed te verbergen. Louis liet niets blijken van zijn teleurstelling en richtte het licht hoger.

Het figuurtje dat hij zich tot doel had gekozen, stak uit het dak van de toren. Het was bijna een gemoderniseerde, surrealistische waterspuwer, zoals lang geleden de kerken op Aarde ze hadden gehad. Zijn wijsvinger verschoof, en de straal versmalde tot een potlooddunne streep groen licht. De waterspuwer had opeens een withete navel.

Louis wachtte op het applaus.

‘U vecht met licht,’ zei de man met de tatoeage. ‘Dat is toch zeker verboden!’

‘ — —!’ schreeuwde de menigte, en zweeg weer even plotseling. ‘Wisten het niet? Hoe kon u het niet weten? Hebt u dan niet de Boog opgericht ten teken van de Overeenkomst met de Mens?’

‘Welke boog bedoelt u?’

Het gezicht van de harige man was verborgen, maar zijn verbazing was duidelijk. ‘De Boog over de wereld, o Architect!’ Toen begreep Louis het pas. Hij schoot in de lach.

De harige man stompte hem onhandig in het gezicht.

De klap kwam niet hard aan, want de harige man was tenger gebouwd, en zijn handen waren fragiel. Maar het deed pijn. Louis was niet gewend aan pijn. De meeste mensen uit zijn eeuw hadden nooit meer pijn gevoeld dan wanneer je een teen stoot. Pijnstillende middelen waren daar te doeltreffend voor, en medische hulp was altijd dichtbij. Als je bij het skiën je been brak, ;. duurde de pijn meestal seconden, geen minuten, en de herinnering werd vaak weggedrukt als een onverdraaglijk trauma. Lang voor Louis Wu’s geboorte was kennis van vechtsporten als karate, judo, jiujitsu en boksen al illegaal. Louis Wu kon heel, heel slecht vechten. De dood kon hij onder ogen zien, maar pijn niet.

De klap deed pijn. Louis gilde en liet zijn flitslichtlaser vallen. Het publiek kwam op het viertal afgestormd. Tweehonderd harige mannen, dol van woede, werden duizend duivels, en het ging opeens helemaal niet zo leuk meer als even daarvoor.

De broodmagere woordvoerder had allebei zijn armen om Louis Wu heengeslagen, en hield hem met hysterische kracht vast. Louis, al even hysterisch, wrong zich in een krampachtige beweging los. Hij zat op zijn cyclette, zijn hand rustte al op de stijghendel, toen de rede het van de paniek won.

De andere cyclettes zaten aan de zijne gekoppeld. Als hij opsteeg, dan zouden zij hetzelfde doen, met of zonder hun passagiers. Louis keek om zich heen.

Teela Brown was al in de lucht. Ze keek naar beneden naar het gevecht, haar wenkbrauwen bezorgd gefronst. Ze had er niet aan gedacht te proberen of ze kon helpen.

Spreker was als een dolleman bezig. Hij had al een stuk of zes tegenstanders geveld. Terwijl Louis toekeek zwaaide de Kzin met zijn flitslichtlaser en verpletterde een schedel.

De harige mannen stonden in een aarzelende kring om hem heen. Langgevingerde handen probeerden Louis uit zijn stoel te trekken. En ze waren aan de winnende hand, al hield Louis met handen en voeten het zadel vast. Op het laatste ogenblik dacht hij er pas aan om zijn sonische capsule in te schakelen.

De inheemsen gilden toen ze weggedrukt werden.

Er zat nog steeds iemand op Louis’ rug. Louis trok hem los, liet hem vallen, zette de sonische capsule af en toen weer aan om hem weg te werken en keek om zich heen of hij Nessus zag.

De poppenbaas probeerde zijn cyclette te bereiken. De inheemsen schenen zijn vreemd uitziende lichaam te vrezen. Zijn weg werd maar door één man versperd; maar die man was wel gewapend met een metalen staaf uit een oude machine.

Toen Louis hen zag haalde de man al uit naar een hoofd van de poppenspeler.

Nessus’ hoofd ging met een ruk naar achteren. Hij draaide zich om op zijn voorbenen, zodat zijn rug naar het gevaar was gekeerd, maar hij ook zijn cyclette achter zich had.

De vluchtreflex van de poppenspeler had hem ten dode opgeschreven — tenzij Spreker of Louis hem op tijd te hulp konden komen. Louis deed zijn mond open om te schreeuwen, en de poppenspeler maakte zijn beweging af.

Louis deed zijn mond weer dicht.

De poppenspeler draaide zich opnieuw om, en vervolgde zijn weg naar zijn cyclette. Niemand probeerde hem tegen te houden. Zijn achterhoef liet bloedige sporen na op het opeengepakte vuil van het terrein.

Sprekers kring van bewonderaars was nog steeds buiten zijn bereik. De Kzin spuwde op de grond voor hun voeten — geen Kzinti gebaar, maar een menselijk — draaide zich om, en klom op zijn cyclette. Zijn flitslichtlaser zat tot aan de elleboog van zijn linkerhand onder het bloed.

De man die Nessus had proberen tegen te houden was blijven liggen waar hij in elkaar was gezakt. Om zijn lichaam vormde zich een grote plas bloed.

De anderen waren al in de lucht. Louis steeg op, achter ze aan. Op een afstand zag hij al wat Spreker aan het doen was, en hij riep: ‘Hou op! Dat is niet nodig.’

Spreker had het gewijzigde stuk graafgereedschap tevoorschijn gehaald, en zei: ‘Moet het dan nodig zijn?’

Maar hij had niet gedaan wat hij van plan was. ‘Niet doen,’ zei Louis smekend. ‘Het zou moord zijn. Hoe kunnen ze ons nu nog wat doen? Stenen naar ons gooien?’

‘Misschien gebruiken ze jouw flitslichtlaser wel tegen ons.’

‘Dat mogen ze helemaal niet. Er bestaat een taboe tegen.’

‘Dat zei die woordvoerder. Maar geloof jij hem?’

‘Ja.

Spreker borg het wapen weg en Louis slaakte een zucht van opluchting: hij had niet anders verwacht of de Kzin zou de stad met de grond gelijk hebben gemaakt. ‘Hoe zou zo’n taboe tot stand komen? Door een oorlog met energiewapens?’

‘Of door een bandiet die was gewapend met het laatste laserkanon van de Ringwereld. Jammer dat er niemand is aan wie we dat kunnen vragen.’

‘Je neus bloedt.’

Nu hij er zich rekenschap van gaf: Louis’ neus stak inderdaad pijnlijk. Hij koppelde zijn cyclette aan die van Spreker en begon medische spullen uit te pakken om er wat aan te doen. Onder hen woelde een kolkende, gefrustreerde lynchmenigte aan de rand van Zignamuklikklik.

Sterrezaadlokker

‘Ze hadden moeten knielen,’ zei Louis klaaglijk. ‘Dat zette me op ’t verkeerde spoor. En de communicatieschijf zei de hele tijd “architect”, terwijl het “god” had moeten zijn.’

‘God?’

‘Ze hebben goden gemaakt van de bewoners van de Ringwereld. Ik had moeten merken hoe stil het was. Driggit, alleen die priester zei wat, de rest zweeg als het graf! Ze deden allemaal alsof ze luisterden naar een oude litanie. Alleen reageerde ik steeds weer op de verkeerde manier.’

‘Een godsdienst! Wat vreemd. Maar je had niet moeten lachen,’ zei Teela ernstig. ‘Niemand lacht in een kerk, zelfs toeristen niet.’

Ze vlogen onder een steeds kleiner wordende rand zon boven hen. De Ringwereld was boven zichzelf te zien: een boog van gloeiende blauwe stukken, met de minuut feller van kleur.

‘Toen vond ik een grappige gedachte,’ zei Louis. ‘Het is nog steeds grappig. Ze zijn vergeten dat ze op een ring wonen. Ze denken dat ’t een boog is.’

Een scherp suizend geluid kwam door de sonische capsule, werd een ogenblik lang een razende storm, en hield toen abrupt op. Ze vlogen nu sneller dan het geluid.

Zignamuklikklik werd kleiner achter hen. De stad zou zich nooit kunnen wreken op de demonen. De mensen zouden hen waarschijnlijk nooit meer zien.

‘Het ziet eruit als een boog,’ zei Teela.

‘Ja, je hebt gelijk. Ik had niet moeten lachen. Maar we zijn in zoverre gelukkig dat we onze fouten achter ons kunnen laten. Het enige dat we ooit hoeven te doen is opstijgen. Dan kan niemand ons nog wat doen; en in te halen zijn we ook niet.’

‘Een paar fouten moeten we met ons meedragen,’ zei Spreker. ‘Eigenaardig dat je dat zegt.’ Louis krabde afwezig aan zijn reus die even gevoelig was als een blok hout. De verwonding zou genezen voor de pijnstiller zou zijn uitgewerkt.

Een paar fouten moeten we met ons meedragen …

Maar Spreker moest aan iets anders hebben gedacht toen hij dat zei. Aan wat?

De lijn die de dag scheidt van de nacht wordt de terminator genoemd. De terminator van de Aarde is te zien van de Maan, en ook wanneer je in een baan om de Aarde draait, maar niet wanneer je je op de Aarde zelf bevindt.

Maar de rechte lijnen die donker van licht scheidden op de boog van de Ringwereld, waren allemaal terminators.

De terminator schoot van draaiwaarts op de vliegcyclettes af. Hij liep van de grond tot de hemel, van oneindigheid-bakboord tot oneindigheid-stuurboord. Hij kwam op hen toe als was hij een zichtbaar gemaakt noodlot, als een bewegende muur, te groot om te kunnen worden ontweken.

Toen was hij bij hen. De corona boven hen werd feller, vlamde toen hel op, toen het wegglijdende schaduwvlak een schijfje zon blootgaf. Louis keek naar de nacht aan zijn linker, en de dag aan zijn rechterhand, terwijl de schaduw van de terminator weggleed over een eindeloze vlakte. Een vreemde zonsopgang, speciaal in scène gezet voor Louis Wu de toerist.

Ver van hen vandaan, aan stuurboord, voorbij het punt waar het land tot nevel werd, werden de scherpe contouren van een berg zichtbaar in het nieuwe daglicht.

‘Vuist-van-God,’ zei Louis Wu en proefde de rollende klanken van de naam in zijn mond. Wat een naam voor een berg! Maar vooral: wat een naam voor de grootste berg ter wereld!

Louis Wu de mens had last van pijntjes. Als zijn lichaam zich niet snel begon aan te passen dan zouden zijn verkrampte gewrichten hem dwingen om voorgoed in een zittende houding te blijven, en zou hij nooit een vin meer verroeren. En verder begonnen zijn voedselblokken te smaken naar — ja, naar blokken. En ook was hier en daar zijn neus nog steeds ongevoelig. En er was nog steeds géen kraantje voor koffie.

Maar Louis Wu de toerist vermaakte zich uitstekend.

Neem de vluchtreflex van de poppenspelers nou es. Niemand had ooit vermoed dat het ook wel es een vechtreflex zou kunnen zijn. Een reflex waarbij het hoefje van het derde been wordt vrijgemaakt voor een moordende uithaal: Louis had het Nessus zien doen; de poppenbaas had iemands hart door een verbrijzelde ruggegraat getrapt. En niemand had het ooit vermoed. Alleen Louis Wu wel.

Neem de sterrezaadlokker nou es. Wat een poëtische gedachte, zo’n ding. Een eenvoudig apparaatje, dat al duizenden jaren geleden was uitgevonden, had Nessus gezegd. En geen poppenspeler had er ooit aan gedacht het bestaan ervan te vermelden, tot gisteren.

Maar poppenbazen waren zo volmaakt onpoëtisch.

Wisten de poppenbazen waarom schepen van de Buitenstaanders sterrezaden volgden? Verkneukelden ze zich omdat ze het wisten? Of waren ze achter dat geheim gekomen, en hadden ze het vervolgens weggegooid, omdat het niet relevant was in hun streven naar het eeuwige leven?

Nessus had zijn intercom uitgezet. Hij sliep waarschijnlijk. Louis stuurde een oproepsein, zodat de poppenspeler het lampje op zijn bedieningspaneel zou zien en contact zou opnemen als hij wakker werd.

Wist hij het?

De sterrezaden: dingen zonder verstand, die in grote aantallen aanwezig waren in de kern van het melkwegstelsel. Hun metabolisme: de zonnefenix; hun voedsel: de schaarse waterstof van de interstellaire ruimte. Ze bewogen zich voort door middel van een fotonzeil, enorm groot, met een hoog reflecterend vermogen, dat op dezelfde manier kon worden gehanteerd als een parachute. Een sterrezaad legde zijn ei meestal aan de rand van de intergalactische ruimte, en ging dan weer, zonder ei, terug naar de kern. Als het ei was uitgekomen, moest het sterrezaadjong zelf de weg naar huis zien te vinden, meegevoerd door de protonwind naar de warme, waterstofrijke kern.

Waar de sterrezaden gingen, daar gingen ook de Buitenstaanders. Waarom volgden de Buitenstaanders sterrezaden? Een zinloze vraag, maar wel een poëtische.

Misschien toch niet zo poëtisch. In het verleden, zo ongeveer halverwege de eerste Mens-Kzin oorlog, was een sterrezaad zig gegaan inplaats van zag, en het schip van de Buitenstaanders dat het volgde was langs Procyon gekomen. En was daar lang genoeg gebleven om Tisgelukt een hyperaandrijving te verkopen.

Het schip zou even goed in een stuk van de ruimte terecht hebben kunnen komen dat van de Kzinti was.

En waren de poppenspelers rond die tijd niet druk bezig de Kzinti te bestuderen?

‘Driggit! Dat komt ervan als je je gedachten de vrije loop laat. Discipline, dat heb ik nodig.’

Maar waren ze met dat onderzoek bezig, of waren ze dat niet? Natuurlijk waren ze dat wel. Nessus had het zelf gezegd. De poppenspelers waren bezig geweest met een onderzoek naar de Kzinti, om te zien of die veilig konden worden uitgeroeid.

Toen had de Mens-Kzin oorlog hun probleem opgelost. Een schip van de Buitenstaanders was puur bij toeval in de menselijke ruimte terechtgekomen en had daar Tisgelukt een hyperaandrijving verkocht, terwijl de armada van de Kzinti van de andere kant op het door de mens bewoonde stuk van de melkweg af kwam stormen. Toen de oorlogsschepen van de mens eenmaal hyperaandrijving hadden, waren de Kzinti geen bedreiging meer voor mens en poppenspeler.

‘Nee, dat zouden ze toch niet durven?’ zei Louis tegen zichzelf. De gedachte ontzette hem.

Als Spreker er ooit …’ Maar die mogelijkheid was nog erger. Ten experiment in selectief fokken,’ zei Louis hardop. ‘Selectief-het-mos-nie-magge-fokken. Maar ze hebben ons gebruikt. Ze hebben ons gebruikt!’

‘Ja,’ zei Spreker-tot-Dieren.

Een ogenblik was Louis er zeker van dat hij zich dat had ingebeeld. Toen zag hij Sprekers transparante miniatuurhoofd boven aan zijn dashboard. Hij had de intercom open laten staan. ‘Drigg en nog eens drigg! Je zat te luisteren!’

‘Niet omdat ik dat zo graag wilde, Louis. Ik was vergeten mijn intercom af te zetten.’

‘O.’ Te laat herinnerde Louis zich hoe Spreker naar hem had gegrijnsd, zogenaamd buiten gehoorbereik, toen Nessus klaar was met zijn beschrijving van een sterrezaadlokker. Herinnerde zich dat de oren van een Kzin de oren zijn van een carnivoor die jaagt op wat hij eet. Herinnerde zich dat de glimlachreflex van de Kzin is bedoeld om de tanden te ontbloten voor het gevecht.

‘Je had het daarnet over selectief,’ zei Spreker.

‘Ik was gewoon …’ stotterde Louis.

‘De poppenspelers zetten het menselijke ras in tegen dat van de Kzinti, om ervoor te zorgen dat de expansiezucht van de Kzinti aan banden werd gelegd. Ze hadden een sterrezaadlokker. Louis. Daarmee lokten ze een schip van de Buitenstaanders de menselijke ruimte binnen, om ervoor te zorgen dat de mens de overwinning behaalde. Een experiment in selectief fokken, noemde jij het.’

‘Floor nou es, dat is een heel onzekere serie veronderstellingen. Als je nou even kalm blijft … Naar die serie veronderstellingen is bij ons allebei opgekomen.’

‘Um.’

‘Ik verkeerde in onzekerheid of het beter was Nessus nu meteen hiermee te confronteren, of dat ik moest wachten tot we ons doel hadden bereikt: de Ringwereld verlaten. Nu jij op de hoogte bent van de toestand heb ik geen keus.’

‘Mau …’ Louis deed zijn mond dicht. De sirene had hem toch overstemd. Spreker had de knop voor ‘noodtoestand’ ingedrukt. De sirene was een maniakale mechanische krijs, een subsonisch en supersonisch geluid dat zo door je heen knarste dat het pijn deed. Nessus kwam met een ruk tevoorschijn. ‘Ja? Ja?’

Spreker brulde zijn antwoord. ‘Jullie hebben je in een oorlog gemengd, in het voordeel van de vijand! Jullie daad staat gelijk aan een oorlogsverklaring aan het Patriarchaat!’

Teela had haar intercom net op tijd aangezet om het laatste stuk te horen. Louis ving haar blik op, schudde zijn hoofd. Bemoei je er niet mee.

De hoofden van de poppenspeler golfden heen en weer als slangen; hij was duidelijk verbaasd. Zijn stem was zonder inflexie. zoals gebruikelijk. Waar heb je het over?’

‘De Eerste Oorlog tegen de Mens. Sterrezaadlokkers. De hyper-aandrijving van de Buitenstaanders.’

Een driehoekig hoofd verdween uit beeld. Louis zag een zilveren vliegcyclette uit de formatie wegglijden, en hij wist dat het Nessus was.

Hij maakte zich niet al te veel zorgen. De andere twee cyclettes waren net zilveren muggen, zo ver waren ze van hem vandaan, en zo ver van elkaar. Als er een gevecht op de grond had plaats gevonden, dan zou iemand ernstig gewond hebben kunnen raken. Maar wat kon er hier in de lucht gebeuren? De cyclette van de poppenspeler moest wel sneller zijn dan die van Spreker. Nessus zou daar heus wel voor gezorgd hebben; als het nodig was zou hij sneller moeten kunnen zijn dan een Kzin.

Alleen was de poppenspeler niet op de vlucht geslagen. Hij maakte een bocht om achter Spreker te komen.

‘Ik wil je niet doden,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Als je van plan bent me aan te vallen, bedenk dan wel dat het bereik van je tasp wel eens minder zou kunnen zijn dan dat van het graafwerktuig van de Slavendrijvers. GRAUW!’

De strijdkreet van de Kzin was bloedstollend. Louis’ spieren verstarden, net als bij tetanus. Hij was zich maar nauwelijks bewust van het feit dat de zilveren stip wegdraaide van Sprekers cyclette. Maar hij zag wel Teela’s blik: pure bewondering in haar ogen. En haar mond was opengevallen.

‘Ik ben niet van plan je te vermoorden,’ zei Spreker wat kalmer. ‘Maar ik wil wel antwoorden hebben, Nessus. We weten dat jouw ras in staat is sterrezaden een bepaalde richting op te sturen.’

‘Ja,’ zei Nessus. Zijn cyclette schoot weg naar bakboord met een snelheid die aan het ongelooflijke grensde. De ijzige kalmte van Nessus en Spreker was een illusie: Louis Wu kon geen uitdrukking lezen op het gezicht van een buitenaards wezen, en de buitenaardse wezens konden geen menselijke uitdrukking leggen in het Interwerelds.

Nessus vluchtte voor zijn leven, maar de Kzin vloog nog steeds in formatie. Hij zei: ‘Ik wil antwoorden hebben, Nessus.’

‘Je vermoedens berusten op waarheid,’ zei de poppenspeler. ‘Ons onderzoek naar veilige methoden om de uitroeiing te bewerkstelligen van de bloeddorstige, vleesetende Kzinti toonde aan dat je ras een groot potentieel heeft en dat het mogelijkerwijs ons van nut zou kunnen zijn. We namen stappen om ervoor te zorgen dat jullie je ontwikkelden tot een niveau waarop jullie op vreedzame wijze om konden gaan met rassen van andere werelden. Onze methoden waren indirect, en heel veilig.’

‘Heel veilig. Nessus, dit staat me niets aan.’

‘Mij ook niet,’ zei Louis Wu.

Hij was niet voorbijgegaan aan het feit dat zowel Nessus als Spreker nog steeds Interwerelds sprak. Ze hadden hem buiten het gesprek kunnen houden door de Heldentaal te gebruiken. Ze hadden er echter de voorkeur aan gegeven om de mensen bij het gesprek te betrekken, want de twist betrof ook Louis Wu.

‘Jullie hebben ons gebruikt,’ zei hij. ‘Jullie hebben ons even grondig gebruikt als de Kzinti.’

‘Maar tot ons nadeel,’ wierp de Kzin tegen.

‘Er kwamen ook een aantal mensen om in de oorlogen tussen Mens en Kzin.’

‘Louis, laat ’m met rust.’ Teela Brown voegde zich bij de strijdenden. Driggit, als de poppenspelers er niet waren geweest, dan zouden we nu allemaal slaven van de Kzinti zijn. Ze zorgden ervoor dat de Kzinti de beschaving niet vernietigden!’

Spreker glimlachte en zei: ‘Wij hadden ook een beschaving.’

De poppenbaas was een zwijgend, spookachtig beeld, een één-ogige python, die klaarstond om toe te slaan. De andere mond bestuurde waarschijnlijk zijn cyclette, nu een heel eind van de andere drie vandaan.

‘De poppenspelers hebben ons gebruikt,’ zei Louis Wu. ‘Gebruikt als een stuk gereedschap, om ervoor te zorgen dat de Kzinti evolueerden.’

‘Maar het werkte!’ hield Teela vol.

Het geluid was bijna het spinnen van een kat, een zacht, dreigend gegrauw. Maar niemand zou de uitdrukking op Sprekers gezicht voor een glimlach hebben kunnen houden.

‘Het werkte!’ vloog Teela op. ‘Jullie zijn nu een vreedzaam ras, Spreker. Jullie leiden een gewoon bestaan naast …’

‘Zwijg, mens!’

‘Naast wezens die jullie gelijke zijn,’ zei ze edelmoedig. ‘Jullie hebben geen ander ras meer aangevallen sinds …’

De Kzin haalde het gewijzigde graafwerktuig van de Slavendrijvers te voorschijn en hield het voor de intercom zodat Teela het kon zien. Ze hield abrupt op met praten.

Wij hadden ook het slachtoffer kunnen zijn,’ zei Louis.

Ze luisterden alle drie aandachtig. ‘Wij hadden ook het slachtoffer kunnen zijn,’ herhaalde hij. ‘Als de poppenspelers een bepaalde karaktertrek of eigenschap in de mens hadden willen zweeg. ‘O,’ zei hij. ‘Teela. Ja, natuurlijk.’

De poppenspeler reageerde niet.

Teela schoof heen en weer onder Louis’ blik. ‘Wat is er aan de hand, Louis? Louis!’

‘Sorry. Er kwam net een gedachte in me op … Nessus, vertel eens wat. Vertel eens wat over de Vruchtbaarheidsvoorschriften.’

‘Louis, ben je nou gek geworden?’

‘Juuuhh,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Daar had ik zelf ook wel aan gedacht, mettertijd. Nessus?’

‘Ja,’ zei Nessus.

De cyclette van de poppenspeler was een in de verte verdwijnende zilveren stip, bijna onzichtbaar tegen een groter, vager helder punt voor hen, iets verder van hen vandaan dan twee punten op Aarde van elkaar verwijderd kunnen zijn. Het beeld op de intercom was het onveranderlijke, onleesbare rare gezicht van een poppenbaas: een platte driehoekige schedel en slappe grijp lippen. Hij zag er niet gevaarlijk uit, deze poppenspeler.

‘Jullie hebben geknoeid met de Vruchtbaarheidsvoorschriften van de Aarde.’

‘Waarom?’

‘Wij mogen mensen graag. We vertrouwen mensen. We hebben tot wederzijds voordeel handel gedreven met mensen. Het is in ons voordeel om mensen het leven gemakkelijker te maken, want het is wel zeker dat zij eerder de Wolken van Magelhaen bereiken dan wij.’

Trachtig. Dus jullie mogen ons wel. En verder?’

We streefden ernaar om jullie genetisch te verbeteren. Maar wat moesten we verbeteren? Niet jullie intelligentie. Intelligentie is niet jullie grote kracht. Ook jullie gevoel voor zelfbehoud niet, of jullie duurzaamheid, of jullie talenten in de oorlog.’

‘En dus besloten jullie om ons fortuinlijk te maken,’ zei Louis. ‘Zodat we altijd geluk zouden hebben bij wat we maar deden.’ En hij begon te lachen.

Toen besefte Teela pas wat er gaande was. Haar ogen werden groot en rond en er kwam een blik van afschuw in. Ze probeerde iets te zeggen, maar bracht alleen maar een krassend geluid voort. ‘Natuurlijk,’ zei Nessus. ‘Hou alsjeblieft op met lachen, Louis. De beslissing was zeer zinnig. Jouw ras heeft altijd ongelooflijk veel geluk gehad. Jullie geschiedenis laat zich lezen als een serie ontsnappingen-op-het-laatste-nippertje, aan interne atoomoorlogen, aan verstikking van je planeet door industrieel afval, aan ecologische rampen, aan gevaarlijk massieve asteroïden, aan de nukken en kuren van jullie wat variabele zon, en zelfs aan de explosie in de Kern van de Melkweg, die jullie alleen maar door puur toeval te weten zijn gekomen. ‘Louis, waarom lach je nog steeds?’

Louis lachte nog steeds omdat hij naar Teela keek. Teela’s gezicht werd gekenmerkt door een vuurrode blos. Haar blik gleed alle kanten op, alsof ze een plek zocht om zich te verbergen. Het is niet prettig om je er rekenschap van te geven dat je deel uit maakt van een genetisch experiment.

‘En dus veranderden we de Vruchtbaarheidsvoorschriften. Het ging verbazingwekkend gemakkelijk. Ons vertrek uit de bekende ruimte veroorzaakte een ineenstorting van de aandelenmarkt. Economische manipulaties ruïneerden een aantal leden van het Controlerend Orgaan. We kochten een aantal van hen om, chanteerden anderen met opsluiting in de Schuldenaars gevangenis, en brachten het verhaal van corruptie in het Orgaan groot genoeg om een verandering af te dwingen. Het was een afschuwelijk dure onderneming, maar heel veilig, en voor een deel geslaagd. We waren in staat de Loterijen op poten te laten zetten, en hoopten op die manier een subsoort van mensen te kweken die ongekend veel geluk hadden.’

‘Monster!’ schreeuwde Teela. ‘Monster!’

Spreker had zijn graafwerktuig weer weggeborgen. Hij zei: ‘Teela, je klaagde niet toen je hoorde dat de poppenspelers genetische manipulaties hadden uitgevoerd met mijn ras. Ze trachtten een dociele Kzin te fokken. Daartoe deden ze met ons wat een bioloog doet met sheets: hij doodt wat hij onder de maat vindt of niet kan gebruiken, en houdt de rest. Je zei heel trots en vergenoegd dat deze misdaad jouw ras tot voordeel strekte. Waarom klaag je nu dan wel?’

Teela, huilend van woede, zette haar intercom uit.

Ten dociele Kzin,’ herhaalde Spreker. ‘Jullie probeerden een dociele Kzin te fokken, Nessus. Als je denkt dat jullie een dociele Kzin hebben gefokt dan moet je maar weer naar ons terugkomen.’ De poppenspeler gaf geen antwoord. Ergens ver voor de vloot was de zilveren stip van zijn cyclette te klein geworden om nog zichtbaar te zijn.

je niet naar ons terugkomen? Maar hoe kan ik je beschermen tegen dit onbekende land als je dat niet doet? Maar goed, ik verwijt je niets. Je zou er goed aan doen om op je hoede te zijn,’ zei de Kzin. Zijn klauwen waren te zien, naaldscherp en licht gebogen. ‘Je poging om tot een mens met veel geluk te komen was ook een mislukking.’

‘Nee,’ zei Nessus. ‘We hebben mensen met veel geluk weten te krijgen. Ik was niet in staat een van hen te pakken te krijgen voor deze ongelukkig verlopende expeditie. Ze hadden te veel geluk.’

‘Je hebt voor god gespeeld bij onze twee rassen. Doe geen poging je weer bij ons te voegen.’

‘Ik blijf via de intercom in contact.’

Sprekers beeld verdween.

‘Louis, Spreker heeft de verbinding verbroken,’ zei Nessus. ‘Als ik hem iets te zeggen heb, moet ik dat via jou doen.’

‘Prachtig,’ zei Louis, en verbrak op zijn beurt de verbinding. Bijna op hetzelfde ogenblik begon een lampje te branden op de plek waar het hoofd van de poppenspeler was geweest. Nessus wilde praten.

Hij kon de drigg krijgen.

Later die dag vlogen ze over een zee die ongeveer even groot was als de Middellandse Zee. Louis ging wat lager vliegen om beter te kunnen kijken en ontdekte dat de andere twee cyclettes volgden. Ze waren dus nog steeds aan hem gekoppeld, ondanks het. feit dat noch Spreker, noch Teela met hem wilde praten.

De kust bestond uit één grote stad, en die stad was een ruïne… Afgezien van de havens verschilde zij niet ingrijpend van Zigna-muklikklik. Louis landde niet. Hier zouden ze niets te weten komen wat ze al niet wisten.

Daarna helde het land geleidelijk aan naar boven, steeds verder boven, tot er druk kwam op de oren, en de luchtdichtheids meters ver naar de nul toe zakten. Het groene land werd kaal en bruin, en daarna woestijtoendra, toen kilometers en kilometers kale rots, toen…

Achthonderd kilometer lang hadden de wind en de elementen begroeiing en aarde en rots weggesleten tot er niets meer over was dan de naakte Ringvloer, halftransparant grijs, een afschuwelijk gezicht,

Pover onderhoud! De Ringwereld architect die dit soort dingen tolereren bestond niet. De beschaving van de Ringwereld moest dus al lang geleden begonnen zijn af te sterven. Het proces zou wel op plaatsen als deze zijn begonnen: kale plekken in de facade, op plekken waar niemand ooit kwam …

Ver voor de vloot uit, de kant op waarin Nessus was verdwenen, zag hij een enorme glanzende plek in het landschap. Het moest zo tussen de vijfenveertig en de tachtigduizend kilometer weg zijn. Een groot glanzend stuk, van het formaat van Australië.

Weer een blootliggend stuk Ringvloer? Enorme glimmende stukken Ringbodem die door eens vruchtbare grond staken, grond die sterft en verdroogt en wegwaait met de wind als hij niet langer door de rivieren van water wordt voorzien. De val van Zig-namuklikklik, toen de energievoorziening overal wegviel, moest het laatste stadium geweest zijn, daarna kon de beschaving als beschaving niet anders maar dan verdwijnen.

Hoe lang had het geduurd? Tienduizend jaar?

Langer?

Driggit! Ik wou dat ik er met iemand over kon praten. Het zou wel eens belangrijk kunnen zijn.’ Louis keek ontevreden naar het landschap onder hem.

Hoe lang was het geleden dat er iemand iets tegen een ander had gezegd? Het was uren geleden sinds Louis Teela te kennen had gegeven dat hij met haar wilde praten. Kort daarna had hij ook contact proberen op te nemen met Spreker. Lampjes hadden boven hun dashboard gebrand, en ze hadden ze genegeerd, net als hij het lampje negeerde dat boven het zijne brandde.

‘Zo is het wel genoeg geweest,’ zei Louis opeens. Hij zette de intercom aan.

Hij vim een ongelooflijke uitbarsting orkestmuziek op voor de poppenspeler hem zag. Toen … ‘We moeten ervoor zorgen dat de expeditie zonder bloedvergieten te zamen komt en samen verder gaat,’ zei Nessus. ‘Heb jij ook ideeën hoe we dat kunnen bereiken, Louis?’

la. Het is niet beleefd om een gesprek ergens middenin te beginnen.’

‘Neem me niet kwalijk, Louis. Dank je dat je mijn oproep beantwoordt. Hoe is het gegaan?’

‘ik ben helemaal alleen, en ik vind het niet leuk, en ik ben geïrriteerd, en het is allemaal jouw schuld. Niemand wil met me praten.’

‘Kan ik je helpen?’

‘Misschien. Had jij iets te maken met die wijziging van de Vruchtbaarheidsvoorschriften?’

‘Ik stond aan het hoofd van de onderneming.’

Louis snoof. ‘Dat is het verkeerde antwoord. Moge jij het eerstee slachtoffer worden van geboortenbeperking-met-terugwerkende-kracht! Teela zegt nooit meer wat tegen me.’

‘Je had niet moeten lachen.’

‘Dat weet ik, ja. Weet je wat me nog het meest bang maakt in deze hele affaire? Niet jullie goddeloze arrogantie. Nee, het feit dat jullie beslissingen kunnen nemen met een dergelijke reikwijdte, en dan iets kunnen doen dat zo verschrikkelijk stupide is als,. als…’

‘Kan Teela Brown ons horen?’

‘Nee, natuurlijk niet. Naar de drigg met jou, Nessus! Wéét je eigenlijk wel wat je haar hebt aangedaan?’

‘Als je wist dat haar ego zou worden gekwetst, waarom zei je dam eigenlijk iets?’

Louis kreunde. Hij had een probleem opgelost, en de oplossing meteen onthuld. Het was niet in hem opgekomen, het zou nooit in hem zijn opgekomen, dat de oplossing beter verborgen had. kunnen blijven. Zo dacht hij niet.

‘Heb je je gedachten laten gaan over hoe we de expeditieleden:‘. weer kunnen verenigen?’

‘Ja,’ zei Louis, en verbrak de verbinding.

Daar mocht de poppenbaas even over zweten.

Het land helde weer omlaag en werd weer groen.

Ze vlogen over een tweede zee, en over een brede driehoekige rivierdelta. Maar de bedding was droog, en de delta ook. Veranderingen in de windrichting moesten de bron van het water hebben:’ doen opdrogen.

Toen Louis wat lager ging vliegen werd het duidelijk dat alle‘. grillige, kronkelige kanalen die samen de delta vormden permanent door het land waren getrokken. De kunstenaars van de Ringwereld hadden het niet genoeg gevonden om de rivier zijn eigen bedding te laten kiezen. En daarin hadden ze gelijk gehad: op de Ringwereld was de laag aarde daarvoor niet diep genoeg. Het aanleggen van een kunstmatige delta was noodzakelijk geweest. Maar de lege kanalen waren lelijk. Louis tuitte afkeurend zijn mend en vloog verder.

Tussenspel met zonnebloemen

Niet al te ver voor hen uit zag hij bergen.

Louis had de hele nacht en een flink stuk van de ochtend gevlogen. Hij wist niet zeker hoe lang. De roerloze zon, recht boven hem, was een psychologische val; hij comprimeerde de tijd of rekte hem uit, en Louis wist niet zeker welk van de twee het was. Emotioneel gezien was hij op dit ogenblik helemaal niet meer bij de zaak betrokken. Hij was de andere cyclettes bijna vergeten. Alleen boven een eindeloos, veranderend terrein vliegen was niet anders dan alleen in een enkelschip voorbij de bekende sterren vliegen. Louis Wu was alleen met het universum, en het universum was een stuk speelgoed voor Louis Wu. De belangrijkste vraag in zijn leven was geworden: is Louis Wu nog wel tevreden met zichzelf?’

Het kwam als een schok toen een gezicht met oranje bont boven het dashboard verscheen.

‘Je zult wel moe aan het worden zijn,’ zei de Kzin. ‘Wil je dat ik het van je overneem?’

‘Ik zou liever landen. Ik begin stijf te worden.’

‘Land dan maar. Ik laat mijn cyclette gekoppeld.’

‘Ik wil mijn gezelschap aan niemand opdringen.’ Toen Louis het zei, besefte hij dat hij het nog meende ook. De stemming van eenzame-piloot-tussen-de-sterren was maar al te gemakkelijk weer in hem opgekomen.

‘Denk je dat Teela je zal ontlopen? Misschien heb je daar wel gelijk in: ze heeft niet met mij willen spreken, al deel ik haar besef van schaamte en schande.’

‘Je neemt het te zwaar op. Nee, wacht, zet de intercom nou niet uit.’

‘Ik wil alleen zijn, Louis. De bladeter heeft mij op een afschuwelijke manier te schande gezet.’

‘Maar dat was zo lang geleden! Nee, niet afzetten, heb medelijden met een eenzame oude man. Heb je naar het landschap gekeken?’

‘Heb je de kale stukken ook gezien?’

‘Ja. Hier en daar heeft erosie de rotsen weggevreten, zodat de onvernietigbare Ringvloer bloot is gekomen. Iets moet de wind patronen helemaal in het honderd hebben gegooid, heel lang geleden. Dat soort erosie vindt niet van vandaag op morgen plaats, zelfs niet op de Ringwereld.’

‘Precies.’

‘Louis, hoe kon een beschaving van deze grootte, van deze macht, ooit ten val komen?’

‘Ik weet het niet. We moeten beseffen dat we er zelfs geen slag. naar kunnen slaan, zeker wij niet. Zelfs de poppenspelers hebben nooit het technologische niveau van de Ringwereld geëvenaard. Hoe kunnen wij dan zeggen door wat voor oorzaak ze kunnen zijn teruggeworpen tot het stenen vuistbijl niveau?’

‘We moeten meer van de bevolking te weten zien te komen,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Wat we tot dusver hebben gezien, wijst erop dat ze de resten van de Leugenaar onmogelijk kunnen verplaatsen. We moeten anderen zoeken die dat wel kunnen.’

Dat was de opening waarop Louis had zitten wachten. ‘Ik heb daar een paar gedachten over — een doeltreffende manier om de inboorlingen aan te spreken, zo vaak we maar willen.’

‘Ja?’

‘Ik wil liever eerst landen voor we erover praten.’

‘Land dan maar.’

Bergen vormden een hoge, stoere keten, dwars over de route van de drie cyclettes. De toppen, en de passen ertussen glansden met een parelmoerige gloed die Louis herkende. De wind had over die toppen en er tussendoor gefloten en de rotsen weggeslepen, zodat de Ringvloer zichtbaar was geworden.

Louis liet de cyclettes zakken naar zacht glooiende heuvels. Zijn doel was de mond van een zilveren riviertje dat uit de bergen tevoorschijn kwam en in het bos verdween, een eindeloos lijkend bos, dat over de heuvels lag uitgespreid als een groene mantel.

Teela verscheen boven het dashboard. ‘Wat ben je aan het doen?’ snauwde ze.

‘Ik ga landen, want ik heb genoeg van vliegen. Maar hang niet op, ik wil graag m’n excuses aanbieden.’

Ze verbrak de verbinding.

Dat had ik kunnen verwachten,’ zei Louis in zichzelf, maar zonder veel overtuiging. In ieder geval zou ze nu meer zin hebben om te luisteren, nu ze wist dat een verontschuldiging op komst was.

‘Ik heb het idee gekregen toen ik al dat gepraat aanhoorde over “god spelen”,’ zei Louis. Helaas was Spreker de enige die luisterde. Teela was van haar cyclette geklommen, had hem één laaiende blik toegeworpen, en was weggebeend, het bos in.

Spreker knikte met zijn grote ruige oranje kop. Zijn oren maakten kleine beweginkjes, net kleine Chinese waaiers tussen nerveuze vingers.

‘We zijn redelijk veilig op deze wereld,’ zei Louis, ‘zolang we in de lucht blijven. Er is geen twijfel over mogelijk dat we onze bestemming kunnen bereiken. We zouden waarschijnlijk de randmuur wel kunnen bereiken zonder te hoeven landen, als dat nodig mocht blijken, of we zouden alleen kunnen landen waar de Ringvloer zichtbaar is. Er is geen roofdier dat het redt op dat spul. Maar we kunnen niet veel te weten komen zonder te landen. We willen van dit uit zijn krachten gegroeide stuk speelgoed af, en daartoe hebben we de hulp van de mensen van de Ringwereld nodig. Het ziet er nog steeds naar uit dat iemand de Leugenaar zeshonderdduizend kilometer lang dwars door het landschap zal moeten zeulen.’

‘Kom ter zake, Louis. Ik heb lichaamsbeweging nodig.’

‘Tegen de tijd dat we de randmuur bereiken zullen we een hoop méér van de Ringwerelders af dienen te weten dan nu.’

‘Dat valt niet te ontkennen.’

‘Waarom zouden we niet voor goden spelen?’

Spreker aarzelde. ‘Bedoel je dat werkelijk letterlijk?’

Tuurlijk. We zijn in de wieg gelegd voor de rol van Ringwereld architect. We hebben de vaardigheden en de vermogens die zij hadden niet, maar wat we wel hebben moet godachtig genoeg overkomen op de mensen die ons bezig zien. Jij mag de god zijn …’

‘Dank je.’

Teela en ik zijn acolieten. Van Nessus zou een goeie geketende demon te maken zijn.’

Sprekers nagels gleden uit zijn handen. Hij zei: ‘Maar Nessus is niet in ons gezelschap, en zo zal het ook blijven.’

‘Daar zit ’m de kneep. In …’

‘Ik ben niet bereid hierover in discussie te treden, Louis.’

‘Jammer nou. We hebben hem nodig om dat plannetje van mij te laten slagen.’

‘Dan moet je dat plannetje maar laten voor wat het is.’

Louis was nog steeds niet helemaal zeker van die nagels. Kon Spreker ze intrekken en te voorschijn laten komen, of was het een onwillekeurige uiting? In ieder geval zag hij ze nog steeds. Als ze via de intercom met elkaar hadden gesproken, dan zou Spreker nu zeker al de verbinding hebben verbroken.

En daarom had Louis met alle geweld willen landen.

‘Kijk nou es wat een schitterend slim plan het is! Jij zou een geweldige god zijn. Van een menselijk standpunt uit bezien ben je verdomd indrukwekkend — wat dat betreft zul je me gewoon moeten geloven, want het is écht zo.’

‘Waarom hebben we Nessus nodig?’

‘Voor de tasp, voor beloning en straf. Als god scheur je een twijfelaar aan stukken en repen, en eet je die op. Dat is de straf. Om iemand te belonen maak je gebruik van de tasp.’

‘Kunnen we niet zonder de tasp?’

‘Maar het is zo’n pracht manier om de gelovigen te belonen. Een schok van puur genot, recht naar de hersens. Geen bijverschijnselen. Geen kater. Ze zeggen dat een tasp beter is dan seks!’

‘Ethisch staat het me niets aan. De inheemse bevolking is maar menselijk hier, maar toch zou ik ze niet graag een verslaving aan een tasp bezorgen. Het zou genadiger zijn om ze te doden. In ieder geval werkt de tasp alleen maar tegen Kzinti, niet tegen mensen.’

‘Ik geloof dat je daarin ongelijk hebt. Ik ken Nessus. Of zijn tasp werkt op ons allebei, of hij heeft twee tasps. Ik zou hier niet zijn als hij geen manier had om mensen naar zijn hand te zetten.’

‘Je speculeert nogal wild.’

‘Zullen we hem oproepen en het vragen?’

‘Nee.’

‘Wat is er verkeerd aan om hem op te roepen?’

‘Het zou doelloos zijn.’

‘Dat was ik vergeten. Je bent niet nieuwsgierig.’ Aapjes-nieuws-gierigheid was bij de meeste bekende rassen niet erg sterk ontwikkeld.

‘Speelde je op mijn nieuwsgierigheid? Zo. Je probeerde me een bepaalde kant op te krijgen. Louis, de poppenspeler mag op eigen gelegenheid naar de randmuur. Tot dan blijft hij alleen.’

En voor Louis antwoord kon geven sprong de Kzin op en verdween in een struik elleboogwortel. Het maakte op even doeltreffende wijze een eind aan het gesprek alsof hij een intercom had afgezet.

Teela Browns wereld was om haar heen ingestort. Ze zat gierend te snikken, een hoopje ellende in een orgie van zelfmedelijden. Ze had een prachtig plekje gevonden om verdrietig te zijn.

De hoofdkleur was donkergroen. De begroeiing was weelderig en boven haar zo dik dat het licht van de zon werd gebroken en verstrooid. Maar meer naar beneden werd de plantengroei wat minder, zodat je gemakkelijk kon lopen. Het was een somber paradijs voor liefhebbers van de natuur.

Vlakke verticale rotswanden, permanent nat gehouden door een waterval, rezen op rond een diepe heldere poel. Teela bevond zich in de poel. Het vallende water overstemde het geluid van haar snikken bijna helemaal, maar de rotswanden versterkten het weer tot het wel leek of ze in een douchecabine stond te snikken, en de hele Natuur met haar mee huilde.

Ze had Louis Wu niet gezien.

Zelfs Teela Brown zou na een ongeluk dat haar tot schipbreukeling op een vreemde wereld maakte, niet ver gaan zonder haar eerstehulp-uitrusting. Het was een kleine platte doos aan haar riem, die was voorzien van een zoekcircuit. Louis had het signaal ervan gevolgd tot hij bij Teela’s kleren kwam, die in een hoopje op een vlakke plaat graniet aan de rand van de poel lagen. Donkergroen licht; het geluid van de waterval, en het galmende geluid van Teela’s snikken. Ze zat bijna onder het vallende water, op een steen of iets dergelijks, want haar armen en schouders waren boven water. Haar hoofd was voorovergebogen, en haar donkere haar hing voorover en bedekte haar gezicht.

Het had weinig zin om te wachten tot ze naar hem toekwam. Louis trok zijn kleren uit en legde ze naast de hare. Hij fronste zijn voorhoofd toen hij merkte hoe fris de lucht was, haalde zijn schouders op en dook het water in.

Meteen besefte hij zijn vergissing.

Als hij rondzwierf door de ruimte kwam Louis meestal geen werelden van het type van de Aarde tegen. En de werelden waarop hij landde waren meestal even beschaafd als de Aarde zelf. Louis was niet stom. Als het in hem was opgekomen zich eerst eens af te vragen wat de temperatuur van het water zou zijn …

Maar dat had hij niet.

Het water was smeltwater van de sneeuwkappen van de hogere bergen. Louis probeerde te gillen van de kou, maar zijn gezicht bevond zich al onder water. Hij had verstand genoeg om niet adem te halen.

Zijn hoofd kwam weer boven water. Hij spetterde en hijgde van de kou en omdat hij buiten adem was.

Toen begon hij het lekker te vinden.

Hij wist hoe hij moest watertrappen, al had hij dat geleerd in water dat heel wat warmer was. Hij bleef boven water, trapte ritmisch met zijn benen, voelde de stromingen van de neerstortende waterval over zijn huid strijken.

Teela had hem gezien. Ze zat onder de waterval, bewoog zich niet, wachtte. Louis zwom naar haar toe.

Hij zou in haar oren moeten schreeuwen om haar iets te kunnen zeggen. Excuses en liefdevolle woorden zouden misplaatst geweest zijn. Maar hij kon haar wel aanraken.

Ze dook niet weg. Maar ze boog haar hoofd, en haar haar verborg haar weer. Haar afwijzing was bijna telepathisch intens. Louis respecteerde dat.

Hij zwom in het rond, en gebruikte spieren die behoorlijk verkrampt waren geraakt na achttien uur op een vlieg cyclette. Het water was heerlijk. Maar na verloop van tijd hield de gevoelloosheid op, en begon het wat pijn te doen en Louis kwam tot de conclusie dat hij om een longontsteking vroeg als hij nog langer door ging.

Hij raakte Teela’s arm aan en wees naar de oever. Dit keer knikte ze en volgde hem.

Ze gingen naast de poel liggen, rillend van de kou, in elkaars armen, de thermo-overalls open geritst en om hen heen als dekens. Langzaam werden hun lichamen weer wat warmer.

‘Het spijt me dat ik gelachen heb,’ zei Louis.

Ze knikte, aanvaardde het feit dat hij haar zijn excuses aanbood, zonder hem te vergeven.

‘Het was écht grappig, weet je. De poppenspelers, de lafbekken van het heelal, die het lef hebben om mensen en Kzinti te fokken alsof het twee runder rassen zijn! Ze moeten hebben geweten wat voor risico’s ze namen.’ Hij wist dat hij te veel praatte, maar hij moest het uitleggen, moest zijn gedrag rechtvaardigen. ‘En kijk nou es wat ze hebben uitgevoerd! Een meer voor rede vatbare Kzin proberen te krijgen was niet zo’n slecht idee. Ik weet iets af van de Mens-Kzin oorlogen, en ik weet dat de Kzinti vroeger behoorlijk rauwe klanten waren. Sprekers voorouders zouden Zigna-muklikklik tot de grond, tot de Ringvloer toe hebben verwoest. Spreker hield zich in.’

‘Maar mensen fokken met meer geluk dan anderen …’

Jij denkt dat ze een fout maakten door me te maken tot wat ik ben.’

‘Driggit, denk je soms dat ik je probeer te beledigen? Ik probeer te zeggen dat het een amusante gedachte is. En dat de poppenspelers het doen is nog grappiger. En dus lachte ik.’

‘Verwacht je dat ik nu meegiechel?’

‘Dat zou te ver gaan.’

‘Oké.’

Ze haatte hem niet omdat hij had gelachen. Ze wilde worden getroost, ze wilde geen wraak. Ze wilde warmte, en die was er in de overalls en in twee lichamen dicht naast elkaar.

Louis begon Teela’s rug te aaien. Ze raakte er wat minder gespannen door.

‘Ik wil de expeditie graag weer bij elkaar krijgen,’ zei hij na een paar minuten. Hij voelde haar verstijven. ‘Dat idee staat je niet aan, hè?’

‘Nee.’

‘Nessus?’

‘Ik haat hem! Ik haat hem! Hij heeft mijn voorouders gefokt als — als beesten!’ Ze werd iets kalmer. ‘Maar Spreker zou hem toch uit de hemel schieten als hij probeerde terug te komen. Dus het is allemaal in orde.’

‘Als ik Spreker nu eens zover kreeg dat hij Nessus zich weer bij ons liet voegen?’

‘Hoe kun je dat dan?’

‘Als ik het nou es kon.’

‘Maar waarom?’

‘Nessus is nog steeds de eigenaar van de Grote Gok. De Grote Gok is de enige manier om de mensheid in minder dan vele eeuwen naar de Wolken van Maghellaen te krijgen. We raken de Grote Gok kwijt als we zonder Nessus de Ringwereld verlaten.’

‘Wat, wat lomp, Louis!’

‘Hoor nou es. Je zei zelf dat als de poppenbazen niet met de Kzinti hadden gedaan wat ze hebben gedaan, we nu allemaal slaven van ze zouden zijn. Da’s waar. Maar als de poppenbazen de Vruchtbaarheidsvoorschriften niet hadden veranderd, was je niet eens geboren!’

Ze lag star tegen hem aan. Haar gedachten waren in haar gezicht te zien, en haar gezicht was net als haar ogen: stijf dicht.

Hij bleef het proberen. ‘Wat de poppenspelers hebben gedaan hebben ze een hele tijd geleden gedaan. Kun je niet vergeven en vergeten?’

‘Nee!’ Ze rolde van hem vandaan, onder de warme overalls uit en het ijzige water in. Louis aarzelde, ging toen achter haar aan. Een koude, natte schok … hij kwam boven water … Teela zat weer op haar plekje onder de waterval.

En glimlachte uitnodigend. Hoe konden haar stemmingen zo snel wisselen?

Hij zwom naar haar toe.

‘Dat is een charmante manier om een man te vertellen dat ie zijn mond moet houden,’ lachte hij. Ze kon hem onmogelijk hebben verstaan. Hij kon zichzelf niet eens horen, met al dat water dat om hen heen naar beneden raasde. Maar Teela lachte terug, al even geluidloos, en stak haar armen naar hem uit.

‘Het waren toch maar stomme argumenten!’ gilde hij.

Het water was koud, koud. Teela was de enige warmte. Ze knielden neer, de armen om elkaar, gesteund door een ruwe plaat rots, vlak onder water.

Het was een verrukkelijke mengeling van warm en koud, een puur genoegen om daar samen de liefde te bedrijven. Het loste geen problemen op, maar voor problemen kon je weglopen.

Ze liepen terug naar de cyclettes, een beetje rillend in hun verwarmde cocons. Louis zei niets. Teela ook niet. Zwijgend liepen ze voort, en speelden met hun in elkaar verstrengelde vingers. ‘Goed dan,’ zei ze opeens. ‘Als je Spreker zover kunt krijgen, dan mag je Nessus terughalen.’

‘Dank je,’ zei Louis. En liet zijn verbazing duidelijk blijken. ‘Het is alleen maar voor de Grote Gok,’ zei ze. ‘En bovendien lukt ’t je toch niet.’

Er was tijd voor een maaltijd en verplichte oefeningen: opdrukken en op de plaats draven, en voor onverplichte oefeningen: boompje klimmen.

Even later kwam Spreker terug. Zijn mond was niet met bloed bespat. Bij zijn cyclette gekomen, draaide hij geen allergiepil, maar een natte baksteenvormige klomp warme lever. De machtige jager keert huiswaarts, dacht Louis, maar hij hield zijn kaken stevig op elkaar.

Het was bewolkt geweest toen ze landden. Het was nog steeds betrokken, een eenvormig loden grijs, toen ze terugkeerden. En Louis ging verder per intercom.

‘Maar het was zo lang geleden!’

‘Een kwestie van eer heeft niets te maken met tijd, Louis, al zou jij daar natuurlijk geen weet van hebben. Verder bevinden zich de resultaten van zijn bemoeiingen in onze onmiddellijke omgeving. Waarom heeft Nessus een Kzin uitgezocht als reisgezelschap?’

‘Dat heeft ie verteld.’

‘Waarom heeft hij Teela Brown uitgekozen? Hij-die-het-verst-in-de-achterhoede-is moet Nessus hebben opgedragen om erachter te komen of de mensen psychisch geluk hebben geërfd. Hij moest ook te weten zien te komen of Kzinti dociel geworden zijn. Hij koos mij uit omdat ik als ambassadeur bij een karakteristiek arrogant ras waarschijnlijk wel blijk zal geven van de dociliteit die zijn volk nastreeft.’

‘Daar heb ik ook aan gedacht.’ Louis had de gedachte nog verder doorgezet. Had Nessus opdracht gekregen om sterrezaadlokkers ter sprake te brengen, om Sprekers reacties te peilen? ‘Het maakt niets uit. Ik zeg dat ik niet dociel ben.’

‘Wil je nu eindelijk eens ophouden met dat woord? Het misvormt je hele denken!’

‘Louis, waarom ga jij aan de kant van de poppenbaas staan? Waarom wil je zijn gezelschap zo graag?’

Goede vragen, dacht Louis. De poppenspeler verdiende het zeker om wat te zweten. En als wat Louis vermoedde waar was, dan was Nessus helemaal niet in gevaar.

Lag het alleen maar aan het feit dat Louis Wu gesteld was op wezens van andere werelden?

Of lag de zaak algemener? Een poppenspeler was anders. Anderszijn was belangrijk. Een man van Louis Wu’s leeftijd zou zonder afwisseling genoeg krijgen van het leven zelf. Voor Louis was het gezelschap van wezens van andere rassen noodzaak.

De cyclettes gleden omhoog, volgden de helling van de bergen. ‘Gezichtspunten,’ zei Louis Wu. ‘We bevinden ons in een vreemde omgeving, vreemder dan alle werelden van mens of Kzin. Misschien hebben we wel alle soorten inzicht nodig die we kunnen mobiliseren, alleen maar om erachter te komen hoe het hier in elkaar zit.’

Teela applaudisseerde geluidloos. Mooi geredeneerd! Louis knipoogde terug. Een heel menselijke conversatie; Spreker kon onmogelijk nagaan wat ze hadden bedoeld.

‘Ik heb geen Kzin nodig om mij deze wereld uit te leggen. Mijn eigen ogen, neus en oren zijn voldoende.’

‘Dat is nog maar de vraag. Maar je hebt de Grote Gok wél nodig. We hebben allemaal de technologie nodig die in dat schip zit.’

‘Voor winst? Dat is een onwaardig motief.’

‘Driggit, dat is niet eerlijk! De Grote Gok is voor het hele menselijke ras, en voor de Kzinti ook!’

‘Een spitsvondige uitvlucht, meer niet. Al gaat de winst niet naar jou alleen, toch verkoop je je eer voor winst.’

‘Mijn eer is niet in gevaar,’ zei Louis tandenknarsend.

‘Ik vind van wel,’ zei de Kzin. En verbrak de verbinding.

‘Dat is een handig apparaatje, die aan-uit knop,’ zei Teela boosaardig. ‘Ik wist wel dat hij dat zou doen.’

‘Ik ook. Maar heer Finagle nog an toe! Hij is wel moeilijk te overtuigen!’

Voorbij de bergen lag een eindeloze wijde vlakte schapewolkjes, vergrijzend naar de oneindigheidshorizon toe. De cyclettes schenen boven witte wolken te drijven, onder een heldere blauwe hemel waarin de Boog een vage streep was aan de rand van de onzichtbaarheid.

De bergen verdwenen achter hen in de verte. Louis voelde even iets van spijt. De poel in het bos met de waterval: ze zouden het nooit meer terugzien.

Een spoor volgde de drie cyclettes: een hekgolf van woelende wolken waar drie sonische klappen over de bewolking streken. Voor hen werd de oneindigheidshorizon maar door één detail doorbroken. Louis kwam tot de conclusie dat het of een berg of een storm was, heel ver van hen vandaan, heel groot. Het had de grootte van een speldeknop die je op armlengte houdt.

Spreker verbrak de stilte. Een opening in het wolkendek, Louis, voor ons uit, naar draaiwaarts.’

‘Ik zie het.’

‘Zie je hoe het licht erdoorheen schijnt? Er weerkaatst heel veel licht van het landschap.’

Dat was zo, de randen van het gat in de wolken gloeiden fel. Hmmm … ‘Is het mogelijk dat we over stukken Ringvloer vliegen? Dat zou nog wel het grootste brok gedegenereerd landschap zijn dat we zijn tegengekomen.’

‘Ik wil het van wat dichterbij gaan bekijken.’

‘Goed,’ zei Louis.

Hij zag dat de stip van Sprekers cyclette pijlsnel draaiwaarts begon af te zwaaien. Met een snelheid van Mach 2 zou Spreker niet meer dan een glimp van de grond opvangen …

Dit was wel een probleem. Waar moest hij naar blijven kijken? Naar de zilveren stip, of het kleine oranje kattehoofd boven zijn dashboard? Het een was echt, het andere was gedetailleerd. Allebei boden ze informatie, maar van een verschillende soort.

In principe bevredigde geen van de twee mogelijke antwoorden. In de praktijk hield Louis ze natuurlijk allebei in het oog.

Hij zag dat Spreker boven het gat was …

In de intercom hoorde hij de echo van het gekrijs van de Kzin. De zilveren stip was opeens feller geworden, en Sprekers gezicht was een helle massa wit licht. Zijn ogen zaten stijf dicht. Zijn mond was open, en krijste.

Het beeld werd vager: Spreker was aan de andere kant van het gat. Eén arm had hij voor zijn gezicht geslagen. De pels ervan rookte, was zwart verkoold.

Onder de wegglijdende zilveren vlek was een helle vlek te zien op het wolkendek … alsof Spreker van onderen werd gevolgd door een zoeklicht.

‘Spreker!’ riep Teela. ‘Kun je nog zien?’

Spreker hoorde het en haalde zijn arm van voor zijn gezicht weg. De oranje pels was in een brede streep over zijn ogen intact. Verder was hij as-zwart. Spreker opende zijn ogen, deed ze weer dicht, en weer open. ‘Ik ben blind,’ zei hij.

‘Spreker!’ riep Louis. ‘Koppel je cyclette aan mij. We moeten dekking zoeken.’

Spreker tastte rond op zijn dashboard. ‘Gebeurd. Louis, wat voor dekking?’ Zijn stem klonk dik en verwrongen van pijn. ‘Terug naar de bergen.’

‘Nee. We zouden te veel tijd verliezen, Louis. Ik weet waardoor ik ben aangevallen. Als ik gelijk heb, dan zijn we veilig zolang we wolken boven ons hebben.’

‘O ja?’

‘Je zult een onderzoek moeten instellen.’

Jij hebt medische verzorging nodig.

Inderdaad, maar eerst moet je een veilige landingsplaats vinden. Je moet een plek zoeken waar het wolkendek het dichtst is …’

Het was niet donker hier, onder de wolken. Er kwam wat licht doorheen, en er werd genoeg licht weerkaatst naar Louis Wu. Het was fel, dat licht.

Het land was een golvende vlakte. En het was geen Ringvloer-materie, maar aarde en begroeiing.

Louis zakte nog lager, zijn ogen dichtgeknepen tegen het licht. Eén soort plant, gelijkmatig verspreid over het land, van hier tot aan de oneindigheid-horizon. Elke plant had één bloem, en al die bloemen draaiden naar Louis Wu toe en volgden hem. Een reusachtig publiek, stil en oplettend.

Hij landde en stapte van zijn cyclette, naast een van de planten. De plant was een goede dertig centimeter hoog. De stengel was groen en bobbelig, de ene bloem was zo groot als het gezicht van een forsgebouwde man. De achterkant ervan was doorschoten met harde draden, die wel wat weg hadden van aderen of pezen, en de binnenkant was een gladde holle spiegel. Midden in de spiegel bevond zich een korte stok, die uitliep in een donkergroene bol.

Alle bloemen, zover hij kon kijken, waren op hem gericht. Hij baadde in het felle licht. Louis wist dat ze hem probeerden te vermoorden, en hij keek nogal slecht op zijn gemak naar de hemel, maar het wolkendek bleef constant.

‘Je had gelijk,’ zei hij in zijn intercom. ‘Het zijn Slavendrijver-zonnebloemen. Als het wolkendek er niet geweest was, dan waren we dood geweest zodra we over de bergen waren gekomen.’

‘Is er een plek waar we ons kunnen verbergen tegen het licht? Een grot, bijvoorbeeld?’

‘Ik geloof het niet. Het land is te vlak. De zonnebloemen kunnen het licht niet al te nauwkeurig concentreren op één punt, maar er is ook zo al genoeg licht.’

‘Drigg nog aan toe, wat is er toch met jullie tweeën,’ interrumpeerde Teela. ‘Louis, we moeten landen! Spreker lijdt verschrikkelijk veel pijn!’

‘Dat is zo, Louis. Ik lijd pijn.’

‘Dan ben ik ervoor dat we het maar moeten riskeren. Kom maar naar beneden, jullie. We moeten maar hopen dat het wolkendek ongebroken blijft.’

‘Goed zo!’ Teela’s intercombeeld kwam in actie.

Louis zocht een paar minuten tussen de planten. Zijn vermoeden werd bevestigd: niets anders leefde waar deze zonnebloemen groeiden. Er groeiden geen kleinere planten tussen de stengels. Niets vloog rond, en niets groef er gaten in de asgrijze grond. Op de planten zelf was niets te zien, geen schimmel, geen ongedierte, geen ziekten. Als een zonnebloem door een kwaal werd getroffen, werd hij altijd vernietigd door de andere.

De spiegelbloem was een verschrikkelijk wapen. Het voornaamste doel ervan was het concentreren van het licht van de zon op de groene fotosynthetische kern in het midden. Maar het licht kon ook worden geconcentreerd ter vernietiging van een plantenetend dier of een insekt. De zonnebloemen verzengden al hun vijanden. Alles wat leeft is de vijand van een plant die fotosynthese gebruikt, en alles wat leefde werd organische mest voor de zonnebloemen. ‘Maar hoe zijn ze hier terechtgekomen?’ zei Louis tegen zichzelf. Want zonnebloemen konden niet naast andere, minder exotische planten bestaan. Zonnebloemen waren daar te agressief voor. En daarom konden ze niet tot de flora van de originele planeet van de Ringwerelders hebben behoord.

De bouwers van de Ringwereld moesten in naburige sterrenstelsels op jacht zijn gegaan naar nuttige of decoratieve planten.

Misschien waren ze zelfs wel tot Zilverogen gekomen, in de menselijke ruimte. En ze moesten hebben gedacht dat de zonnebloemen decoratief genoeg waren om ze hier op de Ringwereld neer te zetten.

Maar ze zouden er wel voor hebben gezorgd dat ze bleven waar ze waren. De eerste de beste idioot zou nog wel zoveel hersens hebben gehad dat hij daaraan dacht. Geef ze bijvoorbeeld een stuk grond met een hoge, brede rand kaal Ringvloer-materiaal eromheen. Dat zou ze wel binnenhouden.

‘Maar dat gebeurde niet. Op de een of andere manier is er een zaadje uitgekomen. Niemand kan zeggen over een hoe groot oppervlak ze zich nu al hebben verspreid,’ zei Louis tegen zichzelf. En rilde. Dit moest de ‘heldere plek’ zijn die hij en Nessus voor zich hadden gezien. Zover het oog reikte, werd de heerschappij van de zonnebloemen door niets dat leefde aangevochten.

Mettertijd, als ze die tijd kregen, zouden de zonnebloemen de heersers worden van de Ringwereld.

Maar dat zou een heleboel tijd kosten. En de Ringwereld was groot. Groot genoeg voor alles. En nog wat.

Droomkasteel

Louis, in gedachten verzonken, besefte maar half dat de andere twee cyclettes naast de zijne landden. Hij werd ruw uit zijn gepeins gerukt toen Spreker blafte: ‘Louis! Haal de Slavendrijver desintegrator uit mijn cyclette en maak er een hol mee waarin we ons kunnen verbergen. Teela, kom hier en verzorg mijn verwondingen.’

‘Een hol om ons in te verbergen?’

‘Ja. We moeten ons ingraven als dieren en wachten tot het nacht wordt.’

‘}ah.’ Louis schudde zichzelf in gedachten heen en weer. Spreker had daar niet aan moeten hoeven denken, gewond als hij was. Het lag voor de hand dat ze het niet konden riskeren dat er een gat viel in het wolkendek. Om hen te doden hadden de zonnebloemen slechts één lichtpunt nodig. Maar ’s nachts …

Louis vermeed het naar Spreker te kijken terwijl hij de cyclette doorzocht. Eén blik op de Kzin was al genoeg geweest. Het grootste deel van het lichaam was zwartverbrand. Vloeistof lekte door de olieachtige as die zijn pels was geweest. Helderrood vlees was te zien in brede kloven in de huid. De stank van verbrand haar was alomtegenwoordig.

Louis vond de desintegrator: een soort geweer met een dubbele loop en een vloeibaar uitziende kolf. Het wapen ernaast bracht een zure grijns op zijn gezicht. Als Spreker hem had aangeraden om de zonnebloemen weg te branden met zijn flitslichtlaser, dan zou hij dat waarschijnlijk nog hebben gedaan ook, zo was hij uit zijn gewone doen.

Hij pakte het wapen en liep snel weg, een vreemd gevoel in zijn maag. Hij schaamde zich voor zijn zwakheid, hij voelde mee met de pijn van Sprekers wonden. Teela, die niets afwist van pijn, kon Spreker beter helpen dan Louis.

Louis richtte het wapen dertig graden omlaag. Hij had de helm van zijn drukpak opgezet. Hij had geen haast, en haalde dus maar één schakelaar over.

Het gat vormde zich snel. Louis kon niet zien hoe snel, want het stof omhulde hem helemaal zodra hij de desintegrator aanzette. Een kleine orkaan woei hem tegemoet van waar de straal de grond raakte. Louis moest zich schrap zetten tegen de wind.

In de kegel van de straal werd het elektron een neutraal partikel. Grond en rots, tot atomen uiteen gescheurd door de wederzijds afstotende kracht van de kernen, woeien om hem heen in een monatomische stofstorm. Louis was blij dat hij de helm had opgezet.

Ten slotte zette hij de desintegrator af. Het gat zag er groot genoeg uit voor hen drieën en de cyclettes erbij.

Wat vlug, dacht hij. En vroeg zich af hoe snel het graven zou zijn gegaan met allebei de stralen aan. Maar dan zou er een elektrische stroom ontstaan, zoals Spreker het zo eufemistisch had uitgedrukt. En op het ogenblik was hij niet op zoek naar zoveel opwinding.

Teela en Spreker waren van hun cyclettes gestapt. Het grootste deel van Sprekers lichaam was nu van haar ontdaan. Een groot stuk oranje bevond zich nog op de plek waar hij zat, en een brede oranje streep liep dwars over zijn ogen. Elders was de naakte huid roodviolet doorschoten, en er waren tientallen diepe rode kloven te zien. Teela was hem aan het sprayen met iets dat wit schuimde waar het het lichaam raakte.

De stank van verbrand haar en vlees weerhield Louis ervan om te dichtbij te komen. ‘Het is gebeurd,’ zei hij.

De Kzin keek op. ‘Ik kan weer zien, Louis.’

‘Goed zo!’ Daar had hij zich zorgen over gemaakt.

‘De poppenspeler heeft mijn cyclette voorzien van medische apparatuur en geneesmiddelen van het leger, die veel en veel beter zijn dan wat de burger bij ons kan krijgen. Hij had geen toegang moeten hebben tot militaire voorraden.’ De Kzin klonk boos. Misschien verdacht hij Nessus wel van omkoperij, en misschien had hij wel gelijk ook.

‘Ik ga Nessus oproepen,’ zei Louis. En hij liep om het tweetal heen. De Kzin was nu van top tot teen gehuld in wit schuim. Hij stonk helemaal niet meer.

‘Ik weet waar je bent,’ zei hij tegen de poppenspeler.

‘Prachtig. Waar ben ik dan, Louis?’

‘Achter ons. Je maakte een bocht om ons heen zodra je uit het gezicht was verdwenen. Teela en Spreker weten het niet. Die kunnen niet denken zoals een poppenspeler denkt.’

‘Verwachten ze soms dat een poppenspeler de weg voor hen verkent?’

‘Misschien is het maar beter dat ze dat blijven denken. Hoe groot is de kans dat ze me toestemming geven om me weer bij hen te voegen?’

‘Nu nihil. Later misschien. Ik wil je even vertellen waarom ik je heb opgeroepen …’ En hij deed de poppenbaas verslag van het incident met de zonnebloem. Hij vertelde juist in detail hoe zwaar Spreker was gewond, toen Nessus’ platte gezicht buiten bereik van de intercomcamera schoot.

Louis wachtte een paar ogenblikken, maar toen de poppenspeler niet te voorschijn kwam, verbrak hij de verbinding. Hij was er zeker van dat Nessus niet erg lang katatonisch zou blijven. Daarvoor sprong hij te zinnig en te voorzichtig met zijn leven om.

Er waren nog tien uur daglicht over. Het drietal wachtte in de geul die Louis had gegraven tot het donker zou worden. Spreker sliep. Ze hadden hem getweeën naar de geul gebracht, en hem toen laten inslapen met een spray uit de meditas van de Kzin. Het witte spul had zich verdicht tot het aanvoelde als een kussen van schuimrubber.

‘De enige Kzin van elastiek,’ zei Teela.

Louis probeerde te slapen. Een tijdje doezelde hij half. Een keer werd hij half wakker, en zag helder daglicht en de scherpe schaduwen van de helling die over hem heenvielen. Hij bewoog even en viel toen weer in slaap.

En werd later met het koude zweet op zijn voorhoofd wakker. Schaduwen! Als hij rechtop was gaan zitten om te kijken, was hij levend gebraden!

Maar de wolken waren weer terug en vormden opnieuw een veilige beschutting tegen de moordlust van de zonnebloemen.

Ten slotte werd het aan één horizon duister. Toen de hemel donker werd, stond Louis op en maakte de anderen wakker.

Ze vlogen onder de wolken. Het was van essentieel belang dat ze de zonnebloemen bleven zien. Als het dag werd terwijl ze nog boven zonnebloemen vlogen, zouden ze zich een hele dag schuil moeten houden.

Af en toe liet Louis zijn cyclette wat langer zakken om beter te kunnen kijken. Een uur lang vlogen ze zo voort … en toen werd het tapijt van zonnebloemen dunner. Er kwam een stuk waar zonnebloemen schaars waren, half-volgroeide exemplaren tussen de zwartgeblakerde resten van een pas verbrand bos. Hier scheen gras te concurreren met de zonnebloemen.

Toen waren er geen zonnebloemen meer.

En Louis kon eindelijk slapen.

Hij sliep als een dode. Toen hij wakker werd, was het nog nacht. Hij keek om zich heen en zag een lichtje schitteren, voor hem uit, aan de draaiwaartse kant.

Versuft als hij was, dacht hij dat het wel een vuurvliegje zou zijn dat in de sonische capsule terechtgekomen was, of net zo iets even raars. Maar het lichtje was er nog steeds toen hij zich in zijn ogen had gewreven.

Hij drukte op de oproepknop voor Spreker.

Het lichtje kwam steeds dichterbij, werd ook steeds helderder. Tegen de duisternis van het nachtelijke landschap van de Ringwereld was het even helder alsof het het zonlicht weerkaatste. Geen zonnebloem. Niet ’s nachts.

Het zou een huis kunnen zijn, dacht Louis. Maar waar zou je je verlichting vandaan moeten halen? En een huis zou trouwens in een flits voorbij zijn geschoten. Met de kruissnelheid van de cyclettes was je in tweeëneenhalf uur aan de andere kant van het Noordamerikaanse continent op Aarde.

Het licht gleed rechts langs hen heen, en nog steeds had Spreker niet gereageerd op Louis’ oproep.

Louis maakte zijn cyclette uit de formatie los. Hij grinnikte in het duister. Achter hem was de vloot, nu bestuurd door Spreker (die net zolang had volgehouden tot hij zijn zin kreeg) nog maar twee cyclettes sterk. Louis dacht even na over welke van de twee van Spreker moest zijn en vloog erheen.

Schokgolven en de sonische capsule, vage contouren in het door de wolken verzwakte licht van de Boog, een netwerk van rechte lijnen die op één punt bij elkaar kwamen: Sprekers cyclette, en daarin Sprekers silhouet, dat wel gevangen leek in een Euclidisch spinneweb.

Louis was gevaarlijk dichtbij toen hij zijn zoeklicht aan en meteen weer uitdeed. In het duister zag hij het silhouet opeens tot leven komen. Hij stuurde zijn cyclette voorzichtig tussen de Kzin en de stip licht.

Weer zette hij zijn zoeklicht aan en uit.

Spreker zette zijn intercom aan. ‘Ja, Louis, ik zie het nu. Een verlicht iets, dat ons voorbij gaat.’

‘Laten we er dan naar gaan kijken.’

‘Goed.’ Spreker zette koers naar het licht.

Ze draaiden er in het donker omheen, als nieuwsgierige visjes om een zinkende bierfles. Het was een tien verdiepingen hoog kasteel dat driehonderd meter boven de grond zweefde, en het was helemaal verlicht, als het instrumentenpaneel van een oud raketschip. Eén enkele ruit, enorm groot en zo gebogen dat het tegelijkertijd wand en plafond was, gaf uitzicht op een ruimte ter grootte van een concertzaal. In de ruimte bevond zich een verhoogde ronde tafel, met een labyrint van eettafeltjes eromheen. Boven de tafels was er vijftien meter ruimte, leeg, afgezien van een vrije-vorm sculptuur in spandraad.

Het kwam altijd weer als een verrassing hoeveel ruimte ze hadden gehad op de Ringwereld. Op Aarde zou het een misdaad zijn om een voertuig van wat voor type dan ook te gebruiken zonder autopiloot. Een wagen die neerstortte zou altijd iemand doden, waar hij ook terechtkwam. Hier: duizenden kilometers wildernis, hele gebouwen die boven steden hingen, en ruimte voor gasten van vijftien meter lang.

Er was een stad onder het kasteel. Er was geen lichtje te bekennen. Spreker schoot er overheen als een neerduikende havik, verkende de gebouwen haastig in het blauwe licht van de Boog. Toen berichtte hij de twee anderen dat de stad veel weg had van Zigna-muklikkijk.

‘We kunnen na zonsondergang een nader onderzoek instellen,’ zei hij. ‘Ik geloof dat deze stadskern wel eens belangrijker zou kunnen zijn, en na de val van de beschaving niet is beroerd door vreemde handen.’

‘Het moet zijn eigen krachtbron hebben,’ zei Louis. ‘Ik vraag me af waarom. Dat ging niet op voor de gebouwen in Zigna-muklikklik.’

Teela liet haar cyclette recht onder het kasteel door schieten. Op de intercom werden haar ogen groot van verbazing, en ze riep: ‘Louis! Spreker! Jullie moeten hier eens naar komen kijken!’ Zonder er bij na te denken gleden ze achter haar aan. Louis schoot net naast haar langs toen hij zich opeens bewust werd van de verpletterende massa boven zijn hoofd.

De onderkant was voorzien van hele series ramen, en de onderkant was hoek, hoek, hoek. Het kasteel was op geen enkele manier aan de grond te zetten. Wie had het gebouwd, en hoe, zonder bodem? Beton en metaal, een asymmetrisch ontwerp, en wat de drigg hield het in de lucht? Louis’ maag protesteerde, en hij klemde zijn kaken op elkaar en bleef naast Teela hangen, onder een zwevende massa ter grootte van een behoorlijk interstellair passagiersschip.

Teela had een wonder gevonden: een verzonken zwembad, in de vorm van een badkuip en felverlicht. De glazen onderkant en de glazen zijkanten vormden de buitenzijde van het gebouw; afgezien van één wand die grensde aan een bar, of een woonvertrek, of … het was moeilijk te zeggen, door twee dikke lagen transparant materiaal heen.

Het zwembad stond droog. Op de bodem lag één groot skelet, dat wel leek op dat van een bandersnatch.

‘Ze hadden grote huisdieren,’ speculeerde Louis.

‘Is dat geen bandersnatch van Jinx? Mijn oom was jager,’ zei Teela. ‘Hij liet zijn trofeeënkamer inrichten binnen het skelet van een bandersnatch.’

‘Er zijn bandersnatchi op vele werelden,’ zei Louis. ‘Het waren voedseldieren van de Slavendrijvers. Ik zou niet erg verrast zijn als ik ze door het hele melkwegstelsel aantrof. De vraag is: wat maakte, of wat was de reden, dat de Ringwerelders ze hierheen brachten?’

‘Versiering,’ suggereerde Teela.

‘Ben je nou dol?’ Een bandersnatch zag eruit als een kruising tussen Moby Dick en een rupstractor.

Maar waarom ook niet? dacht Louis. Waarom zouden de bouwers van de Ringwereld geen tien, geen honderd sterrenstelsels kunnen hebben nageplozen op dingen waarmee ze hun kunstmatige wereld konden bevolken? Ze hadden gehypothetiseerd dat ze stuwschep-fusieaandrijvingen hadden gehad. En het kon toch niet anders of elk levend wezen op de Ringwereld was van ergens anders vandaan hierheen gebracht. Zonnebloemen. Bandersnatchi. Wat nog meer?

Vergeet het maar. Ze moesten recht naar de randmuur, en geen poging doen om een onderzoek naar iets in te stellen. Ze hadden al een afstand afgelegd die gelijk stond aan zes keer de omtrek van de Aarde. Finagle’s vuist, wat was er een hoop te zien!

Vreemd leven. (Tot nu toe ongevaarlijk.)

Zonnebloemen. (Spreker vlammend in het felle licht, krijsend in de intercom.)

Zwevende steden. (Die dood en verderf zaaiend neerstortten.) Bandersnatchi. (Intelligent en gevaarlijk. Hier zouden ze niet anders zijn. Bandersnatchi muteerden niet.)

En de dood? De dood was altijd hetzelfde, overal.

Weer draaiden ze om het kasteel heen, en keken of ze een opening konden vinden. Ramen zagen ze wel, in alle mogelijke vormen: rechthoekig, achthoekig en bellen en dikke platen in de vloer, maar ze waren allemaal dicht. Ze vonden een landingsklep voor vliegende voertuigen, met een grote deur die als een ophaalbrug kon worden neergelaten om er voertuigen op te laten landen, maar, net als een ophaalbrug, was de deur opgehaald, en dicht. Ze zagen ook een tientallen meters hoge wenteltrap, waarvan het onderstuk los in de lucht hing. Door onbekende oorzaken was het geheel verwrongen tot een massa doorgesneden balken en gebroken treden. De bovenkant zat vast aan de onderzijde van het kasteel, maar aan de bovenzijde liep de spiraal van de trap uit in een deur die er zeer gesloten uitzag.

‘Finagle hale ze! Ik ga een raam rammen,’ zei Teela.

‘Stop!’ zei Louis. Hij geloofde stellig dat ze dat zou doen ook. ‘Spreker, pak de desintegrator. Zorg dat we naar binnen kunnen komen.’

In het licht dat uit het grote raam kwam, haalde Spreker de desintegrator van de Slavendrijvers te voorschijn.

Louis wist hoe het ding werkte. Voorwerpen binnen een straal waarvan de breedte regelbaar was, kregen, opeens, een positieve lading die krachtig genoeg was om ze uit elkaar te scheuren. De poppenspelers hadden er een tweede straal bijgemaakt, die diende om de lading van het proton te onderdrukken. Louis had die tweede straal niet gebruikt om het gat te graven, en hij wist da het ook hier niet nodig zou zijn om ze allebei tegelijk te gebruiken. Hij had kunnen raden dat Spreker er toch gebruik van zo maken.

Twee punten, een paar centimeter van elkaar, op het grote acht hoekige raam kregen opeens een tegenovergestelde lading, met een potentiaal verschil ertussen.

De lichtflits was verblindend. Louis kneep zijn ogen stijf dicht tegen het licht en de pijn. Het gedaver van de donder kwam tegelijkertijd, en was oorverdovend, zelfs door de sonische capsule heen. In de dreunende stilte die erop volgde, voelde Louis hoe grove deeltjes in een dikke laag op zijn nek en zijn schouders terechtkwamen. Hij hield zijn ogen dicht.

‘Je moest ze zo nodig allebei gebruiken,’ zei hij.

‘Het apparaat werkt heel goed. We zullen er veel aan hebben.’

‘Veel plezier op je verjaardag met je kadootje. Maar richt het kadootje niet op papa, anders wordt papa heel boos.’

‘Geen misplaatste scherts, Louis.’

Zijn ogen hadden zich wat hersteld. Toen Louis om zich heen keek zag hij dat miljoenen minuscule stukjes glas op hem en zijn cyclette terecht waren gekomen. De sonische capsule moest ze eerst hebben tegengehouden en daarna hebben doorgelaten, waarna ze in een dikke laag op elk horizontaal oppervlak terecht waren gekomen.

Teela gleed al de concertzaal in. Ze vlogen haar achterna …

Louis werd langzaam wakker. Hij voelde zich geweldig. Hij lag op zijn arm, op iets zachts. Zijn arm sliep.

Hij draaide zich om en deed zijn ogen open.

Hij lag in een bed en keek naar een hoog wit plafond. Een hard voorwerp onder zijn ribben bleek Teela’s voet te zijn.

Nou zeg! Ze hadden het bed gisteravond gevonden, een bed ter grootte van een minigolfbaan, in wat de kelders zouden zijn geweest in een minder ongewoon kasteel.

Maar toen hadden ze ook al andere wonderen gevonden.

Het kasteel was inderdaad een kasteel, en niet zomaar een duur elite-hotel. Een banketzaal met een glazen wand van vijftien meter hoog was verrassend genoeg. Maar de tafels stonden om een tafel in het midden heen, een tafel die rond was, en op een verhoogd stuk stond. De ring van tafels stond om een gebeeldhouwde stoel met een hoge rug heen, die zo groot was als een troon. Teela had met allerlei dingen geëxperimenteerd en ontdekt hoe ze de zetel tot halverwege het plafond kon laten stijgen, en hoe ze de stem van degene die in de zetel zat, kon versterken tot een donderend bevelend gebulder. De stoel kon draaien, en als dat gebeurde, draaide de sculptuur erboven mee.

De sculptuur was uitgevoerd in spandraad, heel licht, en bestond voor het grootste deel uit lege lucht. Het had abstract geleken tot Teela het had laten draaien. Toen was het heel duidelijk een portret.

Het in spandraad uitgevoerde hoofd van een volkomen haarloze man.

Was hij iemand geweest die hier thuis hoorde, en had hij behoord tot een groep die zijn gezicht en hoofdhuid kaalschoor? Of was het een lid geweest van een ras dat van een heel ander oord afkomstig was, ver hier vandaan op de Boog van de Ring? Misschien zouden ze het wel nooit te weten komen. Maar het gezicht was zeer zeker dat van een mens: knap, hoekig, het gezicht van iemand die gewend was te bevelen.

Louis keek naar het plafond en stelde zich het gezicht voor. Het geven van bevelen, het dragen van gezag had lijnen gesleten in het gezicht, en op de een of andere manier had de kunstenaar die lijnen weten te verwerken in het spandraad.

Dit kasteel was een regeringscentrum geweest. Alles wees daarop: de troon, de grote zaal, de unieke ramen, het zwevende kasteel zelf met zijn onafhankelijke energievoorziening. Maar wat voor Louis Wu de doorslag gaf, was het gezicht.

Daarna hadden ze door het kasteel gedwaald. Overal hadden ze weelderig versierde, prachtig ontworpen trappen gezien. Maar bewegen deden ze niet. Nergens waren er roltrappen, liften, glij-trottoirs, valkokers. Misschien hadden de trappen zelf ooit bewogen.

Daarom was het drietal van lieverlee steeds lager gekomen, omdat dat gemakkelijker ging dan klimmen. Onderin het kasteel hadden ze de slaapkamer gevonden.

Eindeloze dagen slapen in cyclette-stoelen, gemeenschap hebben als de vloot weer eens landde, als hij landde, dat alles had ervoor gezorgd dat Teela en Louis Wu er geen weerstand aan hadden kunnen bieden. Ze hadden Spreker verlaten, en hij had zijn speurtocht alleen voortgezet.

Wie weet wat hij nu allemaal had gevonden.

Louis leunde op een elleboog. De dode hand kwam langzaam weer tot leven. Hij zorgde ervoor geen abrupte bewegingen ermee te maken. Dat gebeurt nooit met slaapplaten, dacht hij, maar wat de drigg … het is in ieder geval een bed …

Een glazen wand van de slaapkamer kwam uit op een lege bak waar vroeger water in gezeten moest hebben. De witte botten van een bandersnatch, lege ogen in een lepelvormige schedel, keken hem aan, gevat in een raam van glazen wanden en een glazen vloer.

De wand ertegenover, ook al doorzichtig, bood uitzicht op de stad, driehonderd meter lager.

Louis draaide zich drie keer om en liet zich van de rand van het bed vallen. De vloer was zacht, bedekt met een bontvacht waarvan de kleur en het uiterlijk op verontrustende wijze leken op de baard van een Ringwerelder. Louis liep naar het raam en keek naar buiten.

(Iets beïnvloedde wat hij zag, net een miniem geflikker op een 3-D scherm. Hij besefte het niet eens bewust. Maar ergerlijk was het wel.)

Onder een witte, detailloze hemel, vertoonde de stad alle nuances van grijs. Het grootste deel van de gebouwen was hoog, maar een handjevol was hoog genoeg om de andere klein te laten lijken. Een paar waren er zelfs hoger dan de onderkant van dit zwevende kasteel. Er waren andere zwevende gebouwen geweest. Louis kon de littekens nog zien, brede gaten in het gezicht van de stad, waar duizenden tonnen steen te pletter waren geslagen. Maar dit ene droom kasteel had zijn eigen onafhankelijke energievoorziening gehad. En een slaapkamer die groot genoeg was voor een behoorlijke orgie. En een reusachtige ruit waardoorheen een sultan zijn domein in ogenschouw kon nemen, zijn onderdanen kon zien als de mieren die ze waren.

‘Dit oord moet zeer hubris-bevorderend zijn geweest,’ zei Louis Wu.

Iets trok zijn aandacht. Iets dat heen en weer bewoog aan de andere kant van het raam.

Draad. Een stuk was op een uitstekende lijst terechtgekomen, maar er kwam meer en meer uit de hemel zetten. Grove draad. Hij kon de twee einden over de rand naar beneden zien hangen, tot aan de stad toe. Het draad moest al net zo lang vallen als hij uit het raam keek. En hij had zich er net aan geërgerd dat hij iets zag dat hij niet goed kon thuisbrengen.

Louis wist niet waar het draad vandaan kwam, en het kon hem ook niet zoveel schelen. Het was iets moois. Hij lag naakt op zijn rug op het kamerbrede tapijt en keek hoe het draad langs zijn raam gleed. Hij voelde zich veilig en uitgerust, misschien wel voor het eerst sinds een röntgenlaser de Leugenaar had getroffen.

Het draad zakte eindeloos omlaag, uit een grijswitte hemel kwam lus na lus naar de aarde. Het was zo dun dat het af en toe onzichtbaar werd. Hoe lang? Hoeveel sneeuwvlokken zijn er in een sneeuwstorm?

Opeens herkende hij het.

‘Leuk je weer te zien,’ zei hij. Maar hij was wel geschokt. Schaduwvlakdraad. Het had ze hierheen gevolgd.

Louis klauterde vijf trappen op om te zien of hij iets te eten kon vinden.

Hij verwachtte uiteraard niet dat de keuken zou werkei. Hij zocht naar de banketzaal, maar vond in plaats daarvan de keuken.

Dat vormde een bevestiging van gedachten die hij al eerder had gehad. Een autocraat is geen autocraat zonder bedienden, en er waren hier heel wat bedienden geweest. De keuken was enorm groot. Er moest een half regiment meester-koks in hebben gewerkt, ieder met zijn eigen bedienden om de opgediende schotels naar de banketzaal te brengen, de vuile borden mee terug te nemen, allerlei dingetjes te doen.

Er waren bakken waarin verse vruchten hadden gezeten, en groenten, en waar nu stof en pitten en verdroogde vellen en schimmel in zaten. Er was een koelkamer waar karkassen gehangen hadden, maar die nu leeg en warm was. Er was een vrieskast, die nog steeds werkte. Op de planken lag voedsel, en een deel ervan zou nog eetbaar kunnen zijn, maar dat risico was Louis niet bereid te nemen.

Er waren geen blikken.

Uit de kranen kwam geen water.

Behalve de vrieskast was er geen machine die meer complex was dan een deurkruk. Geen temperatuurindicators, geen tijdklokken op de ovens. Niets dat het equivalent kon zijn van een gewone broodrooster. Draden hingen boven het fornuis, er zaten wat korreltjes vuil aan. Vuil? Verse kruiderij? Geen kruidenflesjes?

Louis keek één keer om zich heen voor hij wegging. Anders was de waarheid hem misschien ontgaan.

Dit vertrek was niet altijd een keuken geweest.

Wat dan? Een voorraadkamer? Een 3-D kamer? Waarschijnlijk het tweede. Een wand was volkomen glad, en in één kleur geschilderd, en de verf zag er nieuwer uit dan op de andere wanden, en er waren beschadigingen op de vloer waar waarschijnlijk stoelen en banken waren verwijderd.

Zo zo. Het was dus een ontspanningszaal geweest. Misschien was later de wandprojector kapotgegaan, en wist niemand meer hoe hij moest worden gerepareerd. Later was met de autokeuken hetzelfde gebeurd.

En daarom was de 3-D kamer omgebouwd tot een keuken-met-handbediening. Als niemand meer wist hoe je een autokeuken moest repareren, moest dat soort primitievere keukens veel zijn voorgekomen. Voedsel was met vliegwagens van de grond naar het kasteel getransporteerd.

En toen de vliegwagens het begaven, één voor één …? Louis liep het vertrek uit.

Ten slotte wist hij de banketzaal dan toch te vinden, en de enige betrouwbare voedselbron in het kasteel. Daar ontbeet hij met een blok uit de keukenschuif van zijn cyclette.

Hij kauwde net de laatste hap weg toen Spreker binnenkwam. De Kzin moest halfverhongerd zijn geweest. Hij liep meteen naar zijn cyclette, draaide drie natte donkerrode blokken en slokte ze in negen happen naar binnen. Pas toen draaide hij zich om en keek naar Louis.

Hij was niet langer spookachtig wit. Ergens tijdens de nacht had het genezende schuim dat werkje afgerond en was afgevallen. Zijn huid was glanzend roze en zag er gezond uit (als roze een gezonde huidskleur was voor een Kzin), met een paar ribbels grijs littekenweefsel, en een uitgebreid netwerk van paarse aderen.

‘Kom mee,’ gelastte de Kzin. ‘Ik heb een kaartenkamer gevonden.’

De kaartenkamer

De kaartenkamer bevond zich helemaal bovenin het kasteel, in overeenstemming met het belang van het vertrek. Louis hijgde behoorlijk van de klim. Hij had de grootste moeite gehad om Spreker bij te houden. De Kzin rende niet, maar hij liep wel harder dan een mens kon lopen.

Louis was net boven aan de laatste trap toen Spreker door een dubbele deur voor hen stapte.

Door het gat zag Louis een horizontale strook gitzwart, twintig centimeter breed, en een meter van de grond. Hij keek er voorbij, zocht naar een soortgelijke strook ertegenover, maar dan lichtblauw met donkerblauw geblokt, en die was er.

Bingo.

Louis bleef in de deuropening staan en nam de details in zich op. De miniatuur-Ringwereld was bijna even groot als het vertrek zelf, en dat was rond en had een diameter van zo om en nabij de veertig meter. Middenin de hoepel stond een rechthoekig scherm op een zware stellage, het scherm zelf van de deur afgewend, maar het was wel duidelijk dat het kon draaien.

Hoog aan de muren hingen tien draaiende bollen. Ze waren niet allemaal even groot, en ook de snelheid waarmee ze draaiden was verschillend, maar ze waren allemaal wel van de karakteristieke kleur van een wereld als de Aarde: diepblauw met warrelende witte glazuur. Onder elke bol stond een kegelvormige deelkaart. ‘Ik heb hier de nacht doorgebracht met werken,’ zei Spreker. Hij stond achter het scherm. ‘Ik moet je een heleboel dingen laten zien. Kom hier.’

Louis dook bijna onder de Ring door. Een gedachte hield hem tegen. De man met het haviksgezicht die heerste over de banketzaal zou nooit zijn gebukt, zelfs niet bij het betreden van dit hoogste heiligdom. Louis liep op de Ring af en erdoorheen, en kwam er zo achter dat het een holo-projectie was.

Hij bleef achter de Kzin staan.

Het scherm was omringd door panelen met bedieningsorganen.

Alle knoppen waren groot en massief, en van zilver, en ze waren ook allemaal gemaakt in de vorm van een dierekop. De panelen zelf waren voorzien van kronkels en allerhande ronde bogen. Mooi gemaakt, dacht Louis. Decadent?

Het scherm stond aan, maar het beeld was niet vergroot. Erin kijken had veel weg van op de Ringwereld neerzien vanuit de baan van de schaduwvlakken. Louis voelde iets van déjà vu. ‘Zoëven had ik een meer gedetailleerd beeld,’ zei de Kzin. ‘Als ik me goed herinner …’ Hij beroerde een knop, en het beeld dijde zo snel uit dat Louis’ hand naar een remhendel tastte. ‘Ik wil je de randmuur laten zien. Rrrr, een beetje verder …’ Hij raakte een andere grillig gevormde knop aan, en het beeld gleed weg. Ze keken over de rand van de Ringwereld.

Ergens waren er telescopen om ze dit uitzicht te bieden. Waar? Op de schaduwvlakken gemonteerd?

Ze keken neer op anderhalfduizend kilometer hoge bergen. En het beeld werd steeds groter toen Spreker knoppen vond die nog verder gingen. Louis stond paf toen hij zag hoe abrupt de bergen, die afgezien van hun grootte een heel natuurlijke indruk maakten, werden afgekapt door de messcherpe schaduw van de ruimte.

Toen zag hij wat er over de toppen van de bergen liep.

Het was maar een serie zilveren stippen, maar hij wist wat het zou zijn. ‘Een lineaire versneller.’

‘Ja,’ zei Spreker. ‘Zonder transfercabines is dat de enige manier om Ringwereld-afstanden af te leggen. Dit moet het belangrijkste transportsysteem zijn geweest.’

‘Maar het is vijftienhonderd kilometer hoog. Liften?’

‘Ik heb overal langs de randmuur liftkokers gevonden. Daar, bijvoorbeeld.’ Nu was de zilveren draad een serie minuscule ronde lussen, ver uit elkaar, en allemaal verborgen voor mensen op de Ringwereld zelf door een bergtop. Een buis die zo dun was dat Louis hem bijna niet kon zien leidde van een van de lussen de helling van een berg af, een laag wolken in, onderaan de atmosfeer van de Ringwereld.

Spreker zei: ‘De elektromagnetische lussen zijn dikgezaaid om de liftkokers heen. Elders staan ze veel verder uit elkaar, een miljoen kilometer wel, af en toe. Ik vermoed dat ze alleen maar dienen om te starten en te stoppen en te leiden. Een wagen zou kunnen worden geaccelereerd tot vrije val, langs de rand glijden met een relatieve snelheid van 1220 kilometer per seconde, om weer tot staan gebracht te worden bij een liftschacht, door een tweede serie lussen.’

‘Het kost je wel maximaal tien dagen om te komen waar je zijn wilt. En dan tel ik de acceleratietijd niet eens mee.’

‘Dat betekent niets. Het kost jullie zestig dagen om bij Zilverogen te komen, de verst van de Aarde verwijderde menselijke wereld. Je zou vier keer zoveel tijd nodig hebben om de bekende ruimte van rand tot rand over te steken.’

Dat was waar. En de leefruimte op de Ringwereld was groter dan die van de hele bekende ruimte samen. Ze wilden ruimte hebben toen ze dit ding bouwden. ‘Heb je ook tekenen van activiteit gezien? Wordt de lineaire versneller nog steeds gebruikt?’

‘Je vraag is zinloos. Ik zal het je laten zien.’ Het beeld convergeerde, gleed opzij, werd langzaam groter. Het was nacht. Donkere wolken gleden over donker land, en toen …

‘Stadslichten.’ Louis knikte. Nou zeg. Het was allemaal wat te snel gegaan. ‘Dus niet alles is dood. We kunnen hulp krijgen.’

‘Dat denk ik niet. Misschien is dit wel moeilijk te vinden … aha!’

‘Finagle’s zwarte geest!’

Het kasteel, duidelijk hun eigen kasteel, zweefde statig boven een veld van licht. Ramen, neon, stromen zwevende lichtvlekken (dat moesten wagens zijn) … vreemd gevormde zwevende gebouwen … prachtig was het.

‘Banden. Driggit! We kijken naar oude opnamen. Ik dacht dat het live-uitzendingen zouden zijn.’ an verrukkelijk ogenblik had het erop geleken dat hun zoektocht voorbij was. Verlichte steden vol bedrijvigheid, de precieze lokatie op een kart aangegeven … maar deze beelden moesten eeuwen, beschavingen oud zijn.

‘Dat dacht ik ook gisteravond, vele uren lang. Ik vermoedde pas hoe de zaak in elkaar zat toen ik de duizenden kilometers meteoorkrater niet kon vinden die zijn geslagen bij de landing van de Leugenaar.’

Sprakeloos mepte Louis de Kzin op diens blote roze-met-lavendel schouder. Hoger kon hij niet komen.

De Kzin negeerde de vrijpostige opwelling. ‘Toen ik het kasteel had gelokaliseerd, ging het heel snel. Let op.’ Hij liet het beeld snel naar bakboord glijden. Het donkere land werd vager, alle details verdwenen. Toen waren ze boven een zwarte oceaan.

De camera scheen weg te glijden, omhoog …

‘Zie je? Een baai van een van de grote zoute oceanen ligt op ons pad naar de randmuur. De oceaan zelf is een paar keer zo groot als de grootste op Kzin of de Aarde. De baai is ter grootte van de grootste oceaan op Kzin.’

Nog meer vertraging! Kunnen we er over komen?’

‘Misschien wel. Maar er staat ons nog meer uitstel te wachten. Ik heb gisteravond de dichtstbijzijnde ruimtehaven bestudeerd.’ Ze stonden middenin de miniatuur-Ringwereld en keken door een rechthoekig scherm in het verleden.

Het verleden dat ze zagen werd gekenmerkt door geweldige prestaties. Spreker had het scherm gericht op de ruimtehaven, een brede uitstekende lijst op de naar de ruimte toegekeerde kant van de randmuur. Ze zagen hoe een enorme stompneuzige cilinder, de duizend raampjes helder verlicht, landde met gebruikmaking van elektromagnetische steunvelden. De velden hadden verschillende gloeiende pasteltinten, waarschijnlijk om de mensen achter de bedieningsorganen in staat te stellen ze visueel te bedienen. ‘De tape is eindeloos,’ zei Spreker. ‘Als je het laatste hebt gehad, begint hij gewoon weer opnieuw. Ik heb er gisteravond een tijdje naar zitten kijken. De passagiers schijnen recht de randmuur in te lopen, alsof er een soort osmoseproces plaatsvindt.’

‘Jah.’ Louis zat in zak en as. De lijst van de ruimtehaven was van hen uit gezien ver weg naar draaiwaarts — een afstand die spotte met wat ze nu al hadden afgelegd.

‘Ik heb een schip zien vertrekken. Ze maakten geen gebruik van de lineaire versneller. Die gebruiken ze alleen maar bij landingen, om de snelheid van het schip aan die van de ruimtehaven aan te passen. Voor een start wippen ze het schip gewoon van de Ring af, de ruimte in.

Wat de bladeter had vermoed is dus juist. Weet je nog, de klapdeurconstructie? De Ringwereld draait met een snelheid die meer dan groot genoeg is voor een stuwschep aandrijving. Louis, luister je wel?’

Louis schrok op. ‘Sorry. Het enige waar ik aan kan denken is dat dit onze reis zo’n miljoen kilometer langer maakt.’

‘Misschien is het mogelijk om het hoofdvervoerssysteem te gebruiken, de kleine lineaire versneller bovenop de randmuur.’

‘Geen schijn van kans. Waarschijnlijk ligt het ding in puin. De beschaving vertoont de neiging om zich te verspreiden, als dat via een transportsysteem mogelijk is. En zelfs als we het aan de praat krijgen, dan is het nog zo dat we niet de kant van een lift-schacht opgaan.’

Dat is waar,’ zei de Kzin. ‘Ik heb gekeken of ik er een zag.’

Op het rechthoekige scherm was het schip nu geland. Zwevende wagens sleepten een gelede buis naar de hoofdsluis van het schip. Passagiers stapten de buis in.

‘Zullen we van reisdoel veranderen?’

‘Kunnen we niet. De ruimtehaven is nog steeds onze beste kans.’

‘O ja?’

‘Ja, driggit! Hoe groot de Ringwereld ook is, het is een kolonie-wereld. En op een koloniewereld concentreert de beschaving zich altijd om de ruimtehaven heen.’

‘Omdat er ruimteschepen van de moederwereld komen, met nieuws over technologische uitvindingen. We gaan van de veronderstelling uit dat de Ringwerelders hun thuiswereld hebben verlaten.’

‘Maar er kunnen toch nog steeds schepen binnenkomen?’ zei Louis koppig. ‘Van die verlaten werelden! Van eeuwen geleden! Stuwrobots zijn onderworpen aan de relativiteit, aan de uitrekking van de tijd.’

Waar jij op hoopt zijn oude ruimtevaarders die de oude vaardigheden proberen door te geven aan wilden die ze zijn vergeten,’ zei Spreker. ‘En misschien heb je wel gelijk ook. Maar ik krijg nu wel genoeg van dit oord, en de ruimtehaven is erg ver. Wat kan ik je nog meer laten zien op het kaartscherm?’

‘Hoe ver zijn we gekomen na ons vertrek van de plek waar de Leugenaar uiteindelijk terecht is gekomen?’ vroeg Louis opeens. ‘Ik heb je al verteld dat ik het landingsspoor dat we hebben getrokken niet heb kunnen vinden. Jouw gissing is even nauwkeurig als de mijne. Maar ik weet wel hoever we nog te gaan hebben. Van het kasteel naar de randmuur is het ongeveer driehonderdduizend kilometer.’

‘Een heel eind … Maar je moet de berg toch hebben gezien?’

‘Nee.’

‘De grote. Vuist-van-God. We zijn zo ongeveer op de helling er van terechtgekomen.’

‘Nee.’

‘Dat staat me niet aan. Spreker, kunnen we op de een of andere manier uit de koers zijn geraakt? Je zou Vuist-van-God gewoon moeten hebben kunnen vinden door op de kaart naar stuurboord terug te gaan.’

‘Maar dat heb ik niet gedaan,’ zei Spreker met een resoluutheid die verried dat hiermee de zaak wat hem betrof was afgedaan. ‘Wil je nog iets zien? Er zijn bijvoorbeeld lege stukken. Waarschijnlijk zijn die alleen maar het gevolg van slijtage in de band, maar ik vroeg me af of het geen geheime oorden op de Ringwereld zouden kunnen zijn die zo aan nieuwsgierige blikken worden onttrokken.’

‘Maar we zouden er zelf heen moeten gaan om te zien hoe de zaak in elkaar zit.’

Spreker draaide zich opeens om naar de dubbele deur, zijn oren als waaiers uitgespreid. Zonder iets te zeggen liet hij zich op handen en voeten zakken, en sprong.

Louis knipperde met zijn ogen. Wat kon dat nu weer teweeggebracht hebben. En toen hoorde hij het…

Gezien haar leeftijd was de machinerie van het kasteel heel stil geweest. Nu hoorde hij een zacht gezoem buiten de dubbele deuren. Spreker was uit het gezicht verdwenen. Louis trok zijn flitslicht-laser en liep behoedzaam achter hem aan.

Hij vond de Kzin bovenaan de trap. Hij stak zijn wapen weg en samen keken ze toe hoe Teela naar boven kwam glijden.

‘Ze gaan alleen maar naar boven,’ zei ze. ‘Niet naar beneden. En tussen de eerste verdieping en de zesde doen ze het helemaal niet.’

Louis stelde de voor de hand liggende vraag. ‘Hoe zorg je ervoor dat ze bewegen?’

‘Je pakt gewoon de leuning beet en duwt ’m naar voren. Op die manier doet-ie het niet als je je niet eerst stevig hebt verankerd. Veiliger. Ik kwam er maar toevallig achter.’

‘Ja, dat zal wel. Vanochtend heb ik tien trappen geklommen. Hoeveel heb jij d’r gedaan voor je dit ontdekte?’

‘Geeneen. Ik was net op weg naar boven om m’n ontbijt te gaan halen toen ik over de eerste trede struikelde en naar de leuning graaide.’

‘Precies. Het klopt weer es.’

Teela keek gekwetst. ‘Het is mijn schuld niet als je …’

‘Sorry. Ben je toen je ontbijt nog gaan halen?’

‘Nee. Ik heb gekeken naar de mensen die onder ons heen en weer lopen. Wist je dat er een groot plein net onder het gebouw is?’

Sprekers oren gingen wijd open. ‘Is het werkelijk? En het is niet verlaten?’

‘Nee. Ze komen van alle kanten aanlopen, de hele ochtend al. Er moeten er nu wel honderden zijn.’ Ze glimlachte als de dageraad. ‘En ze zingen.’

Er waren brede nissen in alle gangen van het kasteel. Elk van deze alkoven was voorzien van kleedjes en banken en tafeltjes, blijkbaar om ervoor te zorgen dat een groep wandelaars de maaltijd kon gebruiken wanneer en waar ze maar wilden. In één ‘eethoek’, vlak bij de ‘kelderverdieping’ van het kasteel, was een lang raam, dat een hoek van negentig graden had, zodat het deel uitmaakte van wand én vloer.

Louis hijgde een beetje van het tien trappen omlaag moeten lopen. De eettafel fascineerde hem. De bovenkant leek wel gebeeldhouwd, maar de aangebrachte contouren hadden een vorm en waren over de tafel verspreid op een manier die soepborden, slabakjes, of houders voor de onderkant van een mok suggereerde. Tientallen, misschien wel honderden jaren gebruik hadden duidelijke sporen achtergelaten op het harde witte materiaal.

‘Je zou geen borden gebruiken,’ zei Louis, hardop denkend. ‘Je zou het voedsel opdienen in de uithollingen, en de tafel later afspuiten.’

Het leek niet zo fris, maar …? ‘Ze zullen wel geen vliegen of muggen of wolven hebben meegebracht. Waarom dan wel bacteriën?’

‘Onschadelijke bacteriën,’ beantwoordde hij zijn eigen vraag. ‘Voor in het darmkanaal. En als één soort muteerde, de gastheer aanviel …’ Er zou dan natuurlijk allang geen immuniteit tegen een ziekte meer bestaan. Was de Ringwereld-beschaving op die manier ten onder gegaan? Elke beschaving heeft een bepaald minimum aan leden nodig, anders zakt ze ineen.

Teela en Spreker besteedden geen aandacht aan hem. Ze zaten in de knik van het raam geknield en keken omlaag. Louis liep hen toe.

‘Ze zijn nog steeds bezig,’ zei Teela. En dat waren ze inderdaad.: Louis schatte dat zo’n duizend mensen naar hen opkeken. Ze zongen niet meer.

‘Ze kunnen écht niet weten dat we hier zijn,’ zei hij.

‘Misschien vereren ze het gebouw wel,’ suggereerde Spreker. ‘Maar dan nog kunnen ze dat niet elke dag doen. We zijn te ver van de rand van de stad vandaan. Ze zouden de velden niet kunnen bereiken.’

‘Misschien zijn we toevallig gearriveerd op een bijzondere dag, de heilige dag.’

‘Misschien is er gisteravond wel iets gebeurd,’ zei Teela. ‘Iets bijzonders. Wij bijvoorbeeld, als iemand ons toch heeft gezien. Of dat spul daar.’ Ze wees.

‘Daar heb ik ook al over nagedacht,’ zei Spreker. ‘Hoe lang valt het al?’

‘Van het ogenblik dat ik wakker ben geworden vanochtend, en :? wie weet hoe lang daarvóór al. Draad van de schaduwvlakken, kilometers draad. Waarom denk je dat het hier terecht is gekomen?’

Louis dacht aan de negen miljoen kilometer tussen twee schaduwvlakken … aan een hele negen miljoen kilometer lange draad,. losgerukt door de kracht van de botsing met de Leugenaar … met de Leugenaar neervallend naar de Ringwereld zelf, op bijna dezelfde koers. Het was nauwelijks verbazingwekkend dat ze nu over een stuk van dat enorme stuk draad waren gestruikeld.

Maar hij was niet in de stemming voor lange verklaringen. ‘Toeval,’ zei hij.

‘Als de architecten van de Ringwereld nu eens vandaag zouden verschijnen,’ zei de Kzin langzaam, ‘omlaag zwevend uit dit zwevende kasteel, dan zou men eerder begrijpend knikken dan verbaasd zijn. Louis, zullen we dat idee van jou over god-met-zijn-acolieten eens in de praktijk brengen?’

Louis keek naar de Kzin, zag de bekende roze-met-lavendel huid, het kussentje haar dat er speciaal scheen te groeien om op te zitten, het domino masker in oranje bont over de ogen, deed zijn ;y mond open om antwoord te geven, en rolde het volgende ogenblik amechtig van het lachen over de vloer.

Toen hij bijgekomen was, een paar minuten later, zei hij, nog nahikkend: ‘Ik bedoelde een soort oorlogsgod. Jij bent nou gewoon niet indrukwekkend genoeg om voor god te spelen. Niet tot je weer haar hebt.’

‘Maar als ik een paar mensen met mijn blote handen aan stukken scheurde, zouden ze me misschien wel respecteren.’

‘Ze zouden je respecteren op een afstand, en vanuit een goede schuilplaats. Daar hebben we niks aan. Nee, we zullen gewoon moeten wachten op jouw haar. En zelfs dan zouden we Nessus’ tasp moeten hebben.’

‘De poppenspeler is niet beschikbaar.’

‘Maar …’

‘Ik zeg dat hij niet beschikbaar is. Hoe nemen we nu contact op met de mensen hier?’

‘Jij zult hier moeten blijven. Zie wat je te weten kunt komen in de kaartenkamer. Teela en ik,’ zei Louis, en dacht er toen opeens aan. ‘Teela, je hebt de kaartenkamer nog niet gezien.’

‘Hoe ziet die er dan wel uit?’

Jij blijft hier, laat Spreker je alles maar uitleggen. Ik ga wel alleen omlaag. Jullie kunnen het gesprek volgen over de communicatieschijf en me komen halen als er moeilijkheden dreigen. Spreker, ik wil je flitslichtlaser.’

De Kzin bromde onwillig, maar hij stond het wapen wel af. Hij had toch de desintegrator nog.

Driehonderd meter boven hun hoofden hoorde hij hun eerbiedige stilte overgaan in een gemompel van verbazing, en hij wist dat ze hem hadden gezien: een heldere stip die uit het raam van het kasteel kwam vliegen. Hij zakte naar beneden.

Het gemompel verstierf niet. Iets of iemand legde de mensen het zwijgen op. Hij kon het verschil horen.

Toen begon het zingen.

‘Het sleept,’ had Teela gezegd en: ‘Ze houden geen maat’, en: ‘Het klinkt allemaal nogal vlak.’ Louis’ verbeelding had het verder aangevuld. Het zingen kwam als een verrassing; het was veel beter dan hij had verwacht.

Hij giste dat ze een twaalftoonsschaal zongen. Het systeem met octaven dat op de meeste menselijke werelden in zwang was, was ook een twaalftoonsschaal, maar er waren wel verschillen. Geen wonder dat Teela het vlak had gevonden.

Ja, het sleepte. Het was kerkelijke muziek, langzaam en plechtig, en het trad steeds weer in herhalingen, zonder harmonie. Maar het had wel grandeur.

Het plein was immens groot. Duizend mensen waren een enorme menigte na weken eenzaamheid, maar op het plein hadden er wel gekund. Luidsprekers hadden ervoor kunnen zorgen dat ze allemaal in de maat zongen, maar die waren er niet. Eén man stond op een podium middenin het plein met zijn armen te zwaaien. Maar ze weigerden naar hem te kijken. Ze keken allemaal naar Louis Wu.

Ondanks dat was de muziek toch prachtig.

Teela kon die schoonheid niet horen. De muziek die zij kende was afkomstig van opnamen en 3-D sets, altijd via een microfoon, en altijd versterkt. Dat soort muziek kon worden opgepept, recht worden getrokken, de stemmen konden worden verveelvoudigd of extra benadrukt, de slechte opnames konden worden weggegooid.

Brown had nog nooit live muziek gehoord.

Louis Wu wel. Hij minderde snelheid om zijn zenuwen de tijd te geven zich eraan aan te passen, aan dit vreemde ritme. Hij herinnerde zich de grote openbare zangfestijnen op de rotsen boven de Stad, met menigten die twee keer zo groot waren geweest als deze hier, en die anders hadden geklonken, daarom, en nog een reden: Louis Wu had zelf meegezongen. Nu, terwijl de muziek in zich liet doorklinken, begonnen zijn oren zich aan te passen, hoorden de even te hoge of even te lage tonen, de dooreen dwarreling van de stemmen, het steeds weer herhalen van dezelfde frasen, de trage majestueusheid van de hymne.

Hij hield zich net op tijd tegen toen hij op het punt stond mee te gaan doen. Dat is geen goed idee, zei hij tegen zichzelf, en liet zijn cyclette naar het plein zakken.

Het podium middenin het plein was ooit het voetstuk voor een standbeeld geweest. Louis zag de menselijke voetafdrukken, een meter tachtig lang, die aangaven waar vroeger het standbeeld had gestaan. Nu stond er op het blok een soort driehoekig altaar, en een man stond met zijn rug naar het altaar met zijn armen de maat te slaan.

Een flits roze boven een grijze mantel … Louis vermoedde dat de man iets op zijn hoofd droeg, misschien wel wat van roze zijde.

Hij besloot op het voetstuk zelf te landen. Hij raakte net de steen toen de dirigent zich naar hem omdraaide. Het kostte Louis Wu bijna zijn cyclette.

Het roze dat hij had gezien was een hoofd geweest. Het gezicht van deze man was even naakt als dat van Louis Wu zelf, en dat was iets unieks in deze menigte met hoofden als gouden bloemen, gezichten van blond haar, waardoorheen de ogen keken.

De man maakte met uitgestrekte armen een gebaar dat het zingen op de laatste noot aanhield … brak het toen af. Een fragment van een seconde later kwam die een paar seconden lang aangehouden noot nog aandrijven van de randen van het plein. Toen was het abrupt stil. De priester keek Louis Wu strak aan.

Hij was even lang als Louis Wu, en dat was lang voor een Ring-werelder. De huid van zijn gezicht en zijn hoofd was zo bleek dat hij bijna doorschijnend was, net als bij een albino van Tisgelukt. Hij moest zich vele uren geleden hebben geschoren met een scheermes dat niet scherp genoeg was geweest, en nu kwamen er stoppels tevoorschijn, en omhulden alles, afgezien van twee ronde plekken om zijn ogen, met een grijs waas.

Hij sprak iets dat als verwijt was bedoeld, zo klonk het in ieder geval. De schijf zei meteen: ‘Dus u bent eindelijk gekomen.’

‘We wisten niet dat we werden verwacht,’ zei Louis, naar waarheid. Hij had niet genoeg zelfvertrouwen om op zijn eentje god proberen te spelen, met zichzelf in de hoofdrol. In zijn lange leven had hij wel geleerd dat het vervloekt ingewikkeld kon worden om een samenhangend leugenverhaal te vertellen.

‘U hebt haar op uw hoofd,’ zei de priester. ‘Men mag er wel van uitgaan dat uw bloed niet geheel zuiver is, o Architect.’

Dus dat was het! Het ras der Architecten moest volkomen kaal zijn geweest, zodat deze priester zijn volgelingen moest imiteren door een bot scheermes op zijn tere huid te zetten. Of … hadden de Architecten depilcrème gebruikt, of iets dat even gemakkelijk het haar verwijderde? Misschien wel alleen omdat het gewoon mode was geweest. De priester had veel weg van het portret in spandraad, in de banketzaal.

‘Met mijn bloed hebt u niets te maken,’ zei Louis, en liet het probleem verder voor wat het was. ‘Wij zijn op weg naar de rand van de wereld. Wat kunt u ons vertellen over onze route?’

De priester was duidelijk verrast. ‘U vraagt inlichtingen aan mij?

U, een Architect?’

‘Ik ben geen Architect!’ Louis’ hand lag op de schakelaar voor de sonische capsule.

Maar de priester maakte alleen maar een nog verwardere indruk’

‘Waarom bent u dan half haarloos? Hoe vliegt u dan? Hebt geheimen gestolen uit de Hemel? Wat wilt u hier? Bent u gek. men om mij mijn volgelingen te ontroven?’

De laatste vraag scheen de belangrijkste te zijn. ‘We zijn op we de rand. Het enige dat we nodig hebben zijn inlichtingen.’

‘Maar alle antwoorden die u behoeft liggen toch in de Hemel! ‘Geen misplaatste grappen,’ zei Louis kalm. z’

‘Maar u bent recht uit de Hemel gekomen! Ik zag u!’

‘O, het kasteel! We hebben het kasteel doorzocht, maar veel wij zer werden we er niet van. Waren de Architecten bijvoorbeeld werkelijk haarloos?’

‘Soms heb ik wel eens gedacht dat ze zich alleen maar schoren’’, Maar uw huid lijkt op natuurlijke wijze haarloos.’

‘Ik depileer.’ Louis keek om zich heen, naar de zee van eerbiedige’ gouden bloemgezichten. Wat geloven zij? Ze schijnen uw twijfels niet te delen.’

‘Ze zien ons praten als gelijken, in de taal van de Architecten.:‘’ Ik wil dat graag zo houden, als dat u behaagt.’ Nu was het gedrag van de priester eerder samenzweerderig dan vijandig.

‘Zou dat aan uw status toedoen? Ja, dat zal ongetwijfeld wel.’ De priester was bang geweest dat hij zijn volgelingen kwijt zou raken — dat zou iedere priester wel geweest zijn, als zijn god opeens tot leven kwam en de zaak over probeerde te nemen. ‘Kunnen ze ons niet verstaan?’

‘Misschien één op de tien woorden.’

Op dat ogenblik betreurde Louis het dat zijn communicatieschijf zo efficiënt werkte. Hij kon niet zeggen of de priester de taal sprak van Zigna-muklikklik. Als hij dat had geweten, als hij had geweten hoe ver de twee talen uit elkaar waren gegroeid na het uit vallen van communicatiemethoden, dan had hij misschien bij de val van de beschaving kunnen dateren.

‘Wat was dat voor een kasteel dat u Hemel noemt?’

‘De legenden spreken over Zrillir,’ zei de priester, ‘en over hoe hij alle landen onder de Hemel regeerde. Op dit voetstuk stond Zrillirs standbeeld, dat levensgroot was. De landen voorzagen de Hemel van heerlijke spijzen en dranken die ik u kan noemen als u wilt: we leren een gedicht uit het hoofd waarin ze worden vermeld, maar in deze tijd komen ze niet meer voor. Zal ik …?’

‘Nee, dank u. Wat is er gebeurd?’

Een zangerige dreun was in de stem van de man door beginnen te klinken. Hij moest dit verhaal al heel wat keren hebben gehoord, en heel wat keren hebben verteld …

‘De Hemel werd gemaakt toen de Architecten de wereld maakten, en de Boog. Hij die de Hemel regeert, regeert het land, van rand tot rand. Zo regeerde Zrillir, vele levens lang, en wierp zonnevuur uit de Hemel als iets hem mishaagde. Toen, begon men te vermoeden dat Zrillir niet langer zonnevuur kon gooien.

Het volk gehoorzaamde hem niet meer. Ze stuurden geen voedsel meer. Ze trokken het standbeeld om. Toen Zrillirs engelen van grote hoogte rotsen gooiden, lachten de mensen, en ontweken ze. Toen kwam er een dag dat het volk probeerde de Hemel in te nemen door middel van de omhoog glijdende trap. Maar Zrillir maakte dat de trap viel. Toen verlieten zijn engelen de Hemel in vliegende wagens.

Later betreurde men het dat men Zrillir had verloren. De hemel was altijd bewolkt; de oogsten werden mager. We hebben gebeden om Zrillirs terugkeer …’

‘Hoe juist, historisch juist, is dit allemaal, denkt u?’

‘Ik zou het allemaal hebben ontkend, tot vanmorgen, toen u uit de Hemel omlaag kwam vliegen. U maakt dat ik mij verschrikkelijk slecht op mijn gemak voel, o Architect. Misschien is Zrillir inderdaad van plan terug te keren, en stuurt hij zijn bastaard vooruit om valse priesters uit de weg te schuiven.’

‘Ik zou mijn hoofd kaal kunnen scheren. Zou dat helpen?’

‘Nee. Laat maar; stel uw vragen.’

‘Wat kunt u me vertellen over de val van de Ringwereld-beschaving?’

De priester keek nog ongeruster. ‘Staat de beschaving dan op vallen?’

Louis zuchtte en draaide zich om om het altaar eens wat nader te bekijken.

Het nam het middelste stuk in beslag van het voetstuk waarop ze stonden. Het was van donker hout. Het vlakke rechthoekige oppervlak ervan was voorzien van een houtsnede die een reliëfkaart voorstelde, met heuvels en rivieren en een meer, en twee opstaande randen. De andere twee randen, aan de korte kant, vormden’ de steunpunten voor een gouden paraboolboog.

Het goud van die boog was beschadigd. Maar precies halverwege de boog hing er een kleine gouden bal aan, aan een draad, en dat goud was glanzend opgewreven.

‘Is de beschaving in gevaar? Er is zoveel gebeurd. Het zonnedraad, uw komst zelf — is het zonnedraad? Is de zon op ons neer aan het vallen?’

‘Dat betwijfel ik ten zeerste. U bedoelt toch het draad dat de hele morgen al valt?’

‘Ja. Bij onze godsdienstige opleiding leerden we dat de zon aan; de Boog hangt, door middel van een heel sterke draad. Dit draad: is sterk. Dat weten we. Een meisje probeerde het op te rapen om een knoop te ontwarren en het sneed door haar vingers.’

Louis knikte. ‘Er valt niets,’ zei hij. En in zijn hart dacht hij: Zelfs de schaduwvlakken niet. Zelfs als je alle draden door sneed, zouden de schaduwvlakken de Ringwereld nog niet raken. De bouwers van de wereld zouden ze wel een baan hebben gegeven;; waarbij het verste punt van de zon vandaan nog ruim binnen de Ring zou vallen.

Zonder veel hoop op succes vroeg hij: Wat weet u over het transportsysteem bij de rand?’ En datzelfde ogenblik wist hij dat er iets mis was. Hij had iets beet, wist dat er iets rampzaligs was gebeurd, maar wat?

De priester zei: ‘Zoudt u dat nog een keer willen zeggen?’ Louis gehoorzaamde.

De priester zei: ‘Uw ding dat praat, zei de eerste keer iets anders. Iets over een gereserveerde … iets.’

‘Wat vreemd,’ zei Louis. En dit keer hoorde hij het. De vertaler zei iets, op heel andere toon dan tot dan gebruikelijk, en het was: een behoorlijk lange mededeling ook.

‘ “U gebruikt een gereserveerde golflengte; dit is een overtreding…” de rest weet ik niet meer,’ zei de priester. ‘We moesten dit gesprek maar beëindigen. U hebt iets ouds, iets kwaadaardigs wakker gemaakt …’ De priester zweeg om te luisteren, want de vertaler zei weer iets in de taal van de priester. ‘ “… is een overtreding van maatregel twaalf, en hindert onderhoudswerkzaamheden.” Kan uw macht ervoor zorgen dat dit niet …’

Wat de priester verder nog zei, werd niet vertaald.

Want de schijf werd opeens roodheet in Louis’ hand. Het volgende ogenblik had hij het ding zo ver mogelijk van zich af gesmeten. Het was witheet en gloeide fel toen het op de grond viel — zonder iemand te bezeren, voor zover hij kon zien. Toen voelde hij opeens de pijn, en zijn ogen kwamen vol tranen te staan, zodat hij half werd verblind.

Hij kon nog net zien dat de priester naar hem knikte, zeer formeel, zeer koninklijk.

Hij knikte terug, zijn gezicht al even uitdrukkingsloos. Hij was niet van zijn cyclette gestapt voor zijn gesprek, en nu raakte hij de desbetreffende knop aan en steeg op naar de Hemel.

Toen zijn gezicht niet meer kon worden gezien liet hij het vertrekken van pijn, en hij gebruikte een woord dat hij ooit een keer op Wunderland had gehoord, van een man die een stuk Steubenkristal van duizend jaar oud had laten vallen.

Het oog van de storm

De cyclettes gleden naar bakboord weg uit de Hemel, onder hete. staalgrijze deksel dat deze streken tot hemel diende. Het had hun het leven gered boven het veld zonnebloemen. Nu was het alleen nog maar deprimerend.

Louis raakte drie punten op het dashboard aan om de hoogte die hij op dat ogenblik had vast te houden. Hij moest goed nadenken en kijken wat hij deed, omdat er heel weinig gevoel was in zijn rechterhand, onder invloed van de medicijnen en de spray-huid, en de grote witte blaar op iedere vinger. Hij keek ernaar, en bedacht hoe veel erger het geweest had kunnen zijn …

Spreker verscheen boven het dashboard. ‘Louis, is het niet beter om boven de wolken te gaan vliegen?’

‘Misschien ontgaat ons dan wel wat. Als we het hogerop kunnen we de grond niet meer zien.’

‘We hebben onze kaarten toch.’

‘Zouden die ons waarschuwen als er een tweede veld zonnebloemen in aantocht was?’

‘Je hebt gelijk,’ zei Spreker meteen, en verbrak de verbinding. Spreker en Teela hadden de tijd dat Louis zijn gesprek met de priester voerde goed besteed. Ze hadden contourkaarten van hun route naar de randmuur geschetst, en hadden daarop ook de steden aangegeven die als lichtgele vlekken op het scherm te zien waren geweest.

Toen had iets bezwaar gemaakt tegen hun gebruik van een gereserveerde golflengte. Gereserveerd door wie, voor welk doel, hoe lang geleden? Waarom was er nu pas bezwaar gemaakt? Louis vermoedde dat het een automatische machine was geweest, die nu was verlaten, net als het meteoorkanon dat de Leugenaar had neergeschoten. Misschien werkte dit apparaat alleen maar bij vlagen.

En Sprekers schijf was roodheet geworden en was aan zijn handpalm vast blijven kleven. Het zou dagen duren voor hij hem weer zou kunnen gebruiken, zelfs met de wonderbaarlijke militaire medicijnen uit zijn meditas. De spieren zouden weer moeten aangroeien.

De kaarten zouden een heel verschil maken. Een nieuw-opkomende beschaving zou zich bijna zeker eerst in een van de grote steden manifesteren. De vloot kon er overheen vliegen, en kijken of ze lichten of rook zagen.

Nessus’ oproeplampje brandde op het dashboard. Misschien had het al uren gebrand. Louis haalde de schakelaar over.

Hij zag de wilde bruine manen van de poppenspeler en zijn leer-zachte rug omhoog en omlaag gaan met zijn ademhaling. Een ogenblik lang vroeg hij zich af of de poppenspeler weer katatonisch was geworden. Toen ging er een driehoekig hoofd omhoog en de poppenspeler zong: ‘Welkom, Louis. Wat is er voor nieuws?’

‘We hebben een zwevend gebouw gevonden,’ zei Louis. ‘Met een kaartenkamer.’ Hij vertelde de poppenbaas over het kasteel dat Hemel heette, de kaartenkamer, het scherm, de kaarten en bollen, de priester en wat die had verteld, en zijn model van het universum. Hij beantwoordde al een poosje vragen toen hij er opeens zelf een bedacht.

‘Hee! Doet jouw communicatieschijf het?’

‘Nee, Louis. Korte tijd geleden werd het instrument voor mijn ogen witheet. Het voorval bezorgde me veel angst, en als ik had gedurfd, was ik weer katatonisch geworden, maar ik wist te weinig.’

‘Nou, de andere drie zijn kapot. Die van Teela brandde een gat in de huls, en op haar cyclette zit een brandplek. Spreker en ik hebben allebei onze hand verbrand. Weet je wat? We zullen de taal van de Ringwereld moeten leren.’

‘Ja.’

‘Ik wou dat die oude kale priester iets had geweten van de val van de oude Ringwereld-beschaving. Ik had een idee …’ En hij vertelde zijn theorie over een mogelijk gemuteerde bacteriënstam. ‘Dat is mogelijk,’ zei Nessus. ‘Toen ze eenmaal het geheim van de transmutatie kwijt waren, konden ze er nooit meer bovenop komen.’

‘O? Waarom niet?’

‘Kijk om je heen, Louis. Wat zie je?’

Louis keek om zich heen. Hij zag een onweersbui groeien, voor hem, hij zag heuvels, dalen, in de verte een stad, een dubbele bergtop, met als kegel de vuile halfdoorzichtigheid van Ringvloermateriaal.

‘Land eens ergens op de Ringwereld,’ zei de poppenspeler. ‘Wat vind je daar?’

‘Aarde,’ zei Louis. ‘Nou en?’

‘En dan?’

‘Meer aarde. Rots. Ringvloer-materiaal.’ En terwijl hij dat zei, scheen het landschap te veranderen. Stormwolken, bergen, de stad draaiwaarts en de stad die achter hen kleiner werd, dat schitterende randje, ver weg aan de oneindigheids-horizon, dat een zee kon zijn of een invasie van zonnebloemen … nu liet het landschap zich zien zoals het eigenlijk was: een holle dop. Het verschil tussen een eerlijke planeet en dit was het verschil tussen het gezicht van een mens en een leeg rubbermasker.

‘Overal, op welke wereld je ook graaft,’ zei de poppenbaas, ‘vind je ten slotte wel een soort metaalerts. Hier vind je eerst vijftien meter grond, en dan de Ringvloer. Met dat materiaal is niets te beginnen. Als het kon worden doorboord zou de mijnwerker op vacuüm stuiten — een hardvochtige beloning voor zijn harde werken.

Geef de Ring een beschaving die in staat is de Ring te bouwen, dan moeten ze goedkope transmutatie hebben gehad. Laat ze de technologie die daarmee samenhangt verliezen — op wat voor manier dan ook — en wat blijft er over? Ze zullen toch zeker geen essentiële grondstoffen ergens hebben opgeslagen. Nergens is metaalerts. Het metaal van de Ringwereld zit allemaal in machines en in gereedschap en in roest. Zelfs interplanetair vervoer is geen uitkomst, want in de buurt van deze ster valt niets te halen. De beschaving zou vallen, en nooit meer opstaan.’

Zacht vroeg Louis: Wanneer heb je dat allemaal bedacht?’

‘Enige tijd geleden al. Het leek niet veel toe of af te doen aan onze overlevingskansen.’

‘Dus zei je er maar niets over. Dat is me wat!’ zei Louis. Wat een uren had hij met dat probleem geworsteld! En het leek nu allemaal zo voor de hand liggend. Wat een val, wat een afschuwelijke val voor intelligente wezens.,

Louis keek voor zich uit. De storm was nu dichterbij, en hij was goed breed ook. De sonische capsules konden hem ongetwijfeld wel aan, maar toch …

Hij kon er maar beter overheen vliegen. Louis haalde een hendel naar zich toe en de cyclettes stegen naar het grijze deksel van de wereld, naar de wolken die boven hen hadden gehangen vanaf het ogenblik dat ze de zwevende toren hadden bereikt.

Louis liet zijn gedachten de vrije loop …

Een nieuwe taal leren zou tijd gaan kosten. Elke keer dat ze landen een nieuwe taal leren zou onmogelijk zijn. De vraag begon essentieel te worden. Hoe lang waren de bewoners van de Ring al barbaren? Hoe lang was het geleden dat ze allemaal dezelfde taal hadden gesproken? In hoeverre weken nu de plaatselijke talen af van de originele taal?

Het universum werd vaag, werd toen helemaal grijs. Ze waren in de wolken. Slierten mist schoten om de bol van de sonische capsule heen. Toen waren de cyclettes er doorheen en scheen de zon op hen neer.

Aan de andere kant van een vlakke eindeloze wolkenmassa keek een gigantisch blauw oog naar Louis Wu.

Als Gods hoofd zo groot was geweest als de Maan van de Aarde, dan zou dat oog net de goeie grootte hebben gehad.

Het duurde even voor het tot Louis doordrong wat hij zag. Toen weigerde zijn geest gewoon om het te geloven. Toen probeerde het hele beeld te vervagen als een slechtverlichte holo.

Door het gezoem in zijn oren heen hoorde/voelde hij iemand gillen.

Ben ik dood? vroeg hij aan zichzelf.

En: Is dat Nessus die zo gilt? Maar dat circuit had hij verbroken. Het was Teela. Teela, die haar hele leven nog nooit ergens bang voor was geweest. Teela sloeg haar handen voor haar gezicht om te ontkomen aan die enorme, starende, blauwe blik.

Het oog lag recht voor hen, scheen hen naar zich toe te trekken. Ben ik dood? Komt de Schepper nu over mij oordelen? Welke Schepper?

Het was eindelijk zaak dat Louis Wu een besluit nam over in welke Schepper hij geloofde — als hij al in een Schepper geloofde. Het oog was blauw en wit, met een witte wenkbrauw en een donkere pupil. Wit door de wolken, blauw door de afstand. Alsof het deel uitmaakte van de hemel zelf.

‘Louis!’ gilde Teela. ‘Doe iets!’

Dit gebeurt niet, zei Louis tegen zichzelf. Zijn keel was een dichtgevroren klomp ijs. Zijn geest rende als een dier in een kooi rond in zijn hoofd. Het is een groot heelal, maar er zijn een paar dingen die werkelijk onmogelijk zijn.

‘Louis!’

Louis vond zijn stem terug. ‘Spreker. Hee, Spreker. Wat zie jij?’ Het duurde even voor de Kzin antwoord gaf. Zijn stem klonk vreemd vlak. ‘Ik zie een groot menselijk oog voor ons.’

‘Menselijk?’

‘Ja. Zien jullie het ook?’

Het woord dat Louis nooit zou hebben gebruikt, maakte nu alle verschil. Menselijk. Een menselijk oog. Als het oog een bovennatuurlijk fenomeen zou zijn, dan zou de Kzin een Kzinti-oog zien, of helemaal niets.

‘Dan is het natuurlijk,’ zei Louis tegen zichzelf. ‘Dat moet ’t zijn.’

Hoopvol keek Teela hem aan.

Maar hoe trok het hen naar zich toe?

‘O,’ zei Louis Wu. Hij duwde de stuurhendel scherp naar rechts. De cyclettes draaiden af in draaiwaartse richting.

‘Dit is niet de gebruikelijke koers,’ zei Spreker meteen. ‘Louis, breng ons op de oude koers terug. Of geef mij de besturing.’

‘Je denkt er toch niet over om door dat ding héén te gaan?’

‘Het is te groot om er omheen te vliegen.’

‘Spreker, het is niet groter dan de krater Plato. We zijn er in een uur omheen. Waarom zou je risico’s nemen?’

‘Als je bang bent moet je je cyclette maar ontkoppelen, Louis. Vlieg om het oog heen, dan zien we elkaar aan de andere kant terug. Teela, jij mag hetzelfde doen. Ik ga er doorheen.’

‘Waarom?’ Zelfs in zijn eigen oren klonk Louis’ stem scherp. ‘Denk je soms dat deze … toevallige wolkenformatie een uitdaging is aan je mannelijkheid?’

‘Mijn wat? Louis, mijn vermogen om mij voort te planten staat niet ter discussie. Mijn moed wel.’

‘Waarom?’

De cyclettes vielen door de hemel met hun gewone kruissnelheid, achttienhonderd kilometer per uur.

‘Waarom staat je moed ter discussie? Je bent me een antwoord verplicht. Je waagt onze levens aan die onderneming van je.’

‘Nee. Jullie mogen om het Oog heen.’

‘En hoe vinden we dan later jou weer?’

De Kzin dacht na. ‘Ik geef toe dat je gelijk hebt. Heb je wel eens gehoord van de Kdapt-Prediker Ketterij?’

‘Nee.’

‘in de duistere tijden na de Vierde Wapenstilstand met de Mens, stond de Krankzinnige Kdapt-Prediker aan het hoofd van een nieuwe godsdienst. Hij werd in een duel geëxecuteerd door de Patriarch zelf, omdat hij een gedeeltelijke naam had, maar zijn ketterse godsdienst bestaat ondergronds tot en met de dag van vandaag voort. Kdapt-Prediker geloofde dat God de Schepper de mens naar zijn eigen beeld schiep.’

‘De mens? Maar Kdapt-Prediker was toch een Kzin?’

‘Ja. Jullie wonnen elke keer weer, Louis. Drie eeuwen en vier oorlogen lang wonnen jullie het al van ons. Kdapts discipelen hadden maskers van mensenhuid om als ze baden. Ze hoopten de Schepper net lang genoeg in verwarring te brengen om een oorlog te winnen.’

‘En toen je dat oog zo boven de horizon uit zag komen en naar ons zag kijken …’

‘Lieve help.’

‘Ik geef je in overweging dat mijn eigen theorie waarschijnlijker is dan die van jou. Een toevallige wolkenformatie! Werkelijk, Louis, dat is te dol!’

Louis’ hersens werkten weer. ‘Schrap toevallig maar door. Misschien hebben de bouwers van de Ring het Oog gemaakt voor hun eigen genoegen, of om op iets anders de aandacht te vestigen.’

‘Op wat dan?’

‘Wie zal het zeggen? Iets groots. Een amusementspark, een grote kerk. Het hoofdbureau van de Bond van Opticiens. Met de technologie die ze hadden, en de ruimte, kan het van alles zijn!’

‘Een gevangenis voor gluurders,’ zei Teela, die opeens de smaak te pakken begon te krijgen. ‘Een universiteit voor privé-detectives! Een testbeeld op een reusachtige 3-D set! Ik was even bang als jij, Spreker.’ Teela klonk weer normaal. ‘Ik dacht dat ik — Ik weet niet wat ik dacht. Maar ik doe mee. We gaan er samen doorheen.’

‘Best, Teela.’

‘Als hij met dat oog van ’m knippert, gaan we er allebei aan.’

‘Het gezonde verstand ligt altijd bij de grootste groep,’ zei Louis. ‘Ik ga Nessus oproepen.’

‘Finagle, ja! Hij moet er al doorheen zijn gevlogen, of eromheen!’ Louis lachte harder dan hij anders zou hebben gedaan. Hij was heel bang geweest. ‘Je denkt toch zeker niet dat Nessus nog steeds voor ons uit vliegt?’

‘Huh?’

‘Nessus is een poppenspeler. Hij is in een grote boog om ons heen gevlogen, zit nu achter ons, en heeft waarschijnlijk zijn cyclette gekoppeld aan die van Spreker. Zo kan Spreker hem niet te pakken krijgen, en als er gevaar op onze weg ligt, krijgen wij er het eerste mee te maken.’

‘Je hebt een opmerkelijk talent om te denken als een lafaard, Louis,’ zei Spreker.

‘Kam het maar niet af. We zijn op een wereld die we niet kennen. We hebben de ideeën nodig van een vierde die hem ook niet kent. Samen komen we misschien ergens.’

‘Goed dan, roep hem maar op, want jij en hij schijnen in je denken erg veel op elkaar te lijken. Ik ben van plan naar het Oog te vliegen, en te ontdekken wat erachter ligt. Of erin.’

Louis riep Nessus op.

Het beeld in de intercom gaf alleen maar de rug van de poppenspeler te zien. Zijn manen deinden langzaam met zijn ademhaling mee.

‘Nessus,’ riep Louis. Toen, harder: ‘Nessus!’

De poppenspeler bewoog zich even. Een driehoekig hoofd kwam vragend omhoog.

‘Ik was al bang dat ik de sirene zou moeten gebruiken.’

‘Is er een noodgeval?’ Beide hoofden kwamen omhoog, trillend, oplettend.

Louis was niet meer in staat om de gigantische blauwe starende blik voor hem te verdragen. Zijn ogen gleden steeds weer weg. ‘Een soort noodtoestand. Mijn krankzinnige expeditiegenoten staan op het punt om hun eigen ondergang te bewerkstelligen. Ik geloof niet dat we het ons kunnen permitteren om ze te verliezen.’

‘Vertel eens.’

‘Kijk voor je uit en zeg me dan of je een wolkenformatie kunt zien die de vorm heeft van een menselijk oog.’

Die zie ik.’

‘Enig idee waardoor het wordt veroorzaakt?’

‘Het is duidelijk een soort storm. Je zult al hebben beseft dat er geen wervelstormen op de Ringwereld voor kunnen komen.’

‘O nee?’ Louis had er niet eens aan gedacht.

‘De spiraalvorm van een wervelstorm wordt veroorzaakt door coriolis-krachten, door het verschil in snelheid tussen twee massa’s lucht op verschillende hoogte. Een planeet is een draaiend bolvormig lichaam. Als twee massa’s lucht naar elkaar toe bewegen om een gedeeltelijk vacuum op te vullen, de een naar het zuiden, en de ander naar het noorden, dan trekt het residu van hun snelheid ze langs elkaar heen. Op deze wijze ontstaat een kolk van lucht.’

‘Ik wéét hoe wervelstormen ontstaan.’

Dan moet je beseffen dat op de Ringwereld geen luchtmassa een ingrijpend andere snelheid heeft dan een naburige luchtmassa. Ergo: geen kolk effect.’

Louis keek voor zich, maar de oogvormige storm. ‘Maar wat voor storm zou je dan wél hebben? Helemaal geen, denk ik. Je zou helemaal geen luchtcirculatie krijgen.’

‘Dat is niet juist, Louis. Hete lucht zou stijgen, en koude lucht zou zakken. Maar dat zou niet kunnen zorgen voor een storm als we nu voor ons zien.’

‘Dat is maar al te waar.’

‘Wat dreigt Spreker te doen?’

‘Door het midden van dat Finagle-vervloekte ding te vliegen, met Teela als een trouwe discipel achter hem aan.’

De poppenspeler floot een toon die zo zuiver en mooi was als robijnlaserlicht. Dat lijkt me gevaarlijk. De sonische capsule zou ze beschermen tegen de razernij van een gewone storm. Maar dit ziet er helemaal niet uit als een gewone storm …’

‘Ik zat net te te denken dat het Oog wel eens kunstmatig zou kunnen zijn.’

‘Ja … De Ringwerelders hebben natuurlijk hun eigen luchtcirculatiesysteem opgezet. Maar dat systeem moet zijn opgehouden te werken toen de energievoorziening van de Ring het opgaf. Ik begrijp niet … aha. Ik heb het, Louis.’

‘Wat is het?’

‘We moeten uitgaan van een luchtput, een gebied waar lucht verdwijnt. bij het midden van de storm. De rest komt dan allemaal vanzelf. Kijk maar. De luchtput schept een gedeeltelijk vacuüm.

Luchtmassa’s stromen erheen van draaiwaarts en tegendraaiwaarts …’

‘En van bakboord en stuurboord.’

‘Die kunnen we negeren,’ zei de poppenspeler. ‘Maar lucht die uit draaiwaartse richting komt, wordt een fractie lichter dan de lucht eromheen. En stijgt dus. Lucht die uit de andere richting, tegen draaiwaarts, komt, wordt een fractie zwaarder …’

Louis worstelde met een schema dat hem maar half voor ogen stond. ‘Waarom?’

‘Deze lucht komt van tegendraaiwaartse richting, Louis. De draaisnelheid ervan is iets hoger ten opzichte van de Ring. En door de middelpuntzoekende kracht zakt deze luchtmassa iets, en vormt zo het onderste lid van het oog. De lucht uit draaiwaartse richting stijgt en vormt het bovenste lid. Er is een draaikolk effect, dat zeker, maar de as van de draaikolk is horizontaal, terwijl hij op een planeet verticaal zou liggen.’

‘Maar het is zo’n miniem verschil!’

‘Maar het is de enige factor die van invloed is op de situatie, Louis. Er is niets dat het tegenwerkt, of teniet doet. Het zou duizenden jaren kunnen doorgaan, met als eindresultaat wat je nu ziet.’

‘Misschien. Misschien.’ Het oog maakte nu een minder angstwekkende indruk. Zoals de poppenspeler had gezegd, moest het een soort storm zijn. Het had alle kleuren van een storm: zwarte wolken en daarboven zonverlichte witte wolken, en het donkere ‘oog’ van de storm, dat fungeerde als de iris van het Oog.

‘Het probleem is de luchtput, natuurlijk. Waarom verdwijnt er lucht bij het centrum van de storm?’

‘Misschien werkt er daar nog een storm.’

‘Dat betwijfel ik, Louis. Als dat het geval was, zou de luchtturbulentie hier planmatig zijn opgezet.’

‘Ja, en?’

‘Heb je de plekken gezien waar de Ringvloer zichtbaar is, door de aarde en de rots heen. Dit soort erose kan toch niet de bedoeling van de bouwers van de Ringwereld zijn geweest. Heb je gezien dat dit soort plekken steeds vaker voorkwam naarmate we dichter bij deze plek kwamen? De Oog-storm moet het weer tienduizenden kilometers in het rond in de war hebben gegooid. Het gebied waar het uit de hand gelopen is, is qua oppervlak groter dan jouw wereld, of de mijne.’

Dit keer was het Louis die floot. ‘Drigg! Maar dan — o, nu begrijp ik het. Er moet een meteoorgat zijn, in het midden van het Oog.’

‘Ja. Je beseft wel hoe belangrijk dit is. De Ringvloer kan worden doorboord.’

‘Maar niet met iets dat wij bij ons hebben.’

‘Dat is waar. Maar we moeten weten of het gat er ook echt is.’ Louis’ bijgelovige paniek leek nu al weer een halfvergeten droom. De analytische kalmte van de poppenbaas was aanstekelijk, en werkte kalmerend. Zonder vrees keek Louis Wu naar het oog, en zei: ‘We zullen er in moeten vliegen, en kijken. Denk je dat het veilig is, door de iris vliegen?’

‘Het zou niet meer moeten zijn dan heldere, stille lucht in een gedeeltelijk vacuüm.’

‘Oké. Ik zal het goede nieuws doorgeven. Dan vliegen we allemaal door de storm.’

De hemel was donker aan het worden toen ze in de buurt van de iris kwamen. Werd het boven hen nacht? Onmogelijk te zeggen. De steeds dikker, steeds zwarter wordende wolken maakten alles al donker genoeg.

Het oog was minstens honderdvijftig kilometer lang, van hoek tot hoek, en zo’n vijfenzestig kilometer hoog. Aan de rand scheen het blauw te worden toen ze dichtbij kwamen. Lagen en wolkenflarden werden zichtbaar. De werkelijke gedaante van het oog begon zichtbaar te worden: een tunnel van kolkende winden, vrij regelmatig opgebouwd, en met een dwarsdoorsnede die een afbeelding was van het menselijk oog.

Maar het zag er nog steeds uit als een oog toen ze er op af suisden.

Het was of je in het oog van God viel. Het visuele effect was afschuwwekkend, angstaanjagend, bijna op komische wijze dik opgelegd. Louis stond op het punt te gaan lachen of gillen. Of zeggen dat hij niet meer meedeed. Er was maar één persoon voor nodig om te ontdekken of er een gat zat in de Ringvloer. Louis kon om het Oog heen vliegen.

Ze waren erin.

Ze vlogen een duistere gang door, die werd verlicht door bliksemstralen. De bliksem flitste bijna continu, voor hen en achter hen, en overal om hen heen. De lucht om hen heen was tot op zekere afstand helder en licht. Voorbij de iris kolkten ondoorzichtige zwarte wolken om hen heen, met een snelheid die groter was dan bij een orkaan.

‘De bladeter had gelijk,’ brulde Spreker. ‘Het is alleen maar een storm.’

‘Gek, hè? Hij was de enige van ons vieren die niet in paniek raakte toen hij dat oog zag. Ik denk dat poppenbazen niet bijgelovig zijn,’ gilde Louis Wu terug.

‘Ik zie iets voor ons,’ riep Teela.

Het was een hol stuk in de vloer van de tunnel. Louis grijnsde van spanning en legde zijn handen losjes op de stuurhendels. Er zou wel eens een drigg van een trek naar beneden kunnen zijn, daar boven dat holle stuk.

Hij was minder waakzaam, minder gespannen, dan toen ze het Oog waren binnengevlogen. Wat kon er gebeuren als zelfs een poppenspeler dit een veilige onderneming vond?

Wolken en bliksem tolden om hen heen toen ze op de holle plek afschoten.

Ze minderden vaart en bleven boven het gat hangen. De motoren van hun cyclettes vochten tegen de wind die hen naar beneden wou zuigen. Door de geluiddempende sonische capsule heen gilde de storm in hun oren.

Het was alsof ze bovenin een schoorsteen hingen en omlaag keken. Het was wel duidelijk dat er daar lucht verdween, maar werd het met hoge snelheid weggepompt of werd het naar de sterren gespuwd, door de zwarte vloer van de Ringwereld heen? Ze konden eigenlijk niet zoveel zien …

Louis merkte het niet toen Teela haar cyclette een stuk liet zakken. Ze was te ver van hem vandaan, het flikkerende licht was te vreemd, en hij keek omlaag. Hij zag een kleine vlek nog kleiner worden, dieper de schoorsteen in, maar hij schonk er geen aandacht aan.

Toen, half gesmoord door het geraas van de storm, hoorde hij Teela gillen.

Teela’s gezicht was duidelijk te zien op de intercom. Ze keek naar beneden, en ze was doodsbang.

‘Wat is er?’ bulderde hij.

Hij kon haar antwoord maar nauwelijks verstaan. ‘… Het heeft me te pakken!’

Hij keek omlaag.

De schoorsteen was transparant tussen de tollende kegelvormige zijkanten. Hij was op een vreemde manier verlicht, niet door flakkerende bliksemstralen, maar gestaag, door kathodestraal-effecten die werden veroorzaakt door stroomverschillen in een bijna volmaakt vacuüm. Daar beneden was een vlekje … daar beneden was iets, iets dat misschien een cyclette had kunnen zijn, als er iemand zo stom was om met zijn cyclette deze maalstroom in te duiken om wat beter zicht te krijgen op een gat naar de ruimte.

Louis voelde zich ziek en beroerd. Er was niets aan te doen, helemaal niets. Hij wrong zijn ogen los van de zwarte kolk…

En zag Teela’s ogen boven het dashboard. Ze keek naar iets verschrikkelijks.

En het bloed stroomde uit haar neus.

Hij zag de doodsangst uit haar gezicht verdwijnen, en plaats maken voor een witte, lijkachtige kalmte. Ze zou zo meteen flauwvallen. Anoxenie? De sonische capsule kon lucht binnenhouden, maar daar moest hij wel eerst op worden ingesteld.

Half-bewusteloos keek ze naar Louis Wu. Doe iets, smeekte ze. Doe iets.

Haar hoofd sloeg voorover tegen het dashboard.

Louis beet met zijn tanden in zijn onderlip. Hij kon het bloed proeven. Hij keek de pijp van wervelende, neonverlichte wolken in, en het geheel leek op ziekmakende wijze op de draaikolk boven de afvoer van een wastafel. Hij vond de kleine stip die Teela’s cyclette moest zijn …

… en zag die opeens recht vooruit schieten, de hellende, rondtollende wand van de schoorsteen in.

Een paar seconden later zag hij een waterdampspoor vóór hem verschijnen, ver van hen vandaan in het oog van de horizontale wervelstorm. Een draad wit, met een scherpe punt eraan. Op de een of andere manier kwam het niet in Louis op er ook maar één ogenblik aan te twijfelen dat het Teela’s cyclette was.

‘Wat is er gebeurd?’ riep Spreker.

Louis schudde zijn hoofd, wilde geen antwoord geven. Hij voelde zich versuft, zijn verstand was kortgesloten, zijn gedachten draaiden in een kringetje rond en rond.

Teela’s intercombeeld lag met het gezicht voorover; er was vrijwel alleen haar te zien. Ze was bewusteloos, en haar stuurloze cyclette had een snelheid van veel meer dan twee keer die van het geluid. Iemand zou daar toch eigenlijk iets aan moeten doen…

‘Maar ze had nog maar even te leven, Louis. Zou Nessus een schakelaar hebben gebruikt waar wij niets van wisten?’

‘Nee. Dat geloof ik nog liever dan … nee.’

‘Dat moet er volgens mij zijn gebeurd,’ zei Spreker.

‘Je zag wat er gebeurde! Ze viel flauw, haar hoofd raakte het dashboard en haar cyclette schoot uit die, die put alsof de duvel haar op de hielen zat! Ze drukte de goede knoppen in met haar voorhoofd!’

‘Nonsens.’

‘Jah.’ Louis wilde slapen, wilde ophouden met denken … ‘Denk eens na over de verschillende mogelijkheden. Louis!’ En toen begreep de Kzin het ook, en hij liet zijn mond openstaan terwijl hij erover nadacht. ‘Nee. Onmogelijk,’ zei hij ten slotte.

‘Dan was ze niet uitgekozen om met ons mee te gaan. Als haar geluk ook maar af en toe betrouwbaar was geweest dan zou Nessus haar nooit hebben gevonden. Dan zou ze de Aarde niet hebben verlaten.’

De bliksem schitterde, verlichtte de lange, lange tunnel kolkende stormwolken. Een snelle rechte streep wees recht voor hen uit: het waterdampspoor van Teela’s cyclette. Maar van de cyclette zelf was niets te zien.

‘Louis, dan zouden we nooit op de Ringwereld zijn neergestort!’

‘Daar ben ik nog over aan ’t denken.’

‘Misschien kun je beter denken over hoe we haar leven kunnen redden.’

Louis knikte. Zonder echt te voelen dat het dringend was, drukte hij de oproepknop voor Nessus in — iets dat Spreker niet kon.

De poppenbaas reageerde onmiddellijk alsof hij erop had zitten wachten. Louis zag tot zijn verrassing dat Spreker de verbinding niet verbrak. Hij gaf snel een overzicht van de gebeurtenis.

‘Het lijkt erop dat we ons allebei hebben vergist met Teela.’

‘Jah.’

‘Haar cyclette vliegt nu op noodsnelheid. Haar voorhoofd zou niet voldoende zijn om die in te schakelen. Eerst moet ze de activeerpen uittrekken. Ik begrijp niet goed hoe dat per ongeluk gebeurd kan zijn.’

Waar zit die pen?’ En toen de poppenspeler het hem had laten zien, zei Louis: ‘Misschien heeft ze hem wel uit pure nieuwsgierigheid uitgetrokken, om te kijken wat erachter zat.’

‘Echt?’

Spreker kwam ertussen. ‘Maar wat kunnen we doen?’

‘Laat haar als ze weer bijkomt contact met mij opnemen,’ zei Nessus zakelijk. ‘Ik kan haar laten zien hoe ze de normale aandrijving weer in moet schakelen, en hoe ze ons daarna terug kan vinden.’

‘Maar in de tussentijd kunnen we dus niets doen?’

‘Inderdaad. Het gevaar bestaat dat onderdelen van het voortstuwingssysteem uitbranden, maar haar voertuig zal obstakels vermijden en ze stort ook niet neer. Ze vliegt van ons vandaan met ongeveer viermaal de snelheid van het geluid. Het grootste gevaar dat haar bedreigde is anoxenie. Dat kan hersenbeschadiging tot gevolg hebben, maar ik vermoed dat we ons daar geen zorgen om hoeven te maken.’

Waarom niet? Anoxenie is gevaarlijk.’

‘Ze heeft te veel geluk,’ zei Nessus.

Gevaarlijk avontuur van Teela Brown

De nacht was zwart toen ze de iris van de oogstorm uitkwamen. Er waren geen sterren, maar af en toe was er een gat in het wolkendek, waar het zwakke blauwe licht van de Boog door scheen. ‘Ik heb er nog eens over nagedacht,’ zei Spreker. ‘Nessus, je mag je weer bij ons voegen als je wilt.’

‘Dat zal ik doen,’ zei de poppenspeler.

‘We hebben je niet-Kzinti, niet-menselijke ideeën nodig. Je hebt blijk gegeven van groot vernuft. Maar je moet beseffen dat ik de misdaad die jouw ras tegen het mijne heeft begaan, niet zal vergeten.’

‘Ik koester geen enkel verlangen om met je geheugen te knoeien, Spreker.’

Louis Wu merkte maar nauwelijks iets van deze triomf van praktisch inzicht over eerbesef, van intelligentie over xenofobie. Waar de wolkenvelden en de oneindigheidshorizon elkaar ontmoetten, zocht hij alles af naar een spoor van de pijl van waterdamp, die Teela’s cyclette achter zich had gelaten. Maar die was volkomen verdwenen.

Teela was nog steeds buiten bewustzijn. Haar intercombeeld bewoog zich rusteloos, en Louis schreeuwde: ‘Teela!’ Maar ze reageerde niet.

‘We hadden ongelijk waar het Teela betrof,’ zei Nessus. ‘Maar ik kan niet begrijpen waarom. Waarom zijn we neergestort, als haar geluk zo sterk is?’

‘Dat is precies wat ik Louis al een hele tijd probeer te laten beseffen!’

‘Maar,’ zei de poppenspeler, ‘als haar geluk geen kracht heeft, hoe kan ze dan de noodaandrijving hebben aangezet? Ik geloof dat ik steeds gelijk heb gehad. Teela Brown heeft psychisch geluk.’ Waarom werd zij dan juist gekozen? Waarom is dan de Leugenaar neergestort? Geef daar maar eens antwoord op!’

‘Hou op,’ zei Louis.

Ze negeerden hem. ‘Haar geluk is niet steeds betrouwbaar, dat is wel duidelijk.’

‘Als haar geluk haar één keer in de steek had gelaten, dan zou ze nu dood zijn.’

‘Als ze dood of gekwetst was geraakt, dan had ik haar niet uitgekozen. We moeten rekening houden met toevallige samenlopen van omstandigheden. Je moet beseffen, Spreker, dat bij kansberekeningen het toeval wel degelijk meetelt.’

‘Maar tovenarij niet. Ik kan niet geloven dat mensen met een extra-geluksfactor kweken mogelijk is.’

‘Je zult wel moeten,’ zei Louis.

Dit keer hoorden ze hem wel. ‘Ik had het al veel eerder moeten beseffen,’ ging hij verder. ‘Niet omdat ze steeds weer ontsnapte aan een ramp. Het waren de kleine dingen, dingen in haar persoonlijkheid. Ze heeft geluk, Spreker. Geloof het nou maar.’

‘Louis, hoe kun jij geloof hechten aan deze nonsens?’

‘Ze heeft nooit pijn meegemaakt. Bij haarzelf. Nooit.’

‘Hoe kun je dat nou weten?’

‘Ik weet ’t. Ze heeft steeds weer blijk gegeven alles te weten van genoegen, en niets van pijn. Net na de noodlanding bijvoorbeeld. Ze probeerde op blote voeten een lavahelling op te lopen die net niet meer vloeibaar was van de hitte.’

‘Ze is niet erg intelligent, Louis.’

‘Ze is wél intelligent, driggit!’ snauwde Louis. ‘Ze heeft gewoon nog nooit pijn meegemaakt, pijn ondervonden. Toen ze haar voeten begon te schroeien, draafde ze regelrecht de helling af en een oppervlak op dat tien keer zo glad is als ijs — zonder te vallen!’ Aarzelend zei Spreker: ‘Zelfs als wat je zegt waar is, Louis, dan vind ik het toch bijna onmogelijk om te geloven in psychisch geluk.’

‘Ik geloof er wel in. Ik moet wel.’

‘Als haar geluk betrouwbaar is,’ zei Nessus, ‘dan zou ze nooit hebben geprobeerd om op pas gesmolten rots te lopen. Maar het geluk van Teela Brown beschermt ons sporadisch. Geruststellend, vinden jullie niet? Jullie drieën zouden dood zijn geweest als jullie niet door wolken waren beschermd toen je over dat veld zonnebloemen gleed.’

‘Jah,’ zei Louis, maar hij herinnerde zich dat de wolken lang genoeg open waren gegaan om Spreker-tot-Dieren van top tot teen te verschroeien. Hij herinnerde zich de trappen in de Hemel, die Teela Brown negen verdiepingen hoger hadden getransporteerd, terwijl Louis Wu had moeten lopen. Hij voelde het verband om zijn hand, en herinnerde zich Sprekers hand, tot op het bot weggebrand, terwijl Teela’s schijf een gat had gemaakt in de huls waarmee hij aan het zadel van haar cyclette zat. ‘Haar geluk schijnt haar wat beter te beschermen dan ons.’

‘En waarom ook niet, Louis. Maar je lijkt een beetje uit je gewone doen.’

‘Misschien ben ik dat ook wel …’ Haar vrienden zouden al lang zijn opgehouden haar te vertellen over hun problemen. Teela Brown begreep niets van problemen. Proberen Teela Brown duidelijk te maken wat pijn was, zou gelijk staan aan het beschrijven van het kleurengamma aan een blinde.

Maar sporadisch of niet … Teela’s vreemde eigenschap maakte haar … iets anders dan menselijk, misschien. Wel een vrouw, dat zeker, maar met verschillende sterke punten, andere talenten, andere blinde vlekken ook … En dit was de vrouw van wie Louis Wu had gehouden. Heel eigenaardig allemaal.

‘Zij hield ook van mij,’ zei hij in gedachten. ‘Vreemd. Ik ben haar type niet. En als ze niet van mij had gehouden, dan …’

‘Wat? Louis, heb je het tegen mij?’

‘Nee, Nessus, tegen mezelf …’ Was dat haar ware reden om zich bij Louis Wu en zijn Zootje Ongeregeld aan te sluiten? Dat maakte het mysterie nog eens zo ingewikkeld. Geluk zorgde ervoor dat Teela verliefd werd op een man die niet geschikt voor haar was, bracht haar ertoe zich aan te sluiten bij een expeditie die van meet af aan niet al te best was verlopen en op rampzalige wijze was geëindigd, zodat ze een paar keer dicht bij een gewelddadige dood was geweest. En dat klopte niet.

Teela’s intercombeeld keek op. Lege ogen in een leeg gezicht … verward … plotseling een blik van naakte angst. Haar ogen, wit en wijd opengesperd, keken naar beneden. Teela’s mooie ovale gezicht was een afschuwelijk masker van waanzin.

‘Rustig maar,’ zei Louis. ‘Ontspan je maar. Kalmpjes aan. Alles is in orde met je.’

‘Maar …’ Teela’s stem klonk schril.

‘We zijn eruit. Dat ding is al ver achter ons. Kijk achterom. Driggit, kijk achterom, zeg ik je!’

Ze draaide zich om, en één ogenblik zag Louis alleen zacht donker haar. Toen ze hem weer aankeek, had ze zich beter in bedwang.

‘Nessus,’ zei Louis. ‘Vertel haar wat ze moet doen.’

‘Je vliegt al meer dan een half uur met een snelheid van Mach vier. Je moet je cyclette terugbrengen naar de gewone kruissnelheid. Daartoe moet je je wijsvinger in de opening steken die is gemerkt met een groene rand …’

Al was Teela nog steeds bang, ze kon wel Nessus’ instructies opvolgen.

‘Nu moet je je weer bij ons voegen. Mijn richtingzoeker geeft aan dat je een niet geheel rechte koers hebt gevlogen. Je bevindt je op het ogenblik aan bakboordzijde en draaiwaarts van ons. Omdat jij geen richtingzoeker hebt, zal ik je een beetje op goed geluk naar ons moeten gidsen. Zet eerst maar eens koers in tegendraaiwaartse richting.’

‘Hoe doe ik dat?’

‘Draai naar links tot de neus van je cyclette is gericht op een onderstuk van de Boog.’

‘Ik kan de Boog niet zien. Ik moet stijgen tot ik boven de wolken zit.’ Ze leek nu bijna kalm.

Drigg, maar wat was ze bang geweest! Louis kon zich niet herinneren ooit iemand zo bang te hebben gezien. En zeker niet Teela. Had hij Teela eigenlijk ooit wel bang gezien?

Louis draaide zich om en keek over zijn schouder. Het land lag er donker bij onder de wolken, maar de Oogstorm, ver achter hen, gloeide blauw in het licht van de Boog. Het Oog keek ze na, volmaakt geconcentreerd, en zonder een spoortje spijt.

Louis was diep in gedachten verzonken toen iemand zijn naam zei. ‘Jah?’

Teela Brown. Hij schoot overeind.

‘Kun jij niet zeggen waar ik nu ben?’

‘Nessus heeft de enige richtingzoeker,’ zei Louis. ‘Wij hebben er geen. Wij wisten ook niet hoe we de noodaandrijving moesten aanzetten. Zit waarschijnlijk hetzelfde achter.’

‘Daar heb ik over nagedacht,’ zei Teela, ‘maar ik begreep het niet.’

‘Hij wilde er zeker van zijn dat hij kon ontsnappen aan een woedende Kzin. Laat maar.’

‘Ik vlieg over een stad heen,’ zei Teela opeens. ‘Ik kan een paar lichten zien. Niet veel. Ze moeten er een grote krachtbron hebben gehad die het een hele tijd heeft uitgehouden. Spreker kan waarschijnlijk wel op zijn kaart zien waar ik ben.’

‘Is het de moeite van het bekijken waard?’

‘Ik zei je toch net dat ik lichten zag? Misschien …’ Het geluid viel uit, zonder klik, zonder waarschuwing.

Louis staarde naar de lege plek boven zijn dashboard. Toen riep hij: ‘Nessus!’

Geen reactie.

Louis zette de sirene aan.

Nessus schoot omhoog als een verzameling slangen waar een fakkel onder gehouden wordt. Onder andere omstandigheden zou het grappig zijn geweest, de twee nekken die zich koortsachtig ontwarden en toen als twee vraagtekens boven het dashboard wiebelden. ‘Louis! Wat is er?’

‘Er is iets gebeurd met Teela!’

‘Goed,’ zei Nessus. En de hoofden verdwenen.

Grimmig zette Louis de sirene af, wachtte even, en zette haar toen weer aan. Nessus reageerde op dezelfde manier als tevoren. Dit keer zei Louis als eerste iets.

‘Als we niet gaan proberen erachter te komen wat er met Teela is gebeurd, vermoord ik je.’

‘Ik heb de tasp,’ zei Nessus. ‘We hebben hem zo gemaakt dat hij even effectief is bij mensen als bij Kzinti. Je hebt de uitwerking op Spreker gezien.’

Denk je dat dat me ervan zal weerhouden om jou te vermoorden?’

‘Ja, Louis.’

‘Wat,’ zei Louis langzaam en duidelijk, ‘wil je daarom verwedden?’

De poppenbaas dacht na. ‘Teela redden kan nauwelijks zo gevaarlijk zijn als jou uitdagen dat waar te maken. Ik was vergeten dat het jouw partner is.’ Hij wierp een blik op zijn dashboard. ‘Haar signaal komt niet meer door op mijn richtingzoeker. Ik kan niet zeggen waar ze is.’

‘Betekent dat dat haar cyclette is beschadigd?’

‘Ja, zeer zwaar beschadigd zelfs. De zender bevond zich naast een van de stuwstraalmotoren van haar cyclette. Misschien was het weer zo’n machine die nog werkt, net als dat ding dat onze cormmunicatieschijven uitbrandde.’

‘Um. Maar je weet wel waar ze was toen het contact werd verbroken.’

‘Tien graden draaiwaarts van bakboord. Ik weet niet hoever ze van ons vandaan was, maar dat is aan de hand van de minimale en maximale snelheid van haar cyclette wel te schatten.’

Ze vlogen tien graden draaiwaarts van bakboord verder, een schuine lijn op Sprekers handgetekende kaart. Twee uur lang waren er geen lichten gesignaleerd, en Louis begon zich af te vragen of ze niet verkeerd zaten.

Vijfduizend kilometer van de rollende storm van het Oog eindigde de lijn op Sprekers kaart bij een zeehaven. Voorbij de zeehaven was een baai ter grootte van de Atlantische Oceaan. Teela kon niet verder hebben gevlogen. De zeehaven zou hun laatste kans zijn.

Plotseling, voorbij de kam van een bedrieglijk geleidelijk oplopende helling, waren er lichten.

‘Stop,’ fluisterde Louis heftig, zonder te weten waarom hij fluisterde. Maar Spreker had er al voor gezorgd dat ze stil in de lucht hingen.

Ze zweefden stil boven de grond, en bestudeerden de lichten, en de stad waar ze deel van uitmaakten.

Stad. Overal stad. Onder hen, schimmig in het blauwe Booglicht, zagen ze huizen die eruit zagen als bijenkorven, met ronde ramen, tussen de huizen brede paden, te smal om de naam straat waard te zijn. Verderop nog meer bijenkorven, en daar voorbij hogere gebouwen, tot het in de verte alleen nog maar wolkenkrabbers en zwevende gebouwen waren.

‘Ze hadden een andere stijl van bouwen,’ fluisterde Louis. ‘De architectuur — helemaal niet zoals in Zigna-muklikklik. Verschillende stijlen …’

‘Wolkenkrabbers,’ zei Spreker. Waarom zouden ze hoog hebben gebouwd, als ze zoveel ruimte hadden op de Ringwereld?’

‘Om te bewijzen dat ze het konden. Nee, dat is stupide van me. Het zou nogal zinloos zijn als ze iets als de Ringwereld zelf konden bouwen.’

‘Misschien kwamen de hoge gebouwen later wel, toen de beschaving al op z’n retour was.’

De lichten: schitterend witte ramen rijen, een stuk of tien torens die van boven tot onder verlicht waren. Ze stonden bij elkaar in wat Louis al het Regeringscentrum had gedoopt, omdat alle zes de zwevende gebouwen daar hingen.

Nog iets: een klein stuk land een eind uit het centrum, draaiwaarts van de zwevende torens, gloeide met een zwak oranje-wit licht.

Op de tweede verdieping van een van de bijenkorfhuizen zaten ze gedrieën om Sprekers kaart.

Spreker had erop gestaan dat ze de cyclettes mee zouden nemen naar binnen. ‘Veiliger.’ Hun licht kwam van de koplampen van Sprekers eigen cyclette, weerkaatst en zachter gemaakt door een gebogen wand. Een tafel, eigenaardig gemodelleerd om te zorgen voor uithollingen die dienden tot bord en schotel, was omgevallen en tot stof gedesintegreerd toen Louis er even tegenaan was gelopen. Het stof lag twee centimeter dik op de vloer. De verf op de gebogen wand was poeder geworden en lag nu in een zachte streep hemelsblauw langs de plint.

Louis voelde de ouderdom van de stad op zijn schouders drukken.

‘Toen de tapes in de kaartenkamer werden gemaakt, was dit een van de grootste steden van de Ringwereld,’ zei Spreker. Zijn kromme klauw schoof over de kaart. ‘De stad was in eerste instantie zuiver planmatig opgezet, een halve cirkel, met de vlakke kant naar de zee toegekeerd. De Hemel moet veel later zijn gebouwd, toen de uitlopers van de stad al heel ver langs de kust reikten.’

‘Jammer dat je er geen kaart van hebt gemaakt,’ zei Louis. Want het enige dat op Sprekers kaart te zien was, was een gearceerde halve cirkel.

Spreker vouwde zijn kaart weer op. ‘Een verlaten metropool als deze moet vol geheimen zitten. We moeten op onze hoede zijn. Als een beschaving zich in dit land, onder deze omstandigheden, weer kan opwerken, dan moet dat in een oord zijn waar allerlei vingerwijzingen bestaan naar een verdwenen technologie.’

‘En verdwenen metalen dan?’ wierp Nessus tegen. ‘Een beschaving die eenmaal ten onder is gegaan, komt er niet meer bovenop, niet op de Ringwereld. Er is geen metaal waarnaar gedolven kan worden, er zijn geen fossiele brandstoffen. Gereedschap kan alleen maar van hout en been zijn.’

‘We hebben lichten gezien.’

‘Lichten zonder doelbewust patroon, ja — en dat zou kunnen wijzen op een groot aantal onafhankelijke krachtbronnen die het de een na de ander begeven,’ zei Nessus. ‘Maar misschien heb je wel gelijk. Als er hier opnieuw een zekere technische vaardigheid is ontstaan, dan moeten we contact opnemen met de mensen die die vaardigheid bezitten. Maar op onze eigen voorwaarden.’

‘Misschien weten ze al waar we zijn, aan de hand van onze intercomsignalen.’

‘Nee, Spreker. Dat gaat via een geblokkeerde straal.’

Louis, die maar met een half oor luisterde, dacht: Ze kan wel gewond zijn, ze kan ergens liggen, zonder dat ze zich kan bewegen, wachtend op ons.

En hij kon zelf niet geloven, hoe hij ook z’n best deed.

Het leek er veel op dat Teela was gestuit op een oude machine, misschien wel een technologisch zeer geavanceerd wapen, als de Ringwerelders die hadden. Het was heel goed denkbaar dat het apparaat alleen haar intercom en richter-zender buiten werking had gesteld, en haar stuwstraalmotoren intact had gelaten. Maar erg waarschijnlijk leek dat niet.

Waarom kon hij dan niet het gevoel krijgen dat er iets urgents aan de hand was? Louis Wu, koel als een computer, terwijl zijn partner oog in oog stond met onbekende gevaren.

Zijn partner … ja, maar nog iets meer, en iets anders.

Nessus opperde: ‘We moeten er vanuit gaan dat Teela’s geluk haar een ogenblik in de steek heeft gelaten. We dienen er dan vanuit te gaan dat Teela niet gewond is. Als haar cyclette het heeft begeven, dan heeft ze waarschijnlijk de dood gevonden. Als ze niet onmiddellijk de dood vond, moet ze zijn gered zodra haar geluk weer begon te werken.’

Wat! Dat is idioot. Je kunt van een psychisch vermogen toch niet verwachten dat het dat soort regels zal volgen?’

‘De logica erachter is onaantastbaar, Louis. Wat ik je duidelijk wil maken is dat Teela niet onmiddellijk hoeft te worden gered. Als ze leeft dan kan ze wachten. We kunnen hier blijven tot het licht wordt, dan gaan we op verkenning uit.’

‘Wat dan? Hoe vinden we haar?’

‘Als haar geluk haar niet in de steek heeft gelaten, is ze in veilige handen. Naar die handen gaan we op zoek. Als ze er niet zijn, weten we dat morgen, en dan moeten we hopen dat zij ons op een of andere manier waarschuwt. Dat kan ze op diverse manieren doen.’

‘Maar hoe ze ons ook waarschuwt, er komt licht bij kijken,’ kwam Spreker er tussen.

‘Hoe bedoel je dat?’

‘Het moet wel met licht gaan. Het is mogelijk dat haar koplampen het nog doen. Dan heeft ze ze waarschijnlijk aangezet. Jij zei toch dat ze intelligent was, Louis?’

‘Inderdaad.’

‘En ze geeft niets om veiligheid. Het zal haar niets kunnen schelen wat haar vindt, als wij haar maar vinden. Als haar koplampen niet meer werken dan gaat ze misschien wel met haar flitslichtlaser seinen geven naar alles wat ze ziet bewegen. Of ze steekt er iets mee in brand om ons te laten weten waar ze is.’

‘Wat jij bedoelt is dat we haar niet kunnen vinden als het licht is. En gelijk heb je.’

‘Eerst moeten we de stad overdag verkennen,’ hield Nessus vol. Als we mensen vinden is dat meegenomen. Als we ze niet vinden. kunnen we morgenavond op zoek gaan naar Teela Brown.’

‘En haar ergens laten liggen, zomaar, dertig uur lang? Jij harteloze … Driggit, die gelige plek die we zagen, dat zou haar kunnen zijn! Geen straatverlichting, maar brandende gebouwen!’ Spreker stond op. ‘Dat is waar. We moeten gaan kijken.’

‘Ik ben Hij-die-het-verst-in-de-achterhoede is van deze vloot. Mijn oordeel luidt dat Teela Brown niet het risico waard is van een nachtelijke vlucht boven onverkend en onbekend gebied.’ Spreker-tot-Dieren was al op zijn cyclette geklommen. ‘We bevinden ons in mogelijk gevaarlijk gebied. Daarom voer ik het bevel. We gaan Teela Brown zoeken, een lid van dit gezelschap.’

De Kzin liet zijn cyclette iets stijgen en gleed toen voorzichtig door een groot ovaal raam. Aan de andere kant zag Louis brokstukken van een soort portiek, en daarna de uitlopers van een stad zonder naam.

De andere cyclettes stonden op de begane grond. Louis draafde haastig de trap af, maar wel met de nodige voorzichtigheid, daar een deel van de trap was ingestort en de machines die hem vroeger hadden aangedreven al lang tot roest waren vergaan.

Nessus keek op hem neer van de tweede verdieping. ‘Ik blijf hier, Louis. Ik beschouw dit als muiterij.’

Louis gaf geen antwoord. Zijn cyclette steeg iets op, vloog door de ovale deur, en schuin omhoog, de nacht in …

De nacht was koel. Het licht van de Boog gaf de stad een menigte marineblauwe schaduwen. Louis zag het geflikker van Sprekers cyclette en volgde hem naar het gloeiende stuk stad, draaiwaarts van het felverlichte Regeringscentrum.

Het was niets dan stad, honderden vierkante kilometer stad. Er waren niet eens parken. Waarom hadden ze zo compact gebouwd? Ze hadden massa’s ruimte gehad. Zelfs op de Aarde hadden de mensen graag wat bewegingsvrijheid.

Maar op de Aarde hadden ze transfercabines. Dat moest ’t zijn: de Ringwerelders hadden reistijd meer waard gevonden dan bewegingsvrijheid.

‘We blijven laag,’ zei Spreker over de intercom. ‘Als het licht daar alleen maar straatverlichting is, gaan we terug. We moeten rekening houden met de mogelijkheid dat Teela Brown is neergeschoten. Dat risico moeten wij zoveel mogelijk vermijden.’

‘Best,’ zei Louis. Maar hij dacht: hoor hem nou eens, maakt zich zorgen over veiligheid, terwijl die vijand puur hypothetisch is. Een Kzin, verstandig-roekeloos, leek wel de voorzichtigheid van een poppenspeler te hebben, vergeleken met Teela Brown.

Waar was ze nu? Veilig, of gewond, of dood?

Ze waren al voor de landing van de Leugenaar op zoek geweest naar beschaafde Ringwerelders. Hadden ze die nu eindelijk gevonden? Die mogelijkheid zorgde er waarschijnlijk voor dat Nessus Teela niet van het ene ogenblik op het andere liet voor wat ze was. Louis’ dreigement had niets om het lijf, en Nessus zou dat echt wel doorhebben.

Als ze beschaafde Ringwerelders hadden gevonden, en het bleken vijanden te zijn … nou ja, dat kwam dan nauwelijks als een verrassing.

Zijn cyclette gleed wat af naar links. Louis corrigeerde het. ‘Louis.’ Spreker scheen met iets te worstelen. ‘Iets schijnt mijn cyclette te storen …’ Toen, dringend, met de geoefende commandotoon in zijn stem: ‘Louis. Draai om. Nu.’

De commandotoon scheen Louis regelrecht in het stuurcentrum van zijn hersens aan te spreken. Hij draaide onmiddellijk om. Maar zijn cyclette vloog gewoon door.

Louis wierp zich met zijn volle gewicht op de stuurstaaf. Het hielp niets. De cyclette bleef voortglijden naar de lichten van het Regeringscentrum.

‘Iets heeft ons te pakken!’ schreeuwde Louis, en meteen sloeg de angst hem om het hart. Ze waren poppen! De Poppenkastman, groot en duister en alwetend boven hen, trok aan touwtjes en hun armen en benen bewogen en ze gingen hierheen en daarheen volgens een onbegrijpelijk verhaal waarin ze een rol speelden. En Louis Wu kende de naam van de Poppenkastman.

Het geluk van Teela Brown.

In de val

Spreker was praktischer: hij haalde de schakelaar voor de sirene over.

De multi-frequentie-gil ging maar door en door. Louis begon zich af te vragen of de poppenspeler er wel op zou reageren. Misschien net iets te vaak loos alarm geslagen …? Maar Nessus riep al: ‘Ja? Ja?’, met het volume te hard. Hij had natuurlijk eerst naar beneden moeten lopen.

‘We worden aangevallen,’ zei Spreker. ‘Iets of iemand bestuurt op afstand cyclettes. Heb je suggesties?’

Je kon niet zeggen wat de poppenspeler dacht. Zijn lippen, twee keer zoveel als anderen hadden, los en breed, en van knobbels voorzien zodat ze als vingers dienst konden doen, bewogen voortdurend, maar zonder dat het iets betekende. Zou de poppenspeler kunnen helpen? Of zou hij volkomen in paniek raken?

‘Draai jullie intercoms om zodat ik kan zien waar jullie heengaan. Is een van jullie gewond?’

‘Nee, maar we zitten wel klem hier,’ zei Louis Wu. ‘We kunnen er niet uit springen, want we vliegen te hoog en we gaan te snel. We gaan recht op het Regeringscentrum af.’

‘Op het wat?’

‘Het Regeringscentrum. Die kluit verlichte gebouwen, weet je nog?’

‘Ja.’ De poppenspeler scheen na te denken. ‘Een stoorsignaal moet jullie stuursignalen overstemmen. Spreker, ik wil weten wat je instrumenten aangeven.’

Spreker las de gevraagde gegevens op, terwijl ze steeds dichter bij de lichten van het centrum van de conglomeratie kwamen. Louis kwam ertussen. ‘We vliegen nu over dat stuk stad met straatverlichting heen.’

‘Is het inderdaad straatverlichting?’

‘Ja, en nee. Alle ovale deuren van de huizen gloeien helder oranje.

Vreemd. Ik denk dat het doodgewone straatverlichting is, maar dat de energiebron met het verstrijken van de tijd zwakker geworden is, zodat de lichtsterkte is verminderd.’

‘Daar ben ik het mee eens,’ zei Spreker-tot-Dieren.

‘Louis, we gaan proberen iets te doen aan dat stoorsignaal. Koppel je cyclette aan de mijne.’

Louis deed wat hem werd gevraagd.

Zijn cyclette knalde tegen hem op, alsof hij door een reus tegen zijn achterste werd geschopt. Een ogenblik later viel de energie helemaal weg.

Noodballons barstten open, voor en achter hem. Het waren voorgevormde ballons, en ze sloten zich om hem heen als twee ineengevouwen handen. Louis kon zijn handen en zijn hoofd niet meer bewegen, laat staan een ander lichaamsdeel.

Hij viel.

‘Ik val,’ zei hij. Zijn hand, tegen het dashboard gedrukt door de ballons, rustte nog steeds op de koppelschakelaar. Louis wachtte nog even, nog steeds hopend dat het koppelcircuit zou gaan werken. Maar de bijenkorfhuizen kwamen te dichtbij. Hij schakelde terug op individuele besturing.

Er gebeurde niets. Hij viel nog steeds. Met een kalmte die puur valse moed vaas, zei Louis: ‘Spreker, probeer maar niet iets te doen met je koppelcircuit. Dat gaat niet.’ En omdat ze zijn gezicht konden zien, wachtte hij, met zijn gezicht onbeweeglijk en zijn ogen open, wachtte tot de Ringwereld hem dood zou meppen.

Opeens minderde de cyclette vaart, zodat de voorkant omhoog werd gedrukt. De hele cyclette draaide om, en Louis Wu kwam met vijf gee op zijn kop te hangen.

Hij verloor het bewustzijn.

Toen hij bijkwam, hing hij nog steeds met zijn hoofd omlaag, vastgehouden door de ballons. Zijn hoofd klopte en bonkte. Hij kreeg een vaag, idioot visioen van een Poppenkastman die vloekend probeerde de touwtjes te ontwarren, terwijl Louis Wu de marionet ondersteboven heen en weer zwierde boven het toneel.

Het zwevende gebouw was kort en breed en zag er nogal ingewikkeld uit. De onderste helft was een omgekeerde kegel. Toen de cyclettes er vlakbij waren, gleed een horizontale spleet open en ze schoten naar binnen.

Ze zweefden net het duister in toen Sprekers cyclette, die steeds dichter bij die van Louis was gekomen, zonder gerucht opeens omdraaide. Ballonnen knalden om Spreker heen open voor hij kon vallen. Louis fronste zijn voorhoofd, geërgerd maar toch ook op een zure manier tevreden. Hij was er al zo lang ellendig aan toe dat hij blij was met Sprekers gezelschap.

Nessus zei: ‘De omgekeerde houding waarin jullie je bevinden impliceert dat jullie worden vastgehouden door elektromagnetische velden. Die houden wel metaal vast, maar geen protoplasma, met als resultaat …’

Louis spande zijn spieren, maar probeerde niet echt om uit de omknelling los te komen: als hij zich bevrijdde van de ballonnen zou hij vallen. Achter hem gleed de opening weer dicht, voordat Louis’ ogen zich aan konden passen aan het duister. Hij zag niets van zijn omgeving, en kon er alleen maar naar raden hoever de vloer was.

Hij hoorde Nessus zeggen: ‘Kun je er met je hand bij?’

En Spreker: ‘Ja, als ik tussen de … Jauwrr! Je had gelijk. De kap is heet.’

‘Dan is je motor door iets van buitenaf doorgebrand. Jullie cyclettes zijn inert, dood.’

‘Maar goed dat mijn zadel hitte-isolerend is.’

‘Het is niet erg verbazingwekkend dat de Ringwerelders zo vaardig gebruik wisten te maken van elektromagnetische krachten. Zoveel andere dingen hadden ze niet: hyperaandrijving, stuwstralen, kunstmatige zwaartekracht …’

Louis had zijn ogen ingespannen om iets te zien, wat dan ook. Hij kon zijn hoofd draaien, heel langzaam, en zijn wang schuurde langs de ballon maar nergens was licht.

Hij wist met enige inspanning de ballon iets weg te duwen en tastte over het dashboard tot hij de schakelaar vond voor de koplampen. Hij wist zelf niet eens waarom hij verwachtte dat die het zouden doen.

De bundels licht, wit geconcentreerd licht, kaatsten in de verte tegen een gebogen wand.

Een stuk of tien, twaalf voertuigen hingen om hem heen, allemaal op dezelfde hoogte. Een paar waren niet groter dan een vliegwagen. Er was zelfs een soort vliegende vrachttruck met een transparante romp.

Ergens middenin dit zwevende geheel hing ook Sprekers cyclette.

De Kzin hing ook op zijn kop; zijn kale hoofd en harige oranje masker staken onder de ballons uit, en een kromme klauw was met geweld tussen de ballons gewrongen en rustte nu op de zijkant van de cyclette.

‘Goed,’ zei Nessus. ‘Licht. Ik stond op het punt om jullie dat te vragen. Begrijp je wat dit impliceert? Alle elektrische en elektro-magnetische circuits die werkten toen jullie werden aangevallen, zijn kapot. Sprekers cyclette, en waarschijnlijk de jouwe ook, Louis, werd voor een tweede keer aangevallen toen jullie hier binnenkwamen.’

‘En “hier” is een gevangenis, dat is vrij duidelijk,’ wist Louis uit te brengen. Zijn hoofd voelde aan als een waterballon die tot barstens toe is gevuld, en hij kon maar met moeite spreken. Maar hij kon de anderen niet al het werk laten doen, al bestond zijn aandeel daarin alleen maar uit speculeren over de technologie van de Ringwerelders terwijl hij met zijn hoofd omlaag hing. ‘En als het een gevangenis is,’ ging hij verder, ‘waarom is er dan hier geen derde destructwapen?’ Voor het geval we wapens hebben die werken. En die hebben we.’

‘Er is er ongetwijfeld een,’ zei Nessus. ‘Dat je koplampen het doen bewijst dat dat derde destructwapen niet werkt. De wapens zijn duidelijk automatisch, anders zou iemand jullie bewaken. Spreker zou zonder gevaar het graafwerktuig van de Slavendrijvers moeten kunnen gebruiken.’

‘Dat is goed nieuws,’ zei Louis. ‘Alleen heb ik zo ’ns om me heen gekeken …’

Hij en Spreker hingen ondersteboven in een zwevende Sargasso Zee. Hij zag drie archaïsche vlieggordels, een met de gebruiker er nog in. Het skelet was klein, maar dat van een mensachtig wezen. Op de witte botten was geen spoortje huid meer te zien. De kleding moest van goede kwaliteit zijn geweest, want daar waren nog resten van te zien: felgekleurde flarden, een haveloze gele cape, die recht naar beneden hing van de punt van de haak van het skelet.

De andere vlieggordels waren leeg. Maar de botten moesten toch ergens zijn … Louis wrong zijn hoofd achterover, nog verder … De vloer van het politiegebouw was een wijde, vaag verlichte, kegelvormige put. Om de wand heen bevonden zich concentrische rijen cellen. De deuren waren luiken in het plafond van de cellen.

Van het hoogste punt van de omgekeerde kegel liepen wenteltrappen naar beneden. In en om de punt van de kegel waren de botten die Louis Wu zocht. Ver onder hen glansden ze wittig in het zwakke licht.

‘Ik zou niet weten hoe Spreker de desintegrator zou moeten gebruiken,’ zei hij.

‘Daar denk ik ook al een tijdje heel ernstig over na.’

‘Als hij een gat in de muur maakt, hebben we daar nog niks aan. Het zelfde geldt voor het plafond, en daar komt ie niet eens bij. Als hij de generator raakt die ons hier in de lucht houdt, vallen we dertig meter naar beneden. Maar als hij dat niet doet, dan blijven we hangen tot we verhongeren of tot we het opgeven en ons tussen de ballonnen uitwerken. Waarna we dertig meter naar beneden vallen.’

‘Ja.’

‘Is dat alles? Gewoon “ja”?’

‘Ik heb meer gegevens nodig. Wil een van jullie zo vriendelijk zijn om me een beschrijving te geven van wat je om je heen ziet? Ik zie alleen maar een stuk van een gebogen wand.’

Om de beurt beschreven ze het kegelvormige cellengedeelte, wat ze ervan konden zien in het zwakke, diffuse licht. Spreker zette zijn eigen lampen aan, en dat hielp.

Maar toen Louis niets meer wist te zeggen, zat hij nog steeds in de val, op zijn kop, zonder voedsel, zonder water, boven een dodelijke diepte.

Louis voelde eeen gil in zich opborrelen, goed begraven en goed onder controle, maar een gil die langzaam naar zijn lippen begon te stijgen. Niet lang meer, dan zou het zover zijn …

En hij vroeg zich ook af of Nessus ze zou laten voor wat ze waren. Dat was niet best. Het was een vraag met een voor de hand liggend antwoord. Er was alle reden waarom de poppenspeler ze in de steek zou laten, en geen reden waarom hij dat niet zou doen. Tenzij hij nog steeds hoopte hier beschaafde wezens te vinden. ‘De zwevende voertuigen en de ouderdom van de skeletten wijzen er allebei op dat er niemand is die de machinerie van de gevangenis bedient of controleert,’ zei Spreker. Het was wel duidelijk dat hij speculeerde. ‘De krachtvelden die ons hierheen hebben getrokken, moeten een paar voertuigen te pakken hebben gekregen nadat de stad was verlaten. Daarna waren er geen vliegende dingen meer op de Ringwereld. Zo komt ’t dat de machines nog steeds werken, omdat ze al die tijd niets hebben hoeven doen.’

‘Dat is misschien wel zo,’ zei Nessus. ‘Maar iemand luistert wel naar ons gesprek.’

Louis voelde hoe zijn oren zich spitsten. Hij zag die van Spreker uitwaaieren.

‘Die iemand moet over heel geavanceerde technieken beschikken, anders kun je een gesprek op een geblokkeerde straal niet afluisteren. Je vraagt je onwillekeurig af of deze iemand ook over een vertaler beschikt.’

‘Wat kun je over hem zeggen?’

‘Alleen waar hij zich ongeveer bevindt: ter hoogte van het gebouw waarin jullie hangen. Misschien bevindt hij zich boven jullie.’

In een reflex probeerde Louis omhoog te kijken. Geen schijn van kans. Hij hing ondersteboven, met tussen hem en het plafond twee noodballons en de cyclette zelf.

‘We hebben de Ringwereld-beschaving gevonden.’

‘Misschien. Ik denk dat een beschaafd wezen dat derde destructwapen wel had kunnen repareren. Maar waar het om gaat … even nadenken.’

En de poppenbaas begon aan een stuk Beethoven of Beatles, of wat dan ook — het klonk in ieder geval klassiek. Misschien verzon hij het wel ter plekke, Louis kon het niet zeggen.

En toen hij zei Even nadenken, toen méénde hij dat. Het gefluit duurde maar voort. Louis begon dorst te krijgen. En honger. En zijn hoofd bonkte.

Hij had de moed al opgegeven, een paar wanhopige keren, toen de poppenspeler weer het woord nam. ‘Ik had liever de desintegrator gebruikt, maar dat zal niet gaan. Louis, jij zal het moeten doen, je stamt af van primaten, en je bent een betere klimmer dan Spreker. Je moet eerst de …’

‘Klimmen?’

‘Als ik uitgesproken ben, mag je vragen stellen. Je moet eerst de flitslichtlaser te pakken zien te krijgen. Dan moet je daarmee de ballon vóór je kapot maken. Je zult snel het omhulsel beet moeten pakken voor je uit je stoel valt. Houd je aan het ballonomhulsel vast en klauter bovenop je cyclette. Dan …’

‘Je bent gek geworden.’

‘Laat me uitspreken, Louis. Het doel van dit alles is het kapotmaken van de destructwapens. Er zijn er waarschijnlijk twee. Een boven de deur waardoor jullie hier zijn binnengekomen, of er onder. De tweede kan overal zijn. Je enige aanwijzing is misschien wel dat het er hetzelfde uitziet als het eerste.’

‘Jawel, en misschien ook wel niet. Laat maar. Hoe verwacht je dat ik de stof van een uit mekaar barstende ballon snel genoeg vast kan grijpen om … Nee. Ik kan het niet.’

‘Louis. Hoe kan ik jullie nu bereiken als er een wapen wacht om mijn cyclette onbruikbaar te maken?’

‘Dat weet ik niet.’

‘Verwacht je soms dat Spreker het karwei voor z’n rekening neemt?’

‘Kunnen katten soms niet klimmen?’

‘Mijn voorouders waren katten, Louis, maar ze leefden op de savanne. Mijn verbrande hand geneest maar langzaam. Ik kan niet klimmen. In ieder geval is het voorstel van de bladeter krankzinnig. Je ziet toch zeker wel dat hij alleen maar een excuus zoekt om ons in de steek te laten.’

Louis zag het. Misschien gaf hij wel blijk van zijn angst.

‘Ik laat jullie nog niet in de steek,’ zei Nessus. ‘Ik blijf wachten. Misschien komt een van jullie op een beter plan. Misschien laat het wezen dat ons afluistert zich wel zien. Ik blijf wachten.’

Louis Wu, ondersteboven, klem tussen twee voorgevormde ballonnen, vond het begrijpelijkerwijs moeilijk om na te gaan hoe snel de tijd verstreek. Niets veranderde. Niets bewoog. Hij kon in de verte Nessus horen fluiten, maar verder scheen er niets te gebeuren.

Ten slotte begon hij maar zijn hartslag te tellen. Tweeënzeventig per minuut, dacht hij zo.

Precies tien minuten daarna: ‘Tweeënzeventig. Eén. Wat ben ik in vredesnaam aan het doen?’

‘Had je ’t tegen mij, Louis?’

‘Driggit! Spreker, ik kan er niet meer tegen. Ik ga liever nu meteen dood dan dat ik gek word en dan dood ga.’ Hij begon zijn armen naar beneden te wringen.

‘Onder dit soort omstandigheden voer ik het bevel, Louis. Ik gelast je kalm te blijven en te wachten.’

‘Sorry.’ Louis wrong zijn armen omlaag, ontspannen, met een ruk omlaag, ontspannen. Daar was zijn gordel. Zijn hand was te ver naar voren. Hij drukte zijn elleboog naar achteren, ontspannen, naar achteren …

‘Wat de poppenspeler heeft gesuggereerd is zelfmoord, Louis.’

‘Misschien.’ Hij had ’m: de flitslichtlaser. Nog twee rukken en hij had hem los uit zijn riem, de vuuropening naar voren gericht; hij zou het dashboard beschadigen, maar zelf ongedeerd blijven. Hij vuurde.

De ballon zakte langzaam in elkaar, terwijl de intacte die zich achter hem bevond, hem voorover tegen het dashboard duwde. Onder de lichtere druk was het gemakkelijk om de flitslichtlaser tussen zijn riem te stoppen en met beide handen de ineenrimpelende, wegzakkende stof vast te pakken.

Hij gleed ook uit zijn stoel. Sneller, nog sneller … hij greep de stof met wanhopige kracht vast en toen hij een kwartslag draaide en uit zijn stoel viel, gleden zijn handen niet uit. Hij hing aan de ballonstof onder zijn cyclette, dertig meter leegte onder hem en…

‘Spreker!’

‘Hier, Louis. Ik heb mijn eigen wapen gepakt. Zal ik de tweede ballon wegschieten?’

‘Ja!’ De tweede ballon zat vlak voor hem, en hij kon niets doen zolang dat zo bleef.

De ballon zakte niet in elkaar. Eén kant spuwde twee tellen lang stof de ruimte in en verdween toen in een grote zucht. Spreker had de ballon geraakt met een straal van de desintegrator. ‘Finagle weet hoe je dat ding kunt richten,’ hijgde Louis. Hij begon te klimmen.

Het ging gemakkelijk zolang hij houvast had aan de stof. Lees: ondanks de uren die hij ondersteboven had doorgebracht, met al het bloed dat naar zijn hoofd was gestroomd, wist Louis de stof van de ballon vast te blijven houden. Maar de stof hield op in de buurt van de voetschakelaar, en de cyclette was door zijn gewicht half gedraaid, zodat hij nog steeds onderaan hing.

Hij trok zich tot vlak onder de cyclette op, en klemde zijn knieën om de stof heen om meer houvast te krijgen. Toen begon hij heen en weer te zwaaien.

Spreker-tot-Dieren maakte vreemde geluiden.

De cyclette zwaaide heen en weer, heen en weer, steeds verder. Louis ging er vanuit, dat moest hij wel, dat het meeste metaal aan de onderkant moest zitten. Anders zou de cyclette gewoon omdraaien en Louis zou, waar hij zich ook bevond, weer aan de onderkant hangen. Als de onderkant van de cyclette niet het zwaarst was geweest, zou Nessus deze onderneming niet hebben gesuggereerd.

De cyclette zwaaide ver uit. Louis werd misselijk, maar vocht tegen braakneigingen. Als zijn ademhalingswegen nu verstopt gingen zitten, betekende dat het einde.

De cyclette draaide een hele slag rond en hing toen weer ondersteboven. Louis graaide naar de andere kant, greep de andere kant van de ballon vast en hield die stevig beet.

De cyclette bleef draaien. Louis lag plat op zijn buik op de onderkant. Hij wachtte, bleef zich stevig vasthouden.

De inerte machine wachtte, aarzelde, rolde toen weer terug. Zijn maag kwam omhoog, en Louis verloor … wat? De late lunch van gisteren? Het kwam er krampachtig uit, in•grote, pijnlijke halen, dwars over het metaal en zijn mouw heen, maar hij verschoof niet meer dan een paar centimeter.

De cyclette bleef deinen als de zee. Maar Louis hield zich stevig vast. Tenslotte durfde hij op te kijken.

Een vrouw stond naar hem te kijken.

Ze scheen volkomen kaal te zijn. Haar gezicht deed Louis denken aan de spandraad-sculptuur in de banketzaal van de Hemel. Het gezicht, en de uitdrukking erop. Ze was zo kalm als een godin of een dode vrouw. En hij wilde blozen, of zich verstoppen, of verdwijnen.

In plaats daarvan zei hij: ‘Spreker, iemand staat naar ons te kijken. Doorgeven aan Nessus.’

‘Een ogenblik, Louis. Ik ben even uit mijn gewone doen. Ik maakte de fout om naar jouw klimtocht te kijken.’

‘Oké. Ze is … ik dacht eerst dat ze kaal was, maar dat is ze niet. Een rand van haar hoofdhuid is behaard, over haar oren heen, twee randen dus, die aan de andere kant van de schedel bij elkaar komen.’ Hij zei niet dat het haar dik en donker was en langs een schouder viel toen ze zich iets voorover boog om naar Louis Wu te kunnen kijken, en ook niet dat haar schedel fijngevormd was, en ook niet dat haar ogen hem vastpenden als een olijf in de martini. ‘Ik denk dat het een Architect is, ze behoort 6f tot hetzelfde ras 6f kent dezelfde gebruiken. Heb je dat?’

‘Ja. Hoe kun je toch zo klimmen? Het leek wel of je spotte met de zwaartekracht. Wat ben jij, Louis?’

Louis klemde zich aan zijn dode cyclette vast en lachte. Het leek hem wel al zijn kracht te kosten. ‘Je bent een Kdaptist. Geef het maar toe.’

‘Ik ben wel als een Kdaptist opgevoed, maar ik ben er geen gebleven.’

‘Ja, dat zal wel. Heb je Nessus?’

‘Ja, ik gebruikte de sirene.’

‘Geef dan dit door. Ze staat ongeveer zeven meter van me vandaan. Ze staart me als een slang aan. Ik bedoel niet dat ze intens in me geïnteresseerd is, ik bedoel dat ze geen belangstelling heeft voor iets anders. Ze knippert met haar ogen, maar ze wendt haar blik niet af.

Ze zit in een soort cabine. Vroeger moet er aan drie kanten glas of zo iets in hebben gezeten, maar dat is weg, en wat er nog over is, is niet veel meer dan een paar treden en een platformpje. Ze zit met haar benen over de rand. Vroeger moeten ze zo naar de gevangenen hebben gekeken.

Ze is gekleed in … nou, ik kan niet zeggen dat ik erg dol ben op de stijl. Een overall, tot de knie en tot de elleboog, nogal bol hier en daar …’ Maar daarvoor zouden Nessus en Spreker wel geen belangstelling hebben. Het materiaal waarvan haar kleding is gemaakt is duidelijk synthetisch, en het is of nieuw of zelfreinigend en heel duurzaam. Ze …’ Louis onderbrak zichzelf omdat het meisje iets had gezegd — een korte zin.

Toen stond ze gracieus op en liep de trap op, uit het gezicht.

‘Ze is weg,’ zei Louis. Waarschijnlijk geen belangstelling meer.’

‘Misschien is ze teruggegaan naar de afluisterapparatuur.’

‘Daar heb je waarschijnlijk gelijk in.’ Als er een afluisteraar in het gebouw was, dan was het niet meer dan logisch dat zij het was. ‘Nessus vraagt of je, als de vrouw zich weer laat zien, je flitslicht-laser op zwak en breed wilt zetten, en haar duidelijk wilt laten zien dat je het gebruikt om iets mee te verlichten. Ik mag de des-integrator niet laten zien. De vrouw kan ons beiden waarschijnlijk doden door een schakelaar over te halen. Ze moet ons niet met wapens zien.’

‘Hoe kunnen we dan met de destructwapens afrekenen?’

Het duurde even voor Spreker het antwoord doorgaf. ‘Dat doen we niet. Nessus zegt dat hij iets anders gaat proberen. Hij is op weg hierheen.’

Louis liet zijn hoofd tegen het metaal zakken. De opluchting die hij voelde was zo groot dat hij niet eens nadacht over wat Spreker had gezegd tot de Kzin zei: ‘Het enige dat hij daarmee bereikt is dat we alle drie in dezelfde val komen te zitten. Louis, hoe kan ik hem van dat plan afbrengen?’

‘Zeg hem dat maar. Wat je net tegen mij zei. Nee, laat ook maar. Als hij niet wist dat het veilig zou zijn dan zou hij wegblijven.’

‘Hoe kan het nu veilig zijn?’

‘Ik weet het niet. Laat me nu maar rusten.’ De poppenbaas zou echt wel weten wat hij deed. Hij kon Nessus’ lafheid vertrouwen. Louis wreef zijn wang over het gladde, koele metaal.

Hij doezelde wat.

Hij was zich altijd wel fragmentarisch bewust van waar hij was. Als zijn cyclette even bewoog of trilde werd hij met wijd opengesperde ogen wakker, metaal tussen zijn knieën geklemd en stof tussen zijn handen. Zijn slaap was een voortdurende nachtmerrie. Toen er licht door zijn oogleden flitste, werd hij meteen wakker. Daglicht kwam door de horizontale spleet die hun tot deur had gediend. In dat felle licht was Nessus’ cyclette een zwart silhouet. De cyclette hing op zijn kop, en Nessus ook, maar de poppenspeler werd niet op zijn plaats gehouden door ballonnen, maar door een veiligheidsweb.

De opening gleed achter hem dicht.

‘Welkom,’ zei Spreker. Zijn stem klonk traag en slepend. ‘Kun je me omdraaien?’

Nog niet. Is het meisje al teruggekomen?’

‘Nee.’

‘Dat gebeurt nog wel. Mensen zijn nieuwsgierig, Spreker. Ze heeft ongetwijfeld nog nooit een Kzin of een poppenspeler gezien.’

‘Wat zou dat? Ik wil rechtop zitten,’ kreunde de Kzin.

De poppenspeler deed iets met zijn dashboard. Een wonder geschiedde: zijn cyclette draaide een halve slag en hing rechtop. Louis zei één woord: ‘Hoe?’

‘Ik zette alles uit toen ik besefte dat het stoorsignaal mijn cyclette beet had. Als het draagveld me niet had gegrepen, kon ik altijd nog mijn motoren aanzetten voor ik op de grond terechtkwam,’ zei de poppenspeler energiek. ‘En nu de volgende stap, die zou niet al te moeilijk moeten zijn. Als het meisje zich laat zien, moet je je vriendelijk gedragen. Louis, jij mag wel proberen seks met haar te hebben als je denkt dat dat mogelijk is. Spreker, Louis moet onze meester zijn, wij zijn dienaren. De vrouw is misschien wel xenofobisch; het zou voor haar een geruststellende gedachte zijn als ze kon geloven dat een menselijk wezen de leiding heeft.’

Louis lachte. Op de een of andere manier was hij door de nachtmerrie-achtige halfslaap toch een beetje uitgerust. ‘Ik betwijfel of ze erg welgezind zal zijn, laat staan dat ze in een verleidelijke bui is. Je hebt haar niet gezien. Ze is zo koud als de zwarte holen van Pluto, tenminste waar het mij betreft, en eigenlijk kan ik haar dat niet kwalijk nemen ook.’ Ze had toegekeken hoe hij zijn lunch kwijtraakte — meestal niet zo’n heel romantisch schouwspel.

De poppenspeler zei: ‘Ze voelt zich gelukkig, elke keer dat ze naar ons kijkt. Ze houdt op zich gelukkig te voelen wanneer ze probeert weg te gaan. Als ze een van ons dichter naar zich toe brengt, wordt haar geluk groter …’

Driggit, ja!’ zei Louis Wu.

‘Begrijp je het? Goed. Verder heb ik mij geoefend in de taal van de Ringwereld. Ik geloof dat mijn uitspraak goed is, en ook mijn grammatica. Als ik maar meer wist van de betekenis van de woorden …’

Spreker was lang geleden al opgehouden met klagen. Op zijn kop boven een gapende diepte, brandwonden over zijn hele lichaam, en één hand tot op het bot verbrand, had hij Louis en Nessus woedende verwijten naar het hoofd geslingerd omdat ze niet bij machte waren te helpen. Maar hij was nu al uren stil.

In de schemerige stilte lag Louis half te slapen.

In zijn slaap hoorde hij belletjes, en hij werd wakker.

Ze rinkelde toen ze de trap af kwam. Ze had belletjes aan haar mocassins. Ze had ook iets anders aan: een van onderen wijd uitlopende jurk met een hooggesloten hals en een stuk of zes grote, uitbollende zakken. Haar lange, zwarte haar viel over een schouder naar voren.

De serene waardigheid in haar gezicht was niet veranderd.

Ze ging zitten met haar voeten over de rand van het podium en keek naar Louis Wu. Ze verroerde zich niet, en Louis Wu evenmin. Een paar minuten lang keken ze elkaar zo strak aan.

Toen stak ze een hand in een van haar zakken en haalde iets tevoorschijn dat vuistgroot was, en oranje. Ze gooide het naar Louis toe, maar mikte zo dat het langs hem heen zou gaan, een paar centimeter buiten zijn bereik.

Hij herkende het ding toen het langs hem vloog. Een knobbelige, sappige vrucht die hij twee dagen geleden aan een struik had zien zitten. Hij had er een paar in de laadopening van zijn autokeuken gegooid zonder ze te proeven.

De vrucht spatte tot rode pulp uiteen op het dak van een cel. Opeens liep het water Louis in de mond, en hij was zich bewust van een afschuwelijke dorst.

Ze gooide nog een vrucht naar hem toe. Dit keer kwam de oranje bol dichter in de buurt. Hij had hem kunnen aanraken als hij had geprobeerd, maar dat zou hebben betekend dat de cyclette zou zijn gekanteld. En dat wist ze.

Haar derde worp raakte zijn schouder. Hij klemde met beide vuisten de ballonstof beet en dacht zwarte gedachten.

Toen kwam Nessus’ cyclette te voorschijn, heel langzaam. En ze glimlachte.

De poppenspeler had achter de grote transparante vrachttruck gehangen. Hij hing weer ondersteboven en gleed zo schuin naar het platform toe, alsof hij erheen werd geblazen door een grillige windvlaag. Toen hij langs Louis gleed, vroeg hij: ‘Kun je haar verleiden?’

Louis grauwde. Toen besefte hij dat de poppenbaas hem echt niet bespotte en zei: ‘Ik denk dat zij denkt dat ik een dier ben. Vergeet ’t maar.’

‘Dan moeten we een andere tactiek toepassen.’

Louis wreef met zijn voorhoofd tegen het koele metaal. Hij had zich zelden zo ellendig gevoeld. ‘Jij bent de baas,’ zei hij. ‘Ze wil mij niet als haar gelijke zien, maar jou misschien wel. Ze ziet jou niet als een concurrent, daarvoor verschillen jullie uiterlijk te veel van elkaar.’

De poppenbaas was langs hem heen gegleden. Nu zei hij iets in wat Louis in de oren klonk als de taal van de geschoren koorpriester, bij de Hemel: de heilige taal van de Architecten.

Het meisje reageerde niet. Maar … ze glimlachte niet écht, maar haar mondhoeken schenen iets omhoog te gaan, en er was wat meer leven in haar ogen.

Nessus moest de tasp op laag vermogen hebben ingesteld. Heel laag vermogen.

Weer zei hij iets, en deze keer antwoordde ze. Haar stem was koel en muzikaal, en ze klonk wel gebiedend in Louis Wu’s oren, maar dat kon ook zijn omdat hij dat wel had verwacht.

De stem van de poppenspeler werd identiek aan die van het meisje.

Wat toen volgde, was een taalles.

Louis Wu, nog steeds oncomfortabel en slecht op zijn gemak boven een dodelijke afgrond, moest het wel saai vinden. Hij pikte hier en daar een woord op. Ergens halverwege gooide ze een van de vuistgrote vruchten naar Nessus, en stelden ze vast dat het een thrumb was. En Nessus hield hem bij zich.

Plotseling stond ze op en verdween.

‘En?’ zei Louis.

‘Het gesprek had zeker haar belangstelling niet meer,’ zei Nessus. ‘Ze waarschuwde me niet dat ze wegging.’

‘Ik sterf van de dorst. Mag ik die thrumb hebben?’

Thrumb is de kleur van de schil, Louis.’ Hij liet zijn cyclette naast die van Louis glijden en reikte hem de vrucht aan.

Louis was net wanhopig genoeg om met zijn linkerhand de ballonstof los te laten. Dat betekende dat hij door de dikke schil heen moest bijten en hem er daarna af moest scheuren met zijn tanden. Toen kwam hij bij het eigenlijke vruchtvlees en hapte er gulzig in. Het was het beste dat hij in tweehonderd jaar had geproefd.

Toen hij de vrucht helemaal op had zei hij: ‘Komt ze terug?’

‘Ik geloof dat we daarop wel kunnen vertrouwen. Ik heb weinig energie gebruikt bij de tasp, zodat ze niet bewust, maar onderbewust wordt beïnvloed. De aantrekkingskracht wordt elke keer dat ze me ziet sterker. Louis, moeten we niet proberen ervoor te zorgen dat ze verliefd wordt op jou?’

‘Vergeet het maar. Ze denkt dat ik een inheemse ben, een wilde. En zo kom je bij de hamvraag: wat is zij?’

‘Dat zou ik niet kunnen zeggen. Ze deed geen moeite om het te verbergen, maar het werd ook niet duidelijk. Ik ken de taal niet goed genoeg. Nog niet.’

Vlees

Nessus was geland om het halfduister onderaan de kegel te verkennen. Louis kon geen gebruik maken van de intercom, en probeerde in plaats daarvan te kijken naar wat de poppenbaas aan het doen was. Ten slotte gaf hij dat op.

Veel later hoorde hij voetstappen. Dit keer geen belletjes. Hij zette zijn handen aan zijn mond en schreeuwde: ‘Nessus!’

Het geluid kaatste van de muren af en de echo’s kwamen op een angstaanjagende manier op de punt van de kegel bij elkaar. De poppenspeler sprong overeind, dook naar zijn cyclette en steeg op. Gooide de touwen los, dat was waarschijnlijker. Hij liet ongetwijfeld de motor lopen om de cyclette op de grond te houden, tegen het stijgveld in. Nu zette hij gewoon de motor af.

Hij hing weer tussen de rest van de voertuigen toen de voetstappen ophielden, ergens boven hen.

‘Wat de drigg is ze aan het doen?’ fluisterde Louis.

‘Geduld. Je kunt niet verwachten dat ze is geconditioneerd na één keer te zijn blootgesteld aan de tasp, en dan nog een tasp op laag vermogen.’

‘Probeer het nou es tot je dikke, hersenloze kop te laten doordringen. Ik kan niet eeuwig mijn evenwicht bewaren!’

‘Je moet. Hoe kan ik je helpen?’

‘Water,’ zei Louis, met een tong die aanvoelde als twee meter opgerold flanel.

‘Heb je dorst? Maar hoe kan ik je water brengen? Als je je hoofd omdraait, verlies je misschien wel je evenwicht.’

‘Ik weet ’t. Laat maar.’ Louis rilde. Vreemd dat Louis Wu de ruimtevaarder zoveel last had van hoogtevrees. ‘Hoe gaat het met Spreker?’

Ik maak me zorgen om hem, Louis. Hij is al geruime tijd buiten bewustzijn.’

‘Drigg, drigg.’

Voetstappen.

Ze moest een manie hebben om elke keer weer wat anders aan te trekken, dacht Louis Wu. Wat ze nu aan had bestond uit niets dan over en door elkaar heen hangende repen stof, oranje en groen. Net zomin als uit het kledingstuk wat ze daarvoor had aangehad, was uit dit iets over haar figuur af te leiden.

Ze knielde aan de rand van het observatieplatform en keek hen. koeltjes aan. Louis klemde zich vast aan zijn metalen vlot en wachtte op wat er zou gebeuren.

Hij zag haar gelaatsuitdrukking zachter worden. Haar ogen kregen een dromerige uitdrukking; de hoeken van haar kleine mond gingen naar boven.

Nessus zei iets.

Ze scheen na te denken. Toen zei ze iets dat misschien een antwoord was.

Toen ging ze weer weg.

‘En?’

‘We zullen zien.’

‘Ik word zo ziek van al dat wachten.’

Plotseling zweefde de cyclette van de poppenspeler naar boven., Naar boven en naar voren. Hij kwam tegen de rand van het observatieplatform aan als een roeiboot die met zijn neus de wal) raakt.

Nessus stapte voorzichtig aan land.

Het meisje kwam hem begroeten. Wat ze in haar linkerhand had, moest een wapen zijn. Maar met haar andere hand raakte ze een hoofd van de poppenbaas aan, aarzelde en streek toen met haar vingernagels langs zijn secondaire ruggegraat.

Nessus maakte een verrukt geluidje.

Ze draaide zich om en liep naar boven. Ze keek niet één keer om. Blijkbaar ging ze er vanuit dat Nessus haar als een hond achterna zou lopen; en dat deed hij ook.

Goed zo, dacht Louis. Onderdanig zijn. Zorg dat ze je gaat vertrouwen.

Maar toen het vreemde duet van hun voetstappen zwakker werd! en ten slotte verdween, werd de gevangenis een enorme grafkelder. Spreker was tien meter van Louis vandaan in deze Sargasso Zee van metaal. Vier zwarte vingers met zachte kussentjes en een. stuk oranje haar van het gezicht waren tussen de groene ballons, te zien. Louis kon niet dichterbij komen dan hij nu was. Misschien was de Kzin al dood.

Tussen de witte botten op de bodem van de kegel bevonden zich op zijn minst twaalf schedels. Beenderen, en ouderdom, en verroest metaal, en stilte. Louis Wu klemde zich vast aan zijn cyclette en wachtte tot zijn krachten het zouden begeven.

Hij sliep half, niet lang daarna, toen er iets veranderde. Zijn evenwicht werd iets anders …

Louis’ leven hing ervan af of hij zijn evenwicht wist te bewaren. Eén ogenblik van disoriëntatie, en hij verstarde van paniek. Wild keek hij om zich heen, zonder zijn hoofd te bewegen.

De metalen voertuigen hingen nog steeds roerloos om hem heen. Maar iets bewoog wel …

In de verte botste een wagen tegen iets aan, krijste als scheurend metaal en schoof omhoog.

Huh?

Nee. De wagen was op de bovenste rij cellen terechtgekomen. De hele Sargasso zakte tegelijk omlaag.

Louis’ cyclette kwam met een knarsende klap tegen beton terecht, draaide een halve slag door een wilde warreling van elkaar tegenwerkende elektromagnetische krachten, en sloeg toen om. Louis liet los en rolde van zijn cyclette vandaan.

Het volgende ogenblik probeerde hij op te staan. Maar hij verloor steeds zijn evenwicht, zijn benen weigerden onder hem te blijven. Zijn handen waren klauwen, verwrongen van pijn, onbruikbaar. Hijgend bleef hij op zijn zij liggen, en dacht: het is nu al te laat. Sprekers cyclette moet bovenop Spreker zijn geland. Sprekers cyclette, gemakkelijk te herkennen, lag op zijn kant, twee celrijen hoger dan het niveau waarop Louis zich bevond. Het gewicht van de cyclette had zijn nek niet gebroken, misschien wel omdat hij eigenlijk geen nek had. Louis klauwde de flitslichtlaser van achter zijn riem, en bevrijdde met de groene lichtstraal Spreker van zijn ballonnen.

Wat nu?

Louis bedacht dat hij stierf van de dorst.

Zijn hoofd scheen niet langer rond te tollen. Zwaaiend op zijn benen kwam hij overeind en ging op zoek naar het enige water dat hij wist te vinden.

Hij zag Nessus’ cyclette het eerst, iets lager dan waar hij was. Hij liep erheen. Zijn voeten stootten bij elke stap pijnlijk tegen het beton. Zijn spieren waren te vermoeid om de schokken nog te kunnen absorberen.

Toen hij het dashboard zag, schudde hij het hoofd. Niemand zou ooit Nessus’ cyclette stelen! De instrumenten zagen er ongelooflijk kryptisch uit. Maar het waterkraantje wist hij toch te vinden.

Het water was warm, smaakte naar gedestilleerd water, maar hij had nog nooit zo iets lekkers geproefd.

Toen Louis zijn dorst had gelest, probeerde hij hoe een blok uit Nessus’ keukenschuif smaakte. Het voedsel smaakte heel eigenaardig. Louis besloot het nog niet te eten. Misschien zaten er wel elementen in die dodelijk waren voor het menselijke stofwisseling. Nessus zou dat wel weten.

Hij bracht water naar Spreker in zijn schoen, want een andere manier om dat te doen kon hij niet zo gauw bedenken. Hij liet het in de mond van de Kzin lopen, en de Kzin slikte het, bewusteloos als hij was, in, en glimlachte. Louis ging terug voor nog meer maar was door zijn energie heen voor hij bij de cyclette van de poppenbaas was.

En dus ging hij op de vloer liggen en sloot zijn ogen.

Veilig. Hij was veilig.

Hij had hetzelfde ogenblik moeten slapen, zo moe was hij. Maar iets knaagde aan hem. Spieren waarvan te veel was gevergd, kramp in handen en dijen, de angst om te vallen die hem niet wilde loslaten, ook nu nog niet … en nog iets …

Hij ging rechtop zitten. ‘D’r is geen gerechtigheid,’ mompelde hij. Spreker?

De Kzin sliep in een bal, zijn oren plat tegen zijn hoofd, en zijn desintegrator dicht tegen zijn buik gedrukt, zodat alleen de dubbele loop te zien was. Zijn ademhaling was regelmatig, maar heel snel. Was dat een goed teken?

Nessus zou dat wel weten. In de tussentijd kon hij Spreker beter laten slapen.

‘Geen gerechtigheid,’ mompelde Louis binnensmonds.

Hij was alleen en eenzaam, maar zonder de voordelen van een tocht-in-z’n-eentje. Hij was verantwoordelijk voor het welzijn van anderen. Zijn eigen leven en gezondheid hingen af van hoe goed Nessus de krankzinnige, half-kale vrouw die hen hier gevangen hield, kon beïnvloeden. Geen wonder dat hij niet kon slapen.

Maar toch …

Zijn ogen gleden erlangs en hielden het toen vast: zijn eigen cyclette.

Zijn eigen cyclette met de flarden ballon erlangs, en Nessus’ cyclette hier naast hem, en Sprekers cyclette naast Spreker, en daarginds een cyclette met een menselijk zadel en geen ballonnen. Vier vlieg cyclettes.

Hij had zo wanhopig hard water nodig gehad dat hij zich niet de tijd had gegund om wat hij zag op zich in te laten werken. Maar nu … Teela’s cyclette, die achter een van de grotere voertuigen moest hebben gehangen. En geen noodballonnen. Geen noodballonnen.

Ze moest eraf zijn gevallen toen de cyclette omdraaide.

Of was uit haar stoel gerukt toen de sonische capsule het opgaf bij een snelheid van Mach 2.

Wat had Nessus ook al weer gezegd? Haar geluk is iets waarvan je niet op aan kunt. En Spreker: Als haar geluk haar één keer in de steek had gelaten dan zou ze dood zijn.

Ze was dood. Dat moest wel.

Ik ben met je meegegaan omdat ik van je houd.

‘Ongeluk,’ zei Louis Wu. ‘Puur ongeluk dat je mij ooit hebt ontmoet.’

Hij rolde zich op het beton in elkaar en viel in slaap.

Veel later werd hij met een schok wakker en zag dat Spreker-tot-Dieren hem stond aan te kijken. Het vlammende oranje haarmasker maakte zijn ogen twee keer zo fel als anders, en in die ogen lag een verlangende blik … ‘Kun jij het voedsel van de bladeter eten?’

‘Ik voel er weinig voor om het te proberen,’ zei Louis. Het grote, galmend lege gat van zijn maag maakte opeens al zijn problemen onbelangrijk. Op één na.

‘Ik geloof dat ik de enige van ons drieën ben die geen mogelijkheid heeft om aan voedsel te komen,’ zei de Kzin.

En je autokeuken dan? wilde Louis zeggen. Maar voor hij het zei, besefte hij het al: als de cyclette van Spreker kapot was, dan zou ook zijn autokeuken niet meer werken. En misschien kon Louis de blokken van Nessus wel eten, maar Spreker kon dat zeker niet.

Die verlangende blik … Het haar in Louis’ nek ging overeind staan. Hij hield zijn stem kalm toen hij zei: ‘Je hebt wel degelijk een manier om aan voedsel te komen. De vraag is of je daarvan gebruik zult maken.’

‘Zeker niet, Louis. Als mijn eerbesef van me eist dat ik verhonger met vlees binnen mijn bereik, dan verhonger ik.’

‘Mooi.’ Louis draaide zich om en deed of hij weer ging slapen. En toen hij wakker werd, een paar uur daarna, wist hij dat hij werkelijk geslapen had. Zijn onderbewustzijn moest volkomen hebben vertrouwd op wat Spreker had gezegd. Als de Kzin zei dat hij zou verhongeren, dan zou hij verhongeren.

Zijn blaas was vol en in zijn neus hing een smerige stank, en zijn spieren deden abominabel zeer. De punt van de kegel, een eind onder hem, loste het eerste probleem op en uit de cyclette van de poppenspeler haalde hij water om de stinkende troep van zijn mouw te vegen. Toen hinkte hij een stel treden af naar zijn eigen cyclette en zijn eerste-hulp uitrusting.

Maar de eerste-hulp was niet gewoon maar een doos medicijnen; hij mengde op bevel medicamenten, en stelde zijn eigen diagnoses. Een complexe machine was het, en dank zij het destructwapen werkte zij niet meer.

Het licht werd zwakker.

Cellen met luiken in het plafond, en kleine doorzichtige ruitjes naast die luiken. Louis liet zich op zijn buik vallen en keek. Bed, vreemd uitziend toilet, en … daglicht dat door een raam naar binnen viel.

‘Spreker!’

Ze gebruikten de desintegrator om erin te komen. Het raam was groot en rechthoekig, een vreemde luxe voor een gevangeniscel. Het glas was, op een paar scherpe kristallen tanden aan de rand na, verdwenen.

Ramen om de gevangene te tergen, om hem te laten zien waar de vrijheid lag?

De ruit lag aan bakboordzijde van het gebouw. Het was halfdag-licht, de schaduw van de terminator kwam van draaiwaarts als een zwart gordijn op hen af. Voor hen was de haven: kubusvormige blokken die pakhuizen moesten zijn, rottende pieren, kranen van een elegant simpel ontwerp, en één reusachtig grondschip in een droogdok. Zonder uitzondering waren het geraamtes, bedekt met een dikke laag roest.

Links en rechts van de haven kilometers bochtig strand. Een stuk strand, dan een rij haveninstallaties, dan weer een stuk strand … volgens een patroon dat bij het maken van deze wereld moest zijn gevolgd: eerst een geleidelijk aflopend zandstrand, zoals bij Waikiki, dan diep water tot aan de kust, volmaakt geschikt voor een haven, dan weer een stuk strand.

En er voorbij de oceaan, die steeds maar verder scheen te reiken, tot hij verdween in de oneindigheidshorizon. Probeer de overkant van de Atlantische Oceaan maar es te zien.

De schemer viel als een gordijn, van links naar rechts. De lichten van het Regeringscentrum die nog brandden werden helderder, terwijl stad en haven en oceaan tot een donkere massa versmolten. Aan de tegendraaiwaartse kant gloeide het gouden licht van de dag nog.

En Spreker had het ovale bed van de cel ingepikt.

Louis glimlachte. Hij zag er zo vreedzaam uit, de Kzin-krijger. Hij sliep zijn verwondingen weg, zeker. De brandwonden moesten hem hebben verzwakt. Of probeerde hij zijn steeds groter wordende honger te onderdrukken door te slapen?

Louis liet hem liggen.

In het bijna-duister van de gevangenis ging hij op zoek naar de cyclette van Nessus. Toen hij hem vond, had hij zoveel honger dat hij een blok naar binnen slokte dat voor de poppenbaas bestemd was, zonder te letten op de eigenaardige smaak. Hij begon last te krijgen van het duister, dus zette hij de lampen van Nessus’ cyclette aan, en daarna zocht hij net zo lang tot hij de andere drie cyclettes had gevonden, en ook daarvan de lampen had aangezet. Toen dat was gebeurd, was de gevangenis behoorlijk fel verlicht, maar vol vreemde, ingewikkelde schaduwen.

Waarom duurde het allemaal zo lang? Wat was Nessus aan het doen? De onderdrukte gil begon weer naar de oppervlakte te stijgen.

Om niet krankzinnig te worden, verschafte Louis zich toegang tot een tweede cel. Met zijn flitslichtlaser op hoog vermogen en smalle straal sneed hij door wat naar hij vermoedde sloten moesten zijn, en na het vierde slot kwam de klapdeur omhoog.

Een afschuwelijke stank vulde de ruimte. Louis hield zijn adem in, en stak zijn hoofd en zijn laser lang genoeg naar binnen om erachter te komen waar de stank vandaan kwam. Er was iemand in die cel doodgegaan, nadat de ventilatie was opgehouden te werken. Het lijk zat in elkaar gedoken tegen het raam, met een zware kruik in de hand. De kruik was kapot; het raam was nog heel. De cel ernaast bleek leeg te zijn. Louis klauterde naar binnen. Hij was eerst naar de andere kant van de kegel gelopen om in een cel te komen van waaruit hij naar stuurboord kon kijken. Hij kon de rollende orkaan nu recht voor zich zien. Hij was nog behoorlijk groot als je besefte dat hij vierduizend kilometer van de stad vandaan lag. Een groot, starend blauw oog.

Draaiwaarts hing een hoog, smal, zwevend gebouw, zo groot als een sterrenpassagiersschip. Heel even had Louis een dagdroom: dat het echt een sterreschip was, hier verstopt om iedereen een rad voor de ogen te draaien, en dat ze om van de Ringwereld af te komen alleen maar …

Maar erg leuk was die dagdroom ook weer niet.

Louis keek om zich heen en probeerde de indeling van de stad in zijn geheugen te prenten. Dat was misschien wel belangrijk. Dit was de eerste plaats waar ze iets van een nog actieve beschaving hadden aangetroffen.

Een uur of zo later nam hij het er even van. Hij zat op het vuile ovalen bed en staarde terug naar het Oog, en … voorbij het Oog, ver naar stuurboord, was een minuscule fel grijsbruine driehoek. ‘Mmmf,’ zei Louis zacht. Het driehoekje was net groot genoeg om zichtbaar te zijn, middenin de grijswitte chaos van de oneindigheids horizon. En dat betekende dat het daar nog dag was … al keek hij bijna recht naar stuurboord.

Louis ging zijn verrekijker halen.

Nu kon hij alle details even helder en scherp zien als de kraters op de Maan van de Aarde. Een onregelmatige driehoek, roodbruin aan de onderkant, de kleur van vuile sneeuw aan de top … Vuist-van-God. Veel en veel groter dan ze hadden gedacht. Om van een dergelijke afstand zichtbaar te zijn, moest het grootste deel van de berg boven de atmosfeer uitsteken.

De cyclettes hadden sinds de noodlanding van de Leugenaar tweehonderddertigduizend kilometer afgelegd. Vuist-van-God moest op zijn minst zestienhonderd kilometer hoog zijn.

Louis floot. Weer zette hij de verrekijker voor zijn ogen.

Terwijl hij zo in het half-duister zat, werd hij zich langzaam bewust van geluiden boven zijn hoofd.

Hij stak zijn hoofd boven de cel.

‘Welkom, Louis!’ schreeuwde Spreker-tot-Dieren. Hij wuifde Louis toe met het rauwe, rode, half opgegeten karkas van iets ter grootte van ongeveer een geit. Hij nam een hap ter grootte van een king-size biefstuk, meteen daarna weer een, en weer een. Zijn tanden waren ingericht op scheuren, niet op kauwen.

Hij stak zijn hand uit en pakte een bloederige achterbout, met de hoef en de huid er nog aan. ‘We hebben wat voor jou bewaard, Louis! Het dier is al uren dood, maar wat geeft dat. We moeten ons haasten. De bladeter geeft er de voorkeur aan ons niet te zien eten. Hij bestudeert het uitzicht vanuit mijn cel.’

‘Wacht maar tot hij de mijne ziet. We hebben het steeds bij het verkeerde eind gehad over Vuist-van-God, Spreker. De berg is minstens zestienhonderd kilometer hoog. De piek is niet bedekt met sneeuw, maar …’

‘Louis! Eten!’

Het water liep Louis in de mond. ‘Er moet toch een manier zijn om dat ding daar te verhitten?’

En inderdaad. Hij liet Spreker de huid van de poot af scheuren, wrikte toen de hoef in een kapotte stoel, deed een paar stappen achteruit en roosterde het vlees met zijn flitslichtlaser op hoge intensiteit, groot diafragma.

‘Het vlees is niet vers,’ zei Spreker onzeker, ‘maar crematie is ook geen oplossing.’

‘Hoe gaat het met Nessus? Is hij een gevangene of heeft hij die vrouw in zijn macht?’

‘Voor een deel, geloof ik. Kijk maar eens naar boven.’

Het meisje was een minuscuul figuurtje op het observatiepodium. Haar benen hingen in de lege ruimte, haar gezicht en haar hoofd waren wit toen ze omlaag keek.

‘Zie je? Ze verliest hem niet uit het oog.’

Louis vond dat het vlees nu wel klaar was. Onder het eten zag hij dat Spreker zonder veel geduld naar hem keek, terwijl Louis Wu elke kleine hap zorgvuldig en langzaam wegkauwde. Maar Louis vond dat hij at als een halfverhongerd beest. Honger had hij. Honger.

Ter wille van de poppenspeler werkten ze de botten door het kapotte raam en lieten ze op de stad vallen. Toen kwamen ze bij de cyclette van de poppenbaas weer bij elkaar.

‘Ze is deels geconditioneerd,’ zei Nessus. Hij had moeite met zijn ademhaling … of met de geuren van rauw en verbrand dier. ‘Ik ben heel wat van haar te weten gekomen.’

‘Ben je erachter gekomen waarom ze ons heeft klemgezet in deze gevangenis?’

‘Ja, en meer. We hebben geluk gehad. Ze hoort bij de bemanning van een ruimteschip, een stuwschepvaartuig.’

‘Bingo!’ zei Louis Wu.

Het meisje van voorbij de rand

Ze heette Halrloprillalar Hotrufan. Ze was een bemanningslid van het stuwschepschip … Pionier, noemde Nessus het na even aarzelen … al tweehonderd jaar lang.

De Pionier had een cyclus van vierentwintig jaar, en deed daarin vier zonnen en hun planeten aan: vijf planeten met een zuurstofatmosfeer en de Ringwereld. Het ‘jaar’ dat ze gebruikten was een traditionele spanne tijds, die niets te maken had met de Ringwereld. Misschien kwam het jaar wel overeen met dat van een van de verlaten planeten.

Twee van de vijf werelden van de Pionier hadden gekrioeld van dè mensen voor de Ringwereld was gebouwd. Nu waren ze verlaten, net als de andere, bedekt met wilde vegetatie en het puin van instortende steden.

Halrloprillalar had de cyclus acht keer gedaan. Ze wist dat op deze werelden planten of dieren bestonden die zich niet hadden aangepast aan de Ringwereld, omdat daar geen winter-zomer cyclus bestond. Een paar planten waren eetbaar, een paar dieren ook. En verder — Halrloprillalar wist het niet, en het kon haar niets schelen ook.

Haar werk had niets te maken met de lading van het stuwschepschip.

‘Ze hield zich ook niet bezig met voortstuwing of met de zorg voor het bestaan aan boord,’ zei Nessus. ‘Ik kon er niet achter komen waaruit haar taak nu precies bestond. De Pionier had een bemanning van zesendertig personen. Er kan geen twijfel aan bestaan dat een aantal van hen niet essentieel was voor het goed functioneren van het schip. En het is even zeker dat zij niet in staat kan zijn geweest om iets te doen dat complex is of van het grootste belang voor het welzijn van schip en bemanning. Ze is niet erg intelligent, Louis.’

‘Heb je er ook aan gedacht te vragen hoe de verhouding lag tussen mannen en vrouwen aan boord? Hoeveel van die zesendertig waren vrouwen?’

Dat heeft ze me verteld. Drie.’

‘Dan hoef je niet meer te piekeren over wat haar beroep was.’ Tweehonderd jaar lang reizen, veiligheid, avonturen. Toen, aan het eind van Harlrloprillalars achtste cyclus, had de Ringwereld niet gereageerd op de oproep van de Pionier.

Het elektromagnetische kanon werkte niet.

Voor zover de telescopen dat konden nagaan, was er geen teken van activiteit bij de verschillende ruimtehavens.

De vijf werelden van de cyclus van de Pionier waren niet voorzien van elektromagnetische kanonnen om het schip af te remmen. Daarom had de Pionier brandstof om te remmen bij zich: interstellaire waterstof, en route gecondenseerd. Het schip kon landen … maar waar?

Niet op de Ringwereld. De meteoorlasers zouden ze zonder meer in stukken schieten.

Ze hadden geen toestemming gekregen om op de richel te landen waar de ruimtehaven gevestigd was. En er was daar iets niet in orde.

Terug naar een van de verlaten thuiswerelden? Dat zou erop neerkomen dat ze een nieuwe koloniewereld zouden moeten beginnen, met drieëndertig mannen en drie vrouwen.

‘Het waren gevangenen van een starre routine,’ zei Nessus, ‘psychologisch slecht toegerust om zo’n beslissing te nemen. Ze muitten. De piloot van de Pionier wist zich lang genoeg in de stuurcabine op te sluiten om de Pionier aan de grond te kunnen zetten op de richel waar de ruimtehaven zich bevond. Daarom vermoordden ze hem, omdat hij het schip en hun levens in de waagschaal had gesteld, zegt Halrloprillalar. Ik vraag me af of ze hem eigenlijk niet hebben vermoord omdat hij in strijd handelde met de traditie door per raket en zonder formele toestemming te landen.’

Louis voelde dat iemand naar hem keek. Hij tuurde omhoog. Het meisje zat hem nog steeds aan te kijken. En Nessus keek naar haar terug met een van zijn hoofden, het linker.

Dus daarin zat de tasp. En daarom keek Nessus de hele tijd zo naar boven. Ze wilde Nessus niet uit het oog verliezen, en hij durfde haar niet te bevrijden van de aangename band van de tasp. ‘Nadat de piloot was vermoord, lieten ze het schip voor wat het was. Toen pas kwamen ze erachter hoeveel schade de piloot hun had berokkend. De cziltang brone was inert, kapot, en ze zaten vast op de verkeerde kant van een vijftienhonderd kilometer hoge muur.’

‘Wat de cziltang brone is, weet ik niet precies,’ zei Nessus. ‘Maar ik vermoed dat het materie doordringbaar maakte, een veld projecteerde door middel waarvan de vloer van de Ringwereld zijn starre karakter tijdelijk verloor.’

‘Een osmosegenerator,’ zei Louis.

‘Misschien. In ieder geval moesten ze een nieuwe construeren, een karwei dat ze jaren kostte. Er vond een ongeluk plaats. Een osmosestraal, met een abnormale frequentie dank zij slecht kalibreren, ging door de Pionier heen. Twee leden van de bemanning stierven, tot hun middel weggezakt in een metalen vloer, en zeventien anderen liepen permanente hersenbeschadigingen en ook andere verwondingen op, toen een aantal vliezen al te doordringbaar werd.

Maar ze kwamen erdoor, de andere zestien. Ze namen de idioten mee. Ze namen ook de cziltang brone mee, voor het geval de nieuwe Ringwereld vijandig zou blijken te zijn.

Ze troffen alleen maar chaos aan, een tot het barbarendom teruggevallen beschaving.

Jaren later probeerden er een paar terug te gaan.

De cziltang brone begaf het en vier van hen bleven vastzitten in de randmuur. En dat was dat. Toen wisten ze ook al dat ze nergens op de Ringwereld nog nieuwe onderdelen zouden kunnen krijgen.’

‘Ik begrijp niet hoe het verval zo snel kan zijn gegaan,’ zei Louis. ‘Je zei toch dat de Pionier een cyclus had van vierentwintig jaar?’

‘Vierentwintig jaar scheepstijd, Louis.’

‘O. Dat scheelt.’

‘Ja. De afstand tussen de sterren leek voor een schip dat een snelheid heeft van één Ringwereld-gee tussen de drie en de zes jaar. De werkelijke afstand was groter. Halrloprillalar’ — ‘Noem haar maar Prill,’ suggereerde Louis — ‘goed, Prill dus, had het over een gebied dat tweehonderd lichtjaren dichter bij de kern van de melkweg lag, en waar drie zonnen voorkwamen met zuurstofplaneten binnen een onderlinge afstand van tien lichtjaren.’ ’Tweehonderd lichtjaren? Zou dat in de buurt van de menselijke ruimte kunnen zijn?’

‘Misschien zelfs binnen de menselijke ruimte. Planeten met een zuurstofatmosfeer komen meestal niet zo dicht bij elkaar voor als in de omgeving van Sol. Halrloprillalar zei dat terraformeertechnieken zijn gebruikt om deze werelden bewoonbaar te maken, vele eeuwen voor de Ringwereld werd gebouwd. Maar dat kostte te veel tijd. De ongeduldige mensen lieten de terraformatie halverwege voor wat het was.’

‘Dat zou een hoop verklaren. Alleen … nee, laat maar.’

‘Primaten, Louis? Er zijn bewijzen genoeg dat jouw ras zich op de aarde heeft ontwikkeld. Maar de Aarde zou heel goed kunnen zijn gebruikt als basis voor een terraformeerproject dat zich richtte op werelden in naburige zonnestelsels. De architecten kunnen huisdieren en bedienden hebben meegenomen.’

‘Apen bijvoorbeeld — primaten — en Neanderthalers …?’ Louis maakte een kappend gebaar met zijn hand. ‘Het is alleen maar speculatie, het is niet iets dat we hoeven te weten.’

‘Akkoord.’ De poppenspeler kauwde onder het praten op een blok groente uit zijn autokeuken. ‘De ellipsvormige route van de Pionier was meer dan driehonderd lichtjaren lang. Tijdens één zo’n reis was er tijd genoeg voor ingrijpende veranderingen, hoewel die zeldzaam waren. De maatschappij waarin Frill leefde was heel stabiel.’

‘Waarom is ze er zo zeker van dat de hele Ringwereld weggezakt is in chaos? Hoe groot is het gebied dat ze hebben verkend?’

‘Heel klein, maar groot genoeg. Frill heeft gelijk. De cziltang brone zal nooit meer worden gerepareerd. De hele Ringwereld moet nu barbaars geworden zijn.’

‘Hoe?’

‘Prill probeerde me uit te leggen wat hier is gebeurd. Haar is het weer verteld door een van de leden van de bemanning van de Pionier. Hij had de zaak natuurlijk overgesimplificeerd. Misschien was het allemaal al jaren voor het vertrek van de Pionier op haar laatste omloop begonnen …’

Er waren tien bewoonde werelden geweest. Toen de Ringwereld klaar was, waren ze verlaten om verder te bestaan zonder de aanwezigheid van de mens.

Stel je zo’n wereld eens voor:

Het land is overdekt met steden in alle stadia van ontwikkeling.

Misschien hadden ze wel geen achterbuurten meer, maar ergens zijn die er nog wel, al was het alleen maar uit historisch belang. Overal kun je de bijprodukten van een beschaving vinden: gebruikte verpakkingen, kapotte machines, beschadigde boeken of filmcassettes of rollen, alles wat alleen met verlies opnieuw kan worden gebruikt of verwerkt, en ook een heleboel dingen waarvoor het tegendeel geldt. De zeeën zijn honderdduizenden jaren lang gebruikt als vuilnisvat. Tegen het eind dumpten ze er onbruikbare radioactieve eindprodukten van kernsplitsingsprocessen in.

Is het dan zo vreemd wanneer het leven in de zee zich aanpast aan de nieuwe omstandigheden?

Is het dan zo vreemd wanneer nieuwe levensvormen tot ontwikkeling komen die zich voeden met dat afval?

Dat is een keer op Aarde gebeurd,’ zei Louis Wu. ‘Een soort gist dat polyethyleen lustte. Het vrat de plastic verpakkingen van de schappen in de supermarkt. Het is nu dood. We hebben polyethyleen eraan moeten geven.’

Stel je eens tien van dat soort werelden voor.

Bacteriën kwamen tot ontwikkeling die zinklegeringen, plastics, verf, isolatiemateriaal, recent afval en afval dat al duizenden jaren geleden was geproduceerd, konden eten. Het zou allemaal niets gegeven hebben als de stuwschepschepen er niet waren geweest. De stuwschepschepen kwamen vrij vaak langs de oude werelden. Daar zochten ze naar levensvormen die waren vergeten of die zich niet hadden aangepast aan de Ringwereld. Ze brachten ook andere dingen mee terug: souvenirs, kunstvoorwerpen die waren vergeten of waarvan het vervoer alleen maar was uitgesteld. Vele musea waren nog steeds niet compleet, omdat de ongelooflijk kostbare stukken een voor een naar de Ringwereld moesten worden gebracht.

Een van de stuwschepen bracht een schimmelsoort mee die de structuur kon vernietigen van een hooggeleider, die veel werd gebruikt bij ingewikkelde machines.

De schimmel werkte langzaam, was jong en primitief en stierf in het begin snel weer af. Diverse variëteiten kunnen op de Ringwereld zijn terechtgekomen voor er eindelijk een goed aansloeg. Omdat de schimmel zo langzaam werkte, ging het schuwschepschip niet kapot tot lang na de landing. De cziltang brone van de ruimtehaven ging pas kapot toen bemanningsleden en personeel van de ruimtehaven de schimmel met zich mee hadden genomen, naar binnen, de Ringwereld in. De krachtstraalontvangers begaven het pas toen de pendels die door de elektromagnetische kanonnen op de randmuur schoten het over de hele Ringwereld hadden verspreid.

‘Krachtstraalontvangers?’

‘Energie wordt therma-elektrisch opgewekt op de schaduwvlakken, en vandaar naar de Ringwereld gekaatst. De krachtstraal zelf is waarschijnlijk beveiligd tegen defecten. We hebben er niets van gemerkt toen we de Ringwereld naderden. Hij moet zichzelf hebben uitgeschakeld toen de ontvangers niet meer functioneerden.’

‘Maar het is toch wel mogelijk om een andere hooggeleider te maken?’ zei Spreker. ‘Wij kennen minstens twee moleculaire grondstructuren, en op allebei zijn allerlei varianten mogelijk om ze geschikt te maken voor gebruik bij diverse temperaturen.’

‘Er zijn er minstens vier,’ zei Nessus. ‘Je hebt volkomen gelijk, de Ringwereld had de Val van de Steden moeten overleven. Een jongere, krachtiger maatschappijvorm had die ramp ook overleefd. Maar denk nu eens na over de moeilijkheden waarvoor ze zich gesteld zagen.

Een groot deel van hun leiders was dood, verpletterd onder de neerstortende gebouwen toen de energie uitviel.

Zonder energie konden ze niet veel experimenteren om andere hooggeleiders te vinden. Opgeslagen energie werd meestal geconfisceerd en verbruikt door lieden met politieke macht, of om beschaafde enclaves in stand te houden, in de hoop dat iemand anders iets aan de noodtoestand deed. De fusiemotoren van de stuwschepschepen waren onbereikbaar: de cziltang brones werkten met hooggeleiders. Mensen die iets hadden kunnen uitrichten, konden niet bij elkaar komen: de computer die het elektromagnetische kanon bediende werkte niet meer, en het kanon zelf had geen energie.’

‘Omdat een paard een hoefijzer verloor, viel een koninkrijk,’ zei Louis.

‘Ik ken het verhaal. Helemaal identiek is deze situatie niet,’ zei Nessus. ‘Ze hadden er iets aan kunnen zijn doen. Er was energie voor handen om vloeibaar helium te condenseren. Een krachtaalontvanger repareren zou geen zin hebben gehad omdat de krachtstralen zelf niet meer werkten, maar een cziltang brone had aangepast kunnen worden aan een metalen hooggeleider, gekoeld met vloeibaar helium. Een cziltang brone had de ruimtehavens weer toegankelijk gemaakt, en daarna had men naar de schaduwvlakken kunnen vliegen, en daar de krachtstralen weer in werking kunnen stellen, zodat andere met vloeibaar helium gekoelde hooggeleiders aangepast konden worden aan de krachtstraalontvangers.’

‘Maar,’ ging Nessus verder, ‘dit alles had opgeslagen energie vereist, en die werd gebruikt om de straatverlichting brandende te houden, of de overgebleven zwevende gebouwen niet te laten neerstorten of om eten te koken en in te vriezen. En zo viel de Ringwereld dus definitief.’

‘En wij erbij,’ zei Louis Wu.

‘Ja. We hadden geluk dat we Halrloprillalar tegen zijn gekomen. Ze heeft ons een nodeloze reis bespaard. We hoeven niet langer verder te gaan naar de randmuur.’

Louis’ hoofd stak één keer, heel gemeen. Hij zou last van hoofdpijn krijgen.

‘Geluk,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Zo. Als dit nu geluk is, waarom ben ik dan niet blij? We zijn ons doel kwijt, onze laatste magere hoop om nog te ontsnappen. Onze cyclettes zijn schroot. Een lid van het gezelschap is vermist in deze doolhof van een stad.’

‘Dood,’ zei Louis Wu. Toen ze hem niet-begrijpend aankeken, wees hij naar het halfduister. Teela’s cyclette sprong bijna meteen in het oog: hij hing in de lichtstraal van de koplampen van een van de andere drie.

‘We zullen voortaan ons eigen geluk moeten maken,’ zei hij.

‘Ja. Je zult nu wel beseffen, Louis, dat Teela’s geluk sporadisch is. Dat kan niet anders. Anders zou ze niet aan boord van de Leugenaar zijn geweest. Anders zouden we niet op de Ringwereld zijn neergestort.’ De poppenbaas wachtte even, en voegde er toen aan toe: ‘Het spijt me voor je, Louis.’

‘Ze zal worden gemist,’ gromde de Kzin.

Louis knikte. Zou hij niet meer moeten voelen? Maar het incident in de Oogstorm had op de een of andere manier verandering gebracht in zijn gevoelens voor Teela. Ze had toen nog minder menselijk geleken dan Spreker of Nessus. Ze was een mythe. Spreker en Nessus waren concreet.

‘We moeten een nieuw doel hebben,’ zei Spreker. ‘We hebben iets nodig waarmee we de Leugenaar weer de ruimte in kunnen krijgen. Ik moet bekennen dat het mij geheel aan ideeën ontbreekt.’

‘Mij niet,’ zei Louis.

De Kzin leek verrast. ‘Nu al?’

‘Ik wil er nog wat langer over nadenken. Ik weet niet zeker of het wel een zinnig idee is, en of het uitvoerbaar is, daar durf ik al helemaal niets over te zeggen. We zullen in ieder geval een voertuig nodig hebben. Laten we daar eens over nadenken.’

‘Een slede misschien. We kunnen de overgebleven cyclette gebruiken om ’m te trekken. Een grote slede, misschien de muur van een gebouw.’

‘Ik heb een beter idee. Ongetwijfeld kan ik Halrloprillalar zover krijgen dat ze me de machines laat bekijken die dit gebouw in de lucht houden. Misschien kunnen we van het gebouw zelf wel een transportmiddel maken.’

‘Probeer dat maar, ja,’ zei Louis.

‘En jij?’

‘Gun me wat tijd.’

De kern van het gebouw was één grote massa machines. Een deel ervan zorgde ervoor dat het gebouw in de lucht bleef, andere apparaten zorgden voor airconditioning en watercondenseerders en waterkranen, en een geïsoleerd stuk maakte deel uit van de generators voor de elektromagnetische val. Nessus werkte. Louis en Prill stonden te kijken, stijfjes elkaar negerend.

Spreker was nog steeds in de gevangenis. Prill had geweigerd hem naar boven te laten komen.

‘Ze is bang voor je,’ had Nessus gezegd. ‘We zouden haar natuurlijk onder druk kunnen zetten. We zouden jou op een van de cyclettes kunnen zetten. Als ik weigerde mee te gaan tot jij op het podium stond, dan zou ze je cyclette moeten laten opstijgen.’

‘Misschien laat ze me tot halverwege het plafond stijgen om me dan te laten vallen. Nee.’

Maar ze had Louis Wu geaccepteerd.

Hij bestudeerde haar terwijl hij deed of hij haar negeerde. Haar mond was smal, vrijwel liploos. Haar neus was klein en recht en smal. Ze had geen wenkbrauwen.

Geen wonder dat ze een uitdrukkingsloos gezicht leek te hebben. Haar gelaatstrekken leken niet veel meer dan de flauwe lijnen op de dummy van een pruikenmaker.

Na twee uur werken kwamen Nessus’ hoofden uit een reparatiepaneel. ‘Ik kan niet zorgen voor vermogen om ons hier vandaan te brengen. De krachtvelden die ons in de lucht houden, kunnen niet méér dan dat. Maar ik heb een corrigeermechanisme losgekoppeld dat ervoor moest zorgen dat we boven deze plek bleven hangen. Het gebouw is nu aan de wind overgeleverd.’

Louis grinnikte. ‘Of aan een sleepboot. Maak een kabel aan je cyclette vast en trek het gebouw achter je aan.’

‘Dat hoeft niet. De cyclette is voorzien van een reactieloze stuwstraalmotor. Hij kan gewoon binnen het gebouw blijven.’

kwam daar het eerst op, hè? Maar die motor heeft een ontzettend groot vermogen. Als de cyclette hier losslaat …’

‘Ja …’ De poppenspeler wendde zich tot Prill en begon langzaam tegen haar te spreken in de taal van de goden van de Ringwereld. Hij sprak een hele tijd, en ten slotte zei hij tegen Louis: ‘Er is een hoeveelheid elektro-montageplastic. We kunnen de cyclette in plastic vatten, en alleen de bedieningsorganen vrijlaten.’

‘Is dat niet wat drastisch?’

‘Louis, als de cyclette losslaat, kan ik gewond raken.’

‘Hm … misschien. Kun je het gebouw laten landen als dat moet?’

‘Ja, ik kan de vlieghoogte wijzigen.’

‘Dan hebben we geen verkenningsvoertuig nodig. Oké, dan doen we dat.’

Louis rustte, maar hij sliep niet. Hij lag op zijn rug op het grote ovale bed. Zijn ogen waren open en hij staarde door het plexiraam in het plafond.

Over de rand van het schaduwvlak was de gloed van de zonne-corona te zien. De nieuwe dag was niet ver meer, maar de Boog was nog blauw en felverlicht in de zwarte hemel.

‘Ik moet krankzinnig zijn,’ zei Louis Wu.

En: ‘Wat kunnen we dan doen?’

De slaapkamer had waarschijnlijk deel uitgemaakt van de suite van de directeur van de gevangenis. Hij en Nessus hadden de cyclette gemonteerd in een diepe kast, en er plastic over en langs gegoten, en daarna, met Prills hulp, een stroomleiding door het plastic geleid. De kast was er net groot genoeg voor geweest. En de suite was nu een stuurcabine.

Het bed rook oud. Het kreukelde toen hij zich even verroerde. ‘Vuist-van-God,’ zei Louis Wu tegen het duister. ‘Ik zag ’m. Zestienhonderd kilometer hoog. Maar dat klopt niet. Ze zouden nooit een zo hoge berg bouwen, niet als …’ De rest van de zin liet hij onuitgesproken.

En opeens zat hij rechtop in zijn bed en schreeuwde: ‘Schaduw-vlakdraad!’

Een schaduw kwam de slaapkamer binnen.

Louis verstarde. Bij de deur brandde geen licht. Toch was aan de vloeiende bewegingen en de schakering van subtiele tinten licht en donker te zien dat een naakte vrouw op hem toe kwam lopen. Hallucinatie? De geest van Teela Brown? Ze was bij hem voor hij het wist. Volkomen zeker van zichzelf ging ze naast hem op het bed zitten. Haar hand gleed naar hem toe en raakte zijn gezicht aan, en haar vingertoppen streken langs zijn wang.

Ze was bijna kaal. Hoewel haar haar donker, lang en dik was zodat het onder het lopen op en neer golfde, groeide het maar in een tweeëneenhalve centimeter brede strook die van de onderkant van haar schedel naar haar oren liep. In het duister waren haar gelaatstrekken vrijwel onzichtbaar. Maar haar lichaam was heel mooi. Hij zag nu voor het eerst hoe ze was gebouwd. Ze was slank, lenig en gespierd als een beroepsdanser, maar toch rank. Haar borsten waren zwaar en hoog ingeplant.

Als haar gezicht net zo was geweest als haar lichaam …

‘Ga weg,’ zei Louis, er wel voor zorgend het niet onvriendelijk te laten klinken. Hij pakte haar pols vast en maakte zo een eind aan wat haar vingertoppen met zijn gezicht deden. Het had aangevoeld als een gelaatsmassage, oneindig ontspannend. Hij stond op, trok haar zacht overeind, pakte haar bij haar schouders. Als hij haar nu gewoon omdraaide en een tikje op de bil gaf …?

Ze liet haar vingertoppen langs zijn hals glijden. Nu gebruikte ze beide handen. Ze raakte hem op zijn borst aan, en hier, en daar, en opeens was Louis Wu blind van lust. Zijn handen klemden zich als bankschroeven om haar schouders.

Ze liet haar handen zakken. Ze wachtte, deed gein poging om te helpen toen hij zich uit zijn kleren werkte. Maar terwijl hij zich uitkleedde, aaide ze hem hier, en daar, niet altijd op zenuwknooppunten. En elke keer was het of het genots centrum van zijn hersenen werd geraakt.

Hij stond in lichterlaaie. Als ze hem nu wegduwde, zou hij geweld gebruiken. Hij moest en zou haar bezitten …

… Maar ergens wist een koel stuk binnenin hem dat ze hem even snel seksueel kon verkillen als ze hem kon opwinden. Hij voelde zich een jonge sater, maar hij besefte ook vagelijk dat hij als een marionet aan touwtjes danste.

Maar dat kon hem op dit ogenblik heel, heel weinig schelen. En op Prills gezicht lag nog steeds geen uitdrukking.

Ze voerde hem mee tot op de rand van het orgasme, en toen hield ze hem daar, hield hem daar … zodat toen het kwam, het wel leek of hij door de bliksem werd getroffen. Maar de bliksem vlamde door, steeds maar door, een witgloeiende ontlading van de extase.

Toen het voorbij was, besefte hij nog maar nauwelijks dat ze wegliep. Ze moest weten dat ze hem tot op de bodem had opgebruikt. Hij sliep voor ze bij de deur was.

En werd wakker met de gedachte: Waarom deed ze dat nou?

Je bent te drigg analytisch, zei hij tegen zichzelf. Ze is eenzaam. Ze moet hier al een hele tijd zijn. Ze heeft een bepaalde vaardigheid aangeleerd, en ze heeft de laatste tijd niet de gelegenheid gehad om die vaardigheid ook toe te passen …

Vaardigheid. Ze moest meer van anatomie afweten dan de meeste professoren. Een doktoraal examen in Prostitutie gehaald? Achter het oudste beroep zat meer dan je op het eerste gezicht zou vermoeden. Louis Wu kon bedrevenheid op elk gebied onderkennen. Deze vrouw had het op het hare.

Raak deze zenuwen in die volgorde aan, en de persoon die je onder handen hebt, reageert zus-en-zo. De juiste soort kennis kan van een man een marionet maken…

• … marionet met Teela’s geluk aan de touwtjes …

Hij had het antwoord toen bijna. In ieder geval kwam hij er zo dichtbij dat hij niet van verbazing achterover viel toen het hem inviel.

Nessus en Halrloprillalar kwamen achterstevoren uit de vrieskamer lopen, het schoongemaakte karkas van een vogel zonder vleugels achter hen aanslepend. Nessus had een lap gepakt om het beest, dat groter was dan een mens, niet aan te hoeven raken… Toen hij Louis zag, liet zijn mond de enkel los, en Louis nam het trekken over, samen met Prill. Hij ontdekte dat hij beiden handen nodig had, net als zij. Hij beantwoordde de knik waarmee ze hem begroette en vroeg: ‘Hoe oud is ze?’

Nessus liet niet blijken dat de vraag hem verraste. ‘Ik weet het, niet.’

‘Ze is vannacht bij me gekomen.’ Maar dat maakte niets duidelijk: een poppenspeler zou geen flauw idee hebben van wat hij bedoelde. ‘Je weet toch dat dezelfde handeling die bij ons voor de voortplanting zorgt, ons ook tot vermaak dient?’

‘Dat wist ik, ja.’

‘Nou, daarmee hebben we ons beziggehouden. Ze is er goed in. Ze is er zo goed in dat ze er zo’n duizend jaar ervaring in moe hebben.’

‘Dat is niet onmogelijk. Prills beschaving kende een chemisch middel dat het leven nog beter in stand wist te houden dan jouw methusalixer. Vandaag de dag is dat middel waard wat degen die het bezit ervoor wil hebben. Eén dosis staat gelijk aan vijftig jaar jeugd.’

‘Weet je toevallig hoeveel doses ze heeft gehad?’

‘Nee, Louis. Maar ik weet wel dat ze hierheen gelopen is.’

Ze waren nu bij de trap die omlaag voerde naar het kegelvormig. cellenblok. De vogel sleepte achter hen aan, bonkte de treden af. ‘Hierheen gelopen is? Waar vandaan?’

‘Van de randmuur.’

Driehonderdduizend kilometer?’

‘Bijna.’

‘Vertel me het hele verhaal eens. Wat is er met ze gebeurd nadat ze aan de goede kant van de randmuur terechtgekomen waren?’

‘Dat zal ik Halrloprillalar moeten vragen. Ik weet niet alles.’ En de poppenbaas begon Prill te ondervragen. Bij stukjes en beetje kwam het verhaal eruit:

Ze werden door de eerste de beste groep wilden die ze tegenkwamen voor goden gehouden, en dat was daarna steeds opnieuw gebeurd.

Het loste één probleem netjes op. De bemanningsleden met hersenbeschadigingen ten gevolge van de terugslag van de half gerepareerde cziltang brone werden aan de goede zorgen toevertrouwd van de dorpen waar ze doorheen trokken. Als lokale godheid zouden ze goed worden behandeld, en omdat het idioten waren, zouden ze als goden relatief weinig schade kunnen aanrichten. De rest van de bemanning van de Pionier ging uit elkaar. Negen, onder wie ook Prill, trokken in tegendraaiwaartse richting. Prills woonplaats lag die kant op. Beide groepen waren van plan langs de randmuur te trekken en op zoek te gaan naar beschavingscentra, als die er nog waren. Beide groepen beloofden plechtig elkaar hulp te sturen als ze daartoe de mogelijkheid hadden.

Ze werden voor goden gehouden door iedereen die ze tegenkwamen, alleen door de andere goden niet. De Val van de Steden had niet iedereen gedood. Een aantal overlevenden werd krankzinnig. Zonder uitzondering maakten ze gebruik van het leven-verlengende middel als ze dat konden krijgen. Allemaal waren ze op zoek naar enclaves waar de beschaving had standgehouden of weer was opgebouwd. Niemand had eraan gedacht om zelf zo’n enclave te stichten.

Naarmate de bemanningsleden van de Pionier verder trokken, voegden zich meer overlevenden bij hen. De groep werd een eerbiedwaardig pantheon.

In elke stad troffen ze de verbrijzelde torens aan. Deze torens waren na het bewoonbaar maken van de Ringwereld gebouwd, maar duizenden jaren voor de vervolmaking van het elixer. Het elixer had latere generaties voorzichtig gemaakt. Wie zich dat kon permitteren bleef gewoon een eind uit de buurt van de zwevende gebouwen, tenzij je een overheidsfunctionaris was. Dan installeerde je beveiligingsapparatuur of energiegeneratoren.

Een paar van de zwevende gebouwen zweefden nog. Maar de meeste waren neergestort in het hart van de steden, allemaal tegelijk, toen de laatste krachtstraalontvanger het begaf.

Een keer trof het pantheon een voor een deel gereciviliseerde stad aan. Alleen in de buitenwijken woonden mensen. Voor god spelen zou hier niet werken. Ze ruilden een fortuin aan elixer in tegen een bus met eigen energievoorziening die het nog deed. Pas veel later vonden ze weer iets dat op beschaving leek. Toen waren ze al te ver. Ze waren alle hoop kwijt, en de bus was kapot. In een halfvernielde stad, te midden van andere overlevenden van de Val van de Steden, kwam het grootste deel van het pantheon gewoon tot staan.

Maar Prill had een kaart. De stad waar ze was geboren, lag rechtstreeks aan stuurboord. Ze haalde een man over om met haar mee te gaan, en ze gingen op weg.

Ze speelden voor god. Na verloop van tijd kregen ze genoeg van elkaar, en Prill ging alleen verder. Als haar god-zijn niet genoeg was, verhandelde ze kleine hoeveelheden elixer, als ze niet anders kon. Als ze wel anders kon …

‘Ze kon op nog een andere manier macht uitoefenen over mensen,’ zei Nessus. ‘Ze heeft het me proberen uit te leggen, maar ik begreep haar niet.’

‘Ik wel, geloof ik,’ zei Louis. ‘Het zal d’r nog wel aardig gelukt zijn ook. Ze heeft haar eigen equivalent van een tasp.’

Ze moest volkomen krankzinnig zijn geweest toen ze haar stad eindelijk bereikte. Ze nam haar intrek in het gelande politiebureau. Honderden uren had ze nodig voor ze wist hoe de machines ervan werkten. Een van de eerste dingen die ze wist te bereiken was het gebouw in de lucht te krijgen, want de toren, hoewel voorzien van een eigen energiebron, was na de Val van de Steden geland.

‘Er was apparatuur om bestuurders van wagens die de verkeersregels overtraden naar het politiegebouw te trekken,’ zei Nessus. ‘Die zette ze aan. Ze hoopte iemand te pakken te krijgen zoals zij, iemand die de Val van de Steden had overleefd. Ze ging er vanuit dat als hij in een wagen vloog, hij ook beschaafd moest zijn.’

‘Waarom wil ze hem dan hopeloos in de val zien, die wagen van ’m in een zee van verroest metaal zien hangen?’

‘Alleen maar voor het geval dat, Louis. Het is een aanwijzing dat haar gezonde verstand terug begint te komen.’

Louis keek met gefronst voorhoofd neer op het cellenblok onder hen. Ze hadden het karkas van de vogel op een in elkaar gedrukte metalen wagen laten zakken, en Spreker had het meegenomen naar zijn cel. ‘We kunnen dit gebouw lichter maken,’ zei Louis. ‘We kunnen het gewicht bijna halveren.’

‘Hoe?’

‘Door het onderste gedeelte er vanaf te halen. Maar we zullen eerst Spreker daaruit moeten halen. Kun jij Prill zover krijgen?’

‘Ik kan het proberen.’

Zoeker

Halrloprillalar was doodsbang voor Spreker, en Nessus liet haar liever niet buiten de reikwijdte van zijn tasp. Nessus zei dat hij elke keer dat ze Spreker zag de werking van de tasp verhevigde, zodat ze de Kzin uiteindelijk met vreugde zou begroeten. Ondertussen meden beiden zijn gezelschap.

En daarom wachtten Prill en Nessus ergens anders, terwijl Louis en Spreker plat op hun buik op de vloer van het observatiepodium lagen en omlaag keken, het halfduister van het cellenblok in. ‘Ga je gang,’ zei Louis.

De Kzin zette de twee stralen tegelijk aan.

Donder knalde en galmde in het cellenblok. Een fel oplichtend punt verscheen hoog aan de wand, net onder het plafond. De punt gleed langzaam met de klok mee, en liet een gloeiend rood spoor achter.

‘Snij brokken los,’ zei Louis. ‘Als die massa in één stuk loslaat, worden we losgeschud als vlooien op een kaalgeschoren hond.’ Gehoorzaam begon Spreker onder een andere hoek te snijden. Toch zwaaide het gebouw nog vervaarlijk heen en weer toen het eerste brok kabel en constructieplastic naar beneden stortte. Louis drukte zich dicht tegen de vloer. Door het gat zag hij zonlicht, en stad, en mensen.

Hij kon pas recht naar beneden kijken toen een stuk of zes brokken naar beneden waren gevallen.

Hij zag een altaar van hout, en een maquette van een zilverachtig metaal in de vorm van een vlakke rechthoek met een parabool er overheen. Eén ogenblik zag hij het, het volgende daverde een brok cellen ernaast en deed de stukken alle kanten op spatten. Toen was het alleen nog maar zaagsel en platgeslagen flarden zilver. Maar de mensen waren allang gevlucht.

‘Mensen!’ zei hij tegen Nessus. ‘In het hart van een lege stad, kilometers van hun akkers! Drigg, het moet ze de hele dag kosten om er te komen. Wat waren ze in vredesnaam aan het doen?’

‘Ze vereren de godin Halrloprillalar. Ze zorgen voor Prills voedsel.’

‘Aha. Offeranden.’

‘Natuurlijk. Wat geeft ’t, Louis?’

‘Ze hadden geraakt kunnen worden door die stukken puin.’

‘Misschien zijn er ook wel een paar geraakt.’

‘En ik dacht dat ik Teela zag, daar. Heel even maar.’

‘Nonsens, Louis. Zullen we gaan kijken hoe goed het gebouw nu kan worden verplaatst?’

De cyclette van de poppenspeler was begraven onder een geleiachtige massa van doorzichtig plastic. Nessus ging naast het niet door plastic bedekte instrumentenpaneel staan. Door het grote raam hadden ze een imposant uitzicht over de stad: de havens, de vlakke, rechte torens van het Regeringscentrum, de steeds meer oppervlak in beslag nemende jungle die eens een park moest zijn geweest. Het geheel een kilometer of zo onder hen.

Opeens verschoof het iets, en Louis wankelde even. Nessus had de motor van zijn cyclette aangezet.

De stad gleed langs het raam, steeds sneller. De druk van de versnelling werd wat minder. De topsnelheid scheen ongeveer honderdzestig kilometer per uur te zijn, maar het kasteel bleef volkomen stabiel.

‘We hebben de cyclette op de goede plaats verankerd,’ zei Nessus. ‘De vloer blijft vlak, zoals je ziet, en het geheel vertoont geen neiging om te gaan draaien.’

‘Idioot, dat is het.’

‘Niets dat werkt, is idioot. En waar gaan we nu heen?’

Louis zei niets.

‘Waar gaan we heen, Louis? Spreker en ik hebben geen plannen. Waarheen, Louis?’

‘Stuurboord.’

‘Goed. Pal stuurboord?’

‘Jawel. We moeten voorbij het Oog zien te komen. Daarna gaan we een graad of vijfenveertig tegendraaiwaarts.’

‘Zoek je die stad van de toren die Hemel heette?’

‘Ja. Kun je die vinden?’

‘Dat zou niet al te moeilijk moeten zijn, Louis. We zijn vandaar in drie uur hierheen gevlogen; binnen dertig uur zouden we weer 1 bij de toren moeten zijn. En dan?’

Dat hangt er van af.’

‘De bladeter schijnt er vrede mee te hebben te doen wat jij wilt,’ zei Spreker.

De cyclette zoemde zachtjes tegen zichzelf, een paar meter van hen vandaan. Het landschap gleed langs het grote raam. De Oog-storm was naast hen zichtbaar, de grijze blik groot en angstaanjagend.

‘De bladeter is volkomen geschift,’ zei Louis. ‘Ik hoop dat jij er anders over denkt.’

‘Zeker niet. Als jij een doel hebt, dan ben ik bereid je te volgen. Maar als er misschien gevochten gaat worden, dan moet ik er wel iets vanaf weten.’

‘Um.’

‘Ik moet er hoe dan ook iets van af weten, zodat ik tot een besluit kan komen of er gevochten gaat worden.’

‘Mooi geformuleerd.’

Spreker wachtte.

‘We gaan achter dat schaduw-vlakdraad aan,’ zei Louis. ‘Er moeten op zijn minst duizenden kilometers van dat draad zijn, meer dan we ooit nodig hebben voor wat ik van plan ben.’

‘Wat ben je van plan, Louis?’

‘Ik ben van plan dat draad te pakken te krijgen. Waarschijnlijk krijgen we het gewoon van de mensen daar, als Prill het beleefd vraagt, en Nessus z’n tasp gebruikt.’

‘En daarna?’

‘Daarna gaan we uitvinden hoe gek ik eigenlijk wel ben.’

De toren zweefde naar stuurboord als een stoomschip in de lucht. Sterreschepen waren niet zo ruim. En in de hele bekende ruimte was er geen luchtschip dat hiermee te vergelijken viel. Ze hadden zes dekken tot hun beschikking! Luxe!

Een aantal luxe dingen hadden ze weer niet. De voedselvoorraad aan boord van de toren bestond uit diepgevroren vlees, bederfelijk fruit, en de keuken van Nessus’ cyclette. Volgens Nessus was poppenspelers voedsel arm aan voedingswaarde voor mensen. Louis’ ontbijt en lunch bestonden uit vlees, geroosterd met een flitslichtlaser, en bultige rode vruchten.

En er was geen water.

En geen koffie.

Prill werd ertoe overgehaald om een paar flessen alcohol bevattende drank te halen. Ze hielden een wat verlate doopceremonie op de kamer die hun tot brug diende, met Spreker beleefd weggestopt in een verre hoek, en Prill schichtig in de buurt van de deur zittend. Niemand wilde aan Louis’ idee: de Onwaarschijnlijk, en daarom kreeg de toren vier verschillende namen, elk in een andere taal.

De drank was … ja, zuur. Spreker lustte het niet, en Nessus probeerde het niet eens. Maar Prill dronk een hele fles leeg, sloot de andere af en borg ze zorgvuldig op.

De doopplechtigheid werd een taalles. Louis leerde een paar woorden van de taal van de Ringwereld-architecten. Hij ontdekte dat Spreker de taal veel sneller leerde dan hij. Dat klopte ook wel. Spreker en Nessus waren erop getraind om om te gaan met de verschillende talen die de mens sprak, de verschillende manieren waarop hij dacht, zijn beperkingen in spreken en horen. Dit was gewoon net zo iets als ze tevoren al eerder hadden meegemaakt.

Ze gingen uit elkaar om te eten. Nessus at opnieuw alleen in zijn cyclette, terwijl Louis en Prill geroosterd vlees aten en Spreker ergens anders rauw vlees at.

Daarna ging de taalles verder. Louis had er niets mee op. De anderen waren hem zover vooruit dat hij zich een idioot voelde. ‘Maar Louis, we moeten de taal leren. We reizen niet snel, en we zullen moeten foerageren om aan voedsel te komen. We zullen heel wat keren met de inheemse bevolking te maken krijgen.’

‘Dat weet ik. Ik heb altijd een hekel gehad aan talen.’

De duisternis viel. Zelfs op deze afstand van de Oogstorm was de hele hemel bedekt met wolken, en de nacht was als d’ binnenkant van een drakemuil. Louis hield op met de les. Hij was moe en prikkelhaar en heel, heel onzeker van zichzelf. De anderen gingen weg, zodat hij kon rusten.

Over tien uur zouden ze bij de Oogstorm zijn.

Hij dreef aan de rand van een rusteloze slaap toen Prill terug kwam. Hij voelde haar handen hem strelen en stak de zijne uit naar haar.

Ze deed een stap achteruit, zodat ze buiten zijn bereik was. Ze sprak in haar eigen taal, maar vereenvoudigde het tot een pidgin dat Louis kon begrijpen.

Jij bent leider?’

Half-slapend dacht Louis na. ‘Ja,’ zei hij, omdat het te ingewikkeld zou worden om de werkelijke situatie uit te leggen.

‘Zorg dat de tweehoofdige mij zijn machine geeft.’

‘Wat?’ Louis zocht naar woorden. ‘Zijn wat?’

‘Zijn machine die me gelukkig maakt. ik wil hem hebben. Jij van hem afpakken.’

Louis begon te lachen, want hij dacht dat hij haar begreep. ‘Jij wil mij? Jij afpakken,’ zei Prill boos.

De poppenspeler had iets dat ze wilde hebben. Ze kon hem op geen enkele manier beïnvloeden, want hij was niet menselijk. Louis Wu was de enige mens. En de enige man. Haar macht over hem zou ervoor zorgen dat hij deed wat ze wilde. Dat had tot nu toe altijd gewerkt; want was zij niet een godin?

Misschien was ze misleid door Louis’ haar. Misschien had ze wel gedacht dat hij behoorde tot de behaarde lagere klassen, aan zijn gezicht te zien misschien een half-Architect, maar niet meer. Dan moest hij zijn geboren na de Val van de Steden. Geen elixer. Hij moest in de volle bloei van zijn jeugd zijn.

‘Je had volkomen gelijk,’ zei Louis in zijn eigen taal. Prill balde woedend haar vuisten, want de spot die in zijn woorden doorklonk was wel duidelijk. ‘Een man van dertig zou was zijn in jouw handen. Maar ik ben ouder dan dertig.’ En weer lachte hij.

‘De machine. Waar bewaart hij die?’ In het duister boog ze zich naar hem over, suggestieve schaduwen speelden over haar lichaam, haar hoofd glansde zacht, haar zwarte haar viel over zijn schouder. De adem stokte Louis in de keel.

vond de zelfbeheersing om te zeggen: ‘Lijm tegen zijn bot, onder huid. Eén hoofd.’

Prill maakte een geluid dat leek op een grauw. Ze moest hem hebben begrepen: het apparaat was chirurgisch ingeplant. Ze draaide zich om en liep weg.

Louis vroeg zich even af of hij haar achterna zou gaan Hij begeerde haar meer dan hij wilde toegeven. Maar ze zou hem om haar vinger winden als hij dat toeliet, en haar motieven waren heel anders dan die van Louis Wu.

Het gegil van de wind werd langzaam heviger. Louis’ slaap werd minder diep … en ging over in een erotische droom.

Zijn ogen gingen open.

Prill zat op hem, tegenover hem. Haar vingers aaiden lichtjes over de huid op zijn borst en buik. Haar heupen gleden ritmisch heen en weer en Louis reageerde op haar bewegingen. Ze bespeelde hem zoals ze een muziekinstrument zou bespelen.

‘Als ik klaar ben, zul jij van mij zijn,’ zei ze met een stem vol genot. Het genoegen dat ze beleefde klonk in haar stem door, maar het was niet het genoegen van een vrouw die samen is met een man. Het was het opwindende gevoel macht te hebben en die ook te kunnen gebruiken.

Haar aanraking was een genot dat door zijn hele lichaam trok. Ze kende een heel, heel oud geheim: dat elke vrouw met haar geboorte een tasp meekrijgt en dat de macht daarvan onbegrensd is als ze hem weet te gebruiken. Ze zou de tasp gebruiken, en dan weer even niet, gebruiken, en dan weer even niet, tot Louis zou smeken om het recht haar te dienen …

Er veranderde iets in haar. In haar gezicht kon ze het niet laten blijken, maar hij hoorde haar kreunen van genot, en hij voelde hoe ze opeens anders bewoog. Ze gleed naar hem toe en ze kwamen samen, en het wham! dat toen over hen heen rolde, leek volkomen subjectief.

Ze bleef de hele nacht naast hem liggen. Af en toe werden ze wakker en bedreven de liefde, en sliepen dan weer verder. Als Prill bij die gelegenheden teleurgesteld werd, dan liet ze er niets van blijken, of Louis zag het niet. Hij wist alleen dat ze hem niet langer bespeelde als een instrument. Ze speelden een duet.

Er was iets gebeurd met Prill. Hij had er een vermoeden van wat het was. Nessus moest de tasp hebben gebruikt.

Louis zat met zijn benen bengelend op het observatieplatform naar beneden te kijken. De wind loeide om hem heen, smeet van alle kanten regen tegen hem aan. Hij staarde naar beneden, dacht na over wat hij met het schaduw-vlakdraad van plan was.

Abrupt drong tot zijn geest door wat zijn ogen al een poosje zagen.

De wagen hing zeven meter onder hen, een gladde, bruine, naar de einden toe spits toelopende cilinder met smalle spleten als raam. Het voertuig hing willoos in de loeiende wind heen en weer te slingeren, gevangen door de elektromagnetische val: niemand had eraan gedacht die af te zetten.

Louis keek één keer, heel ingespannen, tot hij er zeker van was dat er een gezicht achter de voorruit te zien was. Toen rende hij naar boven, schreeuwend om Prill.

Hij wist de goede woorden niet, maar pakte haar bij haar elleboog en trok haar mee naar beneden en wees. Ze knikte en liep terug naar boven om de politieval bij te stellen.

De bruine pijl gleed omhoog, tot hij tegen het observatieplatform kwam te rusten. De eerste inzittende kroop eruit, zich met twee handen vasthoudend, want de wind loeide als een duivel.

Het was Teela Brown. Louis was niet al te verbaasd.

En de tweede inzittende was zo’n verschrikkelijk clichématig uitziende figuur dat hij in een daverende lach schoot. Teela keek verbaasd en gekwetst.

Ze gleden langs de Oogstorm. De wind loeide omhoog door het gat dat naar het observatiepodium leidde. Hij floot door de gangen van de eerste verdieping, en jankte door kapotte ramen van hoger gelegen verdiepingen.

Teela en haar metgezel en de bemanning van de Onwaarschijnlijk zaten in Louis’ slaapkamer, de brug. Teela’s gespierde metgezel stond in een hoek ernstig met Prill te praten, al hield Prill met één waakzaam oog Spreker-tot-Dieren in de gaten, en met het andere het grote raam. Maar de anderen gingen om Teela zitten om te luisteren naar wat ze te vertellen had.

De politie-destructor had het grootste gedeelte van de apparatuur van Teela’s cyclette vernield. De zender aan de hand waarvan Nessus haar positie kon bepalen, de intercom, de sonische capsule en de keuken gaven tegelijk de geest.

Teela leefde nog omdat de sonische capsule een ingebouwde blokgolf-waarschuwer had. Ze had opeens wind gevoeld, en meteen de motor op retro gezet, voor de Mach 2 wind haar hoofd van het lichaam kon rukken. Binnen enkele seconden was haar snelheid gezakt tot onder de maximaal toegestane binnen het bebouwde gebied. Het destructieveld had op het punt gestaan om ook haar motor te vernielen, maar dat gebeurde nu niet. De wind was draaglijk toen hij door de stabilisering van de sonische capsule brak.

Maar Teela was allesbehalve stabiel. Ze was te dicht bij de dood geweest in de Oogstorm. Deze tweede aanval was daar te vlug op gevolgd. Ze stuurde de cyclette naar beneden, op zoek naar een plek waar ze kon landen.

Ze zag een brede betegelde straat met winkels. Er waren lichten: ovale deuren, die hel-oranje oplichtten. De cyclette landde hard. maar ze was zo ver heen dat dat haar niets meer kon schelen. Ze was geland, dat was het belangrijkste.

Ze was net uit haar contourstoel aan het klauteren toen de cyclette weer opsteeg. De onverwachte beweging deed haar halsoverkop over de grond rollen. Toen ze op handen en voeten overeind kwam en omhoog keek, was de cyclette een snel kleiner wordende halter.

Teela begon te huilen.

‘Je moet een parkeerverbod hebben overtreden,’ zei Louis. ‘Het kon me niet schelen waarom het gebeurde. Ik voelde …’ Ze had er geen woorden voor, maar toch probeerde ze het. ‘Ik wilde iemand vertellen dat ik verdwaald was, maar er was niemand, dus ik ging op een van de stenen banken daar zitten en huilde.

Ik heb uren gehuild. Ik durfde niet weg te lopen, omdat ik wist dat jullie me zouden komen zoeken. En toen kwam … hij.’ Teela knikte naar haar metgezel. ‘Hij was verbaasd me daar aan te treffen. Hij vroeg me iets — ik kon hem niet verstaan. Maar hij probeerde me wel te troosten. Ik was blij dat hij er was, ook al kon hij niets doen.’

Louis knikte. Teela zou iedereen vertrouwen, dat lag in haar aard. Ze zou altijd bij de eerste de beste vreemde die ze tegen kwam, hulp of troost proberen te vinden. En dat zou nog volkomen risicoloos zijn ook, voor wat haar betrof.

Haar metgezel was niet de eerste de beste.

Het was een held. Dat kon je zo zien. Je hoefde hem niet tegen draken te zien vechten. Je hoefde alleen maar de spieren te zien, zijn rijzige gestalte, het zwarte metalen zwaard, de krachtige gelaatstrekken, die bijna griezelig veel leken op het spandraad-gezicht in het kasteel dat Hemel heette. En de beleefde manier waarop hij met Prill praatte, blijkbaar zonder te beseffen dat ze een vrouw was. Omdat ze de gezellin was van een ander?

Hij was gladgeschoren. Nee, dat was onwaarschijnlijk, hij was vast een half-Architect. Zijn haar was lang en asblond en niet al te schoon, en het golfde om een fraai hoog voorhoofd heen. Om zijn middel hing een soort brede gordel, de huid van een dier. ‘Hij heeft me te eten gegeven,’ zei Teela. ‘Hij heeft voor me gezorgd. Vier mannen probeerden ons gisteren te overweldigen, en hij verjoeg ze, alleen maar met zijn zwaard! En hij heeft een heleboel Interwerelds geleerd, in een paar dagen.’

‘O ja?’

‘Hij heeft een heleboel ervaring met talen.’

‘Dat was de onvriendelijkste opmerking die je had kunnen maken.’

‘Wat?’

‘Laat maar. Ga verder.’

‘Hij is oud, Louis. Hij heeft een massieve dosis binnen gekregen van iets dat veel weg heeft van methusalixer, een hele tijd geleden. Hij zei dat hij het heeft afgepakt van een boze tovenaar. Hij is zo oud dat zijn grootouders zich de Val van de Steden nog herinnerden.

Weet je wat hij aan het doen is?’ Haar glimlach werd ondeugend. ‘Hij is bezig aan een soort pelgrimstocht. Lang geleden heeft hij een gelofte afgelegd dat hij naar het punt zou lopen waar de Boog op de aarde steunde. Daar is hij nu mee bezig. Al honderden jaren lang.’

‘Het punt waar de Boog op de aarde steunt?’

Teela knikte. Haar glimlach was stralend, en ze genoot duidelijk van de grap, maar in haar ogen lag nog iets.

Louis had in Teela’s ogen liefde gezien, maar nog nooit tederheid. ‘Je bent er trots op dat-ie dat doet! Kleine idioot die je bent, weet je dan niet dat er geen Boog is?’

‘Dat weet ik best, Louis.’

‘Waarom vertel je het hem dan niet?’

‘Als je dat doet, kijk ik je nooit meer aan. Hij heeft er een te groot gedeelte van zijn leven aan besteed. En hij doet goede dingen. Hij is redelijk goed thuis in een aantal ambachten, en die kennis draagt hij op zijn reis naar de tegendraaiwaarts uit.’

‘Hoeveel kennis kan hij met zich meedragen? Hij kan niet al te intelligent zijn.’

‘Nee, dat is hij ook niet.’ In haar woorden klonk door dat dat haar ook niet zoveel kon schelen. ‘Maar als ik samen met hem over de Ringwereld trek, kan ik een heleboel mensen een heleboel dingen leren.’

‘Ik wist dat dat zou komen,’ zei Louis. Maar toch deed het pijn. Wist ze dat het pijn deed? Ze wilde hem niet aankijken. ‘We waren een dag of wat tussen die winkels voor ik besefte dat jullie mijn cyclette zouden volgen, niet mij. Hij had me verteld over Hal — Hal — over de godin en de zwevende toren die wagens naar zich toetrok, en dus gingen we daarheen.

We bleven in de buurt van het altaar, en wachtten tot we jullie cyclettes zouden zien. Toen begon het gebouw in stukken en brokken uit elkaar te vallen. Daarna begon Zoeker …’

‘Zoeker?’

‘Zo noemt hij zich. Als iemand vraagt waarom, dan kan hij uitleggen dat hij op weg is naar het steunpunt van de Boog en hem vertellen over de avonturen die hij heeft beleefd … begrijp je?’

‘Jah.’

‘Hij begon de motoren van alle oude wagens te proberen. Hij zei. dat de bestuurders altijd hun motor afzetten als ze werden opgebracht door het krachtveld van de verkeerspolitie, zodat hun motor niet uitbrandde als ze hier binnenvlogen.’

Louis en Spreker en Nessus keken elkaar aan. De helft van de zwevende wagens deed het misschien nog!

‘We vonden een wagen waarmee we konden vliegen,’ zei Teela. ‘We zaten achter jullie aan, maar in het donker moeten we jullie voorbij zijn gevlogen, maar gelukkig werden we door het krachtveld gegrepen omdat we te snel hadden gevlogen.’

‘Gelukkig, ja,’ zei Louis. ‘Ik geloof dat ik vannacht de sonische‘ klap hoorde, maar ik ben er niet zeker van.’

Zoeker was opgehouden met praten. Hij leunde op zijn gemak tegen de muur van de slaapkamer, en keek Spreker aan, op zijn gezicht een flauwe glimlach. Spreker keek terug. Louis kreeg de indruk dat ze allebei dachten over hoe het zou zijn om tegen de ander te vechten.

Maar Prill keek uit het raam, en op haar gezicht lag een angstige uitdrukking. Toen het gejammer van de wind toenam tot een wild huiverde ze.

Misschien had ze wel eerder wolkenformaties van dit type geziene Kleine asteroïdegaten, snel gerepareerd, altijd ergens anders,’ maar altijd gefotografeerd voor de nieuwstapes of wat ze op de Ringwereld in plaats daarvan hadden. Altijd iets waar je bang voor was, de Oogstorm. Lucht die brullend werd weggezogen, de interstellaire ruimte in. Een wervelstorm op zijn kant, met onderaan een gat dat je even definitief kon wegzuigen als een zeepbel in de afvoerpijp van een badkuip.

Even laaide het geraas van de wind heftiger op. Teela fronste bezorgd haar voorhoofd. ‘Ik hoop dat het gebouw massief genoeg is,’ zei ze.

Louis was verbaasd. Wat is ze veranderd! Maar de Oogstorm had haar rechtstreeks bedreigd, die laatste keer.

‘Ik heb jouw hulp nodig,’ zei ze: ‘Ik wil Zoeker vasthouden, weet je.’

‘Jah.’

‘Hij mij ook, maar hij heeft een eigenaardig eergevoel. Ik probeerde hem over jou te vertellen, Louis, toen ik hem moest proberen naar het zwevende gebouw te krijgen. Hij kreeg het heel erg te kwaad, en hield op met me te slapen. Hij denkt dat ik van jou ben, Louis.’

‘Slavernij?’

‘Slavernij voor vrouwen, denk ik. Jij vertelt ’m wel dat ik niet van jou ben, hè, Louis?’

Louis voelde een pijnlijk brok in zijn keel. ‘Het zou een heleboel uitleg kunnen besparen als ik je gewoon aan hem verkocht. Als je dat tenminste wilt.’

‘Je hebt gelijk. Dat wil ik, ja. Ik wil de Ringwereld rondtrekken met hem. Ik hou van hem, Louis.’

‘Nou en of. Jullie waren voor mekaar in de wieg gelegd,’ zei Louis Wu. ‘Jullie ontmoeting was een voorbestemd iets. De honderd miljard mannen en vrouwen die precies hetzelfde van elkaar dachten …’

Ze keek hem met een heel twijfelende uitdrukking op haar gezicht aan. ‘Je bent toch niet … sarcastisch aan het doen, Louis?’

‘Een maand geleden wist je het verschil nog niet tussen sarcasme en een glastransistor. Nee, het gekke is dat ik helemaal niet sarcastisch doe. De honderd miljard mannen en vrouwen doen er niet toe, omdat zij geen deel uitmaakten van een er-is-verdomme-geen-gerechtigheid genetisch experiment van de poppenbazen.’

Opeens keek iedereen hem gespannen en oplettend aan. Zelfs Zoeker staarde naar hem om te proberen erachter te komen waar iedereen naar keek.

Maar Louis keek alleen maar naar Teela Brown.

‘We zijn neergestort op de Ringwereld,’ zei hij zacht en vriendelijk, ‘omdat de Ringwereld jouw ideale omgeving is. Jij moest dingen leren die je niet op Aarde kon leren, die je blijkbaar nergens binnen de bekende ruimte kon leren. Misschien waren er ook andere redenen — een beter soort methusalixer bijvoorbeeld, en meer ruimte om je heen — maar de belangrijkste reden dat je nu hier bent is om te leren.’

‘Om wat te leren?’

‘Pijn, blijkbaar. Angst. Het besef dat je iets hebt verloren. Je bent nu heel anders dan je was toen je hier landde. Daarvoor was je een soort … abstract iets. Heb je ooit je teen gestoten?’

‘Ik geloof het niet.’

‘Heb je ooit je voetzolen verbrand?’

Woedend keek ze hem aan. Ze wist het nog.

‘De Leugenaar is op de Ringwereld neergestort om jou hier te: brengen. We hebben een paar honderdduizend kilometer afgeleg. om jou bij Zoeker af te leveren. Je cyclette bracht je precies naar de plek waar hij was, en kwam precies op die plek in het kracht veld terecht, omdat Zoeker de man is die je bent voorbestem’’ lief te hebben.’

Teela glimlachte toen ze dat hoorde, maar Louis lachte niet terug.

Hij zei: ‘Je geluk vereiste dat je de tijd moest krijgen om he te leren kennen. Daarom hingen Spreker-tot-Dieren en ik o’: onze kop …

‘Louis!’

boven een afgrond van dertig meter. En dat zo’n twintig uur lang. Maar dat is nog niet het ergste.’

‘Dat hangt af van hoe je het bekijkt,’ gromde de Kzin.

Louis negeerde hem. ‘Teela, je bent verliefd op me geworden omdat dat je een motief gaf om mee te gaan met de expeditie naar de Ringwereld. Je houdt nu niet meer van me omdat je niet mee’.; van me hoeft te houden. Je bent er. Arrivé. En ik heb om dezelfde reden van je gehouden, omdat het geluk van Teela Brown mij lie dansen als een marionet …

Maar de echte marionet, dat ben jij. Je blijft dansen aan de touwtjes van je geluk, je hele verdere leven lang. Finagle weet je zo iets als vrije wil hebt. Je zult in ieder gevoel moeite genoeg hebben om ervan gebruik te maken.’

Zoeker keek naar Louis en Teela, knielde neer, en liet zijn duim langs het lemmet van het zwarte ijzeren zwaard glijden. Hij moest wel beseffen dat wat hier gebeurde Teela ongelukkig maakte. Hij moest ook nog steeds de indruk hebben dat ze aan Louis Wu toebehoorde.

En Louis draaide zich om en keek naar Nessus. En was niet verbaasd toen hij zag dat de poppenbaas zich in een bal had opgerold, zijn hoofden in zijn maag had gestoken, en zich had teruggetrokken uit het universum.

Louis pakte de poppenspeler bij de enkel van diens achterbeen beet. Hij ontdekte dat hij zonder al te veel moeite Nessus op zijn rug kon rollen. Nessus woog niet veel meer dan Louis Wu.

En hij vond het niet prettig. De enkel trilde in Louis’ hand.

‘Jij hebt dit alles teweeggebracht,’ zei Louis Wu, ‘met je monsterlijke egoïsme. Van dat egoïsme heb ik bijna evenveel last als van de monsterlijke fout die je hebt gemaakt. Hoe jullie tegelijkertijd zo machtig, en zo vastberaden en zo stom hebben kunnen zijn, het gaat mijn verstand te boven. Besef je al dat alles wat er hier met ons is gebeurd een zij-effect was van Teela’s geluk?’

De bal die Nessus was, kromp nog verder in elkaar. Zoeker keek gefascineerd toe.

‘Dan kun je teruggaan naar je werelden en je soortgenoten meedelen dat rommelen met de paargewoonten van mensen een riskante bezigheid is. Deel ze maar mee dat als er genoeg Teela Browns zijn, alle wetten over de kansberekening op de vuilnishoop kunnen worden gegooid. Zelfs elementaire fysica is op atomair niveau niet meer dan een welles-nietes spelletje. Deel ze maar mee dat het heelal zo’n gecompliceerd stuk speelgoed is dat een redelijk voorzichtig wezen er niet mee rondhannest.

Deel ze dat maar mee. Als je thuis bent. Maar ondertussen moet je ophouden om voor bal te spelen. Nu meteen. Ik heb het schaduwvlakdraad nodig. En jij moet het voor me te pakken krijgen. We zijn bijna voorbij de Oogstorm. Hou op, Nessus.

poppenspeler rechtte zijn lichaam en stond op. ‘Je maakt me te schande, Louis,’ begon hij.

‘Durf je dat hier te zeggen?’

De poppenbaas zweeg. Even later ging hij voor het grote raam staan en keek naar de storm.

Goden van de Ringwereld

Voor de Ringwerelders die de toren Hemel vereerden, hingen er nu twee torens boven de grond.

Net als de vorige keer wemelde het op het plein voor het altaar van gezichten als gouden bloemen. ‘We zijn weer op een heilige dag gekomen,’ zei Louis. Hij probeerde de geschoren koorleider te ontdekken, maar hij zag hem niet.

Nessus keek verlangend naar de Hemeltoren. De brug van de Onwaarschijnlijk bevond zich op hetzelfde niveau als de kaartenkamer van het kasteel. ‘De eerste keer had ik niet de gelegenheid om dit oord te verkennen,’ zei de poppenbaas treurig. ‘En nu kan ik er niet bij komen.’

‘We kunnen een opening maken met de desintegrator,’ suggereerde Spreker. ‘En je dan laten zakken, met een touw of een ladder.’

‘Ook deze mogelijkheid moet aan mij voorbijgaan.’

‘Het is niet zo gevaarlijk als heel veel andere dingen die je hier hebt gedaan.’

‘Maar toen ik hier risico’s liep, was ik op zoek naar kennis. Nu heb ik genoeg gegevens over de Ringwereld, mijn thuiswereld heeft niet meer nodig. Als ik nu nog mijn leven riskeer, dan zal ik dat alleen doen om ervoor te zorgen dat ik naar huis kan terugkeren, mét die gegevens. Louis, daar is je schaduwvlakdraad.’ Louis knikte stil.

Over de draaiwaartse kant van de stad lag een wolk zwarte rook. Aan de manier waarop het zich dicht tegen de gebouwen aan klemde, was te zien dat het een dikke laag moest zijn, en ook zwaar. Een obelisk met ramen, vlakbij het centrum, stak door de massa heen. De rest was er onder bedolven.

Het moest schaduwvlakdraad zijn. Maar er was zoveel! ‘Hoe kunnen we dat nou vervoeren?’

Louis kon alleen maar zeggen: ‘Ik heb er geen idee van. Laten we eerst maar es naar beneden gaan om het wat beter te bekijken.’

Ze zetten hun gehavende politiegebouw naast het plein met het altaar neer, aan de draaiwaartse kant.

Nessus zette de motoren die het gebouw in de lucht hielden niet af. Hij liet het gebouw de grond maar net raken. Wat een observatiepodium boven gevangeniscellen was geweest, werd nu de loopplank. Als hij het gebouw verder had laten zakken, zou het podium volkomen in elkaar zijn gedrukt.

‘We moeten een manier zien te vinden om met dat spul om te springen,’ zei Louis. ‘Een handschoen van hetzelfde draad zou geschikt kunnen zijn. Of we kunnen het opwinden op een spoel van Ringvloer-materiaal.’

‘We hebben noch handschoenen noch spoel. We moeten met de mensen hier praten,’ zei Spreker. ‘Misschien hebben ze wel oude legenden, oude stukken gereedschap, oude heilige relieken. En wat meer is: ze hebben drie dagen gehad om met het draad om te leren gaan.’

‘Dan moet ik met jullie meegaan.’ De poppenspeler wilde niet erg graag, daar wees zijn plotselinge huiveren wel op. ‘Spreker, jij beheerst de taal niet voldoende. We moeten Halrloprillalar hier laten om het gebouw te laten opstijgen als dat nodig mocht blijken. Tenzij — Louis, zou Teela’s inheemse minnaar ertoe kunnen worden overgehaald om voor ons te onderhandelen?’

Het stak Louis om zo over Zoeker te horen praten. Hij zei: ‘Zelfs Teela wil hem geen genie noemen. Ik zou het onderhandelen niet aan hem durven toevertrouwen.’

‘Ik evenmin. Louis, hebben we werkelijk het schaduwvlakdraad nodig?’

‘Ik wéét het niet. Als ik geen dolle dromen koester, dan hebben we het nodig. Anders …’

‘Laat maar, Louis. Ik ga wel mee.’

‘Je hoeft niet op mijn oordeel te vertrouwen …’

‘Ik ga.’ Weer rilde de poppenspeler. Het vreemdste aan Nessus’ stem was dat hij zo helder kon klinken, zo precies, zonder ooit blijk te geven van een spoor van emotie. ‘Ik weet dat we het draad nodig hebben. Door welke samenloop van omstandigheden is het draad zo keurig in onze omgeving terechtgekomen? Alle toevallige samenlopen van omstandigheden zijn terug te voeren op Teela Brown. Als we het draad niet nodig hadden, zou het niet hier zijn.’

Louis ontspande zich. Niet omdat wat Nessus zei verstandig klonk, want dat was niet het geval. Maar het vormde een ruggesteuntje voor Louis’ eigen tentatieve conclusies. En daarom klampte Louis zich aan de woorden van de poppenspeler vast, en weerhield zich ervan om Nessus te vertellen wat voor onzin hij debiteerde.

Ze liepen achter elkaar de toren uit en het land op, onder de schaduw van de Onwaarschijnlijk uit. Louis had een flitslichtlaser bij zich, Spreker-tot-Dieren de desintegrator. Zijn spieren golfden soepel onder het lopen, en ze waren heel duidelijk te zien door zijn centimeter lange oranje vacht heen. Nessus was blijkbaar ongewapend. Hij gaf de voorkeur aan de tasp, en aan zijn positie in de achterhoede.

Zoeker liep naast hen, zijn zwarte ijzeren zwaard paraat. Zijn grote, zwaar vereelte voeten waren naakt, net als zijn hele lichaam, afgezien van de gele huid die hij droeg als lendedoek. Zijn spieren golfden net als die van de Kzin.

Teela was ongewapend.

De laatste twee zouden nu aan boord van de Onwaarschijnlijk op de afloop van de onderhandelingen hebben zitten wachten, als Louis en Zoeker niet over Teela hadden gepraat, die ochtend. Het was Nessus’ schuld. Louis had de poppenbaas als tolk laten fungeren toen hij Teela Brown te koop aanbood aan Zoeker.

Zoeker had ernstig geknikt, en één capsule Ringwereld-elixer geboden, ter waarde van ongeveer vijftig jaar leven.

‘Akkoord,’ had Louis gezegd. Het was een genereus bod, al was Louis niet van plan om het spul in zijn mond te stoppen. Het was wel zeker dat het elixer nog nooit was uitgeprobeerd op iemand als Louis Wu, die al zo’n honderdzeventig jaar methusalixer gebruikte.

Zoals Nessus het daarna uitlegde in Interwerelds: ‘Ik wilde hem niet beledigen, Louis, of impliceren dat je Teela niet hoog aansloeg. Ik wilde meer. Hij is nu de eigenaar van Teela, en jij hebt de capsule, die je kunt laten analyseren wanneer we weer terug zijn op de Aarde. Als we ooit nog terugkeren naar de Aarde. Verder zal Zoeker ons beschermen tegen alle mogelijke vijanden, tot we het draad te pakken hebben.’

‘Hij gaat ons allemaal beschermen met dat anderhalve meter lange broodmes van ’m?’

‘Het was alleen maar om zijn gevoel voor eigenwaarde te strelen, Louis.’

Teela had er natuurlijk op gestaan om mee te gaan. Zoeker was haar partner, en hij begaf zich in een gevaarlijke situatie. Nu vroeg Louis zich af of de poppenbaas daarop had gerekend. Teela was Nessus’ hoogsteigen zorgvuldig gefokte mascotte …

De hemel was natuurlijk altijd bewolkt, zo dicht bij de Oogstorm. In het grijswitte licht liepen ze naar een verticale zwarte wolk, tientallen verdiepingen hoog.

‘Niet aanraken,’ waarschuwde Louis, want hij wist nog goed wat de priester hem had verteld bij zijn eerste bezoek. Een meisje was een paar vingers kwijtgeraakt toen ze had geprobeerd het draad op te rapen.

Toen ze er dichtbij waren, zag het er nog steeds uit als zwarte rook. Je kon er doorheen kijken naar de ruïnes van de stad, en de bijenkorf-bungalows-uit-de-voorsteden, en de vlakke glazen gebouwen als supermarkten zien, dat zouden ze tenminste zijn geweest als dit een wereld uit de menselijke ruimte was geweest. Ze lagen binnenin de zwarte wolk, alsof daarbinnen ergens een brand woedde.

Je kon de zwarte draad nog zien als je er twee, tweeëneenhalve centimeter vandaan was, maar als je dichterbij kwam, gingen je ogen tranen en de draad verdween, zo bijna onzichtbaar dun was hij. Schaduwvlakdraad leek veel te veel op Sinclair monofilament, en Siniclair monofilament was gevaarlijk.

‘Probeer de desintegrator eens,’ zei Louis. ‘Kijk of je erdoor komt, Spreker.’

Een snoer vonkende lichtjes verscheen in de zwarte wolk.

Het was waarschijnlijk heiligschennis. Vecht u met licht? had de man in Zigna-muklikklik gezegd. Maar de bevolking moest al veel eerder plannen hebben beraamd om de vreemdelingen te doden. Toen de kerstlichtjes in de wolk van zwart draad zichtbaar werden, kwamen maniakale wilde kreten overal vandaan. In veel-kleurige dekens gehulde mannen stroomden de gebouwen uit, gillend en zwaaiend met … zwaarden en knuppels?

De arme idioten, dacht Louis. Hij zette zijn flitslichtlaser op intens en geconcentreerd.

Lichtzwaarden, laserwapens waren al tijden lang op alle werelden in gebruik. Louis’ training was een eeuw oud, en de oorlog waarvoor hij was opgeleid, had helemaal niet plaatsgevonden. Maar de regels waren zo eenvoudig dat je ze vrijwel nooit vergat.

Hoe langzamer de zwaaiende beweging, hoe dieper de wond. Maar Louis liet zijn laser in brede snelle zwaaien heen en weer gaan. Mannen struikelden achteruit, hun armen om hun middel geslagen, hun goudbehaarde gezichten zonder uitdrukking. Als je veel vijanden tegenover je hebt: snel je wapen heen en weer zwaaien. Maak een wond van niet meer dan een centimeter diep, maar zorg dat je er veel te pakken krijgt. Druk hun tempo! Louis had medelijden met ze. Die fanatici hadden alleen maar zwaarden en knuppels. Ze hadden geen schijn van kans … Maar één wist met zijn zwaard Sprekers arm te raken, zo hard dat Spreker de desintegrator moest laten vallen. Een ander griste hem weg en gooide hem verder. Hetzelfde ogenblik was hij dood, want Spreker haalde naar hem uit met zijn goede hand, en klauwde de ruggegraat uit zijn lichaam. Een derde man ving het wapen, draaide zich om en rende weg. Hij probeerde niet er gebruik van te maken. Hij rende er alleen maar mee weg. Louis kon hem niet neerschieten met de laser: ze deden al te veel moeite om hem te vermoorden.

Zorg dat je straal altijd de romp raakt.

Louis had nog niemand gedood. Nu aarzelde de vijand, of scheen te aarzelen, en Louis nam even de tijd om de twee mannen te doden die het dichtste bij hem waren. Laat de vijand nooit dichtbij komen.

Hoe ging het met de anderen?

Spreker-tot-Dieren doodde met zijn handen. Zijn goede hand was een klauw waarmee hij scheurde, zijn verbonden hand was een zware knots. Soms dook hij weg voor een zwaardpunt en greep de man erachter. Hij was omsingeld, maar de mensen drongen niet woest naar hem op. Hij was een buitenwerelds wezen, een oranje monster, dat dood en verderf zaaide, tweeëneenhalve meter hoog, met puntige tanden.

Zoeker hield stand, zijn zwarte ijzeren zwaard in zijn vuist. Drie mannen lagen op de grond voor hem, en anderen durfden niet in zijn buurt te komen. Het zwaard droop: Zoeker was een gevaarlijk, bedreven zwaardvechter, en de Ringwerelders wisten wat een zwaard was. Teela stond achter hem, voor het ogenblik veilig in de kring van strijdenden. Ze keek bezorgd, zoals een goede heldin behoorde te kijken.

Nessus rende naar de Onwaarschijnlijk toe, een hoofd laag en naar voren gericht, en een hoog in de lucht. Laag om om hoeken te kunnen kijken, hoog voor het overzicht.

Louis was ongedeerd, legde vijanden neer als ze zich al te zeer blootgaven, en hielp de anderen wanneer hij kon. De flitslicht-laser bewoog vlot en zeker in zijn hand, een staaf dodend groen licht.

Nooit op een spiegel richten. Reflecterende lichaamspantsers konden een onaangename verrassing opleveren voor de man met de laser. Hier waren ze blijkbaar die truc vergeten.

Een man in een groene deken stormde op Louis af, gillend, zwaaiend met een zware hamer, zijn best doend om er gevaarlijk uit te zien. Een gouden bloem met ogen … Louis liet het groene laserlicht over hem heen glijden, en de man bleef doorlopen.

Doodsbenauwd bleef Louis stokstijf staan en hield de straal op één punt vast. De man stond op het punt naar Louis’ hoofd uit te halen toen een plekje op zijn deken zwart verkoolde en toen groen opvlamde. Hij sloeg tegen de grond, in het hart getroffen.

Kleding in de kleur van je lichtzwaard kan even erg zijn als een reflecterend pantser. Finagle geve dat er niet meer van dat soort waren! Louis liet groen licht langs iemands nek glijden …

Een Ringwerelder probeerde de vluchtende Nessus tegen te houden. Hij moest moed hebben gehad dat hij zo’n griezelig ogend monster aanviel. Louis kon niet goed schieten, maar de man stierf toch, want Nessus draaide zich bliksemsnel om en trapte, en maakte de draai af en rende verder. Toen …

Louis zag het gebeuren. De poppenspeler draafde een leeg stuk op, één hoofd hoog, het andere laag. Het hooggeheven hoofd was opeens gescheiden van het lichaam, rolde stuiterend weg. Nessus kwam tot staan, draaide zich om, en verroerde zich niet meer.

Zijn nek eindigde in een vlakke stomp, en uit die stomp golfde bloed, bloed dat even rood was als dat van Louis Wu.

Nessus jammerde, een hoog, klaaglijk geluid.

De Ringwerelders hadden hem in een val van schaduwvlakdraad gelokt.

Louis was tweehonderd jaar oud. Hij was al eerder vrienden kwijtgeraakt. Hij vocht verder, en zijn lichtzwaard volgde bijna als in een reflex zijn ogen. Arme Nessus. Maar ik zou best de volgende kunnen zijn …

De aanvallers hadden zich wat teruggetrokken. In hun eigen ogen moesten hun verliezen afzichtelijk zwaar zijn geweest.

Teela staarde naar de stervende poppenspeler, haar ogen heel groot, haar knokkels tegen haar tanden gedrukt. Spreker en Zoeker trokken zich langzaam terug op de Onwaarschijnlijk … Wacht es even! Hij heeft er een in reserve!

Louis rende naar de poppenspeler toe. Toen hij langs Spreker rende, griste de Kzin de flitslichtlaser uit zijn hand. Louis dook om de val te vermijden, bleef voorovergebogen doorlopen, en raakte Nessus met zijn schouder, zodat de poppenbaas op de grond viel. Het had er veel van weg gehad dat de poppenspeler op het punt stond in paniek weg te rennen.

Louis zette zijn knie tegen het lichaam van de poppenspeler, zodat deze er niet vandoor kon, en tastte naar een riem.

Nessus droeg geen riem.

Maar hij moest een riem dragen!

En Teela reikte hem haar sjaal aan!

Louis graaide hem uit haar handen, maakte er een lus in, en liet die over de afgesneden nek van de poppenspeler glijden. Nessus had vol ontzetting naar de stomp liggen kijken, naar het bloed dat uit de ene slagader golfde. Nu gleed zijn oog omhoog naar Louis’ gezicht, Nessus deed zijn oog dicht en viel flauw.

Louis trok de knoop strak aan. Teela’s sjaal wrong de ene slagader dicht, en ook twee grote aders, het strottehoofd, de slokdarm, alles.

Hebt u een tourniquet om zijn nek gelegd, dokter? Maar het bloed stroomde niet meer.

Louis hukte zich en nam de poppenspeler in een brandweergreep over zijn schouders. Hij draaide zich om en rende de schaduw van het politiegebouw in. Zoeker rende voor hem uit om hem te dekken, en de punt van zijn zwarte zwaard maakte kleine kringetjes terwijl hij naar een vijand zocht. Gewapende Ringwerelders keken naar hen, maar ze werden niet aangevallen.

Teela draafde achter Louis aan. Spreker-tot-Dieren kwam als laatste, terwijl zijn flitslichtlaser groene lichtstralen boorde in plekken waar zich misschien aanvallers schuilhielden. Toen ze bij het schip waren, bleef de Kzin staan, wachtte tot Teela veilig binnen was, en toen — Louis zag nog net dat hij weer wegliep.

Maar waarom?

Geen tijd om te proberen daar achter te komen. Louis liep de trap op. De poppenspeler werd ongelooflijk zwaar voordat Louis op de brug was. Hij liet Nessus naast de in plastic begraven cyclette op de grond zakken, greep de eerstehulp-apparatuur en wreef de diagnoseplaat over de nek van de poppenbaas, onder de tourniquet. De medikit van Nessus zat via een voedingskabel vast aan zijn cyclette, en Louis vermoedde, en terecht, dat een en ander ingewikkelder in elkaar zat dan bij zijn eigen cyclette.

Even later veranderde de instelling van de keuken opeens, zonder dat een van hen er iets aan had gedaan. Een paar tellen later gleed een draad uit het dashboard, raakte de nek van de poppenspeler, zocht even de huid af, vond toen een goede plek, en gleed naar binnen.

Louis rilde. Maar — intraveneuze voeding. Nessus moest nog in leven zijn.

De Onwaarschijnlijk was opgestegen, al had hij daarvan niets gevoeld. Spreker zat op de laagste trede boven het observatieplatform en keek omlaag naar de Hemeltoren. Hij hield iets heel voorzichtig in zijn handen.

‘Is de poppenspeler dood?’

‘Nee. Hij heeft een hoop bloed verloren.’ Louis liet zich naast de Kzin op de trede zakken. Hij was doodmoe en verschrikkelijk gedeprimeerd. ‘Kunnen poppenspelers een shock krijgen?’

‘Hoe zou ik dat nu moeten weten? Shock is een heel eigenaardig mechanisme. We hebben er eeuwen op moeten studeren voor we er achter waren waarom jullie mensen zo gemakkelijk stierven als we jullie martelden.’ De Kzin concentreerde zich duidelijk op iets anders. Maar hij vroeg: ‘Was het het geluk van Teela Brown?’

‘Ik denk het wel.’

‘Waarom? Hoe kan de verwonding van de poppenspeler Teela helpen?’

‘Daarvoor moet je haar bekijken door mijn ogen, Spreker. Ze was heel eenzijdig toen ik haar voor het eerst ontmoette. Ze kon niet worden gekwetst, het hele idee van pijn was haar vreemd.’

‘Ik begrijp er niets van, Louis.’

‘Teela was een leeg masker, zonder persoonlijkheid erachter, toen ze hier kwam. Ze had nooit pijn gevoeld. Haar persoonlijkheid was niet menselijk.’

‘Waarom is dat kwalijk?’

‘Omdat ze was ontworpen als iemand die wél een menselijke persoonlijkheid had, voor Nessus iets anders van haar maakte. Drigg hem! Begrijp je dan niet wat hij heeft gedaan? Hij heeft god naar zijn eigen beeld geschapen, zijn eigen geïdealiseerde image, en hij kreeg Teela Brown.

En zij is iets dat elke poppenbaas dolgraag zou willen zijn. Ze kan niet worden gekwetst. Ze kan zich zelfs niet beroerd voelen, tenzij het voor haar eigen bestwil is.

Daarom is ze hier terechtgekomen. De Ringwereld is een „gelukkige” plaats voor haar, omdat ze hier de scala aan ervaringen kan meemaken die haar honderd procent menselijk maakt. Ik denk dat de Loterijen niet veel mensen zoals zij hebben opgeleverd. Dan hadden die hetzelfde geluk gehad, waren aan boord geweest van de Leugenaar. Teela had gewoon meer geluk.

Maar toch … er moeten tientallen Teela Browns op de Aarde zijn! De toekomst gaat er een beetje eigenaardig uitzien als die. erachter komen wat voor macht ze hebben. De rest zal moeten leren om uit hun buurt te blijven, en snel ook.’

‘En het hoofd van de bladeter?’ vroeg Spreker. ‘Ze kan geen meegevoel opbrengen voor iemand anders pijn,’ zei Louis. ‘Misschien had ze het wel nodig om een goede vriend gewond te zien. Teela’s geluk kon het niets schelen wat dat Nessus i kostte. Weet je waar ik die tourniquet vandaan haalde? Teela zag wat ik nodig had en pakte iets dat als tourniquet dienst kon doen. Het is waarschijnlijk de eerste keer in haar leven dat ze goed heeft gereageerd in een noodsituatie.’

‘Maar waarom zou ze dat hoeven te doen? Haar geluk zou haar moeten beschermen tegen noodsituaties.’

‘Ze heeft nooit geweten dat ze kan functioneren in een noodsituatie. Ze heeft nooit zoveel reden gehad voor zelfvertrouwen. En tot nu toe steeds terecht.’

‘Dat begrijp ik werkelijk niet.’

‘Ontdekken wat je wel en wat je niet kunt maakt deel uit van het proces van volwassen worden. Teela kon niet volwassen worden zonder een keer tegenover een zeer reële noodsituatie te komen staan.’

‘Dat moet iets heel menselijks zijn,’ zei Spreker.

Louis interpreteerde de woorden van de Kzin als een uiting vaná totale verwarring. Hij gaf geen antwoord.

‘Ik vraag me af of we de Onwaarschijnlijk niet lager hadden moeten laten zweven dan de Hemeltoren. Misschien hebben ze er wel iets godslasterlijke in gezien. Maar dat soort overwegingen is, vermoed ik, futiel, zolang het geluk van Teela Brown aan de touwtjes trekt.’

Louis had nog steeds niet gezien wat de Kzin zo beschermend vasthield. ‘Ben je teruggegaan om het hoofd te halen? Dan heb je je tijd verspild. We kunnen het onmogelijk koud genoeg, vlug genoeg invriezen.’

‘Nee, Louis.’ Spreker liet iets ter grootte van een vuist zien. Het had de vorm van een kindertol. ‘Kom er niet aan. Je zou je vingers kunnen kwijtraken.’

‘Vingers. O!’ Het ene uiteinde van het traanvormige ding liep uit in een spitse punt, en die punt werd de zwarte draad die de schaduwvlakken met elkaar verbond.

‘Ik wist dat de mensen hier met de draad overweg konden,’ zei Spreker. ‘Dat moest wel, anders hadden ze nooit de val kunnen opstellen die Nessus z’n hoofd kostte. Ik ging terug om te kijken hoe ze dat hadden gedaan.

Ze hadden een van de eindpunten gevonden. Ik vermoed dat het andere eind gewoon draad is, dat de draad ergens halverwege is gebroken toen we er met de Leugenaar tegenaan kwamen, maar dat dit ding bij die botsing is losgescheurd uit een van de schaduwvlakken. We hebben geluk gehad dat we dit ding hebben gevonden.’

‘Dat is zeker waar. We kunnen het achter ons aan slepen. Als de draad ergens achter blijft haken, zou het obstakel zonder veel moeite doorgesneden moeten kunnen worden.’

‘Waar gaan we nu heen, Louis?’

‘Naar stuurboord. Terug naar de Leugenaar.’

‘Natuurlijk, Louis. We moeten Nessus laten verzorgen door de medische apparatuur van de Leugenaar. En dan?’

‘Dan zien we nog wel.’

Hij liet Spreker even alleen met het druppelvormige bevestigingspunt en liep naar boven om nog wat van het plastic te halen waarmee ze Nessus’ cyclette hadden ingebed. Ze gebruikten twee handenvol van het spul om het ding vast te plakken aan de wand — en toen was er geen energie voorhanden om het plastic te laten coguleren. De desintegrator had daarvoor kunnen dienen, maar die waren ze kwijt. Het was een frustrerende toestand, tot Louis ontdekte dat de energiecel in zijn laser genoeg energie leverde. Het eind van de druppel waar de draad aan vastzat, stak nu buiten de Onwaarschijnlijk uit, en wees naar bakboord.

‘Als ik me goed herinner ligt de brug aan de stuurboordzijde,’ zei Spreker. ‘Als dat niet het geval is, moeten we het overdoen. Het draad moet achter ons aan slepen.’

‘Misschien werkt het wel,’ zei Louis. Maar zeker daarvan was hij bepaald niet … In ieder geval konden ze het draad niet gewoon binnen de Onwaarschijnlijk halen. En het zou waarschijnlijk wel door alles heen snijden en niet ergens achter blijven haken.

Ze vonden Teela en Zoeker in de machinekamer, met Prill, die bezig was met de motoren die de toren in de lucht hielden. ‘Hier scheiden zich onze wegen,’ zei Teela kort. ‘Deze vrouw zegt dat ze de Onwaarschijnlijk vrijwel tegen de Hemel aan kan laten rusten. We zouden zonder veel moeite door een raam moeten kunnen klauteren, de banketzaal in.’

‘En wat dan? Je zit er vast, tenzij je wat weet te doen met de motoren van de Hemel.’

‘Zoeker zegt dat hij wat afweet van magie. Ik ben ervan overtuigd dat het hem zal lukken.’

Louis wilde niet proberen om Teela Brown tot andere gedachten te brengen. Hij was even bang om Teela de voet dwars te zetten als om een aanvallende bandersnatch met zijn blote handen tegen te houden. Hij zei: ‘Als je er niet achter kunt komen waar alle knoppen en schakelaars voor dienen, moet je maar gewoon op goed geluk dingen in gaan drukken en om gaan halen.’

‘Daar zal ik aan denken,’ glimlachte ze. En toen, ernstiger: ‘Zorg goed voor Nessus.’

Toen Zoeker en Teela twintig minuten later van boord gingen, hadden ze verder geen afscheidswoorden gewisseld. Louis had er nog over gedacht om wat te zeggen, maar dat had hij toch maar niet gedaan. Wat kon hij haar nu vertellen over haar eigen talent? Ze zou er door vallen en opstaan achter moeten komen, terwijl het geluk zelf haar in leven hield.

In de paar uur daarna was de lichaamstemperatuur van de poppenspeler heel laag geworden. Hij leek wel dood, maar dat was hij niet: de lampjes op zijn eerstehulp-apparatuur bleven actief, ook al begrepen Spreker en Louis niet wat ze betekenden. De poppenspeler verkeerde waarschijnlijk in een toestand waarin de lichaamsfuncties tot bijna nul waren teruggebracht.

Terwijl de Onwaarschijnlijk voortgleed naar stuurboord, sleepte het schaduwvlakdraad er achteraan, nu eens slap, dan weer strak. Oude gebouwen stortten ter aarde, vele keren doorgesneden door in de knoop geraakt draad. Maar het druppelvormige handvat bleef vastzitten in zijn bed van plastic.

De stad van het zwevende kasteel kon niet wegzakken achter de horizon. De volgende paar dagen werd de stad steeds kleiner, toen een vage vlek, toen onzichtbaar.

Prill zat naast Nessus. Ze kon niets voor hem doen, maar weggaan wilde ze ook niet. Ze was er ellendig aan toe, dat zag je wel. ‘We moeten iets voor haar doen,’ zei Louis. ‘Ze is verslaafd aan de tasp, en nu is de tasp weg en moet ze het van het ene ogenblik op het andere zonder doen. Als ze zich niet van kant maakt, vermoordt ze vast Nessus of mij!’

‘Louis, je wilt toch zeker geen goede raad van mij hebben?’

‘Nee. Nee, ik geloof het niet.’

Je kunt een mens die het moeilijk heeft, helpen door de goede luisteraar te spelen. Louis deed zijn best, maar hij beheerste er de taal niet goed genoeg voor, en Prill wilde niet praten. Hij zat knarsetandend naar de muur te kijken als hij alleen was, maar als hij bij Prill was, bleef hij zijn best doen.

Ze was voortdurend voor zijn ogen. Zijn geweten zou niet meer zo hebben geknaagd als hij uit haar buurt had kunnen blijven, maar ze wilde de brug niet verlaten.

Heel langzaam begon hij de taal te leren, en heel langzaam begon Prill te praten. Hij probeerde haar te vertellen van Teela, en Nessus, en voor god spelen …

‘Ik dacht echt dat ik een god was,’ zei ze. ‘Werkelijk. Waarom dacht ik dat? Ik heb de Ring niet gebouwd. De Ring is veel ouder dan ik.’

Prill leerde ook. Ze sprak een vereenvoudigde versie van haar eigen taal, een soort pidgin: twee tijden, een beperkte woordenschat, vrijwel geen nuancerende bepalingen, een overdreven uitspraak.

‘Dat hebben ze tegen je gezegd,’ zei Louis.

‘Maar ik wist het.’

‘Iedereen wil een god zijn.’ Wil de macht, zonder de verantwoordelijkheid, maar die woorden kende Louis niet.

‘Toen kwam hij. Tweehoofd. Hij had machine?’

‘Hij had tasp-machine.’

Tasp,’ zei ze, het woord zorgvuldig uitsprekend. ‘Daar kon ik alleen naar raden. Tasp maakte hem god. Hij tasp kwijt, nu geen god meer. Is Tweehoofd dood?’

Dat was moeilijk te zeggen. ‘Hij zou het stom vinden om dood te zijn,’ zei Louis.

‘Stom om hoofd af te laten snijden,’ zei Prill. Een grapje. Ze had een grapje proberen te maken.

Prill begon belangstelling te krijgen voor andere dingen: seks en taallessen en het landschap van de Ringwereld. Ze kwamen een stel zonnebloemen tegen. Prill had die nog nooit gezien. Ze ontweken de furieuze pogingen van de planten om ze te verkolen, groeven een dertig centimeter hoge stengel op en planten die op het dak van de Onwaarschijnlijk. Daarna bogen ze scherp naar draaiwaarts af om dichtere concentraties te vermijden.

Toen ze door hun voedsel heen begonnen te raken, raakte Prill haar belangstelling voor Nessus kwijt. Louis verklaarde haar genezen.

Spreker en Prill probeerden in het volgende dorp Louis’ oude plan uit, en speelden voor goden. Louis hing onzeker boven hen, hoopte dat Spreker het zou redden, en eigenlijk wilde hij het liefst zijn hoofd kaalscheren en mee gaan doen. Maar als acoliet was hij niets waard. Na dagen oefenen was hij nog niet erg thuis in de taal. Ze kwamen terug met offergaven. Voedsel.

Toen de dagen weken werden, deden ze het steeds weer opnieuw. Ze waren er goed in. Sprekers vacht werd langer, zodat hij weer een panter met oranje bont was, ‘een soort oorlogsgod’. Hij volgde Louis’ advies op om zijn oren plat tegen zijn hoofd gevouwen te houden.

Het had een eigenaardige uitwerking op Spreker. Op een avond had hij het erover met Louis.

‘Voor god spelen, dat doet me niets,’ zei hij. ‘Maar wel dat ik zo slecht speel.’

Wat bedoel je?’

‘Ze stellen ons vragen, Louis. De vrouwen stellen vragen aan Prill, en ze geeft er antwoord op, en meestal heb ik geen benul van probleem of oplossing. De mannen zouden hun vragen óók aan Prill moeten stellen, want Prill is een mens, en ik niet. Maar ze stellen ze aan mij. Aan mij! Waarom moeten ze een wezen dat niet van hun wereld is om hulp vragen bij het afhandelen van hun zaken?’

‘Jij bent een mannelijk wezen. Een god is een soort symbool,’ zei Louis, ‘ook als hij echt is. Jij bent een mannelijk symbool.’

‘Belachelijk. Ik heb niet eens uitwendige geslachtsorganen, en jij wel, tenminste, dat neem ik wel aan.’

‘Jij bent groot en indrukwekkend en je hebt een gevaarlijk uiterlijk. Dat maakt je automatisch tot een mannelijkheidssymbool. Ik geloof niet dat je je daarvan zou kunnen ontdoen zonder dan meteen ook je goddelijkheid kwijt te raken.’

‘Wat we nodig hebben is een soort microfoon, zodat jij vreemde vragen en vragen die mij in verlegenheid kunnen brengen voor me kunt beantwoorden.’

Frill verraste hen. De Onwaarschijnlijk was een politiebureau geweest. In een van de opslagkamers vond Prill een multikanaals-intercom, met een batterij die kon worden opgeladen door de krachtcentrale van het gebouw. Toen ze klaar waren, deden twee van de zes intercoms het weer.

‘Je bent slimmer dan ik dacht,’ zei Louis die nacht tegen Frill. Hij aarzelde, maar hij kende de taal nog niet goed genoeg om tactvol te kunnen zijn. ‘Slimmer dan een scheepshoer zou moeten zijn.’

Frill lachte. ‘Dwaas kind dat je bent. Je hebt me zelf verteld dat jullie schepen heel snel gaan, vergeleken met de onze.’

‘Inderdaad,’ zei Louis. ‘Ze gaan sneller dan het licht.’

‘Ik geloof dat je een al te mooi verhaal ophangt,’ lachte ze. ‘Onze theorie zegt dat dat niet mogelijk is.’

‘Misschien hebben we wel verschillende theorieën.’

Ze scheen even van haar stuk gebracht. Louis had geleerd af te gaan op haar onwillekeurige spierbeweging in plaats van op haar vrijwel uitdrukkingsloze gezicht. Maar ze zei: ‘Verveling kan gevaarlijk zijn als het een schip jaren kost om van de ene wereld naar de andere te komen. Je moet mensen op heel veel, en op heel veel verschillende manieren kunnen bezighouden. Om scheeps hoer te kunnen zijn moet je veel weten van medicijnen voor hoofd en voor lichaam, en het vermogen hebben om van veel mannen te houden, en een goed ontwikkeld conversatietalent. We moeten iets afweten van het schip, zodat we geen ongelukken veroorzaken. We moeten gezond zijn. Ons gilde eist dat we leren om een muziekinstrument te bespelen.’

Louis’ mond viel open. Prill lachte muzikaal, en raakte hem hier aan, en daar …

Het intercomsysteem werkte prachtig, ondanks het feit dat de oortelefoons waren berekend op een menselijk oor, en niet dat van een Kzin. Louis leerde snel te denken, snel te reageren als de man achter de oorlogsgod. En als hij fouten maakte dan kon hij altijd nog tegen zichzelf zeggen dat de Onwaarschijnlijk sneller was dan het nieuws op de Ringwereld. Elk contact met de inheemse bevolking was een eerste contact.

De maanden gleden voorbij.

Het land helde langzaam omhoog, werd langzaam kaal. Vuist-van-God was overdag zichtbaar, en werd met de dag groter. Louis’ denken was een routine geworden, en het duurde even voor hij goed door had wat er aan de hand was.

Het was midden op de dag toen hij naar Prill ging. ‘Er is iets dat je weten moet,’ zei hij. ‘Weet je iets af van inductiestroom?’ En hij legde uit wat hij bedoelde.

‘Heel lichte impulsen kunnen aan de hersenen worden toegediend, en zo rechtstreeks genot of pijn veroorzaken.’ Ook dat legde hij uit.

En ten slotte: ‘Zo werkt een tasp nu.’

Dat had ongeveer twintig minuten geduurd. Prill zei: ‘Ik wist dat hij een machine had. Waarom leg je me nu uit hoe hij werkt?’

‘We gaan weg uit de beschaving. We komen niet veel dorpen, of zelfs plaatsen waar we aan voedsel kunnen komen, meer tegen voor we bij ons ruimteschip zijn. Ik wilde je eerst vertellen over de tasp voor je een besluit nam.’

‘Waarover een besluit nam?’

‘Zullen we je bij het volgende dorp afzetten? Of wil je met ons mee naar de Leugenaar, en daar de Onwaarschijnlijk terug hebben? We kunnen je daar ook voedsel geven.’

‘Er is plaats voor me aan boord van de Leugenaar,’ zei ze ferm.

‘Tuurlijk, maar …’

‘Ik ben ziek van wilden. Ik wil naar de beschaving toe.’

‘Misschien heb je er wel moeite mee om je aan ons en onze gewoonten aan te passen. Iedereen heeft haar zoals ik, bijvoorbeeld.’ Louis’ haar was lang en dik geworden. De vlecht had hij afgeknipt. ‘Je zult een pruik moeten hebben.’

Prill maakte een grimas. ‘Ik kan me aanpassen.’ Opeens lachte ze. ‘Wou jij alleen naar huis gaan, zonder mij? Het grote oranje wezen kan een vrouw niet vervangen.’

‘Dat is het enige argument dat steeds weer werkt.’

‘Ik kan jouw wereld helpen, Louis. Jullie weten maar weinig van seks af.’

Louis was zo verstandig om daar niet op in te gaan.

Vuist-van-God

Het land werd droog en de lucht werd dun. Vuist-van-God scheen voor hen uit te vluchten. De knobbelige rode vruchten waren op, en de voorraad vlees werd ook minder. Dit was de doodse helling die uitliep in Vuist-van-God zelf, een woestijn die, had Louis Wu eens geschat, groter was dan de hele Aarde.

De wind floot om de hoeken van de Onwaarschijnlijk. Ze waren nu bijna pal draaiwaarts van de grote berg. De Boog gloeide blauw, en was scherp begrensd, de sterren waren harde, felle punten.

Spreker keek omhoog door het grote raam. ‘Louis, kun je van hier de kern van ons melkwegstelsel aanwijzen?’

‘Waarom?’ zei Louis. ‘We weten toch waar we zijn?’

‘Doe het toch maar.’

Louis had een paar sterren voorzichtig benoemd, had hier en daar naar de naam geraden van een paar verwrongen sterrenformaties, in al die maanden die hij onder deze hemel had doorgebracht. ‘Daar, denk ik. Achter de Boog.’

‘Precies. Het hart ligt recht in het vlak van de Ringwereld.’

‘Dat zei ik toch al.’

‘Denk er eens aan dat de materie waarvan de Ringvloer is gemaakt neutrino’s tegenhoudt, Louis. Het is heel waarschijnlijk dat ook andere subatomische deeltjes worden tegengehouden.’ De Kzin scheen iets duidelijk te willen maken. Dat klopt. De Ringwereld is immuun voor de explosie van de Kern! Wanneer ben je daar opgekomen?’

‘Nu net. Waar de Kern was, had ik al een poosje geleden uitgerekend.’

‘Je krijgt wel wat. Zware straling rond de randmuren.’

‘Maar het geluk van Teela Brown zou ervoor zorgen dat ze ver van de randmuren is als het golffront bij de Ring komt.’

‘Twintigduizend jaar!’ Louis was ontzet. ‘Finagle’s helle lach! Hoe kan iemand nou in dat soort termen denken?’

‘Ziekte en dood zijn altijd “ongeluk”, Louis. We moeten er van uitgaan dat Teela Brown het eeuwige leven heeft.’

‘Maar … jah. Zij denkt niet in dat soort termen. Dat doet haar geluk, dat als een poppenkastman boven ons allen hangt …’

Nessus was nu al twee maanden een lijk op kamertemperatuur. Hij begon niet te ontbinden. De lampjes op zijn medikit bleven branden, en af en toe gingen er zelfs een paar aan of uit. Het was de enige indicatie dat hij leefde.

Louis zat naar de poppenbaas te kijken, toen twee gedachten tegen elkaar wreven. ‘Poppenspeler,’ zei hij zacht.

‘Louis?’

‘Ik vroeg me alleen maar af of de poppenspelers hun naam niet hebben gekregen doordat ze voor god hebben gespeeld met de rassen die ze om zich heen aantroffen. Ze hebben mensen en Kzinti behandeld als marionetten; dat valt niet te ontkennen.’

‘Maar Teela’s geluk maakte weer een marionet van Nessus.’

‘We hebben allemaal op verschillende niveaus voor god gespeeld.’ Louis knikte naar Prill, die zo ongeveer een van de drie woorden begreep. ‘Prill en jij en ik. Hoe vond je dat, Spreker? Was je een goede of een slechte?’

‘Dat kan ik niet zeggen. De Ringwerelders zijn mijn ras niet, al heb ik een grondige studie gemaakt van de mens. Ik heb een oorlog voorkomen, dat zul je nog wel weten. Ik wees beide partijen erop dat ze moesten verliezen.’ Dat was drie weken geleden. Jah. Mijn idee.’

Natuurlijk.’

‘Nu moet je weer voor god spelen. Voor je eigen ras,’ zei Louis. ‘Dat begrijp ik niet.’

‘Nessus en de andere poppenspelers hebben mensen en Kzinti gefokt volgens een vooropgesteld plan en met een vooropgezette bedoeling. Moedwillig hebben ze een toestand geschapen waarin natuurlijke selectie een vreedzame Kzin zou kunnen opleveren.’

‘Inderdaad.’

‘Wat zou er gebeuren als het Patriarchaat dit te horen kreeg?’

‘Oorlog,’ zei de Kzin. ‘Een goed uitgeruste vloot zou de werelden van de poppenspelers achtervolgen, en na een vlucht van twee jaar aanvallen. Misschien zou de mensheid zich wel bij de Kzinti aansluiten. Jullie zijn natuurlijk even zwaar beledigd door de poppenbazen.’

‘Natuurlijk. En dan?’

‘Dan zouden de bladeters mijn ras tot op het laatste jong uitroeien. Louis, ik ben niet van plan om iemand iets te vertellen over sterrezaadlokkers en genetische plannen van poppenspelers. Kan ik jou ertoe overhalen om ook je mond te houden?’

‘Oké.’

‘Bedoelde je dit toen je het had over “god spelen voor je eigen ras”?’

‘Dat, en nog iets. De Grote Gok. Wil je dat schip nog steeds stelen?’

‘Misschien,’ zei de Kzin.

‘Dat lukt je nooit,’ zei Louis. ‘Maar laten we er nu ’ns van uitgaan dat het je wel lukt. Wat gebeurt er dan?’

‘Dan zou het Patriarchaat de Quantum II Hyperaandrijving hebben.’

‘En?’

Prill scheen er zich van bewust te zijn dat er iets heel belangrijks gebeurde. Ze keek naar Louis en Spreker alsof ze zo meteen een vechtpartij zou moeten voorkomen.

‘Kort daarna zouden we oorlogsschepen hebben die een lichtjaar in een en een kwart minuut konden afleggen. We zouden de bekende ruimte domineren, en elk ras binnen ons bereik tot slaaf maken.’

‘En dan?’

‘Daar houdt het op. Verder reikt onze ambitie niet, Louis.’

‘Nee, zo ligt de zaak niet. Jullie zouden blijven veroveren. Met een z6 goeie aandrijving zouden jullie er in alle richtingen op uit trekken, jullie krachten versnipperen, elke wereld die jullie vonden veroveren. Jullie zouden meer veroveren dan je kracht hebt om vast te houden … en in die enorme bol veroverde ruimte zou je iets vinden dat echt gevaarlijk is. De vloot van de poppenspelers. Nog een Ringwereld, maar dan op het hoogtepunt van zijn macht. Een tweede ras van Slavendrijvers, dat net begint op te komen. Bandersnatchi met handen, Grogs met voeten, Kdatlyno met wapens.’

‘Bangmakerij.’

‘Je hebt de Ringwereld gezien. Je hebt de werelden van de pop penbazen gezien. Er moeten er meer zijn, meer van dit soort dingen, in de ruimte die je met de hyperaandrijving van de poppenspelers zou kunnen bestrijken.’

De Kzin zweeg.

Denk er maar ’ns over na,’ zei Louis. ‘Neem er de tijd voor. En de Grote Gok kun je toch niet stelen. Je zou ons allemaal om zeep helpen als je dat probeerde.’

De volgende dag kruiste de Onwaarschijnlijk een lange rechte meteoorvoor. Ze bogen af naar tegendraaiwaarts, recht naar Vuist-van-God toe.

Vuist-van-God was groot geworden zonder dat hij dicht bij gekomen was. De berg, groter dan een asteroïde, vrijwel kegelvormig, zag eruit als een stenen reus met een pet van sneeuw op die tot nachtmerrie-achtige grootte was opgezwollen. En de nachtmerrie ging door en door, want Vuist-van-God bleef maar groter worden. ‘Ik begrijp dit niet,’ zei Prill. Ze was verward en niet op haar gemak. Deze constructie ken ik niet. Waarom hebben ze deze berg gebouwd? Aan de rand zijn er bergen die even hoog en even decoratief zijn, en die zijn nuttiger want ze houden de lucht binnen.’

‘Dat is wat ik ook dacht,’ zei Louis Wu. Meer meer wilde hij niet kwijt.

Die dag zagen ze een kleine glazen fles aan het eind van het meteoorspoor dat ze hadden gevolgd.

De Leugenaar lag op dezelfde plaats als ze hem hadden achtergelaten: op zijn rug op een frictieloos oppervlak. Louis stelde het feest stilzwijgend nog maar even uit. Ze waren nog niet thuis. Uiteindelijk moest Prill de Onwaarschijnlijk stationair boven de grond laten hangen, zodat Louis via het observatieplatform, nu het onderste deel van de zwevende toren, bij de Leugenaar kon komen. Hij vond een schakelaar waarmee hij allebei de deuren van de sluis tegelijk kon openen. Maar lucht streek langs hen heen naar buiten terwijl ze Nessus’ lichaam overbrachten. Ze konden de druk niet verlagen zonder Nessus, en Nessus was dood of schijndood.

Maar ze stopten hem toch maar in de autodoc. Het was een poppenbaasvormige doodskist, op maat gemaakt voor Nessus, en heel groot. De medici en technici van de poppenspelers moesten het ding groot genoeg hebben gemaakt voor elke mogelijke ziekte of verwonding. Maar kon de doc ook onthoofding aan?

Dat kon hij. De autodoc beschikte over twee hoofden, en nog eens twee met nekken eraan en over genoeg organen en lichaamsdelen om een aantal complete poppenspelers te maken. Waarschijnlijk via Nessus zelf gekweekt: de gezichten op de hoofden zagen er bekend uit.

Prill kwam aan boord en landde op haar hoofd. Louis had zelden iemand zo verbaasd gezien. Hij had er nooit aan gedacht om haar iets te vertellen over kunstmatige zwaartekracht. Op haar gezicht was niets te lezen toen ze opstond, maar haar houding … Ze was zo volkomen verbluft dat ze niets zei.

In de spookachtige stilte gilde Louis Wu opeens als een duivel. ‘Koffieieie!’ brulde hij. ‘Heet water!’ Hij draafde het vertrek in dat hij had gedeeld met Teela Brown. Een ogenblik later stak hij zijn hoofd naar buiten en gilde: ‘Prill!’

Prill ging.

Ze haatte koffie. Ze vond Louis Wu een idioot dat hij het bittere spul dronk, en dat zei ze hem ook.

De douche was een lang ontbeerde, node gemiste luxe, toen Louis eenmaal had uitgelegd hoe hij werkte.

De slaapplaten maakten haar halfdol.

Spreker vierde de thuiskomst op zijn eigen manier. Louis wist niet alles van de hut van de Kzin. Hij wist wel dat de Kzin at tot hij niet meer kon.

‘Vlees!’ zei Spreker verheugd. ‘Ik was niet erg in mijn schik met het eten van lang-dood vlees.’

‘Dat spul dat je nou eet is gereconstitueerd.’

‘Ja, maar het smaakt alsof het een pas gedood dier is.’

Die nacht ging Prill op de bank in de salon liggen. Ze was enthousiast over de slaapplaten, maar niet om te slapen. Maar Louis Wu sliep in vrije val, voor het eerst in drie maanden.

Hij sliep tien uur lang, en toen hij wakker werd, voelde hij zich een tijger. Een halve schijf zon vlamde onder zijn voeten.

Toen hij weer in de Onwaarschijnlijk was, maakte hij met zijn flitslichtlaser het druppelvormige uiteinde van het schaduwvlak-draad los. Er bleven wat resten gesmolten plastic aan zitten.

Hij probeerde het ding niet gewoon naar de Leugenaar te brengen. Het zwarte draad was veel te gevaarlijk, en de Ringvloer was veel te glad. Louis kroop op handen en voeten naar de Leugenaar, en hij sleepte de druppel achter zich aan.

Spreker stond zwijgend in de luchtsluis te kijken.

Louis klom de sluis in via Prills ladder, schoof langs de Kzin heen en ging naar het achterstuk van het schip. Spreker bleef kijken.

Het verst naar achteren gelegen punt in het schip was een buis ter dikte van een menselijke dij. Door die buis was de Leugenaar verbonden geweest met zijn vleugel, toen die vleugel er nog aan zat. Nu de kabels niet meer nodig waren, was de opening afgesloten met een metalen schuif. Louis liet de schuif wegglijden en gooide het uiteinde van het draad erdoor, naar buiten.

Toen liep hij terug naar voren. Af en toe controleerde hij even waar het draad zich bevond door er een plak mee af te snijden van een Jinxworst die hij uit de keuken van de Leugenaar had gehaald. Vervolgens bracht hij op die plek felgele verf aan. Toen hij klaar was, was de loop van het bijna onzichtbare draad na te gaan aan de hand van een lange rij gele vlekken.

Als het draad strak kwam te staan zou het natuurlijk door een paar wanden binnenin het schip snijden. De gele verf stelde Louis in staat om na te gaan hoe en waar precies het draad zich zou spannen, en om ervoor te zorgen dat er niets van het woongedeelte zou worden beschadigd. Maar de verf diende nog ergens anders voor. Hij moest ervoor zorgen dat ze uit de buurt bleven van de draad, omdat ze anders wel eens een paar vingers, of meer, zouden kunnen kwijtraken.

Louis ging de luchtsluis uit, wachtte tot Spreker ook buiten was, en deed toen de buitendeur van de sluis dicht.

‘Zijn we hier om teruggegaan?’ vroeg Spreker.

‘Ik zal het je zo vertellen,’ zei Louis. Hij liep om de romp heen naar het achterstuk, raapte het druppelvormige handvat op en trok er voorzichtig aan. De draad spande zich, maar gaf niet mee.

Hij zette zich schrap. Hij trok met al zijn kracht. De draad bleef strakgespannen. De deur van de luchtsluis hield hem klemvast. ‘Er is geen manier om het aan een wat rigoureuzere proef te onderwerpen. Ik wist niet zeker of de deur van de sluis wel goed genoeg zou sluiten. Ik wist ook niet zeker of het draad niet dwars door een romp van Algemene Produkten heen zou gaan. Maar ja, daarom zijn we hierheen teruggegaan.’

‘Wat doen we nu?’

‘We openen de deur van de sluis, en laten de draad gewoon door de Leugenaar glijden terwijl we het uiteinde weer op zijn oude plek in de Onwaarschijnlijk bevestigen.’ En dat deden ze.

De draad die de schaduwvlakken met elkaar had verbonden, liep onzichtbaar weg naar stuurboord. Ze hadden het duizenden kilometers achter zich aan gesleept, omdat ze het op geen enkele wijze aan boord van de Onwaarschijnlijk konden halen. Misschien liep het draad wel helemaal terug naar de wirwar van draad in de Stad onder Hemel, een wirwar die eruitzag als rook, en die misschien wel uit miljoenen kilometers draad had bestaan.

Nu liep de draad de dubbele luchtsluis van de Leugenaar in, liep door de romp van het ruimteschip heen, de kabelbuis uit, en terug naar een klont elektroplastic aan de onderkant van het vliegende gebouw.

‘Tot dusver loopt alles op rolletjes,’ zei Louis. ‘Nu heb ik Prill nodig. Nee, driggit! Vergeten. Prill heeft geen drukpak.’

‘Een drukpak?’

‘We gaan met de Onwaarschijnlijk de helling van Vuist-van-God op. Het gebouw is niet luchtdicht. We zullen onze drukpakken aan moeten trekken, en Prill heeft er geen. We zullen haar hier moeten laten.’

‘De helling van Vuist-van-God op,’ herhaalde Spreker. ‘Louis. één cyclette levert niet genoeg vermogen om de Leugenaar die helling op te slepen. Ben je nu van plan om ook nog eens de massa van een zwevend gebouw mee te trekken?’

‘Nee, nee, nee. Ik wil de Leugenaar helemaal niet trekken. Ik wil alleen het draad achter ons aan slepen. Het zou gewoon door de Leugenaar heen moeten glijden tot ik tegen Prill zeg dat ze de deur van de luchtsluis dicht moet doen.’

Spreker dacht na. ‘Dat zou mogelijk moeten zijn, Louis. Als de cyclette van de poppenspeler niet genoeg vermogen blijkt te hebben, kunnen we stukken van het gebouw afhalen om het lichter te maken. Maar waarom? Wat verwacht je daar boven te vinden?’

‘Ik zou het je in één woord kunnen vertellen, en dan zou je me vierkant uitlachen. Spreker, als ik het bij het verkeerde eind heb, zul je nooit weten waarom.’

En hij dacht: Ik moet Prill vertellen wat ze doen moet. En de buis dichtstoppen met plastic. De draad zal er wel doorheen glijden, maar het zou de Leugenaar vrijwel luchtdicht moeten maken. De Onwaarschijnlijk was geen ruimteschip. Het gebouw werd in de lucht gehouden door middel van elektromagnetische energie, die zich afzette tegen de Ringvloer zelf. En de Ringvloer gleed omhoog tegen de helling van Vuist-van-God op, want Vuist-van-God was hol. En dus vertoonde de Onwaarschijnlijk de neiging om scheef te gaan hangen, om terug te glijden tegen de stuwkracht van de cyclette in.

Spreker had de oplossing voor dat probleem al gevonden.

Ze hadden hun drukpakken al aan voor de reis goed en wel was begonnen. Louis zoog pap naar binnen door een buisje en dacht vol verlangen aan met een flitslichtlaser geroosterd vlees. Spreker zoog gereconstitueerd bloed, en dacht zijn eigen gedachten.

Ze hadden de keuken niet meer nodig, dat was wel zeker. Ze haalden een bepaald gedeelte van het gebouw eraf waardoor het gebouw wat minder scheef ging hangen. Ze haalden de airconditioning eruit, en de politieapparatuur. En de generatoren die hun cyclettes hadden vernield, maar pas wanneer heel duidelijk was dat ze niets te maken hadden met de hefmotoren. Muren verdwenen. Een paar waren er wel nodig om voor wat schaduw te zorgen, want de warmte werd een probleem in het directe zonlicht. Elke dag kwamen ze dichter bij de krater die de top vormde van Vuist-van-God, een krater die de meeste asteroïden zou hebben kunnen opslokken. De rand van de krater zag er heel anders uit dan de andere inslagkraters die Louis Wu had gezien. Pieken als speerpunten van obsidiaan vormden een onregelmatige, messcherpe ring. Speerpunten zo groot als bergen. Er was een opening tussen twee van die bergen … daar konden ze naar binnen …

‘Ik neem aan,’ zei Spreker, ‘dat je de krater zelf in wilt.’

‘Inderdaad.’

‘Dan is het goed dat je de pas hebt gezien. De helling erboven is te steil voor onze motor. We zijn binnen heel korte tijd bij de pas.

Spreker stuurde de Onwaarschijnlijk door wijzigingen aan te brengen in de stuwrichting van de cyclette. Dat was onvermijdelijk omdat ze het stabiliseermechanisme hadden gedumpt in een laatste poging om het gebouw minder zwaar te maken. Louis was gewend geraakt aan het bizarre uiterlijk van de Kzin: de vijf transparante concentrische ballonnen van zijn drukpak, de vissekomhelm met de vele tongtoetsen, waarachter het gezicht van de Kzin half schuilging, het enorme uitrustingspak op zijn rug.

‘Hallo, Prill,’ zei Louis in de intercom. ‘Ik roep Halrloprillalar op. Ben je daar, Prill?’

‘Ja, hier ben ik.’

‘Blijf waar je bent. We zijn er over twintig minuten door.’

‘Goed zo. Het heeft lang genoeg geduurd.’

De Boog scheen boven hen te schitteren van het licht. Nu ze vijftienhonderd kilometer, en meer, boven de Ringwereld hingen, konden ze zien hoe de Boog versmolt met de randmuren en het vlakke landschap. Net als de eerste man in de ruimte, duizend jaar geleden, die had neergezien op een Aarde die, bij Jahweh en zijn machtige hamer, écht rond bleek te zijn.

‘We konden het niet weten,’ zei Louis Wu. Hij zei het niet hard, maar Spreker keek op van zijn werk.

Louis merkte de merkwaardige uitdrukking op het gezicht van de Kzin niet op. ‘We hadden terug kunnen gaan nadat we het schaduwvlakdraad hadden gevonden. Drigg, we hadden de Leugenaar gewoon tegen Vuist-van-God op kunnen trekken. Achter onze cyclettes aan. Maar dan had Teela Zoeker niet ontmoet.’

‘Weer het geluk van Teela Brown?’

‘Tuurlijk.’ Abrupt schrok Louis op. ‘Heb ik weer in mezelf zitten praten?’

‘Ik heb zitten luisteren.’

‘We hadden het moeten weten,’ zei Louis. De spleet tussen de twee pieken was nu heel dichtbij. Hij voelde dat hij maar wat moest zeggen. ‘De Architecten zouden nooit een berg van deze hoogte hier hebben neergezet. Ze hebben meer dan een miljard kilometer aan anderhalf duizend kilometer hoge bergen, als je de twee randmuren bekijkt.’

‘Maar Vuist-van-God is écht, Louis.’

‘Nee, nee, nee. Vuist-van-God is hol. Kijk eens omlaag, wat zie je dan?’

‘Ringvloer-materie.’

‘We dachten dat we vuil ijs zagen, de eerste keer. Vuil ijs, in honderd procent vacuüm! Maar dat vergat ik. Weet je nog, die nacht dat je een reusachtige kaart van de Ringwereld bekeek? Je kon Vuist-van-God niet vinden. Waarom niet?’

De Kzin gaf geen antwoord.

‘Omdat hij er niet was, daarom niet. Omdat hij er niet was toen de kaart werd gemaakt. Prill, ben je daar?’

‘Ja natuurlijk. Waarom zou ik weggaan?’

‘Goed zo. Sluit de deuren van de luchtsluis. Ik herhaal: sluit de deuren van de luchtsluis. Nu. Snij je niet aan de draad.’

‘Mijn volk heeft deze draad uitgevonden, Louis.’ Prills stem was maar half verstaanbaar door de storingen. Het was een minuut lang stil, toen: ‘Beide deuren zijn dicht.’

De Onwaarschijnlijk gleed nu tussen de bergpieken door. Hoe gespannen Louis ook was, hij zou nog gespannener hebben kunnen zijn; maar onbewust verwachtte hij een soort kloof of pas tussen die pieken.

‘Louis, wat verwacht je eigenlijk te vinden in de krater van Vuist-van-God?’

‘Sterren,’ zei Louis Wu.

De Kzin was ook gespannen. ‘Bespot me niet! In alle eer …’ …: En ze waren erdoorheen. Er was geen pas. Er was alleen een gebroken eierschaal van Ringwereld-vloermateriaal, door verschrikkelijke krachten uitgerekt tot het nog maar een paar meter dik was, en daarvoorbij de krater van Vuist-van-God.

En toen vielen ze. En de krater was vol sterren.

Louis Wu had een zeer levendige verbeelding. Hij had zich een volkomen duidelijk beeld gevormd van hoe het was gebeurd. Hij zag het stelsel van de Ringwereld, steriel, keurig leeggeveegd, afgezien van een K9 zon, een ketting van schaduwvlakken en de Ringwereld.

Hij zag een vreemd lichaam er dichtbij komen. Té dichtbij komen, Hij zag het met een wijde boog uit de interstellaire ruimte komen, en in zijn baan worden gestuit — door de onderzijde van de Ringwereld.

Dat lichaam moest ongeveer ter grootte zijn geweest van de Maan van de Aarde.

Het moet binnen een paar seconden al geïoniseerd plasma zijn geweest. Een meteoriet kan afkoelen door ablatie, door het verkoken van de eigen buitenkant. Maar hier kon het gevaporiseerde gas zich niet uitzetten, en het had zich een weg gebaand, had de Ringwereldvloer volkomen verwrongen. Het landschap was omhoog gestulpt, en de zorgvuldig berekende ecologie en regen schema’s waren in het honderd gelopen, en dat over een gebied dat groter was dan de hele Aarde. Al die woestijn … en Vuist-van-God zelf, meer dan vijftienhonderd kilometer omhoog gewrongen voor het ongelooflijk taaie materiaal van de Ringvloer knapte en de vuurbal liet ontsnappen.

Vuist-van-God? Drigg, ja! Louis Wu had er naar gestaard vanuit een cel in een gevangenis en had het zich duidelijk voor de geest kunnen halen. Het moest van rand tot rand zichtbaar zijn geweest: een bal hellevuur ter grootte van de Maan, die dwars door de Ringvloer sloeg als de vuist van een sterke man door een kartonnen doos.

De Ringwerelders mochten nog blij zijn dat de Ringvloer zo erg was verwrongen. Het gat was meer dan groot genoeg om alle lucht in hun wereld naar buiten te laten ontsnappen, maar het zat anderhalfduizend kilometer te hoog …

De krater was vol sterren.

En er was geen zwaartekracht; de motoren hoefden geen weerstand meer te overwinnen. Zo ver vooruit had Louis Wu eigenlijk niet gedacht.

‘Pak iets vast,’ brulde hij, ‘en hou je vast! Als je door dat raam daar valt, komt niemand je redden.’

‘Natuurlijk niet,’ zei Spreker. Hij had armen en benen om een stalen balk geslagen. Louis had er ook een beet.

‘Had ik gelijk? Sterren!’

‘Ja, Louis, maar hoe wist je dat?’

Er was weer zwaartekracht, een gestage, zware trek op de Onwaarschijnlijk. Het geraamte van wat vroeger een groot gebouw was geweest, draaide op zijn kant, en het grote raam wees naar boven.

‘Het houdt,’ zei Louis wild. Hij draaide zich wat om langs zijn balk om weer met de goede kant naar boven te liggen. ‘Maar goed ook! Ik hoop dat Prilll zich goed heeft vastgesnoerd; het zal wel een hotsebotserig tochtje voor d’r worden. Langs de helling van Vuist-van-God naar boven aan het eind van vijftienduizend kilometer schaduwvlakdraad. Naar boven en over de rand en dan …’ Ze keken naar de onderkant van de Ringwereld. Een eindeloze vlakte reliëfoppervlak. In het midden een enorm kegelvormig meteoorgat, waarvan de onderkant glansde. Toen de Onwaarschijnlijk als een schietlood onder de Ringwereld heen en weer zwaaide, flitste de zon opeens in de bodem van de krater.

… eruit en omlaag. Dan zitten we aan de Leugenaar vast, en de Leugenaar is met een snelheid van twaalfhonderddertig kilometer per seconde op weg naar de bekende ruimte. Tijd genoeg, het draad zou ons weer naar elkaar toe moeten trekken, maar als dat niet werkt, hebben we altijd de stuwstraalmotor van Nessus’ cyclette nog.

Hoe ik dat wist? Dat heb ik je toch staan vertalen? Heb ik het niet over het landschap gehad?’

‘Nee.’

‘Dat gaf de doorslag. Al die stukken kale Ringvloer die door de grond heenstaken, en dat terwijl de beschaving nog maar vijftienhonderd jaar daarvoor ten onder was gegaan! Dat kwam omdat die twee asteroïdegaten alle windpatronen in de war hadden gegooid. Heb je wel beseft dat we het grootste aantal kilometers hebben afgelegd tussen die twee gaten?’

‘Heel indirect geredeneerd, Louis.’

‘Maar het klopte wel.’

‘Ja. En dus blijf ik leven en zie ik de zon nog eens ondergaan,’ zei de Kzin zacht.

Louis voelde iets door zijn hart gaan. ‘Jij ook?’

‘Ja. Af en toe kijk ik naar een zonsondergang. Laten we het eens over de Grote Gok hebben.’

. Wat zei je?’

‘Als ik de Grote Gok van je kon stelen dan zou mijn ras de bekende ruimte domineren tot een sterker ras onze steeds groter wordende invloedssfeer zou binnendringen. We zouden alles vergeten wat we met zoveel moeite hebben geleerd over samenwerking tussen twee verschillende rassen.’

‘Dat is waar,’ zei Louis tegen het duister. De trek van het gestolen schaduwvlakdraad was nu heel gestaag. De Leugenaar moest een aardig eind op weg zijn naar de top van Vuist-van-God.

‘We zouden de verovering van de bekende ruimte misschien niet eens klaarspelen, nu het geluk van zoveel Teela Browns de Aarde beschermt. Toch zou mijn eergevoel me ertoe dwingen het te proberen,’ zei Spreker-tot-Dieren. ‘Hoe kan ik mijn ras wegleiden van het eerzame pad van de oorlog? De Kzinti-goden zouden me verfoeien.’

‘Ik heb je gewaarschuwd over dat voor god spelen. Het doet pijn.’

‘Gelukkig hoeven we met deze moeilijkheid geen rekening te houden. Je hebt gezegd dat ik de Grote Gok zou vernietigen als ik ermee vandoor zou proberen te gaan. Het risico is te groot. We hebben de hyperaandrijving van de poppenspelers nodig om te ontsnappen aan het golffront van de ontploffing van de Kern.’

‘Dat is zeker waar,’ zei Louis. De Kzin zou in de eerste de beste graviteitsput terechtkomen als hij de Grote Gok in hyperaandrijving probeerde te zetten. Louis wist dat, maar vroeg toch: ‘En als ik nu eens loog?’

‘Ik zou nooit slimmer kunnen zijn dan iemand met jouw intelligentie.’

Weer flitste het licht van de zon in de krater van Vuist-van-God. ‘Moet je nagaan wat een kleine afstand we hebben afgelegd,’ zei Louis. ‘Tweeëntwintighonderd kilometer in vijf dagen, en dezelfde afstand weer terug in twee maanden. Een zevende deel van de kortste route, dwars over de Ringwereld heen. En Teela en Zoeker doen het op de lange manier.’

‘Dwazen zijn het.’

‘Wij heben de randmuur nooit gezien. Zij zullen ’m wel zien. Ik zou wel es willen weten wat we nog meer hebben gemist. Als de stuwschepen van de Ringwereld de Aarde hebben aangedaan, dan hebben ze misschien wel een paar blauwe vinvissen of andere walvissen meegenomen voor wij ze hadden uitgemoord. We hebben niets van die oceaan gezien.

De mensen die ze nog tegen zullen komen. Een beschaving kan ontelbaar veel kanten opgaan. En de ruimte … De Ringwereld is zo groot …’

‘We kunnen niet terug, Louis.’

‘Nee, natuurlijk niet.’

‘Niet tot we ons geheim op onze werelden hebben afgeleverd. En we weer een intact schip hebben.’